NPLP
\
Polscy pisarze i badacze literatury przełomu XX i XXI wieku
\
T
\
Agata TUSZYŃSKA

Agata TUSZYŃSKA
Autorka hasła: Barbara Tyszkiewicz

Agata TUSZYŃSKA
Autorka hasła: Barbara Tyszkiewicz

ur. 1957

Pseud.: A.T.; Agata Martini.

Biografka, reportażystka, poetka, historyk teatru.

Zob. też.: TWÓRCZOŚĆ, OPRACOWANIA (wybór)

BIOGRAM

Urodzona 25 maja 1957 w Warszawie, córka Haliny Przedborskiej, dziennikarki, i Bogdana Tuszyńskiego, sprawozdawcy sportowego i historyka sportu. Uczęszczała do III Liceum Ogólnokształcącego w Warszawie, a po uzyskaniu w 1976 świadectwa dojrzałości studiowała w warszawskiej Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej (PWST) na Wydziale Wiedzy o Teatrze. W czasie letnich wakacji wielokrotnie wyjeżdżała do Francji, finansując podróże dorywczą pracą (jako kelnerka, opiekunka dzieci, sprzątaczka). Debiutowała w 1977 recenzją teatralną pt. Relacja o pewnej zbrodni, zamieszczoną na łamach „Tygodnika Kulturalnego” (nr 14), dotyczącą scenicznej adaptacji powieści F. Dostojewskiego pt. Zbrodnia i kara w krakowskim Starym Teatrze. Jako poetka debiutowała w następnym roku wierszami pt. Aktorka I oraz Aktorka II, opublikowanymi w piśmie „Nowy Wyraz” (nr 3); w 1978 w tygodniku „Kultura” (nr 6) ogłosiła także pierwszy reportaż pt. Zanotowane na próbach, w którym zrelacjonowała przygotowania do wystawienia sztuki J. Słowackiego Sensrebrny Salomeiw Teatrze Narodowym w Warszawie. W 1979-81 należała do SDP. W 1980 ukończyła studia magisterskie na PWST i podjęła pracę nad doktoratem w Instytucie Sztuki (IS) PAN. Rozwijała twórczość poetycką, ogłaszała też kolejne recenzje i artykuły o teatrze oraz wywiady przeprowadzane z artystami sceny, m.in. w pismach „Teatr” (1977, 1980-87, z przerwami), „Życie Literackie” (1981; pojedyncze publikacje także w 1980 i 1984) i „Nowe Książki” (1984-85, m.in. noty teatralne podp. krypt. A.T.). Publikowała także w wydawnictwach działających poza cenzurą, m.in. w almanachu oficyny Krąg „Silva Rerum” z 1981 (wywiad podp. pseud.: Agata Martini). W 1986 na podstawie rozprawy monograficznej pt. Wisnowska (promotor prof. Zbigniew Raszewski) otrzymała w IS PAN stopień doktora i następnie w 1987-92 pracowała na stanowisku adiunkta w Instytucie Badań Literackich (IBL) PAN w Warszawie. W 1989 została członkiem SPP. Była stypendystką wielu instytucji i uczelni zagranicznych, m.in. paryskiego Towarzystwa Historyczno-Literackiego (stypendium im. S. Lama w 1988), amerykańskiej Fundacji Fulbrighta (w 1991-92), American Jewish Archives w Cinncinati, w stanie Ohio (w 1993), Instytutu Yad Vashem w Jerozolimie (w 1997-98), Fundacji Kościuszkowskiej w Nowym Jorku (w 1999), amerykańskiej MacDowell Colony (w 2001), Ledig-Rowolt Foundation (w 2000 i 2002) i Fundacji Rockefellera (w 2002). Wykorzystując przyznane stypendia na zbieranie materiałów do reportaży i książek biograficznych przebywała przez dłuższy czas m.in. w Paryżu (m.in. w 1989-91oraz w 2000), zainspirowana przez Jerzego Giedroycia z paryskiej „Kultury” podróżowała śladami polskich zesłańców do Moskwy i na Syberię (w 1989), była też w Izraelu (w 1991 i ponownie w 1997-98). W Stanach Zjednoczonych gościła również jako visiting profesor na Columbia University w Nowym Jorku (1991-93). Nadal prowadziła też badania nad historią teatru i uprawiała twórczość poetycką. Artykuły, reportaże i wiersze publikowała m.in. w paryskich „Zeszytach Historycznych” (1987, 1990, 1992), „Zeszytach Literackich” (1988, 1991-92) i „Kulturze” (1990-94) oraz w pismach krajowych: „Odrze” (1989-94 z przerwami, 2000-2004), „Kresach” (1992-94, 2000), „Arkuszu” (1994, 1996-2002, z przerwami). W 1996-98 była wykładowcą w Centrum Dziennikarstwa w Warszawie (The Warsaw Journalism Center). W 2001 podjęła wykłady w Instytucie Dziennikarstwa Uniwersytetu Warszawskiego (UW), a w 2002-2006 omawiała sztukę reportażu i wywiadu literackiego jako etatowy pracownik tejże uczelni (starszy wykładowca). W 2002 zaczęła również prowadzić zajęcia dydaktyczne w Studium Literacko-Artystycznym na Uniwersytecie Jagiellońskim. W 2002 została członkiem Polskiego PEN Clubu. Wielokrotnie czasowo przebywała w Kanadzie, a w 2005-10 mieszkała tam na stałe i pracowała (w 2006-07) jako visiting professor na University of Toronto. W 2011 nawiązała współpracę z Instytutem Reportażu w Warszawie. W 2014-2015 (przez jeden semestr) prowadziła wykłady w Instytucie Dziennikarstwa UW (wpisane w program studiów niestacjonarnych w ramach specjalizacji prasowej). W 2010 otrzymała tytuł Honorowej Obywatelki Łęczycy (za popularyzowanie wiedzy o tym mieście w książkach pt. Rodzinna historia lękuoraz Łęczyca). Odznaczona srebrnym medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (2015).

