NPLP
\
Polscy pisarze i badacze literatury przełomu XX i XXI wieku
\
R
\
Marek RĘBACZ

Marek RĘBACZ
Autorka hasła: Barbara Tyszkiewicz

Marek RĘBACZ
Autorka hasła: Barbara Tyszkiewicz

ur. 1958

Dramatopisarz, scenarzysta, prozaik.

Zob. też.: TWÓRCZOŚĆ, OPRACOWANIA (wybór)

BIOGRAM

Urodzony 21 czerwca 1958 w miejscowości Mniszek na Lubelszczyźnie, niedaleko Kraśnika; syn Mariana Rębacza i Zofii z domu Hajduk, nauczycieli; brat Jacka Rębacza, prozaika, autora powieści sensacyjnych. Uczęszczał do III Liceum Ogólnokształcącego im. Unii Lubelskiej w Lublinie i tam też w 1977 uzyskał świadectwo maturalne. Dwukrotnie (bez powodzenia) zdawał egzaminy do Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Krakowie, po czym ukończył dwuletnie Policealne Studium Reklamy Handlowej w Lublinie. W 1980 podjął studia z zakresu wychowania plastycznego na Wydziale Pedagogiki i Psychologii Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej (UMCS). W tym też okresie napisał pierwszy utwór dramatyczny pt. Najbliższy samolot do Nowego Jorku (z planowanej w teatrze telewizji inscenizacji zrezygnowano po wprowadzeniu stanu wojennego). W 1981 wyjechał do Stanów Zjednoczonych, gdzie pracował w Los Angeles m.in. jako ogrodnik, stolarz i kierowca limuzyny. W 1983 powrócił do Lublina; do 1986 kontynuował studia na UMCS (nieukończone), a następnie założył i prowadził zakład stolarski (1987–94). W 1997 zamieszkał w podlubelskiej wsi Konopnica. Od połowy lat dziewięćdziesiątych ponownie rozwijał twórczość dramatopisarską. Debiutował jako autor komedii pt. Ciemno, wyemitowanej w Telewizji Polskiej (TVP) 4 maja 1996. W tym samym roku premierowe emisje w teatrze telewizji miały jeszcze trzy jego utwory, a kolejna komedia wystawiona została na profesjonalnej scenie. Z końcem lat dziewięćdziesiątych zaczął łączyć prace literackie z reżyserowaniem i rozpowszechnianiem własnych sztuk. Początkowo współdziałał w tym zakresie z firmą AR Production, zarejestrowaną na nazwisko żony, Anny Rębacz. W 1999 powołał Teatr Niepoprawny, pozbawiony własnej sceny i grający na zaproszenia lokalnych teatrów i instytucji; udzielał się w nim jako autor, reżyser, producent, scenograf (nierzadko również wykonawca dekoracji), a sporadycznie także aktor drugiego planu. Pisał również scenariusze filmowe oparte na własnych dramatach; w odniesieniu do niektórych tytułów był nadto reżyserem, scenografem oraz dźwiękowcem i montażystą. W 2005 ogłosił powstanie Polskiej Sceny Komediowej, która miała na celu promowanie współczesnej sztuki komediowej, nastawionej na masowego odbiorcę; w zakres podejmowanych działań włączył m.in. organizację konkursów i warsztatów teatralnych dla początkujących twórców. W 2007 wyjechał do Szkocji, i mieszkając w Edynburgu, nadal prowadził prace literackie. W 2010 w charakterze koordynatora Polskiej Sceny Komediowej związany był z warszawskim Teatrem Praga. W 2011 przeniósł się do Przemyśla, gdzie przebywał do 2013, a do 2014 realizował projekty artystyczne w Przemyskim Centrum Kultury i Nauki (PCNiK) „Zamek”; był m.in. opiekunem artystycznym grupy teatralnej GUMAA (Grupa Utalentowanych Młodych Aktorów Amatorów), która w 2012 przyjęła nazwę Sceny Komediowej PCKiN „Zamek”. Od ok. 2015 rozpowszechniał swój dorobek komediopisarski za pośrednictwem Comedy Scene z siedzibą w Edynburgu; działalność związaną z wystawianiem przedstawień artystycznych prowadził również jako właściciel firmy zarejestrowanej w 2014 w Konopnicy.

W 1981 ożenił się z Anną Kostrzewską, nauczycielką; z tego związku ma dwoje dzieci: Piotra (ur. 1988) i Katarzynę (ur. 1992). Mieszka w Edynburgu i w Konopnicy.

