NPLP
\
Polscy pisarze i badacze literatury przełomu XX i XXI wieku
\
S-Ś
\
Małgorzata SZPAKOWSKA

Małgorzata SZPAKOWSKA
Autorka hasła: Maria Kotowska-Kachel

Małgorzata SZPAKOWSKA
Autorka hasła: Maria Kotowska-Kachel

ur. 1940

Właściwe imiona: Maria Małgorzata.

Pseud.: mms; msz; Paweł Anc; Małgorzata Szpil — wspólnie z Małgorzatą Semil.

Historyk idei i kultury, krytyk literacki i teatralny.

Zob. też.: TWÓRCZOŚĆ, OPRACOWANIA (wybór)

BIOGRAM

Urodzona 18 maja 1940 w Warszawie; córka Olgierda Szpakowskiego, inżyniera elektryka, jeńca obozu NKWD w Starobielsku, zamordowanego w 1940 r., i Jadwigi z Gepnerów, inżyniera chemika. W 1957 zdała maturę w XIV Liceum Ogólnokształcącym (obecnie im. S. Staszica) w Warszawie i następnie przez trzy semestry studiowała chemię na Politechnice Warszawskiej. W 1959 rozpoczęła studia na Wydziale Polonistyki, a w 1961 także na Wydziale Filozofii Uniwersytetu Warszawskiego (UW), ukończone odpowiednio w 1964 i 1966. Debiutowała jako krytyk w 1960 recenzją książki Henryka Foglera pt. Nieobecni są winni, ogłoszoną na łamach „Nowej Kultury” (nr 50), z którą współpracowała do 1963. Recenzje i szkice drukowała nadto we „Współczesności” (1960–68), „Twórczości” (od 1962) oraz „Nowych Książkach” (1966–67 i sporadycznie po 2000). W 1966–69 była doktorantką na Wydziale Filozofii UW. W marcu 1969 aresztowana i dołączona do procesu politycznego tzw. „taterników”, w lutym 1970 została skazana na trzy lata więzienia, a na mocy amnestii z 22 lipca 1969 zwolniona z więzienia w lipcu 1970. Następnie do 1972 pracowała w Bibliotece Narodowej, po czym została zatrudniona w redakcji „Dialogu” (pierwszy tekst ogłosiła tu w 1969). Kierowała do 2002 działem eseistyki tego miesięcznika, publikując równocześnie liczne recenzje i szkice, także noty (podp. mms, msz). Współpracowała w tym czasie także jako krytyk literacki m.in. z „Tygodnikiem Powszechnym” (1971–72, podp. również pseud. Paweł Anc). W 1972 została członkinią Polskiego PEN Clubu i ZLP (do rozwiązania Związku w 1983). W 1975 obroniła w IBL PAN pracę doktorską pt. Teoria kultury w pismach filozoficznych i literackich Stanisława Ignacego Witkiewicza (promotor: prof. Michał Głowiński); za wydaną na podstawie doktoratu książkę Światopogląd Stanisława Ignacego Witkiewicza otrzymała w 1977 Nagrodę Fundacji Kościelskich w Genewie. W styczniu 1976 podpisała „Memoriał 101” przeciw projektowanym zmianom w Konstytucji PRL, a w listopadzie tegoż roku „Apel 172 przedstawicieli świata kultury do Sejmu PRL” w sprawie represji wobec uczestników strajków w Radomiu i Ursusie. W czasie stanu wojennego współpracowała z pismami ukazującymi się w drugim obiegu. W 1981–85 była także kierownikiem literackim Teatru im. S. Jaracza w Łodzi. W 1985–91 wykładała w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej w Warszawie. W 1988 przebywała na miesięcznym stypendium francuskiego Ministerstwa Edukacji Narodowej w Paryżu. W 1989 była współzałożycielką SPP. W 1991 podjęła pracę na Wydziale Polonistyki UW w Katedrze Kultury Polskiej, najpierw jako adiunkt, a po uzyskaniu w 1996 habilitacji na podstawie książki Dyskusje ze Stanisławem Lemem — na stanowisku profesora nadzwyczajnego. W 1997 otrzymała Nagrodę Fundacji Kultury. W 1998 współtworzyła Instytut Kultury Polskiej (IKP) Wydziału Polonistyki UW, gdzie do 2010 zajmowała się historią idei, postaw, obyczaju i praktyk kulturowych. Nadal publikowała m.in. w „Dialogu”, „Twórczości”, „Przeglądzie Politycznym” (2000–16). W 2004 uzyskała tytuł profesora oraz objęła w IKP kierownictwo Zespołu Antropologii Ciała i Przemian Obyczaju. W tymże roku wygłosiła na uniwersytecie Columbia w Nowym Jorku wykład na temat przemian obyczajowych w Polsce. W 2004–10 była członkiem Komitetu Nauk o Kulturze PAN. Wchodziła w skład jury nagród: konkursu prac magisterskich im. J.J. Lipskiego (od 1995), nagrody im. J. Giedroycia (od 2010), Nagrody Literackiej Nike (2006–08 jako przewodnicząca). Od 2009 przewodniczyła Radzie Naukowej miesięcznika „Dialog”. Po przejściu na emeryturę w 2010 prowadziła nadal seminarium dla doktorantów na UW. W 2012 wygłosiła pięć gawęd autobiograficznych w cyklu Zapiski ze współczesności Programu II Polskiego Radia. Została członkiem Polskiego Towarzystwa Kulturoznawczego (w 2002) oraz Towarzystwa Naukowego Warszawskiego. W 2017 weszła w skład jury Literackiej Nagrody Europy Środkowej Angelus.

