Anna GRZEŚKOWIAK-KRWAWICZ

Autorka hasła: Barbara Marzęcka

ur. 1956

Podpisywała też teksty nazwiskiem Grześkowiak.

Historyk literatury, historyk idei, edytor.

Zob. też.: TWÓRCZOŚĆ, OPRACOWANIA (wybór)

BIOGRAM

Urodzona 18 czerwca 1956 w Gdańsku; córka nauczycieli akademickich, Władysława Grześkowiaka, inżyniera, i Janiny z Koryckich, chemiczki. Od 1971 uczęszczała do III Liceum Ogólnokształcącego w Gdańsku. Po zdaniu matury w 1975 studiowała historię na Uniwersytecie Gdańskim; w 1979 uzyskała magisterium. Od tegoż roku do 1983 uczęszczała na studia doktoranckie w Instytucie Historii PAN. Od 1984 pracowała w Bibliotece Gdańskiej PAN. Debiutowała w tymże roku artykułem pt. Nieznany przekład rozprawy Mably’ego „Des droits et des devoirs du citoyen”, opublikowanym na łamach pisma „Człowiek i Światopogląd” (nr 4). W 1986 obroniła w Instytucie Historii PAN pracę doktorską pt. Model rządów monarchii francuskiej w polskiej publicystyce politycznej lat 1772–1792(promotor profesor Edmund Cieślak). W 1987 zdała egzamin na bibliotekarza dyplomowanego. W 1988 została członkiem Gdańskiego Towarzystwa Naukowego. W 1989 przeniosła się do Warszawy i podjęła pracę na stanowisku adiunkta w Pracowni Literatury Oświecenia Instytutu Badań Literackich (IBL) PAN w Warszawie. W pracy badawczej zajęła się myślą polityczną Rzeczpospolitej Obojga Narodów, kulturą oświecenia oraz edytorstwem źródeł osiemnastowiecznych. W 1996 była członkiem założycielem Polskiego Towarzystwa Badań nad Wiekiem Osiemnastym; w 1997 objęła funkcję redaktora wydawanego w jego ramach Biuletynu Polskiego Towarzystwa Badań nad Wiekiem Osiemnastym; w 2012 została prezesem Towarzystwa. Była współorganizatorką oraz uczestnikiem konferencji o zasięgu krajowym i zagranicznym, m.in. kongresów naukowych Polskiego Towarzystwa Badań nad Wiekiem Osiemnastym i Międzynarodowych Kongresów Badaczy Oświecenia. Od 1998 wchodzi w skład Rady Naukowej IBL PAN; od 2006 była wiceprzewodniczącą, a od 2015 przewodniczącą Prezydium. W 1999–2011 wchodziła w skład Komitetu Wykonawczego International Society for Eighteenth-Century Studies. W 2000 uzyskała w IBL PAN tytuł doktora habilitowanego na podstawie rozprawy pt. O formę rządu czy rząd dusz? Publicystyka polityczna Sejmu Czteroletniego. W 2007 została kierownikiem Pracowni Literatury Oświecenia IBL. Wykładała nadto w Warszawskiej Szkole Humanistycznej im. B. Prusa (2006–08) i na Wydziale Artes Liberales Uniwersytetu Warszawskiego (2008–14). Od 2010 była członkiem redakcji rocznika Wiek Oświecenia. Od 2012 należy do Polskiego PEN Clubu.W 2013 otrzymała tytuł naukowy profesora, a w 2014 stanowisko profesora zwyczajnego w IBL PAN.

W 1986 zawarła związek małżeński z Markiem Ney-Krwawiczem, historykiem. Mieszka w Warszawie.