W 1985 wyszła za mąż za Krzysztofa Wójcika, fotografika; rozwód w 1988. W 2005, po kilkunastu latach wcześniejszej znajomości, zawarła związek małżeński z Henrykiem Dasko (zm. 2006), eseistą i tłumaczem, który w 1969 wyemigrował z Polski do Kanady i osiadł w Toronto. W 2011 zamieszkała w Warszawie.

TWÓRCZOŚĆ

1. Rysowanie. [Wiersze]. [Podkowa Leśna: Ofic. Wydawn. P.T.* 1980], 12 s. Ser. Poetycka, 3.
2. I znowu list. [Wiersze]. Rys. A. Wahl. Wwa: Spółka Poetów 1990, 77 s.
Zawiera m.in. cykl: Piosenki.
3. Rosjanie w Warszawie. Migawki spod zaboru rosyjskiego w okresie Powstania Styczniowego. [Szkic historyczny]. Paryż: Inst. Lit. 1990, 128 s. Wyd. nast. [poszerz.] Wwa: Interim 1992.
4. Wisnowska. [Biografia literacka]. Wwa: WAiF 1990, 309 s., tab. Wyd. nast. [uzup.] pt. Maria Wisnowska. Jeśli mnie kochasz – zabij! [Wstęp:] J. Szczepkowska. Wwa: „Twój Styl” 2003, 429 s., [40] s. tabl. Biografie.
Rozprawa doktorska. – Dot. aktorki, M. Wisnowskiej, oraz życia artystycznego i społecznego w Warszawie u schyłku XIX w.
5. Kilka portretów z Polską w tle. Reportaże izraelskie. Słowo wstępne: R. Kapuściński. Gdańsk: Marabut 1993, 149 s.
Teksty dot. splotu kultur polskiej i żydowskiej, napisane w 1989-1992, z podróży do Izraela w 1991, a Wilna w 1989, Paryża i Drohobycza w 1992. – Nagroda Pol. PEN Clubu im. K. Pruszyńskiego za rok 1993, przyznana w 1994.
Przekł. franc.: Les disciples de Schulz. [Przeł.] M. Carlier. Montricher 2001.
Adapt. teatr. reportażu „Chłopiec na fotografii” w przekł. franc.: Le Garçon de la photographie. Adapt.: M.C. Mastrangeli. Paryż, Le Colombier, Octogone 2002.
6. Zamieszkałam w ucieczce. [Wiersze]. [Wstęp:] W. Woroszylski. Lubl.: Stow. Lit. „Kresy” 1993, 80 s. Bibl. „Kresów”, 4.
7. Singer. Pejzaże pamięci. [Biografia]. Gdańsk: Marabut 1994, 342 s. Wyd. nast.: tamże 1996, Piórko; wyd. nowe uzup. Wwa: Muza 2002, 493 s.; wyd. 2 zmien. [właśc. 4, popraw. i uzup.] Kr.: WL 2010, 567 s.
Dot. pisarza I.B. Singera.
Przekł.: ang.: Lost landscapes. In search of Isaac Bashevis Singer and the Jews od Poland. [Przeł.] M.G. Levine. New York 1998, – czes.: Singer. Krajiny pamĕti. [Przeł.] V. Dvořáčková. Jinočany 2006, – franc.: Singer, paysages de la mémoire. [Przeł. ] J.-Y. Erhel. Paris 2002.
8. H. Koprowski: Wygrać każdy dzień. Spisała A. Tuszyńska. Wwa: Diana 1996, 363 s., tab.
Biografia lekarza, wirusologa i immunologa, wynalazcy szczepionki przeciwko wirusowi polio.
9. Adresat nieznany. Notatnik poetycki 1993-1996. [Wiersze]. Ze wstępem J. Twardowskiego. Wwa: Diana 1997, 120 s. Bibliofil.
10. Długie życie gorszycielki. Losy i świat Ireny Krzywickiej. [Biografia]. Wwa: Iskry 1999, 364 s. Wyd. nast.: wyd. 2 zmien. [popraw. i uzup.] pt. Krzywicka – długie życie gorszycielki. Kr.: WL 2009, 571 s., tamże 2011, wyd. 2 [!] zmien. 2016.
