NPLP
\
Polscy pisarze i badacze literatury przełomu XX i XXI wieku
\
W
\
Ewa WIEGANDT

Ewa WIEGANDT
Autorka hasła: Barbara Tyszkiewicz

Ewa WIEGANDT
Autorka hasła: Barbara Tyszkiewicz

ur. 1939

Imiona metrykalne: Ewa Maria.

Podpisywała teksty też nazwiskami: Frąckowiak; Frąckowiak-Wiegandtowa.

Pseud.: Ewa Wolska.

Historyk literatury.

Zob. też.: TWÓRCZOŚĆ, OPRACOWANIA (wybór)

BIOGRAM

Urodzona 5 listopada 1939 w Poznaniu; córka Tadeusz Frąckowiaka i Zofii z Wolskich, lekarzy. W czasie okupacji niemieckiej została wraz z rodzicami wysiedlona do Generalnej Guberni i mieszkała w Radomiu. W 1945 razem z rodziną wróciła do Poznania. Uczęszczała do V Liceum Ogólnokształcącego w tym mieście; w 1956 zdała egzaminy maturalne. W tymże roku rozpoczęła studia z zakresu filologii polskiej na Uniwersytecie Jagiellońskim (UJ) w Krakowie. Magisterium uzyskała w 1961, po czym przez rok odbywała staż asystencki w Katedrze Literatury Polskiej UJ, a w 1964 podjęła pięcioletnie studia doktoranckie. Debiutowała w 1962 artykułem pt. W kręgu „Kamiennego świata” Tadeusza Borowskiego, ogłoszonym w „Pamiętniku Literackim” (z. 4; podp.: Ewa Frąckowiak), który stanowił fragment jej pracy magisterskiej. Rozprawę doktorską pt. Twórczość powieściopisarska Zofii Nałkowskiej w latach 1935-1954 (promotor prof. Kazimierz Wyka) obroniła w 1970. W następnym roku powróciła do Poznania, gdzie podjęła pracę jako adiunkt w Zakładzie Teorii Literatury Instytutu Filologii Polskiej (IFP) na Uniwersytecie im. A. Mickiewicza (UAM). Prowadziła badania naukowe z zakresu literatury XX wieku, koncentrując się na problematyce galicyjskiej i literaturze małych ojczyzn. Artykuły i recenzje drukowała m.in. w miesięczniku „Nurt” (1972, 1974, 1979) oraz w „Tekstach” (1975, 1979). W 1972-95 była egzaminatorką i członkinią Komitetu Okręgowego Olimpiady Literatury i Języka Polskiego. Od 1980 należała do Koła NSZZ „Solidarność” przy IFP UAM. Zaangażowała się w działalność Towarzystwa Literackiego im. A. Mickiewicza; w 1986-89 pełniła funkcję wiceprezesa oddziału poznańskiego. Habilitowała się w 1986 na podstawie rozprawy pt. Austria felix, czyli o micie Galicji w polskiej prozie współczesnej. W 1989 otrzymała stanowisko docenta w Zakładzie Poetyki i Krytyki Literackiej UAM. Uczestniczyła w przygotowaniu publikacji poświęconych nauczaniu literatury w szkołach średnich; artykuł z tego zakresu ogłosiła m.in. w 1989 w tomie materiałów dydaktycznych wydanych poza cenzurą (podp. pseud. Ewa Wolska). W 1991 przebywała na stypendium naukowym w Paryżu (ufundowanym przez tamtejsze Polskie Towarzystwo Historycznoliterackie) oraz w Wiedniu (jako stypendystka fundacji „Pax Cristi – Werk Janineum”). W tymże roku otrzymała stanowisko profesora nadzwyczajnego UAM. Tytuł naukowy profesora uzyskała w 2001, a stanowisko profesora zwyczajnego na UAM w 2005. W 2003–06 była kierownikiem Zakładu Poetyki Historycznej w IFP UAM, a następnie wchodziła w skład Zakładu Poetyki i Krytyki Literackiej (z chwilą osiągnięcia w styczniu 2010 wieku emerytalnego jako profesor-senior). Od października 2010 uczestniczyła w pracach Katedry Literatury na Wydziale Humanistycznym Akademii im. Jakuba z Paradyża w Gorzowie Wielkopolskim. Odznaczona Złotym Krzyżem Zasługi (2010).

W 1964 wyszła za mąż za Ryszarda Wiegandta, inżyniera mechanika; z tego związku ma dwoje dzieci: Joannę i Piotra. Mieszka w Poznaniu.