W 1993 poślubiła Jerzego Kwiatka, dziennikarza. Mieszka w Warszawie.

TWÓRCZOŚĆ

1. Światopogląd Stanisława Ignacego Witkiewicza. Wr.: Ossol. 1976, 218 s. Rozpr. Lit., 15.
Praca doktorska, — Nagroda Fundacji Kościelskich w Genewie w 1977.
2. O kulturze i znachorach. Kr.; Wr.: WL 1983, 303 s.
Zbiór szkiców, publikowanych uprzednio m.in. w „Twórczości”, przygotowany do druku w połowie lat 70 i wówczas wstrzymany.
Zawartość: I. Moralność i psychiatrzy: A bliźniego swego jak siebie samego [dot.: A. Kępiński: Psychopatologia nerwic]; Smutni i winni [dot.: A. Kępiński: Melancholia]; Natura i ład moralny [dot.: A. Kępiński: Lęk]; Czego potrzeba człowiekowi [dot.: A. Pawełczyńska: Wartości a przemoc]; Wbrew wyrokowi [dot.: H. Krall: Zdążyć przed Panem Bogiem]; Prośba o odpowiednie wykorzystanie Camusa [dot.: A. Camus: Eseje]; Los śmiertelnych [dot.: A. Toynbee [i in.]: Człowiek wobec śmierci]; Retro-porno-science fiction [dot.: Z. Freud: Poza zasadą przyjemności]; Szczotki firmy braci Sennebaldt [dot.: S.I. Witkiewicz: Narkotyki; Niemyte dusze]; Prolegomena do sennika egipskiego [dot.: E. Fromm: Zapomniany język]; Portret człowieka rozsądnego [dot.: J. Kozielecki: Koncepcje psychologiczne człowieka]; Jak prostować cudze ścieżki [dot.: K. Jankowski: Od psychiatrii biologicznej do humanistycznej]; Z życia żółwi [dot.: M. Mazur: Cybernetyka i charakter]. – II. Czy kultura jest poznawalna?: Strukturalizm i upiory [dot.: R. Callois]; Wielbłądy naszej świadomości [dot.: C.G. Jung: Archetypy i symbole]; Socjologia czegokolwiek [dot.: A. Hauser: Filozofia historii sztuki]; Ogólna historia wszystkiego [dot.: A. Hauser: Społeczna historia sztuki i literatury]; Z powodu Hausera [dot.: A. Hausera]; Rozszalały gestaltysta [dot.: M. MacLuhan: Wybór pism]; Młot na czarownice [dot.: S. Lem: Filozofia przypadku. Literatura w świetle empirii]; Homer i Emil Zola [dot.: E. Auerbach: Mimesis. Rzeczywistość przedstawiona w literaturze Zachodu]; Pięć grzechów Stanko Lasicia [dot.: S. Lesić: Poetyka powieści kryminalnej]; Kicz kiczów [dot.: A. Moles: Kicz, czyli sztuka szczęścia]. – III. Lęki społeczeństwa masowego: O wróżeniu z fusów i moralnej odpowiedzialności [dot.: S. Lem: Fantastyka i futurologia]; Zdobywcy i przystosowani [dot.: D. Riesman, N. Glazer, R. Denney: Samotny tłum]; Radosna dezintegracja [dot.: A. Toffler: Szok przyszłości]; Platon, Arystoteles i tłum [dot.: J. Dawydow: Sztuka jako zjawisko socjologiczne]; Dlaczego kochamy Klossa? [dot.: K.T. Toeplitz: Mieszkańcy masowej wyobraźni]; Dżinsy zamiast Mony Lizy [dot.: K.T. Toeplitz: Kultura w stylu blue jeans]; Zbiegowie z królestwa wolności [dot.: A. Osęka: Mitologie artysty]; Trzykroć przeklęta wolność sztuki [dot.: M. Czerwiński: Samotność sztuki]; Kultura od niechcenia podzielona [dot.: Z. Kałużyński: Pożegnanie Molocha]; Krytyka rozumu masowego [dot.: R. Hoggart: Spojrzenie na kulturę robotniczą w Anglii]; Czy istnieje kontrkultura? [dot.: A. Jawłowska: Drogi kontrkultury]; Gorsze od szkoły [dot.: I. Illich: Społeczeństwo bez szkoły].