TWÓRCZOŚĆ

1. Tatarzy polscy. Wystawa w Bibliotece Gdańskiej PAN luty–marzec 1985. [Katalog]. Gdańsk: Bibl. Gdańska PAN 1986, [2], 10, [7] s. Bibl. Gdańska PAN.
2. Publicystyka stanisławowska o modelu rządów monarchii francuskiej. Wr.: Ossol. 1990, 171 s. PAN Inst. Historii.
Rozprawa doktorska w wersji rozszerz.
Zawartość: I. Publicystyka stanisławowska wobec problemu państwa i obcych wzorów ustrojowych; II. Polska ocena organizacji władzy francuskiej monarchii absolutnej; III. Opinie o funkcjonowaniu państwa francuskiego; IV. Publicystyka polska o sytuacji poddanych monarchii absolutnej; V. Publicystyka polska wobec upadku francuskiej monarchii absolutnej i powstania nowej formie rządów we Francji. – Zakończenie.
3. IBL — Instytut Badań Literackich. Informator. [Współaut.:] Z. Ziątek. Wwa: Wydawn. IBL 1994, 77 s. IBL PAN.
4. Gdańsk oświecony. Szkice o kulturze literackiej Gdańska w dobie Oświecenia = Die Aufklärung in Danzig. Skizzen über die Danziger Literaturpflege im Zeitalter der Aufklärung. Wwa: Wydawn. IBL 1998, 202 s. IBL PAN.
Tekst w jęz. pol. i niem. – Nagroda „Pióro Fredry” za 1998 w Konkursie na Najlepszą Książkę Roku w ramach Wrocławskich Promocji Dobrych Książek.
Zawartość: Słowo wstępne. – Oświecenie w Gdańsku — uwagi wstępne; Słowo w kulturze Gdańska; Książka i jej rola w kształtowaniu kultury literackiej oświeconego Gdańska; Szkoła jako instytucja kształtująca kulturę literacką; Rola czasopism w kształtowaniu kultury literackiej; Teatr a kultura literacka oświeconego Gdańska. –
Zakończenie.
5. O formę rządu czy rząd dusz? Publicystyka polityczna Sejmu Czteroletniego. Wwa: Wydawn. IBL PAN 2000, 402 s.
Rozprawa habilitacyjna.
6. Zabaweczka. Józef Boruwłaski — fenomen natury, szlachcic pamiętnikarz. [Biografia; współwyd.:] Pamiętniki słynnego karła Józefa Boruwłaskiego, szlachcica polskiego, zawierające wierną i ciekawą opowieść o jego narodzinach, wychowaniu, małżeństwie i podróżach, spisane przez niego samego, a na język polski przełożone i komentarzem opatrzone przez Annę Grześkowiak-Krwawicz. Gdańsk: słowo/obraz terytoria 2004, 170 s. Przygody ciała.
Przekł. ang.: Guliwer in the land of giants. A crirical biography and the memoirs of the celebrates dwarf Joseph Boruwłaski. [Przeł.:] D. Sax. Farnham; Burlington 2012.
7. Regina libertas. Wolność w polskiej myśli politycznej XVIII wieku. [Monografia]. Gdańsk: słowo/obraz terytoria 2006, 515 s. Idee i Hist.
8. Czy rewolucja może być legalna? 3 maja w oczach współczesnych. [Studium]. Wwa: DIG 2012, 226 s.
Zawartość: Wstęp. – W ferworze walki: Czy rewolucja może być legalna?; Zdrada 3 maja? — Oceny i opinie: Publicystyka lat 1791–1792 wobec Konstytucji 3 Maja; Widziane z zewnątrz. Londyńska prasa informacyjna o polskich „rewolucjach” 1791 roku. – Narodziny mitu: Konstytucja 3 Maja — narodziny mitu; Konstytucja 3 Maja a powstanie kościuszkowskie.
9. Queen liberty. The concept of freedom in the Polish-Lithuanian Commonwealth. [Przeł.] D.J. Sax. Leiden; Boston: Brill 2012, 135 s. Studies in Central European Histories, vol. 56.
