Adam POPRAWA
ur. 1959
Pseud. i krypt.: Ap; Stefan Dedalus.
Historyk literatury, krytyk literacki i muzyczny, poeta, prozaik.
Zob. też.: TWÓRCZOŚĆ, OPRACOWANIA (wybór)
BIOGRAM
Urodzony 16 lutego 1959 we Wrocławiu; syn Edmunda i Łucji, pracowników fizycznych. W 1978 ukończył VIII Liceum Ogólnokształcące im. Bolesława Krzywoustego we Wrocławiu. Po zdaniu matury studiował filologię polską na Uniwersytecie Wrocławskim (UWr.). Debiutował w 1981 wierszami pt. Szymon, Mewy, Tempus manet, aeternitas ugit w piśmie NZS Filologii Polskiej UWr. „Refleks” (nr 3). W 1983 uzyskał magisterium na UWr. i podjął pracę bibliotekarza oraz przez krótki czas nauczyciela języka polskiego w X Liceum Ogólnokształcącym im. S. Sempołowskiej we Wrocławiu. Od 1984 pracował w Bibliotece Instytutu Filologii Polskiej (IFP) UWr. Równocześnie kontynuował twórczość poetycką, a w latach późniejszych także prozatorską. W 1984 został laureatem Ogólnopolskiego Konkursu Poetyckiego im. S. Grochowiaka. W tymże roku nawiązał współpracę z „Odrą” jako recenzent i krytyk literacki. W 1986–88 współpracował także z niezależnymi pismami literackimi „Obecność” i „Kontur”, zamieszczając tam recenzje (także pod pseud. Stefan Dedalus). Liczne artykuły i recenzje publikował od początku lat dziewięćdziesiątych m.in. w „Kresach” (1990–2008), „Warsztatach Polonistycznych” (1992–93, 1995–96), „Tygodniku Powszechnym” (1994–2007), „Tekstach Drugich” (1995, 1997, 2004, 2005, 2008), „Nowych Książkach” (od 1996), a także w Internecie na stronach Biura Literackiego, m.in w cyklu Niepogubione afekty. W 1990 rozpoczął pracę (początkowo na stanowisku asystenta) w Zakładzie Historii Literatury Polskiej po 1918 r. (od 2005 Pracownia Literatury Polskiej po 1989) IFP UWr. W pracy badawczej zajął się literaturą XX i XXI w. (m.in. S. Barańczakiem, M. Białoszewskim, J.M. Rymkiewiczem, J. Joycem). W 1998 obronił na UWr. doktorat pt. Kultura i egzystencja w poezji Jarosława Marka Rymkiewicza (promotor prof. Jacek Łukaszewicz) i otrzymał stanowisko adiunkta. Od końca lat dziewięćdziesiątych zajmował się także krytyką muzyczną; w 1999 zaczął prowadzić rubrykę recenzji płytowych pt. CDn w „Odrze”, ponadto publikował teksty na ten temat w „Jazz Forum” i „Tygodniku Powszechnym”. Recenzje i felietony publikował m.in. w „Twórczości” (od 2005) i „Czasie Kultury” (od 2007). W 2008 wszedł w skład jury Wrocławskiej Nagrody Poetyckiej Silesius, pełnił tę funkcję także w Kapitule Wrocławskiej Nagrody Muzycznej. W 2014 habilitował się na UWr., przedstawiając publikację złożoną z książki i zbioru publikacji z czasopism pt. Afirmatywne i krytyczne funkcje formy w polskiej literaturze nowoczesnej. W 2015 rozpoczął współpracę jako felietonista z „Tyglem Kultury”.
W 1999 ożenił się z Izabelą Winiarską, polonistką. Mieszka we Wrocławiu.
TWÓRCZOŚĆ
1. Ósmy arkusz. Debiuty poetyckie. [Wiersze; autorzy:] A. Poprawa, K. Maliszewski. Wr. 1984, [16] s.
Wyd. jako wkładka do pisma „Odra” 1984 nr 12.
2. Przed ziemią. [Wiersze]. Wr.: O[środek] T[eatru] O[twartego] „Kalambur” 1984, 19 s.
W tece pt. Wiersze, zawierającej wiersze innych autorów.