11. Łęczyca. [Wiersze]. Wwa: Diana 2001, [21] s. Bibliofil.
12. Na cudzych brzegach. Notatnik poetycki 1997-2000. [Wiersze]. Wwa: Diana 2001, 98 s. Bibliofil.
Zawiera cykle: A; Kartki z East Village; Popołudnie w Cuernavaca; Statek do Haify; Z.
13. Gwiazdy i gwizdy. Z dziejów publiczności teatralnej 1765-1939. [Monografia]. Lublin: Wydawn. UMCS 2002, 246 s.
14. Miejsce przy oknie. [Wiersze]. Wwa: Nowy Świat 2003, 83 s.
15. B. Tuszyński: Polscy olimpijczycy XX wieku (1924-2002). [Słownik biograficzny]. [Cz. 1-2]. Współpraca: H. Kurzyński, A. Tuszyńska. Wr.: Wydawn. Europa 2004, 566 + 541 s.
[Cz. 1:] A-M. – [Cz. 2:] N-Ż.
16. Rodzinna historia lęku. Kr.: WL 2005, 423 s. Wyd. nast. [popraw.] tamże 2011.
Biogr. opowieść o odkrywaniu rodzinnego sekretu: żydowskiego pochodzenia matki.
Nominacja do franc. Nagrody Prix Médicis w 2005, nagroda The Canadian Jewish Literary Award w 2016.
Przekł.: ang.: Family history of fear. A memoir. [Przeł.:] Ch. Ruas. New York 2016. Wyd. nast. tamże 2017, – franc.: Une historie familiale de la peur. [Przeł.] J.-Y. Erhel. Paris 2006. Wyd. nast. tamże 2011.
17. Ćwiczenia z utraty. Kr.: WL 2007, 237 s.
Wyd. jako dokument dźwiękowy: Czyta E. Kijowska. Piaseczno: Heraclon International. Storybox.pl [2015], płyta CD w formacie mp3.
Wspomnienia dot. zmagań z chorobą nowotworową męża autorki, H. Dasko w 2005-2006.
Przekł. franc.: Exercices de la perte. [Przeł.] J.-Y. Erhel. Paris 2009, – koreań. [Korea?: DD World] 2011.
18. Oskarżona. Wiera Gran. [Biografia]. Kr.: WL 2010, 462 s. Por. poz. 21, 22.
Wyd. jako dokument dźwiękowy: Czyta A. Polony. Piaseczno: Heraclon International. Storybox.pl [2015], płyta CD w formacie mp3.
Dot. piosenkarki polskiej żydowskiego pochodzenia, gwiazdy warszawskiego getta, oskarżonej po wojnie o kolaborację z Niemcami. – Zawarte w książce passusy dot. wojennych losów Władysława Szpilmana były powodem procesów cywilnych wytoczonych autorce i jej wydawcom w Polsce i w Niemczech przez rodzinę muzyka. Wiosną 2013 Wyższy Sąd Krajowy w Hamburgu (nie ingerując w postać znajdującego się już w sprzedaży pierwszego wydania niemieckiego) nakazał w kolejnych edycjach usunięcie niepopartych dowodami oskarżeń rzucanych przez Wierę Gran na Szpilmana (wg inf. A. Tuszyńskiej – 25 linijek z 375-stronicowego tekstu). We wrześniu 2013 Sąd Okręgowy w Warszawie (nieprawomocnym wyrokiem) oddalił pozew Haliny Grzecznarowskiej-Szpilman i jej syna, Andrzeja uznając, że A. Tuszyńska miała prawo zacytować także kontrowersyjne opinie artystki. W lipcu 2016 Sąd Apelacyjny w Warszawie prawomocnie rozstrzygnął sprawę na korzyść rodziny Szpilmana.