TWÓRCZOŚĆ

1. Sztuka powieściopisarska Nałkowskiej (lata 1935-1954). [Monografia]. Wr.: Ossol. 1975, 148 s. Pr. Komis. Hist.-lit. PAN. Oddz. w Kr., 33.
Podp. nazwiskiem: Frąckowiak-Wiegandtowa. – Rozprawa doktorska.
2. Austria Felix, czyli o micie Galicji w polskiej prozie współczesnej. Pozn.: Wydawn. Nauk. UAM 1988, 169 s. Filol. Pol. UAM, 38. Wyd. 2 Pozn.: Bene Nati 1997.
Rozprawa habilitacyjna, w 1990 wyróżniona nagrodą Ministra Edukacji Narodowej III stopnia.
Zawiera: Konieczne rozróżnienia i zastrzeżenia: Historia problemu; Stereotyp Galicji; Tematologia i mit Galicji. – Galicja jako Arkadia: Powieść o dojrzewaniu do dzieciństwa; Ojczyzny prywatne. – Prywatne mitologie: Andrzeja Kuśniewicza mit androgyne; Juliana Stryjkowskiego „imię własne”; Andrzeja Stojowskiego i Włodzimierza Odojewskiego „szlacheckie apokalipsy”; Leopolda Buczkowskiego „ostatnia Europa”. – Galicja i wojna: Podwójna śmierć; Wojna jako instytucja. – Mit Galicji jako metatekst kultury: Język imion własnych; Intertekstualność; Poniżona Księga [dot.: B. Schulza: Mityzacja rzeczywistości].
3. Literatura współczesna. [Autorzy:] B. Chrząstowska, E. Wiegandtowa, S. Wysłouch. Pozn.: Nakom 1992, 382 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 popraw. 1994 [właśc. 1993], wyd. 3 1997, dodruki: 1999, [2001], 2002.
Podręcznik dla klas maturalnych. Tu rozdziały autorstwa E. Wiegandt: Współczesność jako epoka literacka, s. 13-48; Nurt kresowy, s. 60-65.
4. W klasie maturalnej. Książka nauczyciela-polonisty. [Autorzy:] B. Chrząstowska, E. Wiegandtowa, S. Wysłouch. Pozn.: Nakom 1999, 224 s.
Tu pięć krótkich podrozdziałów autorstwa E. Wiegandt.
5. Niepokoje literatury. Studia o prozie polskiej XX wieku. Pozn.: Wydawn. Woj. Bibl. Publicznej i Centrum Animacji Kultury 2010, 407 s.
Wybór artykułów z lat 1962-2010. – Zawartość: Cz. 1. „Po”: „Po” [dot. periodyzacji lit. na podstawie analogii politycznych]; W kręgu „Kamiennego świata” Tadeusza Borowskiego; Dlaczego „Medaliony” Nałkowskiej są arcydziełem?; „Jak trwoga, to do Boga”. Wybrane przykłady świadomości kryzysowej z twórczości Józefa Wittlina, Juliana Stryjkowskiego, Tadeusza Różewicza i Mirona Białoszewskiego; Przestrzeń artystyczna a konstruowanie tradycji; Historia duża i mała. – Cz. 2. Poszczególności: „Sól ziemi” Józefa Wittlina; „Dzień na Harmenzach” Tadeusza Borowskiego; Doświadczenie PRL-u jako eksperyment artystyczny. („Góry nad czarnym morzem” Wilhelma Macha); Eseje poety [dot. twórczości Z. Herberta]; Biografizm w twórczości naukowej i krytycznej Tymona Terleckiego; Wszystko-Nic Zygmunta Haupta; Powieściowe traktaty Wiesława Myśliwskiego; Postmodernistyczne alegorie Magdaleny Tulli. – Cz. 3. Powinowactwa: Nałkowska i Brzozowski; Gombrowicz i Miłosz o Mickiewiczu; Eseje [Z.] Herberta wobec eseistyki [J.] Wittlina; Szewska pasja [o motywie szewca w literaturze pol. XX w.]; Problem tzw. muzyczności prozy powieściowej dwudziestego wieku; Powinowactwa przez kompozycję (w literaturze nowoczesnej); Prozatorskie cykle przestrzenne: „Ludzie stamtąd” Marii Dąbrowskiej, „Nowele włoskie” Jarosława Iwaszkiewicza, „Opowieści galicyjskie” Andrzeja Stasiuka; Tożsamość w strumieniu świadomości [dot. relacji mowa – pismo i różnic w kształtowaniu tożsamości narracyjnej u Joyce’a i Prousta]; Rubryki porad sercowych [analiza oparta na materiale z pism „Przyjaciółka”, „Zwierciadło” i „Filipinka”].