3. Kilka ziaren popiołu. [Wiersze i proza poetycka]. Kłodzko: K[łodzki] K[lub] L[iteracki] 1985, 19 s. Witryna Artystów.
4. Komentarz do Dantego. [Wiersze]. Wr.: Wydawn. KRET 1990, 22 s. Bibl. Wroc.
5. Mickiewicz, czyli wszystko. Z Jarosławem Markiem Rymkiewiczem rozmawia Adam Poprawa. Wwa: OPEN 1994, 222 s.
6. Koncert na adwent. [Wiersze]. Wr.: Okis 1995, 29 s. Bibl. Wroc. Oddz. Stow. Pisarzy Pol., Ser. 3, 2.
7. Kultura i egzystencja w poezji Jarosława Marka Rymkiewicza. Wr.: Wydawn. UWr. 1999, 139 s. Acta Univ. Wratisl., 2115.
Rozprawa doktorska.
8. Formy i afirmacje. [Szkice]. Kr.: Universitas 2003, 226 s.
Książka stanowiąca podstawę habilitacji (łącznie ze zbiorem publikacji z czasopism).
Zawartość: 1. (Barańczak i): Bach w samochodzie albo próba kontrapunktu [dot. wiersza pt. „Kontrapunkt”]; Wiersze na głos i fortepian [dot.: Podróż zimowa]; Migotliwość wartości [dot. wiersza pt. „Obserwatorzy ptaków”]; Od ody do doświadczenia [dot. wiersza pt. „Wrzesień”]; Kwestia formy, — 2. (Nycz oraz): Epifanie nowoczesności [dot. R. Nycza], — 3. (Herbert, Rymkiewicz, Szymborska, a także Sommer): Zmęczenie Pana Cogito [dot.: Z. Herbert: Rovigo]; Piętno piękna [dot. Z. Herbert: Potęga smaku]; W labiryntach [dot.: Z. Herbert: Labirynt]; Rozwiązywanie mitologii [rec.: Z. Herbert: Próba rozwiązania mitologii]; Myślnik nad i [rec.: J. Łukasiewicz: Herbert]; Baśń o egzystencji [rec.: J. Rymkiewicz: Znak niejasny, baśń półżywa]; Czytając i pisząc po Zagładzie [dot. prozy J. Rymkiewicza]; Romantyk czy postmodernista? [dot.: J. Rymkiewicz: Do Snowia i dalej…]; Miłość po wielu wejrzeniach [dot. W. Szymborska: Miłość od pierwszego wejrzenia]; Muzyka mowy, zgiełk rzeczy [dot. P. Sommer: Korekta]; Liczenie owiec [dot. P. Sommer: A więc to tak]; Odkrycie poety, a właściwie dwóch [rec.: J. Ficowski: Wszystko to, czego nie wiem], — 4. (jak również Kołakowski, Mrożek, Lem): Akapit [dot.: L. Kołakowski: Myśli wyszukane]; Apokryfy [dot. prozy L. Kołakowskiego]; Niepewność i afirmacja [dot.: L. Kołakowski: Mini-wykłady o maxi-sprawach]; Możliwy sens świata [dot.: L. Kołakowski: Mini-wykłady o maxi-sprawach. Ser. 2]; Dziennik sylwiczny [dot. S. Mrożek: Dziennik powrotu]; Moralia [dot.: S. Mrożek: Małe listy]; Lokalna przypadkowość [dot.: S. Lem: Okamgnienie]; Teatrologia Tarantogi, czyli ironiczny kontrapunkt [dot.: S. Lem: Przekładaniec]; Pisarz egzystencji [dot. twórczości S. Lema], — 5. (i Przyboś): Z przeniesienia — do przeniesienia [dot. wiersza pt. „Mostar”].
9. Walce wolne, walce szybkie. [Miniatury prozatorskie]. Pozn.: Wydawn. Woj. Bibl. Publicznej i Centrum Animacji Kultury, 2009, 152 s. Bibl. Prozy Współcz., t. 1.
Nominacja do Nagrody Lit. Nike w 2010.
10. Kobyłka apokalipsy. [Miniatury prozatorskie]. Pozn.: Wydawn. Woj. Bibl. Publicznej i Centrum Animacji Kultury, 2014, 197 s. Bibl. Prozy Współcz., t. 3.
