Górski Konstanty

Dobrosława Świerczyńska

Polityk, działacz społeczny, publicysta. Pseudonimy i kryptonimy: K.A. Zagora, K.G., Baronowa X.Y.Z. [?]

Informacje biograficzne. Urodził się 8 V 1827 w Woli Pękoszewskiej k. Skierniewic, jako syn gen. Franciszka Górskiego (1783–1838) i Teodozji z Krępskich (1793–1875), bliźniaczy brat Jana (zm. 1898) – rodzicami chrzestnymi chłopców byli wielki książę Konstanty Romanowa i jego żona Joanna Grudzińska (stąd imiona). Był też młodszym bratem Ludwika (1818–1908), znanego działacza gospodarczego i społecznego. Uczył się w domu i w szkołach w Warszawie, w 1847 r. rozpoczął studia prawnicze w Berlinie, gdzie nawiązał przyjazne stosunki z rodami Koźmianów, Mycielskich, Chłapowskich, a po ukończeniu studiów kilka lat spędził w Paryżu, współpracując z kołami katolicko-liberalnymi i środowiskiem Hotelu Lambert. Do 1863 r. był współpracownikiem Hotelu Lambert na terenie Królestwa i przeciwnikiem powstania. W Paryżu poznał Juliana Klaczkę i przysłużył się do założenia „Wiadomości Polskich”. Wrócił do kraju w 1854 r., początkowo gospodarował z bratem Janem w Woli Pękoszewskiej, ale bardziej pociągała go – praca i działalność w mieście. Był współfundatorem i współpracownikiem warszawskiej „Kroniki Wiadomości Krajowych i Zagranicznych” (do 1859 r.). Według nekrologów, w końcu 1862 r. otrzymał nominację na profesora prawa administracyjnego w Szkole Głównej, ale okoliczności nie zezwoliły na jej objęcie (wybuch powstania), inne źródła podają, że „katedry tej wszakże nie przyjął” („Kurier Warszawski” 1901, nr 61).

W 1864 r. ożenił się z poznaną jeszcze w Paryżu rosyjską księżniczką, katoliczką, nb. wnuczką Franciszka Sapiehy – Julią Golicyn. Młodzi Górscy nabyli posiadłość Motkowice k. Pińczowa, ale częściej przebywali w Warszawie. Górski był współzałożycielem Towarzystwa Rolniczego, towarzystw ubezpieczeniowych Przezorność i Ceres, działał w gremiach kierowniczych zarządu kolei warszawsko-wiedeńskiej, Warszawskiego Towarzystwa Ubezpieczeń od Ognia, zarządu Banku Handlowego i in. Prawdopodobnie Górski i jego środowisko ufundowali tzw. „dar Wołodyjowskiego”, czyli 15 tys. rubli srebrem dla Henryka Sienkiewicza w 1888 r. Kazimierz Bartoszewicz dziękował Górskiemu i jego środowisku za pomoc finansową w wydaniu prac historycznych ojca, Juliana Bartoszewicza. Konstanty Górski zmarł 1 III 1901 w Warszawie. Pogrzeb jego był – według nekrologów i sprawozdań – manifestacją sympatii dla zmarłego i jego działającej charytatywnie, popularnej w Warszawie rodziny.

Działalność publicystyczna. Działał też jako publicysta konserwatywny (katolicki i antygermański), w l. 1876–1887 członek redakcji „Niwy”, „Biblioteki Warszawskiej”, współtwórca i współpracownik konserwatywnego „Słowa”. Opublikował w tym piśmie wiele anonimowych artykułów; rozprawy – wcześniej również anonimowo drukowane w „Słowie” w stałych rubrykach m.in. Przeglądu politycznego, co utrudnia ich identyfikację – dopiero w edycji zwartej zostały wyposażone w tytuł i pseudonim autora K.A Zagora (Europa krzyżacka, Warszawa 1887; Watykan i Berlin, Warszawa 1887). Prawdopodobnie także Górski tłumaczył anonimowo dla „Słowa” artykuły dotyczące stosunków z polską emigracją w Paryżu.

Kto był autorem Towarzystwa warszawskiego. To najpewniej Konstanty Górski i jego żona Julia z Golicynów byli współautorami głośnej pracy Towarzystwo warszawskie. Listy do przyjaciółki. Przez Baronową X.Y.Z. , a nie młody dziennikarz warszawski, Antoni Zaleski, przybyły tu z Krakowa w czasie tzw. dziennikarskiego najazdu galicyjskiego. Zaleski nie znał tak wielu środowisk rosyjskich Warszawy, mieszkańców Zamku, korpusu dyplomatycznego, salonów arystokratycznych i finansowych, nawet środowisk teatralnych i nie miał możliwości opisania. Mógłby, jako dziennikarz, uczestniczyć w powstaniu listu VI Cenzura i dziennikarstwo, ale jest to mało prawdopodobne. Tezę o autorstwie Górskich, a nie Zaleskiego, uznali m.in. Janina Kulczycka-Saloni (1992) i Henryk Markiewicz (1999).

Towarzystwo warszawskie jest też bez wątpienia przykładem dobrej, choć stronniczej roboty krytycznoliterackiej. Autor/ka charakteryzuje świat dziennikarskiej Warszawy, redakcje i redaktorów, system cenzury i sylwetki cenzorów. Spośród pisarzy najwięcej uwagi poświęca Henrykowi Sienkiewiczowi, widać, że piszący zna go dobrze, lubi, niekoniecznie bałwochwalczo komplementuje. Krytycznie natomiast odnosi się do środowiska pozytywistycznego, reprezentowanego w dziennikarstwie przez Aleksandra Świętochowskiego, „Przegląd Tygodniowy” i „Prawdę”. Posłowi Prawdy odmawia wybitnych talentów, uważając, że sławę przynosi mu ostrość pióra i pozory prawdziwej naukowości. Pisze też o pracowitości Piotra Chmielowskiego, i o ciasnocie jego ujęcia polskiej literatury popowstaniowej. Krytyczny osąd odnosi także do grupy tzw. pisarzy postępowych. Towarzystwo warszawskie – mimo różnicy gatunkowej – stanowi swego rodzaju przeciwwagę dla Zarysu literatury polskiej z ostatnich szesnastu lat (1881) Chmielowskiego.