3. Dyskusje ze Stanisławem Lemem. Wwa: Open 1996, 206 s. Wyd. 2 popraw. tamże 1997.
Zawartość: Zamiast wstępu: Lem i krytycy. – R. I. Lem i Pan Bóg. – R. II. Lem i trzy ewolucje. – R. III. Lem i suwerenność człowieka. – R. IV. Lem wobec zła. – R.V. Lem w obszarze nauk społecznych. – Zakończenie: Lem wśród innych.
4. Zakorzenieni, wykorzenieni. O carach, wodzach i człowieku osobnym. Wwa: Open 1997, 142 s.
Zmienione wersje tekstów drukowanych na łamach „Twórczości”. – Nagroda w konkursie Fundacji Kultury „Promocja najnowszej literatury polskiej” w 1997.
Zawartość: Z perspektywy Trzeciego Rzymu [dot.: F. Dostojewski: Dziennik pisarza]. – W oczach Zachodu [dot.: H. Arendt: Korzenie totalitaryzmu]. – Sarmata między sobą a światem [dot.: W. Gombrowicz: Dziennik].
5. Chcieć i mieć. Samowiedza obyczajowa w Polsce czasu przemian. [Rozprawa]. Wwa: W.A.B. 2003, 285 s. Ser. z Wagą.
Nagroda Ministra Edukacji i Sportu w 2004. – Nominacja w 2004 do Nagrody Literackiej Nike i do nagrody tygodnika „Newsweek Polska” „Podporiusz” w kategorii nauka.
6. Teatr i bruk. Szkice o krytykach teatralnych. Wwa: Ofic. Wydawn. Errata 2006, 198 s.
Zawartość: Boy [T. Żeleński]: teatr jako telenowela; [Jerzy] Stempowski: klasyk i socjolog; [Antoni] Słonimski: pół królestwa za dowcip; Kazimierza Wyki ucieczka sprzed teatru; [Tadeusz] Breza: krytyk-amator; Jan Kott: urwałem się z powroza; [Bohdan] Korzeniewski: powinności i postulaty; [Konstanty] Puzyna: prawda dramatu, prawda teatru; [Ludwik] Flaszen: kłopoty z rozumem; Romantyzm — wzory odświętne [dot. sympozjum i publikacji Style zachowań romantycznych]; [Tadeusz] Nyczek, jaki był; [Małgorzata] Dziewulska: dlaczego ogórek nie śpiewa?; Marta Fik: innej przeszłości nie będzie. – Appendix: bankructwo Wallenroda.
7. „Wiadomości Literackie” prawie dla wszystkich. Wwa: W.A.B. 2012, 462 s. Ser. z Wagą.
Wyd. jako dokument elektroniczny: Wwa: W.A.B. 2012, pliki w formacie EPUB, PDF.
Nagroda Porozumienia Wydawców Książki Historycznej Klio (2012), Nagroda im. Kazimierza Wyki (2014).
Nominacje do Nagrody Literackiej Nike (2013), Nagrody Literackiej Gdynia (2013), Nagrody im. Kazimierza Mocarskiego (2013).
Zawartość: I. Widziane z zewnątrz. – II. Redaktor Mieczysław Grydzewski. – III. Słonimski i Boy. – IV. Tuwim. – V. Sztuka reportażu. – VI. Żydzi antysemici. – VII. Krytyka i krytycy. – VIII. Sztuki plastyczne i inne. – IX. Polityka historyczna i historia. – X. Wiara — wiedza — życie codzienne. – XI. Pismo ludzi zadowolonych.
8. Szpakowska. Outsiderka. Rozm.: A. Chałupnik, J. Jaworska, J. Kowalska-Leder; J. Krakowska, I. Kurz. Wwa: Wydawn. Krytyki Polit. 2013, 317 s. Ser. z Różą — Wydaw. Krytyki Polit.
Zawiera 7 rozmów M. Szpakowskiej z byłymi doktorantkami.

