EMANUEL RINGELBLUM (21.11.1900 – marzec 1944)

Przejdź do mapy miejsc związanych z Emanuelem Ringelblumem po stronie aryjskiej

Emanuel Ringelblum urodził się 21 listopada 1900 w Buczaczu. Uczęszczał do państwowego gimnazjum z językiem polskim jako wykładowym. Od 1916 roku mieszkał w Nowym Sączu, gdzie w 1920 roku zdał maturę w tamtejszym Gimnazjum. W 1921 roku rozpoczyna studia na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Warszawskiego. W 1922 roku zamierza przenieść się na Wydział lekarski, jednak nie uzyskując na nie zgody, rozpoczął studia historyczne na Wydziale Filozofii UW. W 1923 roku współorganizuje Akademickie Seminarium Historii Żydów, a w 1924 Koło Młodych Historyków, które włącza w 1926 w prace powstałego w Wilnie Żydowskiego Instytutu Naukowego. Ostatecznie Koło przekształcono w warszawską Komisję Historyczną JIWO. W 1927 roku Ringelblum uzyskuje tytuł doktora za rozprawę zatytułowaną: Żydzi w Warszawie od czasów najdawniejszych do 1527 roku wydanej drukiem w 1932 roku. W 1934 roku reaktywuje warszawską Komisję Historyczną JIWO i zmienia nazwę na Ogólnopolską Komisję Historyczną badająca dzieje Żydów na ziemiach polskich. Ringelblum traktował badania historyczne jako element szerzej zakrojonych działań społecznych mających na celu dialog polsko-żydowski. Wspierał działania historyków-amatorów (tzw. zbieraczy) gromadzących pamiątki historyczne swojego regionu. Od 1927 roku pracuje jako nauczyciel gimnazjalny w żeńskim prywatnym gimnazjum Jehudija. Wybuch Wojny zastaje Ringelbluma w Genewie, w której przebywa jako delegat Poalej Syjon-Lewicy na XXI Kongresie Syjonistycznym. Wraca do Warszawy, gdzie angażuje się w struktury Samopomocy Żydowskiej. W tym czasie powstaje pomysł „Oneg-Szbat”, czyli projektu rejestrowania i zbierania materiałów do historii Żydów w czasie okupacji. Pierwsza część Archiwum została zabezpieczona i ukryta w sierpniu 1942 roku. Ringelblumowi udaje się dostać do szopu stolarskiego Hallmanna, gdzie zakłada wewnętrzny komitet samopomocy. Działa w strukturach konspiracyjnych getta, m.in. w Poalej Syjon-Lewicy i Bloku Antyfaszystowskim. W jego ramach miał kontakty z przedstawicielami Żydowskiej Organizacji Bojowej w tym z Mordechajem Anielewiczem. W 1943 roku wraz z rodziną wydostaje się z getta. Znajduje schronienie przy ul. Grójeckiej 81, jednak często przechodzi granicę. Ostatni raz przekracza ją 18 kwietnia 1943 roku, w przeddzień wybuchu powstania i nie udaje mu się już niego wydostać. Wywieziony do obozu w Trawnikach skąd przy pomocy Bermanów zostaje wyrwany. Wraca do swojej kryjówki. Prowadził tam liczne zapisy i notatki. 7 marca 1944 roku bunkier, w którym ukrywał się Ringelblum wraz z rodziną został otoczony przez Niemców i granatową policję.

