Adam KULAWIK

Autorka hasła: Barbara Marzęcka

ur. 1938

Historyk i teoretyk literatury.

Zob. też.: TWÓRCZOŚĆ, OPRACOWANIA (wybór)

BIOGRAM

Urodzony 24 grudnia 1938 w Krakowie; syn Władysława Kulawika, tokarza, i Balbiny z domu Gut, telefonistki. Uczęszczał do II Liceum Ogólnokształcącego dla Pracujących w Krakowie. Po otrzymaniu matury w 1958 studiował filologię polską na Uniwersytecie Jagiellońskim (UJ) w Krakowie. W 1964 uzyskał magisterium, pisząc dwie prace z zakresu poetyki i językoznawstwa. Następnie pracował jako redaktor w krakowskim oddziale Wydawnictwa Ossolineum. Debiutował w 1968 artykułem pt. Uwertura do poematu „Niobe”, opublikowanym na łamach pisma „Ruch Literacki” (z. 1). W 1969–2003 był pracownikiem naukowym Instytutu Filologii Polskiej (później Instytut Polonistyki) UJ. W 1974 uzyskał tam doktorat na podstawie dysertacji pt. Liryka Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego. Problematyka i kształt wypowiedzi (promotor prof. Maria Dłuska). W swojej pracy badawczej zajął się głównie teorią literatury (twórca prozodyjnej teorii wiersza i literackiej teorii dramatu) oraz twórczością Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego. Pracował na uniwersytetach we Francji: w 1977–80 jako lektor na Université Aix-en-Provence, a w 1987–93 wykładał na Université de Caen. W 1986 habilitował się na UJ na podstawie rozprawy pt. Wprowadzenie do teorii wiersza. Był twórcą Katedry Teorii Literatury Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Rzeszowie, na której wykładał w 1994–98. Następnie założył w Instytucie Filologii Polskiej Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie Katedrę Poetyki i Teorii Literatury, którą kierował do przejścia na emeryturę w 2009. W 2000 otrzymał tytuł naukowy profesora. Wyróżniony Odznaką „Honoris Gratiae”, przyznaną przez Prezydenta m. Krakowa(2009).

W 1963 zawarł związek małżeński z Ewą Ryżewską, redaktorką. Ma syna Macieja (ur. 1972) i córkę Annę Weronikę (zamężną Riondet). Mieszka w Krakowie.