Artykuły w czasopismach i książkach zbiorowych, m.in.: Adam Mickiewicz w twórczości Jarosława Marka Rymkiewicza w latach osiemdziesiątych. W: Studia o Mickiewiczu. Wr. 1992 s. 151–182. – Nieufność i afirmacja. (O kulturze masowej w twórczości Stanisława Barańczaka). „Acta Univ. Wratisl. Lit. i Kult. Popularna” 1992 nr 3 s. 77–105. – O „Tristiach” Jarosława Marka Rymkiewicza. „Meander” 1992 nr 7/8 s. 411–426. – Czy poezja Miłosza jest zrozumiała? „Kresy” 1993 s. 56–71. – [Osiemset sześćdziesiąt dwa] 862 przypadki losu. O „Albumie” Jacka Łukasiewicza. W: Wiary i słowa. Wr. 1994 s. 30–42. – O „Ulicy Mandelsztama” Jarosława Marka Rymkiewicza. „Warsztaty Polonist.” 1996 nr 1 s. 87–98. – Samowiedza w samych wierszach. Autotematyzm w poezji Jarosława Marka Rymkiewicza. „Teksty Drugie” 1997 nr 5 s. 100–114. – Anioł i nicpoń. Kreacja poety w wierszach Jarosława Marka Rymkiewicza. „Acta Univ. Wratisl. Pr. Lit.” 1998 nr 36 s. 131–149. – Akrybia i pasja: kilka uwag przy okazji czytania Grochowiaka. „Polonistyka” 2000 nr 9 s. 568–570. – Dzienniki gwiazdowe Juliana Przybosia. W: Stulecie Przybosia. Pozn. 2002 s. 387–396. – Jak żyć, czyli jak czytać nowe polskie powieści. „Kresy” 2003 nr 4 s. 103–114. – Motywy muzyczne w pisarstwie Mirona Białoszewskiego. „Teksty Drugie” 2004 nr 3 s. 47–58; przedr. w: Intersemiotyczność: literatura wobec innych sztuk (i odwrotnie). Kr. 2004 s. 319–327. – Leopolda Staffa porażenie wojną: „Tęcza łez i krwi”. W: Poezje Leopolda Staffa. Lubl. 2005 s. 377–388. – N/P. „Teksty Drugie” 2005 nr 5 s. 171–182 [językowa analiza recenzji R. Ostaszewskiego z książki M. Nowakowskiego „Stygmatycy”]. – Poezja, świat i inne niepewniki. W: Nic nie jest pewne. O twórczości Ewy Lipskiej. Łódź 2005 s. 185–201 — Czy istnieje dzieło (według) Gombrowicza? W: Korowód idei i metod: prace na jubileusz Profesora Czesława P. Dutki i Zakładu Teorii Literatury. Zielona Góra 2006 s. 279–289, przedr. w: Witold Gombrowicz. Nasz współczesny. Kr. 2010 s. 679–691. – Joyce u Różewicza. W: Przekraczanie granic. [Wr.] 2007 s. 392–404. – Mitologie Barańczaka. Wypisy porównawcze. W: „Obchodzę urodziny z daleka…”. Szkice o Stanisławie Barańczaku. Katow. 2007 s. 32–42. – Prozy polonistyczne. W: Od tematu do rematu. Przechadzki z Balcerzanem. Pozn. 2007 s. 27–45. – Infuła przymierza Pana Cogito. Herbert Józefa Życińskiego. W: Herbert (nie)oswojony. Wr. 2008 s. 171–178 [dot. posłowia J. Życińskiego do: J.M. Ruszar: Stróż brata swego. Zasada odpowiedzialności w liryce Zbigniewa Herberta]. – Prawa natury plus parę innych względów. O przyjęciu tomu poezji Ryszarda Kapuścińskiego. „Teksty Drugie” 2008 nr 6 s. 186–198; przedr. w: Dwadzieścia lat literatury polskiej 1989–2009. T. 1. Katow. 