Początkowo nie było zgody co do nazewnictwa pism Ringelbluma. Niektórzy mówili o notatkach, inni o dzienniku, inni o pamiętniku. Tłumaczenie na język polski miało się ukazać w 1968, jednak w ostatnim momencie odwołano zgodę na druk. Pierwsze polskie wydanie pism Ringelbluma zatytułowane Kornika getta warszawskiego miało miejsce w 1983 roku. W wydaniu tym część notatek nadal pozostała ocenzurowana. W sporządzanych przez siebie zapiskach Ringelblum często stosował szyfr utrudniający identyfikację miejsc, osób i dat. Posługiwał się w tym celu antydatowaniem, stylizowaniem na prywatne listy, kryptonimowaniem bliskich osób itp. Notatki sprzed Wielkiej Akcji Likwidacyjnej zostały schowane razem z innymi dokumentami „Oneg Szabat” w piwnicy budynku szkoły przy ul. Nowolipki 68. Notatki z lata 1942 i późniejsze trafiły w to samo miejsce razem z II częścią Archiwum.

MIEJSCA:

– Aleje Jerozolimskie 45 (dawniej 39),  – Aleja Na Skarpie,  – Aleja Szucha 25,  – Bagno,  – Barska 28/30,  – Biała,  – Bielańska,  – Bonifraterska,
– Bonifraterska/Przebieg,   – Bracka 25,  – Ciepła/Hale Mirowskie,  – Ceglana,  – Ceglana 11,   – Chłodna,  – Chłodna 22,  – Chłodna 33,  – Chłodna 34, – Chłodna 39,
– róg ulic Chłodna/Żelazna (wacha),  – Chmielna (poza gettem),  – Ciepła,   – Cmentarz Żydowski na Pradzie (św. Wincentego 15),  – Czerniaków,  – Długa,   – Długa 16,  – Długa 19,  – Długa 24,  – Długa 27,  – Długa 29 („Hotel Polski”),  – Długa 38/40 (Arbeitsamt),  – Dworska 17 [Szpital Starozakonnych na Czystem],  – Dworzec Główny,  – Dworzec Wschodni,   – Dworzec Zachodni, – Dzielna,  – Dzielna 1 (teatr „Eldorado”),    – Dzielna 31,  – Dzielna 31, 33,  – Dzielna 39,  – Dzielna 61 (dom dziecka „Dobra Wola” – Ośrodek „Centosu”),      – Dzielna 24/26 [Pawiak], – Dzielna 7,  – Dzielna 15,  – Dzika 3,  – Dynasy,  – Elektoralna,  – Elektoralna 1, 3,  – Elektoralna 5, – Elektoralna 11,   – Elektoralna 32, – róg ulic Elektoralna/Chłodna,   – Franciszkańska,   – Franciszkańska 6, – Franciszkańska 15,  – Franciszkańska 30,  – Franciszkańska/Wałowa,  – Freta (poza gettem),  – Gęsia,   – Gęsia (Plac),  – Gęsia 22/24 (Areszt Centralny dla dzielnicy żydowskiej, tzw. Gęsiówka),   – Gęsia 27,  – Gęsia 30 („Szop stolarski” OBW – Ostdeutsche Bautichlerei Werkstette),  – Gęsia/Okopowa [Cmentarz Żydowski],  – Górczewska 9,  – Graniczna,   – Graniczna [12, 10],  – Grochów (poza gettem), – Kibuc Grochów, – Grójecka 81 (bunkier „Krysia”),  – Grzybowska, – Grzybowska 26/28 [Gmina Żydowska],  – Grzybowska 48,  – Grzybowska 48, 46, 20, 16, – Grzybowska 68,  – Hale Mirowskie,  – Hipoteczna 3,  – Hoża,  – Jasna (poza gettem),  – Jasna 11,  – Jazdów 2 [Szpital Ujazdowski],  – Jezuicka 1-3/róg Rynek Starego Miasta,  – Karmelicka,   – Karmelicka 29 (SZKOŁA CISzO),  – Karmelicka 10/Mylna,  – Karmelicka 22,  – Karolkowa (poza gettem),  – Kawęczyńska (poza gettem),  – Kazimierza Karasia 2 [Teatr Polski],   – Koło (poza gettem),  – Koszykowa,   – Koszykowa 26/28 [Biblioteka Publiczna m.st. Warszawy],    – Krakowskie Przedmieście 21-23,  – Krakowskie Przedmieście 26/28 [Uniwersytet Warszawski],  – Krochmalna, – Krochmalna 20-25,  – Krochmalna 59,  – Krochmalna 92,  – Królewska, – Królewska 23 [Transferhalle],  – Królewska 43, – Książęca,  – Kurza 18,  – Leszno,  – Leszno 1,  – Leszno 2,  – Leszno 4,6,8,  – Leszno 5,  – Leszno 6, – Leszno 13,  – Leszno 13 (Siedziba Urzędu do Walki z Lichwą i Spekulacją),   – Leszno 14, – Leszno 18,   – Leszno 18, 20, 22, 24,   – Leszno 32 (kościół Narodzenia Najświętszej Marii Panny),  – Leszno 35,  – Leszno 40,   – Leszno 