Przekł.: ang.: Vera Gran. The accused. [Przeł. z jęz. franc.] Ch. Ruas. New York 2013, – franc.: Wiera Gran, l’accusée. [Przeł.] I. Jannès-Kalinowski. Paris 2010, wyd. nast. tamże 2011, 2012. – grec.: Viera Gkran: ī katīgoroumenī. [Przeł. z franc.] T. Skassīs. Athī’na 2011, – hebr.: Ha-ne’šemet. Wyeyrah Gra’n, zameret geṭŵ Waršah. [Przeł. z jęz. franc.:] A. Uriel. Kinneret 2012, – hiszp.: La cantante del gueto de Varsovia. Wiera Gran, la acusada. [Przeł.:] Í. Sánchez Paños, E-M. Cano, Madryt 2011, – maced.: Obvineta: Vǰera Gran. [Przeł.] M. Mirkulovska. Skopǰe 2015, – niderl.: Vera Gran. De zangeres van het getto van Waschau. [Przeł.] L. van Nes. Amsterdam 2011, – niem.: Die Sängerin aus dem Ghetto – Das Leben der Wiera Gran. [Przeł. z jęz. franc.] X. Osthelder. Berlin 2013, – słoweń.: Obtožena: Wiera Gran. [Przeł.] T. Jamnik. Ljubljana 2015, – włos.: Wiera Gran: l’accusata. [Przeł.:] M. Botto. Torino 2012.
19. Nadzieja 2. [Wiersze]. Lubl.: Ośrodek Brama Grodzka – Teatr NN 2010, 63 s.
Na okł. tyt.: Nadzieja 2=Espoir 2.
20. [M. E. Tyrmand]: Tyrmandowie. Romans amerykański. Rozm. i skomponowała A Tuszyńska. Tłum. listów A. Wróbel. Wwa: Wydawn. MG, cop. 2012, 269 s.
Dot. emigracyjnych losów i twórczości L. Tyrmanda.
21. Wiera Gran. [Scenariusz filmu dokumentalnego]. Reż.: M. Zmarz-Koczanowicz. TVP 2012.
Scenariusz napisany na podstawie książki Oskarżona. Wiera Gran, por. poz. 18. Premierowy pokaz filmu w maju 2012 na 52. Krakowskim Festiwalu Filmowym.
22. Pani Ka. [Słuchowisko]. Reż.: W. Markiewicz. Radio 2013.
Słuchowisko napisane na podstawie książki Oskarżona. Wiera Gran, por. poz. 18.
23. Wiera. Dramat w sześciu obrazach. [Współaut.:] J. Żurek. „Dialog” 2013 nr 11 s. 61-116.
Tekst dostępny też na stronie internetowej: http://www.agatatuszynska.pl/Wiera.pdf [dostęp 2 grudnia 2016].
24. Bruno Schulz 1892 – 1942. [Scenariusz filmowy]. Powst. przed 2014. Reż.: A. Sikora. TVP 2014.
Dokument fabularyzowany.
25. Teatr się pali! O pięciu pożarach Teatru Narodowego. [Szkic historyczny]. Wwa: Teatr Nar. 2014, 60 s. Teatr Nar. – Historia, 9.
26. Narzeczona Schulza. Apokryf. Kr.: WL 2015, 321 s.
Wyd. jako dokument elektroniczny: Kr.: WL 2015, pliki w formacie EPUB, MOBI.
Opowieść biograficzna o Józefinie Szelińskiej, narzeczonej Brunona Schulza.
Nominacje do franc. nagród Prix Médicis i Prix Femina w 2015, nominacja do finału Ogólnopolskiej Nagrody Literackiej dla Autorki Gryfia (przyznawanej przez „Kurier Szczeciński”) w 2016.
Przekł.: franc.: La Fiancée de Bruno Schulz. [Przeł.:] I. Jannès-Kalinowski. Paris 2015; maced.: Svršeničkata na Bruno Šulc. [Przeł.] M. Mirkulovska. Skopje 2016.
27. Jamnikarium. Wwa: Wydawn. MG 2016, 351 s.
Autorka podp.: Agata Tuszyńska &Lonia. – Ułożony w formie leksykonu zbiór krótkich opowieści, wspomnień i listów dotyczących jamników oraz ich właścicieli.