Artykuły w książkach zbiorowych i czasopismach, m.in.: Ogień i żal. O słownictwie wierszy miłosnych Kniaźnina i Karpińskiego. „Pam. Lit.” 1966 z. 4 s. 491–507. – O poglądach estetycznych Leona Winiarskiego. „Stud. Estet.” 1968 s. 247–265. – Witkiewiczowska teoria kultury. „Dialog” 1968 nr 10 s. 104–128. – A writer is no-man’s land. „Polish Perspectives” 1971 nr 10 s. 29–37. – Ucieczka Stanisława Lema. „Teksty” 1972 nr 3 s. 75–90; przekł. franc.: La fuite de Stanisław Lem. „Perspectives Polonaises” 1971 nr 10 s. 31–40, przekł. niem.: Die Flucht Stanisław Lems. „Polnische Perspectiven” 1971 nr 11 s. 23–32, przedr. w: Science Fiction. Theorie und Geschichte. München 1972 s. 293–303. – Kisielewski — powieści dla dorosłych. W: Literatura źle obecna. Rekonesans. Londyn 1984 s. 93–107, wyd. nast. Kr. 1986 s. 163–180. – Światopogląd sformułowany Fiodora Dostojewskiego. „Twórczość” 1984 nr 1 s. 74–97. – Miłość według Ortegi y Gasseta. Cz. 1–2. „Twórczość” 1989 nr 5 s. 121–125, nr 6 s. 122–126, przedr. pt. Sobre el Amor. W: José Ortega y Gasset. Szkice o miłości. Wwa 1989 s. 183–197. – Gombrowicz wśród dobrych i złych uczniów. „Dialog” 1990 nr 2 s. 122–133. – Moralité incomplète et moralité fissurée (à propos des films de Marcel Łoziński et Krzysztof Kieślowski). Przeł. M. Beau. „Polish Art Studies” 1992 s. 261–273. – Lévi-Strauss uporządkowany. „Twórczość” 1993 nr 11 s. 63–82. – Starość? Nikt na to nie zasługuje. „Dialog” 1998 nr 4 s. 145–158. – Kobieta jest kobietą jest kobietą. „Twórczość” 1999 nr 1 s. 80–91. – Sławomir Mrożek. „Emigranci”. W: Dramat polski. Interpretacje. Cz. 1. Gdańsk 2001 s. 288–299. – Uszy Karenina. W: L. Tołstoj, Anna Karenina. T. 2. Wwa 2001 s. 603–621. – Historia, demokracja, Hiob. „Prz. Polit.” 2002 nr 55 s. 18–23, przedr. w: „Prz. Filoz.-Lit.” 2009 nr 4 s. 153–165. – Lament nad Witkacym. „Znak” 2002 nr 3 s. 61–71. – Schopenhauerowska antropologia Stanisława Lema. W: Stanisław Lem — pisarz, myśliciel, człowiek. Kr. 2003 s. 8–21. – Antropologiczne przesłanki samotności. W: Kobieta i rewolucja obyczajowa. Społeczno-kulturowe aspekty seksualności. Wiek XIX i XX. Wwa 2006 s. 349–446. – Dzień Dziecka; Lodówka z zawartością; Pralka Frania; Spłuczka; Stołówka pracownicza. W: Obyczaje polskie. Wiek XX w krótkich hasłach. Wwa 2008 s. 54–64; 189–197; 254–259; 313–318; 327–333. – Jak skończyć Rewolucję? „Prz. Polit.” 2011 nr 108 s. 86–93. – Ich dwóch [dot. korespondencji S. Lema z S. Mrożkiem]. „Dialog” 2012 nr 2 s. 138–145. – Jak Kuba Bogu, tak Bóg Kubie. „Dialog” 2013 nr 2 s. 90–97 [dot. spotkania S. Mrożka i W. Gombrowicza w 1965 w Chiavari]. – Ten okropny Jean-Paul Sartre. „Prz. Polit.” 2013 nr 117 s. 90–97. – Witold Gombrowicz. „Ja” wobec kultury; Jerzy Stempowski. Niespieszny przechodzień; Stanisław Ignacy Witkiewicz. Twórczość przeciw konieczności; Tadeusz Żeleński (Boy). Próba zdrowego rozumu. W: Kulturologia polska XX wieku. Wwa 2013, t. I s. 276–305, t. II s. 305–319; 524–544; 657–680. – Co się liczy. „Dialog” 2014 nr 12 s. 5–13. – Afryka dzika. „Dialog” 2015 nr 3 s. 137–145. – Po marcu 1968. Teatr studencki. „Dialog” 2015 nr 2 s. 127–134. – Pół wieku „Tanga” [S. Mrożka]. „Dialog” 2016 nr 219-227.