Rozprawy i szkice w czasopismach i książkach zbiorowych, m.in.: Mit Galicji w polskiej prozie współczesnej. (Rekonesans tematologiczny). „Teksty” 1979 nr 5 s. 52-62. – Słowo wstępne w: J. Ziomek: Prace ostatnie. Wwa 1994 s. 5-15. – Literackie formy świadomości kresowej. W: Swoi i obcy w literaturze i kulturze. Lubl. 1997 s. 33-41. – Literatura ojczyzn prywatnych a postmodernizm. W: Postmodernizm po polsku? Łódź 1998 s. 7-17. – Twórczość Wiesława Myśliwskiego wobec literatury ojczyzn prywatnych. W: O twórczości Wiesława Myśliwskiego. Kielce 2001 s. 105-120. – Temat „małych ojczyzn” a mityzacja powieści. W: Wariacje na temat. Pozn. 2003 s. 311-321. – Emigracyjne teorie „małych ojczyzn”. W: Pisarz na emigracji. Wwa 2005 s. 63-78. – Podróż z Kresów do Europy Środkowej. W: Kresy – dekonstrukcja. Pozn. 2007 s. 37-53. Pr. Komis. Filol. PTPN, 48. – Kresy we współczesnych badaniach literackich. „Pr. Filol.” 2008, t. 55 s. 77-90. – Literacka kariera małych ojczyzn. W: Słowa i metody. Lubl. 2009 s. 429-438. – Pogańskie wiersze Marii Pawlikowskiej Jasnorzewskiej. W: Więcej życia niż słów. Pozn. 2011 s. 97-106. – Literackość a medialność w powieściach Doroty Masłowskiej. W: Literatura w mediach, media w literaturze. [T.] 2. Od dzieła do przestrzeni zjawisk. Gorzów Wlkp. 2012 s. 23-33. – „Pogranicze” jako kategoria interpretacyjna literatury małych ojczyzn. W: Na pograniczach literatury. Kr. 2012 s. 51-66. – „To” Magdaleny Tulli. „Pozn. Stud. Polonist. Ser. Lit.” 2013 [t.] 22 s. 143-156. – Obrona czy kompromitacja dekadenta? O Henryku Flisie Stanisława Antoniego Muellera. W: Widnokręgi literatury, wielogłosy krytyki. Kr. 2015 s. 51-61. –Poznański Czerwiec w czasie powieściowym. „Pozn. Stud. Polonist. Ser. Lit.” 2016 t. 29 s. 73-89.

Prace redakcyjne i edytorskie

1. J. Wittlin: Sól ziemi. [Powieść]. Oprac. E. Wiegandt. Wr., Kr.: Ossol. 1991, LXXXVIII, 300 s. BN I, 278.
2. Czytanie Herberta. Pod red. P. Czaplińskiego, P. Śliwińskiego, E. Wiegandt. Pozn.: Wydawn. WiS 1995, 279 s.
3. Z. Nałkowska: Romans Teresy Hennert. Oprac. E. Wiegandt. Wr., Kr.: Ossol. 2001, XCII, 190 s. BN I, 302.
4. Ulotność i trwanie. Studia z tematologii i historii literatury. Pod red. E. Wiegandt, A. Czyżak i Z. Kopcia. Pozn.: Wydawn. „Pozn. Studia Polonist.” 2003, 237 s. Pr. Inst. Filol. Pol. UAM. Bibl. Lit. „Pozn. Stud. Polonist.”, 36.
5. J. Ziomek: Teoria, historia, powinowactwa literatury. Wstęp: S. Wysłouch. Dobór tekstów: J. Abramowska, E. Wiegandt. Pozn.: PTPN, UAM 2008, 192 s. Klasycy Nauki Pozn., 19.

OPRACOWANIA (wybór)

  • Ank. 2010, 2013.

Sztuka powieściopisarska Nałkowskiej

  • W. BOLECKI: O narracji, interpretacji i światopoglądzie. „Twórczość” 1976 nr 9.
  • A. SOBOLEWSKA. „Pam. Lit.” 1976 z. 1.
  • W. WYSKIEL. „Ruch Lit.” 1976 z. 2.
  • S. WYSŁOUCH: Monografia mimo woli. „Teksty” 1976 nr 1.

Austria Felix, czyli o micie Galicji w polskiej prozie współczesnej

  • A. NASIŁOWSKA: „Pam. Lit.” 1990 z. 3.
  • W. SKALMOWSKI. „Arkusz” 1991 nr 2.

Literatura współczesna

  • R. ARASIMOWICZ: Z podziwem i krytycznie. „Polonistyka” 1992 nr 10.
  • J. PIESZCZACHOWICZ: Obszar na wpół pustynny. „Literatura współczesna” okrojona. „Polityka” 1992 nr 42.
  • S. BORTNOWSKI: Kto w podręcznikach, kto na indeksie. „Polonistyka” 1993 nr 4.
  • J. AMBROSZKO: Cenię ten podręcznik. „Warsztaty Polonist.” 1997 nr 4.

Niepokoje literatury

J. Wittlin: Sól ziemi

  • E. BALCERZAN. „Tytuł” 1992 nr 1.
  • B. GRYSZKIEWICZ. „Ruch Lit.” 1992 z. 6.
  • B. BAKUŁA: „Sól ziemi” Wittlina w naukowym opracowaniu. „Teksty Drugie” 1994 nr 5/6.

Czytanie Herberta

  • M. STALA. „Polonistyka” 1996 nr 7.