Kossuth Lajos
– Przysięgam – wołał Szapary – że najdalej w marcu Kossuth powoła nas do szeregów. Głupstwo zrobiliśmy łamiąc szpady… (I, 269)
Słowa te, zasłyszane przez Rzeckiego po poddaniu ostatniej twierdzy dogasającego powstania, ukazują dość powszechną w szeregach madziarskich wiarę w magiczną moc najwyższego wodza. Węgierska Wiosna Ludów rozpoczęła się dokładnie w połowie jego długiego życia. Oznaczała apogeum realnych wpływów Kossutha na bieg wydarzeń historycznych i przyniosła narodziny legendy czyniącej zeń bohatera narodowego, który przypomina naszego Kościuszkę. Do tak ważnej roli w dziejach Węgier predestynowały go zarówno wrodzone przymioty, jak i gruntowne wykształcenie. Był człowiekiem o ujmującej powierzchowności, niezmożonej energii, potężnej sile woli. Odznaczał się przy tym niezwykłym wprost talentem krasomówczym: potrafił przekonywać elity i porywać tłumy, przemawiał równie sugestywnie do rodaków i cudzoziemców. Z podobną sprawnością pisał, stając się szybko czołowym publicystą w służbie wielkiego projektu reform, którego był współtwórcą. Jako świetny prawnik mógł działać na tym polu szczególnie skutecznie. Radykalne poglądy społeczne i polityczne Kossuth upowszechniał na łamach redagowanych przez siebie periodyków. W 1837 roku został za to skazany na 4 lata więzienia. Wyszedł z niego, na mocy amnestii, o rok wcześniej. Przez całe lata czterdzieste zmierzał konsekwentnie – jako inicjator i ideolog ruchów społecznych oraz stowarzyszeń i partii politycznych – do rewolucyjnego zwrotu w dziejach swego kraju. Działalność ta zaowocowała świetnymi zdobyczami Węgierskiej Wiosny Ludów. Kiedy trzeba ich było bronić orężem, Kossuth stanął na czele Krajowego Komitetu Obrony Ojczyzny, stając się naczelnikiem powstania narodowego. Po jego ostatecznym zdławieniu przez wojska austriackie i rosyjskie udał się na emigrację do Turcji, potem – do Anglii i wreszcie do Włoch, gdzie spędził ostatnie 33 lata życia. Protestował przeciwko ugodzie austriacko-węgierskiej, w efekcie Austro-Węgry pozbawiły go obywatelstwa. Zarazem jednak legenda Kossutha-bohatera i mędrca przyciągała doń pielgrzymki rodaków, a zwłaszcza młodzieży.