Przekład

1. K. Pomian: Europa i jej narody. Wwa: PIW 1992, 217 s. Bibl. Myśli Współcz. Wyd. nast. poszerz. Gdańsk: Słowo/obraz/terytoria 2009, 257 s. Idee i Hist., wyd. 3 rozszerz. tamże 2009, 348 s.

Prace redakcyjne

1. K. Puzyna: Szkoła dramaturgów i inne szkice. Przygotowała do druku M. Szpakowska. Teksty oprac. W. Majcherek. Wr.: Wiedza o Kulturze 1993, 187 s.
2. Jak badać obyczaje? Materiały z konferencji zorganizowanej przez Instytut Kultury Polskiej Uniwersytetu Warszawskiego, Łowicz, listopad 2005. Red. i wstęp: M. Szpakowska. Wwa: Errata 2007, 166 s.
3. Antropologia ciała. Zagadnienia i wybór tekstów. Oprac.: A. Chałupnik [i in.]. Wstęp i red.: M. Szpakowska. Wwa: Wydawn. UW 2008, 312 s. Wiedza o Kulturze — UW.
4. Obyczaje polskie. Wiek XX w krótkich hasłach. Pod red. M. Szpakowskiej. Wwa: W.A.B. 2008, 502 s. Ser. z Wagą.
5. K. Puzyna: Czasem coś żywego. Teksty najważniejsze. Wybór: T. Nyczek, M. Szpakowska. Red. M. Szpakowska. Wwa: Agora 2015, 398 s. Bibl. „Gaz. Wybor.”
6. Ślady Holokaustu w imaginarium kultury polskiej. Red.: J. Kowalska-Leder, P. Dobrosielski, I. Kurz, M. Szpakowska. Wwa: Wydawn. Krytyki Polit.; Inst. Kultury Pol. UW 2017, 574 s.
Wyd. jako dokument elektroniczny: Wwa: Wydawn. Krytyki Polit. 2017, pliki w formacie EPUB, MOBI. 