Przekład wierszy A. Tuszyńskiej w antologii ang.: Ambers aglow. An anthology of Polish women’s poetry (1981-1995). [Przeł.] R. Grol. Austin 1996.

Adaptacja

1. W. Reymont: Komediantka. Adapt. A. Tuszyńska. Reż.: Z. Rakowiecka. Radio 1980.

Prace redakcyjne

1. I. Krzywicka: Wyznania gorszycielki. [Wspomnienia]. Oprac. A. Tuszyńska. Wwa: Czyt. 1992, 436 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 popraw. 1995, [wyd. 3] 1996, [wyd. 4] 1998, wyd. 5 2002.
2. Próba generalna. [Antologia]. Pod kierunkiem [i ze wstępem] A. Tuszyńskiej. Wwa: „Twój Styl” 2004, 280 s.
Zbiór tekstów prozą powstałych na zajęciach warsztatowych Wydziału Dziennikarstwa UW – Ćwiczenia z pisania.

OPRACOWANIA (wybór)

  • Ank. 2008, 2011.
  • Strona internetowa: http://www.agatatuszynska.pl/ [dostęp 7 listopada 2016].
  • Autorka o sobie: Lęk rozbrojony. „Gaz. Wybor.” 2006 nr 48 [dot.: Rodzinna historia lęku].
  • Wywiady: Samosiejka. Rozm. J. Jancewicz. „Pani” 2000 nr 1; Nie zapisane nie istnieje. Rozm. S. Bereś. Oprac.: S. Bereś, M. Cichoracka. „Odra” 2001 nr 2, przedr. w: S. Bereś: Historia literatury polskiej w rozmowach. XX-XXI wiek. [Cz.] 1. Wwa 2002; Podróż z życia w życie. Rozmowa z Agatą Tuszyńską. Rozm. A. Cieślar. W tegoż: Kobieta metafizyczna. Wwa 2005; Nie pisałam metafory. Rozm. K. Kubisiowska. „Rzeczpospolita” 2007 nr 234 [dot.: Ćwiczenia z utraty]; To life! Rozm. J. Strzałka. „Tyg. Powsz.” 2007 nr 43 [dot.: Ćwiczenia z utraty]; Mam dwa życia. Rozm. K. Janowska. „Przekrój” 2010 nr 36 [dot.: Oskarżona Wiera Gran]; Słowom brakło znaczeń. Rozmowa z Agatą Tuszyńską autorką poruszających „Ćwiczeń z utraty” – opowieści o ciężkiej chorobie i śmierci jej męża. Rozm. M. Wilk. W tegoż: W biegu… książka podróżna. Rozmowy z pisarzami (i nie tylko). Kr. 2010; Wszyscy jesteśmy kolaborantami. Rozm. R. Kim. „Wprost” 2010 nr 46 [dot.: Oskarżona Wiera Gran]; Wycięta z wojennego losu. Rozm. M. Sawicka-Danielak. „Rzeczpospolita” 2010 nr 231 [dot.: Oskarżona. Wiera Gran]; [dot.: Oskarżona. Wiera Gran:] Zaciskam zęby i piszę. Rozm. L. Śnieg-Czaplewska. „Viva” 2010 nr 23; Zostałam z podłością ludzką. Rozm. A. Kuźniak. „Gaz. Wybor.” 2010 nr 235 dod. „Duży Format” nr 39; Używam słowa „kolaboracja”, bo wszyscy układamy się z losem. Rozm. T. Drozda. „Wyspa” 2011 nr 1; Krótkotrwałe spełnienia. Rozm. M. Grzebałkowska. „Gaz. Wybor.” 2012 nr 293 dod. „Wysokie Obcasy” nr 50; Na cztery ręce. Z Agatą Tuszyńską i Jerzym Żurkiem rozm. J. Jaworska. „Dialog” 2013 nr 11 [dot. dramatu Wiera]; Nie jestem Wierą Gran. Rozm. H. Rydlewska. „Przekrój” 2013 nr 25; Oskarżona: Agata Tuszyńska. Rozm. R. Kim. „Newsweek Polska” 2013 nr 29; „Przypadek jest maską na twarzy przeznaczenia”. O książce „Pejzaże pamięci” i o I. B. Singerze. Rozm. M. Zynger. „LiryDram” 2013 nr 1; Tajemnica narzeczonej Schulza. Rozm. J. Rolińska. „Rzeczpospolita” 2015 nr 166 [dot.: Narzeczona Schulza]; Uprawiam archeologię pamięci. Rozm. A. Papieska. „Nowe Książ.” 2015 nr 10.
  • Hasło biobibliograficzne w: Contemporary authors. A bio-bibliographical guide to current writers in fiction, general nonfiction, poetry, journalism, drama, motion pictures, television, and other fields. Vol. 395. Farmington Hills, Mich. 2017.