TWÓRCZOŚĆ

1. Zarys poetyki. [Podręcznik akademicki; autorzy:] E. Miodońska-Brookes, A. Kulawik, M. Tatara. Wwa: PWN 1972, 407 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1974, wyd. 3 poszerz. 1978, 566 s., [wyd. 4] 1980.
Nagroda zespołowa Ministerstwa Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki przyznana w 1973.
2. Konstanty Ildefons Gałczyński. [Szkic]. Wr.: Kr.: Ossol. 1977, 41 s. Nauka dla Wszystkich, nr 275.
3. Wprowadzenie do lektury wiersza współczesnego. [Podręcznik]. Wr.; Kr.: Ossol. 1977, 32 s. Nauka dla Wszystkich, nr 267.
4. Teoria wiersza. [Szkic]. Wr.; Kr.: Ossol 1987, 53 s. PAN Oddz. w Kr. Nauka dla Wszystkich, nr 406.
5. Wprowadzenie do teorii wiersza. Wwa: PWN 1988, 246 s. Wyd. 2 popraw. i uzup. pt. Teoria wiersza Kr.: Antykwa 1995, 209 s.
Rozprawa habilitacyjna.
6. Poetyka. Wstęp do teorii dzieła literackiego. [Podręcznik akademicki]. Wwa: PWN 1990, 525 s. Wyd. nast.: wyd. 2 popraw. Kr.: Antykwa 1994, 400 s., wyd. 3 tamże 1997.
Nagroda Ministra Edukacji Nar. w 1990.
7. Wersologia. Studium wiersza, metru i kompozycji wersyfikacyjnej. Kr.: Antykwa 1999, 240 s.
8. Wersyfikacja i stylistyka w technice aktorskiej. [Podręcznik akademicki]. Kr.: PWST im. L. Solskiego 2005, 57 s.
9. Zarys poetyki. [Podręcznik akademicki]. Kr.: Wydawn. Antykwa 2013, 256 s.
10. Poezja to jest złoty szerszeń. Rzecz o poematach K.I. Gałczyńskiego. [Monografia]. Kr.: Wydawn. Antykwa 2015, 270 s.
Artykuły drukowane w czasopismach i książkach zbiorowych, m.in.: Heksametr polski — arka przymierza między starymi a nowszymi systemami wersyfikacyjnymi. W: Metryka słowiańska. Wr. 1971 s. 161–171. – Bal i Arkadia — dwa kluczowe motywy liryki Gałczyńskiego. „Prz. Hum.” 1974 nr 6 s. 57–68. – Kolczyki Izoldy — obrachunek poety z mitami narodowymi. „Poezja” 1974 nr 6 s. 67–72. – Tak zwany wiersz emocyjny wśród innych metod kształtowania wiersza. „Prz. Hum.” 1975 nr 6 s. 51–67. – Istota wierszowanej organizacji tekstu. W: Prace ofiarowane Henrykowi Markiewiczowi. Kr. 1984 s. 37–61. – Anty-Lotman, czyli Wiersz jako chwyt, albo Po co się pisze wiersze. „Prz. Hum.” 1986 nr 11/12 s. 123–14. – Model estetyczny renesansowej kompozycji wersyfikacyjnej albo o logice wiersza Jana Kochanowskiego. W: Jan Kochanowski. 1584–1984. T. 1. Lubl. 1989 s. 473–483. – Wersyfikacja czarnoleska; Estetyka wersyfikacji średniowiecznej. W: Wybrane zagadnienia z literatury. Cz. 2. Średniowiecze. Kielce 1996 s. 43–55. – O wersecie bibilijnym. „Ruch Lit.” 1999 z. 1 s. 19–30. – Ars versificandi Teodora Bujnickiego. W: Poezja i poeci w Wilnie lat 1920–1940. Kr. 2003 s. 137–152. – Pochwała Fortynbrasa. W: Zbliżenia historycznoliterackie. Kr. 2003 s. 343–351. – Kolczyki Izoldy? Kolczyki Baraniej Mordy? W: Gałczyński po latach. Neapol; Kr. 2004 s. 61–77, toż „Ann. Acad. Paedagogicae. Studia Historicolitteraria” 2004 z. 4 s. 59–69. – Małpolud czyta „Traktat teologiczny” Czesława Miłosza. W: Poznawanie Miłosza. T. 3. Kr. 2011 s. 759–766. – Kto zdeflorował Izabelę Łęcką? „Zdanie” 2016 nr 1 /2 s. 111-119.

Prace redakcyjne

1. Stylistyka polska. Wybór tekstów. Wybór, oprac. i wstęp: E. Miodońska-Brookes, A. Kulawik, M. Tatara. Wwa: PWN 1973, 355 s.
2. Genologia polska. Wybór tekstów. Wybór, oprac. i wstęp: E. Miodońska-Brookes, A. Kulawik, M. Tatara. Wwa: PWN 1983, 545 s.
3. A. Daudet: Listy z mojego młyna. [Opowiadanie]. Przeł. R. Kołoniecki. Oprac.: A. Kulawik. Wr.; Kr.: Ossol. 1991, 230 s. BN. Ser. 3, Dla Młodzieży, nr 4.
4. Październik 56. Odwilż i przełom w życiu literackim i kulturalnym Polski. Materiały ogólnopolskiej sesji naukowej. Rzeszów 23–25 września 1996 roku. Red. nauk.: A. Kulawik. Kr.: Antykwa 1996, 301 s. Zakład Teorii Literatury Inst. Filologii Pol. WSP w Rzeszowie.
5. Dzieło i życie Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego. [Szkice]. Pod red. A. Kulawika i J.S. Ossowskiego. T. 1–2. Kr.: Collegium Columbinum 2005, 441 + 442 — 892 s. Bibl. Tradycji, ser. 2, nr 42.