OPRACOWANIA (wybór)

  • Ank. 2010, 2015.
  • Wywiady zob. poz. 8 oraz m.in.: Jak wynaleziono miłość macierzyńską. Rozm. A. Górnicka-Boratyńska. „Gaz. Wybor.” 2000 nr 12 dod. „Wysokie Obcasy” nr 2; Gdy odeszła Frania. Rozm. W. Staszewski. „Gaz. Wybor.” 2003 nr 147 dod. „Duży Format” nr 26 [dot.: Chcieć i mieć. Samowiedza obyczajowa w Polsce czasu przemian]; Niepiękne dwudziestolecie. Rozm. Z. Zaleska. Dwutygodnik.com 2012 nr 93 [on-line] [dostęp 9 grudnia 2015]. Dostępny w Internecie: www.dwutygodnik.com/artykul/4019–niepiekne-dwudziestolecie.html [dot.: „Wiadomości Literackie” prawie dla wszystkich]; Narodzie, obudź się? Narodzie, umyj zęby! Rozm. G. Sroczyński. „Gaz. Wybor.” 2012 nr 274 [dot.: „Wiadomości Literackie” prawie dla wszystkich]; Małgorzata Szpakowska. Rozm. D. Subbotko. „Książki. Magazyn do czytania” 2013 nr 3; Co byś powiedziała sobie młodej. Rozm. K. Bielas. „Gaz. Wybor.” 2014 nr 30.
  • WUP. – Szpakowska — bibliografia. Oprac. W. Miszczuk. W: Szpakowska na siedemdziesięciolecie. Wwa 2010.

Ogólne

  • Szpakowska na siedemdziesięciolecie. Red.: A. Chałupnik, J. Jaworska, J. Kowalska-Leder, J. Krakowska, I. Kurz. Wwa: Errata 2010, 369 s. [tu m.in. teksty poświęcone M. Szpakowskiej: J. Sieradzki: Ci, których należy zbawić [dot. współpracy z „Dialogiem”]; A. Chałupnik: Uszy Karenina [dot. m.in. posłowia M. Szpakowskiej do „Anny Kareniny” L. Tołstoja].
  • M. WYKA: Laudacja Małgorzaty Szpakowskiej. „Nowa Dekada Krak.” 2014 nr 1/2 [z okazji wręczenia Nagrody im. K. Wyki].

Światopogląd Stanisława Ignacego Witkiewicza

  • H. KRZECZKOWSKI: Współczynnik tajemnicy. „Tyg. Powsz.” 1976 nr 4.
  • S. BEREŚ: O światopoglądzie katastrofisty. „Nadodrze” 1977 nr 13.
  • S. GAWLIŃSKI: Między Utopią a Apokalipsą. „Teksty” 1977 nr 3.
  • MACIEJEWSKA-JAMROZIŃSKA: Czy estetyka Witkacego ma charakter dualistyczny? „Nurt” 1977 nr 6.
  • S. MORAWSKI: Na witkacodromie jaśniej i … ciemniej. „Twórczość” 1977 nr 5.
  • S. STERNA-WACHOWIAK: Nuklearna antynomia. „Twórczość” 1978 nr 1.

O kulturze i znachorach

  • J. MAJCHEREK: Znachorzy, kultura i Małgorzata Szpakowska. „Twórczość” 1984 nr 5.
  • M. RATAJCZAK: Felieton inauguracyjny. „Odra” 1984 nr 9.
  • L. SZARUGA: Gra o wszystko. „Tyg. Powsz.” 1984 nr 48.
  • G. GODLEWSKI: Bez dogmatu. „Literatura” 1985 nr 1.
  • D. ULICKA: Portret czytającego Polaka A.D. 1970–1980. „Mies. Lit.” 1985 nr 3.