TWÓRCZOŚĆ

1. Najbliższy samolot do Nowego Jorku. [Utwór dramatyczny]. Powst. ok. 1980. Por. poz. 6.
Wg inf. autora (Niepoprawny. Wywiad. Rozm. J. Świąder. „Dz. Wschodni” 2000 nr 198) realizacja sztuki w Studiu Faktów i Sensacji T. Telewizji przerwana w 1981. Masz. w posiadaniu autora.
2. Ciemno. [Utwór dramatyczny]. Praprem.: tv: Reż.: J. Majewski. TVP 1996; teatr.: Reż.: M. Rębacz. Pol. Scena Komediowa, [koprodukcja] Często-chowa, T. im. A. Mickiewicza 2007.
Wyd. jako dokument elektroniczny: Wwa: Telewizja Pol. 2009, 1 dysk optyczny (DVD).
3. Egzekutor. [Utwór dramatyczny]. Praprem.: Reż.: Z. Sztejman. Lubl., T. im. J. Osterwy 1996.
Wyst. nast.: Reż.: M. Rębacz. T. Niepoprawny, [przedstawienia impresaryjne:] Wwa, T. Ko-media 1999, Szczec., T. Pol. 2000, Tor., T. im. W. Horzycy 2000, Zielona Góra, Lubuski T. im. L. Kruczkowskiego 2005; Reż.: M. Kocot. Gdańsk, T. Wybrzeże, Sopot, T. Kameralny 2001.
4. Miki. [Utwór dramatyczny]. Praprem. tv: Reż.: J. Majewski. TVP 1996.
5. Pajęczyna. [Utwór dramatyczny]. Praprem. tv: Reż.: W. Nowak. TVP Polonia 1996.
6. Żegnaj kochanie. [Utwór dramatyczny]. Praprem. tv: Reż.: W. Wójcik. TVP 1996.
Wg inf. autora (Niepoprawny. Wywiad. Rozm. J. Świąder. „Dz. Wschodni” 2000 nr 198) sztuka stanowi nowe ujęcie tematu niezrealizowanej komedii: Najbliższy samolot do Nowego Jorku, zob. poz. 1.
7. Dwie morgi utrapienia. [Utwór dramatyczny]. Praprem.: Reż.: J. Kobu-szewski. Wwa, T. Kwadrat 1997. Por. poz. 10.
Wyst. nast.: Reż.: J. Kobuszewski. [Przedstawienia impresaryjne:] Londyn 1998, Lubl., Chat-ka Żaka 1998, Tor., T. im. W. Horzycy 1998; Reż.: J. Kobuszewski, M. Perepeczko. Często-chowa, T. im. A. Mickiewicza 2003; Reż. M. Perepeczko. Płock, T. Dram. im. J. Szaniaw-skiego 2003, Czes. Cieszyn, Scena Pol. 2005; Reż.: M. Rębacz. Edynburg, Comedy Scene [przedstawienia impresaryjne na terenie Polski] 2015.
Przekł. słoweń.: Dva ara skrbi ali Kdo je ubil Heleno Pizdronovo? Przeł.: I. Lampret. Reż.: S.Verč. Ljubljana, Šentjakobsko gledališče 2001.
8. Atrakcyjny pozna panią… [Utwór dramatyczny]. Praprem.: Reż.: M. Rę-bacz. T. Niepoprawny, [przedstawienie impresaryjne:] Lubl., T. im. J. Osterwy 2000. Por. poz. 11.
Wyst. nast.: Reż.: M. Rębacz. T. Niepoprawny, [przedstawienia impresaryjne:] Wwa, T. Ży-dowski 2000; Szczec., T. Współcz. 2001; Przemyśl, T. Fredreum 2009.
9. Maciejowe podwórko. [Utwór dramatyczny]. Praprem.: Reż.: M. Rębacz. T. Niepoprawny, [przedstawienie impresaryjne] Wwa, T. Kwadrat 2002.
Wyst. nast.: Reż.: M. Rębacz. T. Niepoprawny, [przedstawienie impresaryjne:] Wr., CS „Im-part” 2003.
10. Zróbmy sobie wnuka. [Scenariusz filmowy]. Reż.: P. Wereśniak. Ekran. 2003.
Na podstawie sztuki: Dwie morgi utrapienia, zob. poz. 7. – Po zmianach wprowadzonych do scenariusza przez reżysera M. Rębacz wycofał swoje nazwisko z produkcji.
11. Atrakcyjny pozna panią… [Scenariusz filmowy]. Reż., scenografia, udźwiękowienie, montaż: M. Rębacz. Ekran. 2004.
Wyd. jako dokument elektroniczny: Wwa: Propaganda [2006], 1 dysk optyczny (DVD). Propaganda Kina Niezależnego.
Na podstawie sztuki pod tym samym tytułem, zob. poz. 8. – Producent: A. Rębacz, AR Pro-duction. – Nagroda „Brązowy Granat” dla M. Rębacza na Ogólnopol. Festiwalu Filmów Ko-mediowych w Lubomierzu w 2005.
12. Płeć przeciwna. [Utwór dramatyczny]. Praprem.: Reż.: M. Rębacz. T. Niepoprawny, [przedstawienie impresaryjne:] Przemyśl 2005.
Wyst. nast.: Reż.: M. Rębacz. T. Niepoprawny, [przedstawienia impresaryjne:] Lubl. 2005, Konin 2005, Wwa 2005.
13. Kochanie, posadź Jumbo Jetta. [Utwór dramatyczny]. Praprem.: Reż.: M. Rębacz. Zielona Góra, Lubuski T. im. L. Kruczkowskiego 2006.
14. Wieruszka. [Utwór dramatyczny]. Praprem.: Reż. i scenografia: M. Rębacz. Polska Scena Komediowa, [przedstawienie impresaryjne] 2006.
Na afiszu teatr. obok tytułu dopisek: „Dwie morgi utrapienia” cd.
Wyst. nast.: Reż.: M. Rębacz. Wwa, T. Capitol 2008 [pierwsza z cyklu premier w T. Capitol tłumaczonych na żywo na jęz. migowy].
15. Diabli mnie biorą. [Utwór dramatyczny]. Praprem.: Reż. i muz.: M. Rę-bacz. Łódź, T. Nowy im. K. Dejmka, [koprodukcja:] Pol. Scena Komediowa 2010.
Wyst. nast.: Reż. i muz.: M. Rębacz. [Przestawienie impresaryjne:] Wwa, T. Praga 2010.
16. Ale Killer… [Utwór dramatyczny]. Praprem.: Reż.: M. Rębacz. T. Fine-stra. [Przedstawienie impresaryjne:] Wwa, T. Palladium 2011.
17. Dobrze zaplanowany zbieg okoliczności. [Utwór dramatyczny]. Pra-prem.: Reż. i scenografia: M. Rębacz. Wwa, T. Praga, [koprodukcja:] Pol. Scena Komediowa 2011.
18. Jak Kudłatek święta zmieniał. [Utwór dramatyczny dla dzieci]. Pra-prem.: Reż: M. Rębacz. Przemyśl, Scena Komediowa Przemyskiego Centrum Kultury i Nauki „Zamek” 2012.
19. Podkarpacka masakra piłą mechaniczną. [Utwór dramatyczny dla mło-dzieży]. Praprem.: Reż.: M. Rębacz. Przemyśl, Przemyskie Centrum Kultury i Nauki „Zamek” 2012.
Spektakl w wykonaniu grupy teatralnej Scena Komediowa Przemyskiego Centrum Kultury i Nauki „Zamek”.
20. By miłość nie przeszła obok. [Scenariusz filmowy]. Reż.: M. Rębacz. Ekran. 2013.
Produkcja z udziałem aktorów z grupy teatralnej Scena Komediowa Przemyskiego Centrum Kultury i Nauki „Zamek”.
21. Jak wyleczyć Smoka. [Utwór dramatyczny dla dzieci]. Praprem.: Reż: M. Rębacz. Przemyśl, Scena Komediowa Przemyskiego Centrum Kultury i Nauki „Zamek” 2013.
22. Murzynek Mambo, czyli początek cywilizacji białego człowieka. [Sztuka dla dzieci]. Praprem.: Reż: M. Rębacz. Przemyśl, Scena Komediowa Prze-myskiego Centrum Kultury i Nauki „Zamek” 2013.
Wyst. w ramach „Poranków teatralnych” na scenie Zamku Kazimierzowskiego.
23. Podobno Marian… [Utwór dramatyczny]. Praprem.: Reż.: M. Rębacz. Łódź, T. Nowy im. K. Dejmka 2014.
24. Najważniejszy dzień życia. [Powieść satyryczna]. Odcinki 1–12. [on-line] [dostęp 9 listopada 2015]. Dostępny w Internecie: http://edinburgh.pl/deser/57–marek-rbacz-proza-portfolio http://edinburgh.kylos.pl/deser/57-marek-rbacz-proza-portfolio.
Fragmenty większej całości.