Ogólne

  • M. PAWŁOWSKA: Kobieta w podróży. „Kresy” 1994 nr 18.
  • E. JUNCZYK-ZIOMECKA: Nie zapisane nie istnieje. „Twój Styl” 1995 nr 3.
  • R. JOCHYMEK: W zwierciadle biografii. Współczesna polska biografia literacka na przykładzie utworów Joanny Siedleckiej, Agaty Tuszyńskiej, Barbary Wachowicz. Wwa 2004, passim.
  • A. SIEMIŃSKA: Pamięć uniewinniona. Pochodzenie żydowskie a problem tożsamości i wyborów identyfikacyjnych na przykładzie utworów Romy Ligockiej i Agaty Tuszyńskiej. W: Pisarze polsko-żydowscy XX wieku. Wwa 2006, przedr. w: Polska proza i poezja po 1989 roku. Tor. 2007.
  • M. FIEJDASZ-KACZYŃSKA: Poszukiwacze zaginionych historii. „Pani” 2013 nr 3 [dot. także: Sz.Twardocha, P. Bluszcza i W. Kukuczki].
  • L. HULL: „Za nią” i „przy niej”. W tejże: Zamiast i w imieniu. Na pograniczach współczesnej biografistyki. Tor. 2014.
  • A. MACH: „Na początku była wojna”. Postpamięć w utworach Evy Hoffman, Bożeny Keff, Ewy Kuryluk i Agaty Tuszyńskiej. „Literaturoznawstwo” 2014/2015 nr 8/9.
  • M. KRYTOWSKA: Bio(geo)grafia kobieca. Przestrzenny wymiar doświadczenia. „Autobiografia” 2016 nr 2.
  • A. TIPPNER: „Sensing the meaning, working towards the facts”. Drugie pokolenie a pamięć o Zagładzie w tekstach Bożeny Keff, Magdaleny Tulli i Agaty Tuszyńskiej. Przeł. K. Adamczak. „Teksty Drugie” 2016 nr 1.
  • J. WRÓBEL: „Z prześladowanymi w późnym, nieprzemilczanym, promienistym związku”. Drugie pokolenie po Holokauście. „Ruch. Lit.” 2016 z. 3 [dot. m.in. prozy A. Tuszyńskiej].

Rosjanie w Warszawie

  • E. HALICZ. „Zesz. Hist.”, Paryż 1991 z. 96.
  • M. KARPIŃSKI: Nie widzieć, nienawidzić. „Puls” 1991 nr 4.
  • A.S. KOWALCZYK: Dykcyonarz w takt „Roty”. „Res Publica” 1991 nr 3.
  • K. PACZUSKI: Suplement do „Lalki”. „Akcent” 1994 nr 1.

Wisnowska

  • M. RADGOWSKI: Całe życie aktorek. „Dialog” 1990 nr 10 [dot. także: L. Kuchtówna: Irena Solska, M. Bojarska: Mieczysława Ćwiklińska, A. Grodzicki: Eichlerówna – szlachetny demon teatru].

Kilka portretów z Polską w tle

  • A. DRAWICZ: Mądrość żydowska z Polską w tle. „Tyg. Powsz.” 1993 nr 38.
  • M. RATAJCZAK: Między mitem i historią. „Odra” 1993 nr 11.
  • R. KAPUŚCIŃSKI: Człowiek i jego pamięć. W tegoż: O książkach, ludziach i sztuce. Wwa 2009 [przedr. jako przedm. zob. poz. 5].

Zamieszkałam w ucieczce

  • D. HECK: Kłopoty z koniugacją. „Tytuł” 1994 nr 1.
  • W. WANTUCH: Zamach na wszystkość. „Arkusz” 1994 nr 6.

Singer

  • A. BAGŁAJEWSKI: Pejzaże pamięci i wyobraźni. „Kresy” 1994 nr 19.
  • A. DRAWICZ: „Singer”, bodaj nawet lepszy niż Singer. „Tyg. Powsz.” 1994 nr 41.
  • W. SADKOWSKI: W podwójnym zwierciadle. „Lit. na Świecie” 1994 nr 7/8.
  • W. WOROSZYLSKI: Z Polską w tle. „Rzeczpospolita” 1994 nr 91.
  • T.J. ŻÓŁCIŃSKI: Twórczość była jego radością. „Sł. Żyd.” 1994 nr 9.
  • Ch. SHMERUK: Dwie książki o Singerze. „Teksty Drugie” 1996 nr 4 [dot. także: M. Adamczyk-Garbowska: Polska Isaaca Bashevisa Singera – rozstanie i powrót].
  • J. POTKAŃSKI: Umarłe pejzaże. „Prz. Hum.” 1997 nr 5.
  • R. JOCHYMEK: Pejzaże pamięci Agaty Tuszyńskiej a konwencja reportażu i proza Singera. „Ann. Acad. Paedagogicae Crac. Stud. Historicolitteraria” 2004 nr 4.
  • J. ZABOROWSKA: „Uprawiam archeologię pamięci”. Rozważania o utworze „Singer. Pejzaże pamięci” Agaty Tuszyńskiej = „I grow the archeology of memory”. Thoughts on book „Singer. Landscapes of memory” by Agata Tuszyńska. „Pr. Literaturoznawcze” 2016.
  • Zob. też. Wywiady.

H. Koprowski: Wygrać każdy dzień

  • Wygrać każdy dzień (poz. 8): M. FIKUS: Gra ważniejsza od wygranej. „Świat Nauki” 1997 nr 4. ­M. KULA: Doktor Koprowski bez tajemnic. „Nowe Książ.” 1997 nr 5.