Dyskusje ze Stanisławem Lemem

  • L. BUGAJSKI: Paradoksy Lema i Szpakowskiej. „Twórczość” 1996 nr 9.
  • T. KOMENDANT: Od Lema do Golema. „Gaz. Wybor.” 1996 nr 165.
  • M. PAROWSKI: Motyl znaczeń i poczwarka SF. „Nowa Fantastyka” 1996 nr 12.
  • J. JASTRZĘBSKI. „Res Publica Nowa” 1997 nr 3.
  • B. KAZIMIERCZYK. „Wiad. Kult.” 1997 nr 22.
  • A. KOŁAKOWSKI. „Społ. Otwarte” 1997 nr 2.
  • Ł. TOMCZYK: Kłopoty Stanisława Lema. „Opcje” 1997 nr 1.
  • M. ŚWIERKOCKI: Prorok we własnym kraju. „Odra” 1998 nr 1.
  • R. RADOSZEWSKI: Lem na humanistycznej uwięzi. „Śląsk” 1999 nr 4.

Zakorzenieni, wykorzenieni

  • A. BAGŁAJEWSKI: O ludziach osobnych (i problemach zbiorowości). „Twórczość” 1997 nr 12.
  • A. FABIANOWSKI: Między Polską a światem. „Nowe Książ.” 1997 nr 12.
  • D. GAWIN: Trudna tożsamość Europy Środkowej. „Społ. Otwarte” 1998 nr 1.
  • J. ŁUKASIEWICZ. „Odra” 1998 nr 11.

Chcieć i mieć

  • B. FRANKOWSKA: Polskie Triobriandy, czyli świat bez mężczyzn. „Nowe Książ.” 2003 nr 4.
  • U. ŚMIETANA. „Czas Kult.” 2003 nr 6.
  • M. ZWARYCZ. „Studia Socjol.” 2003 nr 4.
  • I. BIAŁECKI: O książce Małgorzaty Szpakowskiej „Chcieć i mieć. Samowiedza obyczajowa w Polsce okresu przemian”. „Res Publica Nowa” 2004 nr 1.
  • M. RADZIWON: Portret Polaków. „Gaz. Wybor.” 2004 nr 138.
  • Zob. też Wywiady.

Teatr i bruk

  • H. BALTYN: Metakrytyka Szpakowskiej. „Nowe Książ.” 2007 nr 5.
  • E. BANIEWICZ: O krytykach. „Twórczość” 2007 nr 12.
  • T. BOGUCKA: Spełnienie? „Dialog” 2007 nr 6.
  • T. MIŁKOWSKI: Szyfry, ciągle szyfry. Powst. 2007 [on-line] [dostęp 9 grudnia 2015]. Dostępny w Internecie: www.aict.art.pl/akt-mainmenu-121/578–szyfry-cipgle-szyfry.
  • Zob. też Wywiady.

„Wiadomości Literackie” prawie dla wszystkich

  • T. ŁUBIEŃSKI: Prawie dla wszystkich, czyli odwieczna moc salonu. „Gaz. Wybor.” 2013 nr 259.
  • W. WŁADYKA: Tygodnik prawie dla wszystkich. „Polityka” 2013 nr 2.
  • K. ZYCH: Prawie wszystko o „Wiadomościach Literackich”. „Twórczość” 2013 nr 12.
  • B. STANISŁAWCZYK. „Stud. Medioznawcze” 2014 nr 2 [dot. także J. Kuciel-Frydryszak: Słonimski — heretyk na ambonie].
  • J. WIERZEJSKA: O najważniejszym czasopiśmie dwudziestolecia. „Nowe Książ.” 2014 nr 2.
  • R. SIOMA: Prawie dla wszystkich, ale i prawie nikt skorzysta. „Tematy i Konteksty” 2015 nr 5.
  • Zob. też Wywiady.

Szpakowska outsiderka

  • M. KARPIŃSKA: Outsiderki rozmowa z córeczkami. „Nowe Książ.” 2014 nr 6.
  • W. MAJCHEREK. „Zesz. Lit.” 2014 nr 2.
  • P. MAŁOCHLEB: Generacja tubylców. „Odra” 2014 nr 5.
  • J. SOBOLEWSKA: Zajęcia z myślenia. „Polityka” 2014 nr 4.
  • M. WYKA: Outsiderka. „Nowa Dekada Krak.” 2014 nr 1/2.