Adaptacje

1. A. Fredro: Śluby panieńskie. Adapt. pt. Prawie śluby panieńskie: M. Rę-bacz. Wyst.: Reż.: M. Rębacz. Przemyśl, Przemyskie Centrum Kultury i Nauki „Zamek” 2011.
Spektakl zrealizowany w ramach projektu „Fredro po przemysku”. – W obsadzie młodzież z przemyskich liceów ogólnokształcących.
2. M. Konopnicka: O krasnoludkach i sierotce Marysi. Adapt.: M. Rębacz. Wyst.: Reż.: M. Rębacz. Przemyskie Centrum Kultury i Nauki „Zamek” 2012.
Wystawienie w ramach projektu „Z Melpomeną na Ty, a nawet za Pan Brat”, w wykonaniu młodzieżowej grupy teatralnej GUMAA.
Wyst. nast.: Reż.: M. Rębacz. Mielec, Katolickie Centrum Edukacji Młodzieży 2014.
3. J. i W. Grimm: Jaś i Małgosia. Adapt.: M. Rębacz. Wyst.: Reż: M. Rę-bacz. Przemyśl, Przemyskie Centrum Kultury i Nauki „Zamek” 2014.
Premiera w sali widowiskowej Zamku Kazimierzowskiego, w wykonaniu grupy teatralnej Scena Komediowa Przemyskiego Centrum Kultury i Nauki „Zamek”.
4. Ch. Perrault: Kot w butach. Adapt.: M. Rębacz. Wyst.: Reż: M. Rębacz. Przemyśl, Przemyskie Centrum Kultury i Nauki „Zamek” 2014.