Adresat nieznany

  • J. GRĄDZIEL: Listowna odyseja. „Arkusz” 1998 nr 2.
  • W. FUŁEK: List od nieznanego adresata. „Topos” 2000 nr 3/4.

Długie życie gorszycielki

  • A.J. DĄBROWSKI: Powrót Ireny Krzywickiej. „Nowy Dz.”, Nowy Jork 1999 nr z 15 X dod. „Prz. Pol.”.
  • M. GAWIN: Artysta w szlafroku. „Res Publica Nowa” 1999 nr 10.
  • R. GRZELA: Rozprawa z Krzywicką. „Kultura”, Paryż 1999 nr 7/8.
  • T. JASTRUN: Bolesne życie gorszycielki. „Twój Styl” 1999 nr 8.
  • A. KOSS: Irena Krzywicka by Agata Tuszyńska. „Kresy” 1999 nr 2/3.
  • K. MASŁOŃ: Pozycja wyjątkowa. „Rzeczpospolita” 1999 nr 141, polem.: A. Krzywicki. „Rzeczpospolita” 1999 nr 165, K. Masłoń, tamże.
  • M. RADGOWSKI: Przywrócona. „Nowe Książ.” 1999 nr 8.
  • R. JOCHYMEK: Między życiem a literaturą. „Opcje” 2000 nr 1.

Łęczyca

  • A. PIWKOWSKA: W podróży. „Nowe Książ.” 2001 nr 9 [dot. też: Na cudzych brzegach].
  • W. WANTUCH: Papier wyczerpany? „Arkusz” 2001 nr 12 [dot. też: Na cudzych brzegach].
  • R. GROL: W pogoni za zakotwiczeniem, czyli o poezji Agaty Tuszyńskiej. „Midrasz” 2002 nr 2 [dot. też: Na cudzych brzegach].
  • L. SZARUGA: Świat poetycki (XV). „Zesz. Lit.”, Paryż 2002 nr 78 [m.in. o tomie A. Tuszyńskiej].

Na cudzych brzegach

  • A. PIWKOWSKA: W podróży. „Nowe Książ.” 2001 nr 9 [dot. też: Łęczyca].
  • W. WANTUCH: Papier wyczerpany? „Arkusz” 2001 nr 12 [dot. też: Łęczyca].
  • W. FUŁEK: W drodze. „Topos” 2002 nr 1/2.
  • R. GROL: W pogoni za zakotwiczeniem, czyli o poezji Agaty Tuszyńskiej. „Midrasz” 2002 nr 2 [dot. też: Łęczyca].

Gwiazdy i gwizdy

  • J. ZIELIŃSKI: Widziane ze sceny. „Res Publica” 1989 nr 5 [na podstawie masz. książki].
  • H. BALTYN: Głosujący nogami. „Nowe Książ.” 2003 nr 4.
  • A. ZAWRZYKRAJ: Pozwólcie widzom śmiać się i klaskać. „Dialog” 2003 nr 4.

Rodzinna historia lęku

  • J. GIZELLA: Trudna tożsamość. „Topos” 2005 nr 3.
  • D. KRAWCZYŃSKA: Jak sukienka. „Res Publica Nowa” 2005 nr 4.
  • M. RADGOWSKI: Wszyscy w jednym pokoju. „Rzeczpospolita” 2005 nr 77.
  • M. DUNIKOWSKA: Byliście, więc jestem. „Odra” 2006 nr 4.
  • A. SZEWCZYK: Lekcja historii rodzinnej. „Kresy” 2006 nr 1/2.
  • Ł. JASINA: Wspaniały, polsko-żydowski chaos. Na marginesie wspólnych motywów autobiografii A. T. i Mariana Marzyńskiego. „Rocz. Inst. Europy Środkowo-Wschodniej” 2007.
  • R. KAPUŚCIŃSKI: W poszukiwaniu tożsamości. W tegoż: O książkach, ludziach i sztuce. Wwa 2009.
  • M. MIPS: Teraźniejszość naznaczona (post)traumą (na przykładzie „Włoskich szpilek” Magdaleny Tulli i „Rodzinnej historii lęku” Agaty Tuszyńskiej. W: Sekundy (i) epoki. Wwa 2013.
  • E.-M. HIEMER: Przestrzenie w literaturze polsko-żydowskiej i niemiecko-żydowskiej. Regionalizacja i europeizacja. W: Střední Evropa včera a dnes. Proměny koncepcí. Brno 2015.
  • Zob. też Autorka o sobie.

Ćwiczenia z utraty

  • M. CUBER: Poza zasięgiem ukojenia. „Nowe Książ.” 2007 nr 11.
  • A. JANKO: Księga miłości i śmierci. „Gaz. Wybor.” 2007 nr 254.
  • J. ROSTROPOWICZ-CLARK: Umiera człowiek, powstaje książka. „Nowy Dz.”, Nowy Jork 2008 nr z 4 I dod. „Prz. Pol.”.
  • R. SOWIŃSKA: Duchowy „survival”. „Więź” 2008 nr 6.
  • Zob. też Wywiady.