52,   – Leszno 53/55 (gmach Sądów Grodzkich),  – Leszno 56,  – Leszno 70-78,  –  Leszno 72,   – Leszno 74 (Szop Toebbensa, tzw. mały Toebbens),  – Leszno 76 (Szop Schultza),  – Leszno 84,  – Leszno 123, – róg ulic Leszno/Karmelicka,    – róg ulic Leszno/Żelazna (wacha),  – Lwowska 1, – Lwowska 1,3,5,  – Lwowska 9,  – Łucka,   – Marszałkowska,   – Marszałkowska 134/Świętokrzyska 37 [Gmach Centrali Pocztowej Kasy Oszczędności w Warszawie],   – Mazowiecka,   – Mazowiecka 12,  – Miła,   – Miła 28,  – Miła 56,   – Miła 69,  – Miodowa,  – Miodowa 21,  – Mirowska,  – Muranowska, – Muranowska 7, – Muranowska 14,  – Muranowska 16,  – Muranowska 40,   – Muranowska 44,  – Mylna, – Mylna 11,  – Mylna 18,  – Nalewki,  – Nalewki 3,   – Nalewki 9,  – Nalewki 23,    – Nalewki 20,  – Nalewki 28-38 (Szop Brauera),  – Nalewki 31 [Astoria],  – Nalewki 32,    – Nalewki 33  – róg ulic Nalewki/Nowolipki [Kramy Nalewkowskie],  – Niecała (poza gettem),   – Niska,  – Nowolipie,   – Nowolipie 2,  – Nowolipie 18,   – Nowolipie 20,   – Nowolipie 28,  – Nowolipie 44,   – Nowolipie 58,  – róg ulic Nowolipie/ Przejazd (granica getta),  – Nowolipki,   – Nowolipki 18,    – Nowolipki 22,  – Nowolipki 59 (szop stolarski Hallmana),   – Nowolipki 68,   – Nowy Świat (poza gettem),   – Nowy Świat 15,   – Nowy Świat 35,   – Nowy Świat 69,  – Oboźna,  – Ogrodowa,  – Ogrodowa 7,   – Ogród Saski (poza gettem),   – Okopowa,  –  Opaczewska 2a,   – Orla,  – Orla 6,  – Pańska,  – Pańska 39,  – Pawia,  – Pawia 69,  – Plac Bankowy,  – Plac Grzybowski,   – Plac Grzybowski 3/5 [parafia kościoła Wszystkich Świętych],   – Plac Kercelego (Kercelak),   – Plac Krasińskich,     – Plac Muranowski,  – Plac Napoleona [Prudential],
– Plac Napoleona 8,  – Plac Parysowski,  – Plac Piłsudskiego (Hitlerplatz),  – Plac Teatralny,    – Plac Trzech Krzyży, – Plac Za Żelazną Bramą, – Plac Za Żelazną Bramą 8, – Powązki,  – Powiśle (poza gettem),  – Poznańska (poza gettem),  – Praga (poza gettem),  – Prosta 14 (Szop Többensa, tzw. Duży Többens),   – róg Prosta/Waliców,   – Przebieg,  – Przechodnia,  – Radzymińska (poza gettem),  – Rakowiecka,  – Rybaki,  – Rybna,  – Rymarska,  – Rynkowa,  – Rynkowa 5,  – Saska Kępa (poza gettem),  – Senatorska,  – Senatorska 14 [Pałac Blanka],  – Senatorska 29,  – Sienna,  – Sienna 16,  – róg Siennej/Sosnowej,   – Skórzana,  – Smocza,   – Smocza 22,    – Solec,  – Solna,  – Stare Miasto (poza gettem),   – Staw Czerniakowski (poza gettem),  – Śliska,   – Śliska 60,  – Świętojerska,  – Świętojerska (odcinek Nalewki-Nowiniarska),  – Świętojerska 11,  – Świętojerska 13,   – Świętojerska 28, – Świętojerska 32, – Świętokrzyska,   – Świętojerska 28,32,34,  – Świętojerska 32/34,  – Tłomackie,   – Tłomackie 2,   – Tłomackie 3,  – Tłomackie 3/5 (ALEJNHILF/ ŻSS/ GŁÓWNA BIBLIOTEKA JUDAISTYCZNA),  – Tłomackie 5,   – Tłomackie 13,   – róg ulic Tłomackie/Bielańska,  – Tłomackie/Bielańska,   – Tłomackie/Leszno,   – Towarowa,  – Twarda,  – Twarda 4,   – Twarda 6,  – Umschlagplatz,  – Waliców,  – Wałowa,   – Warecka 9,  – Wawer,  – Widok 25,  – Wiejska,  – Wiejska (Sejm),  – Wielka,  – Wielopole,  – Wierzbowa 1 (Pałac Brühla),   – Wilcza,  – Wola,    – Wolność 96,  – Wolska,  – Wolska 18,  – Wołówka – targ [Plac Broni],  – Wronia,   – Wspólna,   – Zamek Królewski,  – Zamenhofa,  – Zamenhofa 9, – Zamenhofa 13,  – Zamenhofa 19,  – Zamenhofa 56,  – róg ulic Zamenhofa/Miła,  – Zielna,  – Zimna,   – Złota,  – Żabia,  – Żabia 8,  – Żelazna,  – Żelazna 101, – Żelazna 103, – Żelazna 105 [Szop Curta Röhricha],  – Żoliborz (poza gettem),   – Żurawia,