2011 s. 27–42. – Joyce’s „Epiphanes”: in time, beyond time. W: Joyce and after. Writer and time. Newcastle upon Tyne 2010 s. 133–142. – Mistrz duchowy w trafach społecznych. W: Białoszewski przed Dziennikiem. Kr. 2010 s. 143–162. – The Beatles in Polish culture. A review. W: Fifty years with The Beatles: the impact of The Beatles on contemporary culture. Łódź 2010 s. 341–352. – Zamiennik gatunkowy Świetlickiego. W: Mistrz świata. Szkice o twórczości Marcina Świetlickiego. Pozn. 2011 s. 98–109. – Wiesz, że wiersz. Wiersz? Wiesz? Że? W: Miłobędzka. Wielogłos w recenzjach, szkicach, rozmowach. Wr. 2012 s. 258–268. – Międzyludzkie Barańczaka. W: Poeta i duch wolności. Szkice o twórczości Stanisława Barańczaka. Pozn. 2014 s. 9–21. – Kryminał jako forma bardziej pojemna. „Kampania” Marcina Króla. W: Literatura kryminalna. Kr. 2015 s. 441-451.- Późne sylwy Różewicza lub odmowa tomiku. W: Próba rekonstrukcji. Kr. 2014 s. 379-390. –Jacek Podsiadło, czyli przyjemność tekstu. W: Świat na językach. Pozn. 2015 s. 87-97. – Posłowie. W: J. Stańczakowa: Dziennik we dwoje. Wr. 2015 s. 423–443. – Peryferie po kulturze. Proza Wita Szostaka. W: Centra — peryferie w literaturze polskiej XX i XXI wieku. Kr. 2015 s. 424–435. – Asynchronie. W: Polytropos. Na drogach Tadeusza Sławka = Tracing Tadeusz Slawek’s Router. Katow. 2016 s. 460-470. – Krytyka filmowa Stanisława Barańczaka. W: Literatura polska w świecie. Katow. 2016 s. 100–113. – Krytyka filmowa Stanisława Barańczaka. W: Literatura polska w świecie. T. 6. Barańczak: postscriptum. Katow. 2016 s. 100-113. – Ogórki małosolne antropomorfizowane: próby o wierszu „Za szkłem” [S. Barańczaka]. „Przestrzenie Teorii” 2016 nr 26. – Wojaczek nowofalowy. W: Wojaczek przeczytany. Kr. 2016 s. 43-62. – W oczach zachodnich studentów i nie tylko. W: Oddać sprawiedliwość widzialnemu światu. Wwa 2017 s. 109-124.
Prace edytorskie i redakcyjne
1. Wiary i słowa. [Szkice]. Pod red. A. Poprawy i A. Zawady. Wr.: Tow. Przyjaciół Polonistyki Wrocławskiej 1994, 436 s.
Księga dedykowana prof. J. Łukaszewiczowi na sześćdziesiąte urodziny.
2. A. Mickiewicz: Inny wybór wierszy. Wybór i posł.: A. Poprawa. Wr.: Wydawn. Dolnośl. 1996, 436 s. Wyd. 2 tamże 1998.
3. Przekraczanie granic. O twórczości Tadeusza Różewicza. Red.: W. Browarny, J. Orska, A. Poprawa. Kr.: Universitas; [Wr.]: współpraca Wydz. Filol. UWr 2007, 468 s.
Materiały z konferencji nauk.
4. Herbert (nie)oswojony. Red.: W. Browarny, J. Orska, A. Poprawa. Wr.: Ossol. 2008, 197 s.
Materiały z konferencji, Wr. XI 2008.
5. Białoszewski przed Dziennikiem. Red.: W. Browarny, A. Poprawa. Kr.: Universitas 2010, 183 s.
6. M. Białoszewski: Pamiętnik z powstania warszawskiego. Przygot. edytorskie: A. Poprawa. Wwa: PIW 2014, 239 s. Utwory zebrane, 3. Wyd. 2 popraw. i uzup. tamże 2014.
7. S. Barańczak: Język poetycki Mirona Białoszewskiego. Wybór, oprac. i posł. A. Poprawa. Wyd. 2 rozszerz. Wr.: Ossol. 2016, 436 s. Sztuka Czytania.
8. Wojaczek przeczytany. Szkice i eseje o twórczości Rafała Wojaczka. Pod. red. T. Kunza i A. Poprawy. Kr.: EMG 2016, 229 s. Decyzje Krytyczne,6.
OPRACOWANIA (wybór)
Ank. 2016.