OPRACOWANIA (wybór)

• Ank. 2015.
• Bibliografia prac Adama Kulawika. W: Bibliografia publikacji pracowników Uniwersytetu Pedagogicznego im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie. [on-line] [dostęp 11 października 2015]. Dostępny w Internecie: www.up.krakow.pl/biblio/splendor/expertus3e.cgi.
• A. Mastalski: Bibliografia prac Profesora Adama Kulawika (z lat 1968–2015) [on-line] [dostęp 11 listopada 2015]. Dostępny w Internecie: www.academia.edu/506269/Bibliografia_prac_Profesora _Adama_Kulawika.

• Leksykon Profesorów Akademii Pedagogicznej im. Komisji Edukacji Narodowej 1946–2006. Kr. 2006.

Ogólne

• T. BUDREWICZ, J.S. OSSOWSKI: Słów kilka o biografii twórczej prof. dr. hab. Adama Kulawika. W: Od poetyki do hermeneutyki literaturoznawczej. Prace ofiarowane profesorowi Adamowi Kulawikowi w 70. rocznicę urodzin. Kr. 2008.
• R. BOROCH: Spór o podmiot dramatyczny (wokół propozycji Adama Kulawika). W: Od Lema do Sienkiewicza (z Ingardenem w tle). Tor. 2017.

Zarys poetyki.

• S. BARAŃCZAK: Właściwie po co? „Teksty” 1973 nr 3.
• B. CHRZĄSTOWSKA, S. WYSŁOUCH. „Pam. Lit.” 1973 z. 2, polem.: E. MIODOŃSKA-BROOKES, A. KULAWIK, M. TATARA. Tamże 1974 z. 2 [dot. wyd. 1].
• A. MARTUSZEWSKA: Nowy podręcznik poetyki. „Polonistyka” 1973 nr 2.
• [S. STABRYŁA] St.S.: Nowy podręcznik poetycki (!). „Twórczość 1973 nr 4.
• E. KAŃSKI. Przeł. na jęz. franc. M. Michalak. „Zag. Rodzaj. Lit.” 1974 z. 2.
• J. TRZYNADLOWSKI. „Rocz. Lit. 1978” Wyd. 1982.

Wprowadzenie do teorii wiersza (wyd. 2 pt. Teoria wiersza)

• W. PRÓCHNICKI. „Ruch Lit.” 1990 z. 4/5.
• J. POTKAŃSKI: Dobra synteza złej teorii. „Prz. Hum.” 1997 nr 6.
• J. POTKAŃSKI: Kulawik, czyli o pauzie wersyfikacyjnej. W tegoż: Wiersz Szymborskiej. Wwa 2000.

Poetyka

• D. ULICKA: Czas podręcznika. „Nowe Książ.” 1991 nr 5.
• K. RUTA-RUTKOWSKA: Dramatyczne gry w podmiot. „Teksty Drugie” 1999 nr 1/2.

Wersologia

• A.S. MASTALSKI: Ostatnia wielka narracja w polskich badaniach wersologicznych. Prozodyjna teoria wiersza Adama Kulawika w trzydziestą rocznicę publikacji „Istoty wierszowanej organizacji tekstu”. „Ann. Univ. Paedagogicae Crac. Studia Poetica” 2014 t. 2.

Poezja to jest złoty szerszeń

• J. KWIEK-OSIOWSKA: Rzecz o poematach K.I. Gałczyńskiego. „Akant” 2015 nr 13.