 

Poza Warszawą:

– Falenica (poza Warszawą),  – Falenty (poza Warszawą),  – Legionowo,  – Międzylesie,  – Okęcie,  – Otwock, Jana Kochanowskiego 10/16,  – Otwock, Świderska 50,
– Piaseczno, – Rembertów,  – Szymanów,  – Świder (poza Warszawą),  – Włochy (poza Warszawą),

 

OBSZARY:

– Obszar: Getto,  – Obszar – kocioł na Miłej: Gęsia/Niska/Smocza/Zamenhofa,   – Obszar: Leszno/Elektoralna/Chłodna,   – Obszar: Leszno/Wronia,   – Obszar: Nowolipie/Mylna/Przejazd 5,   – Obszar: Sienna/Sosnowa,   – Obszar: Solna/Ciepła,  – Obszar: Warszawa-Otwock (linia otwocka),  – Obszar: Wielka/Ciepła/Twarda/Sienna,  – Obszar: Żelazna, Łucka, Wronia, Śliska, Pańska,

 

TRASY:

– Trasa: Chłodna-Chłodna 29-Krochmalna,  – Trasa: Elektoralna-Chłodna-Hale Mirowskie,    – Trasa: Królewska-Krakowskie Przedmieście,   – Trasa: Leszno 18-Tłomackie 5,  – Trasa: Leszno-Grzybowska,   – Trasa: Piaseczno-Getto,   – Trasa (tramwajowa): Plac Teatralny-Trakt Królewski-Aleje Ujazdowskie-Plac Unii Lubelskiej-Rakowiecka,