Wywiady: Rozmowa z Adamem Poprawą. „Gaz. Wybor.” 2010 nr 143; Białoszewski odcenzurowany, czyli jaki? Rozm. I. Janowska. „Nowe Książ.” 2014 nr 9 [dot. pracy red.: M. Białoszewski: Pamiętnik z powstania warszawskiego]; 63 skreślenia, 44 lata. Rozm. T. Sobolewski. „Gaz. Wybor.” 2014 nr 175 [dot. pracy red.: M. Białoszewski: Pamiętnik z powstania warszawskiego].
Komentarz do Dantego
A. ZAWADA: Zdecydowany Poprawa. „Że” 1990 nr 6.
M.K. WASILEWSKI: Komentarz do komentarza. „Czas Kult.” 1991 nr 31.
D. HECK: Otium. „Kresy” 1992 nr 11.
A. JANKO: Nie wierzę. „Odra” 1992 nr 4.
Mickiewicz, czyli wszystko. Z Jarosławem Markiem Rymkiewiczem rozmawia Adam Poprawa
A. BAGŁAJEWSKI: Czy możliwy jest inny Mickiewicz?. „Znak” 1994 nr 10.
J. GONDOWICZ: Proust nowogródzkiego powiatu. „Nowe Książ.” 1994 nr 11.
P. SZEWC: Temat ciągle nie wyczerpany. „Życie Warsz.” 1994 nr 73.
A. WAŚKO: Droga nad Świteź. „Arka” 1994 nr 49.
D. WEROWSKA: Mickiewicz współczesny. „Kur. Wil.” 1994 nr 143.
J. BOLEWSKI: Wiedza o wieszczu. „Prz. Powsz.” 1995 nr 6.
Koncert na adwent
K. KUCZKOWSKI: Wszystko jest znakiem. „Nowy Nurt” 1995 nr 25.
T. MAJERAN: Jak zburzyć imperium. „Nowy Nurt” 1995 nr 25.
J. SOCHOŃ: Poetycka moc Wrocławia. „Nowe Książ.” 1995 nr 10.
J. DRZEWUCKI: Półtony i półcienie. „Twórczość” 1996 nr 5.
B. WOŁOWICZ: Dwie podróże po tradycji. „Czas Kult.” 1997 nr 2.
Kultura i egzystencja w poezji Jarosława Marka Rymkiewicza
S. STERNA-WACHOWIAK: Dwie niewystarczalności. „Nowe Książ.” 2000 nr 5.
M. MIKOŁAJCZAK. „Pam. Lit.” 2001 z. 2.
Formy i afirmacje
J. ORSKA: Afirmacją jest forma. „Nowe Książ.” 2003 nr 12.
M. JAWORSKI. „Polonistyka” 2004 nr 4.
M. MIKOŁAJCZAK: Poprawa i inni. „Odra” 2004 nr 9.
Walce wolne, walce szybkie
T. MIZERKIEWICZ: Zwodzirej (albo o przypadku prozy akademickiej). „FA-art” 2009 nr 4.
G. CZEKAŃSKI: Stopień zero słuchania — o książce A. Poprawy. Powst. 2010 [on-line] [dostęp 28 listopada 2015]. Dostępny w Internecie: http://magazyn-cegla.net/archiwum/nadeslane,grzegorz-czekanski,stopien-zero-sluchania-o-ksiazce-a-poprawy,6128.html.
J. KURKIEWICZ: Ja wszystek z Beatlesów, czyli inteligent w XXI w. „Gaz. Wybor.” 2010 nr 143.
J. MADEJSKI: Kawałki polonistyczne. „Nowe Książ.” 2010 nr 4.
M. MIZURO: Ja to piszę, więc moje na wierzchu. „Odra” 2010 nr 4.
P. SOBOLCZYK: I take this waltz: (with the clamp on its jaws). „Tygiel Kult.” 2010 nr 7/9.
J. BIERUT: Walce. „Czas Kultury” 2011 nr 1.
Zob. też Wywiady.
Kobyłka apokalipsy
S. IWASIÓW: Fragmenty. „artPapier” [on-line] 2014 nr 257 [dostęp 28 listopada 2015].
M. OLSZEWSKI: Żywot człowieka kulturalnego. „Nowe Książ.” 2014 nr 10.