OPRACOWANIA (wybór)

  • Ank. 2016.
  • Wywiady: Atrakcyjny mężczyzna… Rozm. T. Miłkowski. „Trybuna” 2000 nr 205 [dot. gł. sztuki: Atrakcyjny pozna panią…]; Niepoprawny. Rozm. J. Świąder. „Dz. Wschodni” 2000 nr 198; Szukam autorów komedii. Rozm. J.R. Kowalczyk. „Rzeczpospolita” 2006 nr 162; Rozśmieszać zawodowo. Rozm. T. Miłkowski. „Przegląd” 2010 nr 46.
  • R. PAWŁOWSKI: Marek Rębacz. W: New Polish drama. Warsaw 2008.

Ogólne

  • J. WAKAR: Rębacz i Niemczuk – opisywanie Polski. „Dramaturgia Pol.” 1997 nr 4/5 [dot. tekstów dramatycznych oraz ich realizacji w Teatrze Telewizji].
  • P. GADZINOWSKI: „Żywa trupa”. „Nie” 2006 nr 50.
  • I. SZYMAŃSKA: Ożywić komedię. „Gaz. Wybor.” 2006 nr 118 dod. „Gaz. Stołeczna” [dot. projektu powołania Pol. Sceny Komediowej].
  • P. SZTARBOWSKI: „Producenci śmiechu”. „Newsweek Polska” 2007 nr 32 [dot. m.in. M. Rębacza].

Ciemno

  • J. WAKAR: Odzyskać zerwaną więź. „Dramaturgia Pol.” 1995 nr 1.

Egzekutor

  • M. HAPONIUK: Hamburger bezpretensjonalny. Teatr. Lekko, łatwo i… dość przyjemnie. „Gaz. Wybor.” 1996 nr 122 dod. „Gaz. w Lubl.”.
  • M. JANKOWSKA: Dwie komedie. „Na przykład” 1996 nr 39/40 [dot. także: Uciechy staropolskie lepsze i pożyteczniejsze aniżeli z Bacchusem i Wenerą, wyst. w T. im. J. Osterwy].
  • M. JANKOWSKA: Dwie premiery lubelskich twórców. „Akcent” 1996 nr 3 [dot. także libretta W. Próchniewicza: Legenda o czarciej łapie].
  • A.Z. KOWALCZYK: Czas relaksu. „Kur. Lubel.” 2000 nr 7.
  • J. ZALESIŃSKI: Czekając na egzekutora. „Dz. Bałt.” 2001 nr 72.

Dwie morgi utrapienia

  • E. LIKOWSKA: Śmiech do lustra. „Wiad. Kult.” 1997 nr 12/13 [dot. także: M. Bukowski: Ciałopalenie].
  • R. PAWŁOWSKI: Dwa razy Polska. „Gaz. Wybor.” 1997 nr 41 [dot. także: M. Bukowski: Ciałopalenie].
  • J. WAKAR: Rębacz wskrzesza polską komedię. „Życie Warsz.” 1997 nr 48.
  • K. BZOWSKA: Dwie morgi utrapienia, czyli dwie godziny dobrej zabawy. „Dz. Pol. i Dz. Żoł.”, Londyn 1998 nr 23 [dot. wyst. w Londynie].

Atrakcyjny pozna panią…

  • A. MOLIK: Atrakcyjny pozna… „Kur. Lubel.” 2000 nr 207.

Maciejowe podwórko

  • J. WAKAR: Podzieleni Ciemięgą. „Życie” 2002 nr 26 [tu też fragm. wypowiedzi M. Rębacza pt. „Teatr jak sklep”, dot. koncepcji T. Niepoprawnego].

Atrakcyjny pozna panią…

  • P. ŚMIAŁOWSKI. „Kino” 2004 nr 10.

Płeć przeciwna

  • Z. WŁOCZEWSKI. „Tele-Tydz.” 2005 nr 11.

Wieruszka

  • P. SYGNATOWICZ: Warszawa. „Wieruszka” wchodzi na afisz Capitolu. „Polska” 2008 nr 226.