Oskarżona Wiera Gran

  • C. GMYZ: Szpilman walczy o dobre imię ojca. „Rzeczpospolita” 2010 nr 258 [dot. przywoływanych w książce pomówień Władysława Szpilmana o kolaborację z Niemcami w czasie okupacji].
  • A. GRZEMSKA: Mistyfikacje. „Pogranicza” 2010 nr 6.
  • P. PUSTKOWIAK: Obyśmy sami nie byli sądzeni. „Dz. Gaz. Prawna” 2010 nr 197.
  • A. SABOR: Rozmowy w kryjówce. „Tyg. Powsz.” 2010 nr 51 dod. „Książ. w Tyg.”.
  • M. SAWICKA-DANIELAK: W butach gwiazdy. „Rzeczpospolita” 2010 nr 231.
  • J. SOSNOWSKI: Lęk nad zmąconym źródłem. „Więź” 2011 nr 1.
  • J. SZCZĘSNA: To nie była agentka. „Gaz. Wybor.” 2010 nr 274.
  • B. URBANKOWSKI: Trędowata z getta. „Niezal. Gaz. Pol. Nowe Państ.” 2010 [nr] 12.
  • J. ŻAKOWSKI: Bezrozumna potęga losu. „Polityka” 2010 nr 43.
  • H. SAMSON: Obnażona Wiera Gran. „Gaz. Wybor.” 2011 nr 83 dod. „Wysokie Obcasy”.
  • J. SOSNOWSKI: Lęk nad zmąconym źródłem. „Więź” 2011 nr 1 (w cyklu „Eks post”).
  • U. GLENSK: Bez wyroku. W tejże: Po Kapuścińskim. Kr. 2012.
  • A. SZELIGA: Sprawy o sztukę nie będzie. „Metro” 2012 nr 2451 [dot. analogii między książką A. Tuszyńskiej oraz sztuką pt. Wiera Gran, autorstwa A. Burzyńskiej, wystawionej w 2012 w reż. B. Sas w warszawskim Teatrze „Kamienica”].
  • J. LASDUN: „Under Suspicion”. Vera Gran: The Accused by Agata Tuszyńska. „New York Times” 2013 z 3 V dod. „Sunday Book Review”.
  • M. JAŁOSZEWSKI: Agata Tuszyńska wygrała po raz drugi z rodziną Szpilmana. „Gaz. Wybor.” 2014 nr 271.
  • P. MACHAJSKI, M. JAŁOSZEWSKI: Pisarka Agata Tuszyńska musi przeprosić wdowę po Władysławie Szpilmanie. „Gaz. Wybor.” 2016 nr z 29 VII.
  • Zob. też Wywiady.

Tyrmandowie

  • K. CIEŚLIK: Zakochany Lolek. „Polityka” 2012 nr 41.
  • I. IWASIÓW: Pierwsza myśl: jest niski. Rozczarowanie? „Gaz. Wybor.” 2012 nr 224.
  • M. E. ROGOWSKA: Mary Ellen i Leopold. „Nowe Książ.” 2012 nr 12.
  • W. FUŁEK: Zapomniana sztuka epistolografii. „Topos” 2014 nr 1/2.

Wiera

  • Zob. Wywiady.

Narzeczona Schulza

  • J. BOŃCZA-SZABŁOWSKI: Tajemnicza panna J. „Rzeczpospolita” 2015 nr 198.
  • M. CIEŚLIK: Geniusz i panna. „Wprost” 2015 nr 36.
  • D. NOWACKI: Bruno i Juna, narzeczeni w Drohobyczu. „Gaz. Wybor.” 2015 nr 221.
  • Ł. SATURCZAK: Podwójne życie Józefiny. „Newsweek” 2015 nr 35.
  • A. ZAWADA: J., samotna narzeczona. „Nowe Książ.” 2015 nr 10.
  • A. SMUSZ: Biograficzna narracja kobieca w „Narzeczonej Schulza” Agaty Tuszyńskiej. „Fraza” 2016 nr 1/2.
  • M. WALENDOWSKA: Szelińska – portret wątpliwy. „Twórczość” 2016 nr 5.
  • Zob. też Wywiady.

I. Krzywicka: Wyznania gorszycielki

  • Wyznania gorszycielki (Prace redakcyjne i edytorskie poz. 1): G. BORKOWSKA: Pęknięta biografia. „Życie Warsz.” 1993 dod. „Ex Libris” nr 28.
  • R. MATUSZEWSKI: Wokół Krzywickiej i Boya. „Życie Warsz.” 1993 dod. „Ex Libris” nr 31.