Artykuły drukowane w czasopismach i książkach zbiorowych, m.in.: Publicystyka polska lat 1772–1792 o angielskim systemie rządów. „Prz. Hum.” 1986 nr 5/6 s. 149–165. – Polska myśl polityczna lat 1772–1792. O systemie władzy monarchii absolutnej. „Kwart. Hist.” 1987 nr 3 s. 41–58. – Klasyfikacja form rządów w literaturze politycznej czasów stanisławowskich. W: Studia z dziejów polskiej myśli politycznej. T. 4: Od reformy państwa szlacheckiego do myśli o nowoczesnym państwie. Tor. 1992 s. 47–61. – Rara avis czy wolni wśród wolnych? Obraz krajów wolnych w polskiej literaturze politycznej XVIII wieku. W: Trudne stulecia. Studia z dziejów XVII i XVIII wieku ofiarowane profesorowi Jerzemu Michalskiemu w siedemdziesiątą rocznicę urodzin. Wwa 1994 s. 167–183. – Le débat polonais sur la liberté de parole dans la deuxiéme moitié du XVIIIe siècle. [Przeł. z pol.] I. Zatorska. „Acta Poloniae Historica” 1997 s. 101–114. – Political and social literature during the four-year diet. W: Constitution and reform in eighteenth-century Poland. Bloomington 1997 s. 175–201. – Publicystyczna dyskusja wokół „Uwag nad życiem Jana Zamoyskiego” Stanisława Staszica. „Napis” 1999 s. 121–135. – O recepcji idei umowy społecznej w Polsce w czasach stanisławowskich. „Czasop. Prawno-Hist.” 2000 z. 1/2 s. 109–125. – Obywatel a państwo w polskiej myśli politycznej XVIII wieku. Zarys problematyki. „Civitas” 2001 nr 5 s. 248–273. – Polish views on European Monarchies. W: The Polish-Lithuanian Monarchy in European context, c 1500–1795. Houndmills, Basingstoke, New York 2001 s. 116–131. – Quentin Skinner i teoria wolności republikańskiej. „Arch. Hist. Filoz. i Myśli Społ.” 2000, wyd. 2001 s. 165–174. – Anti-monarchism in Polish republicanism in the seventeenth and eighteenth centuries. W: Republicanism: a shared European heritage. Vol. 1. Cambridge 2002 s. 43–59. – Czy król potrzebny jest w republice. Polscy pisarze polityczni wieku XVIII o miejscu i roli monarchy w Rzeczpospolitej. Zarys problematyki. W: Dwór a kraj między centrum a peryferiami władzy. Kr. 2003 s. 467–485. – Deux libertés, l’ancienne et la nouvelle, dans la pensée politique polonaise du XVIIIe siècle. W: Liberte. Héritage du passé ou idée Lumiéres? Kr.; Wwa 2003 s. 44–61. – Gdańsk oświecony — ani centrum, ani peryferie? „Wiek Oświecenia” 2003 z. 19 s. 97–108, przekł. franc.: Gdańsk-Danzing — ni centre ni pérypherie? W: Centre(s) and Enlightenment from Belfast to Beijing. Paris 2003. – Veto — wolność — władza w polskiej myśli politycznej wieku XVIII. „Kwart. Hist.” 2004 nr 3 s. 141–159. – Admirabilis ordo. Polacy wobec mitu Wenecji. W: Literatura, historia, dziedzictwo. Wwa 2006 s. 67–78. – K modernimu státu. Ideje lidských práv a konstituce ve „starych republikach”: připad Polska. W: Jakou Evropu ohlašovala bitva u Slavkova? Praha 2006 s. 73–87. – Koncepcja wolności w myśli politycznej Stanisława Staszica. „Wiek Oświecenia” 2006 z. 22 s. 39–56. – Liberté polonaise — privilege nobiliare ou idée universelle? W: Noblesse française et noblesse polonaise. Pessac 2006 s. 299–311. – „Nad rewolucyją dwóch narodów w Europie”. Obraz rewolucji francuskiej w polskich dyskusjach politycznych 1788–1792. W: W stronę Francji… Z problemów literatury i kultury polskiego Oświecenia. Wwa 2007 s. 17–32. – Wolność w polskiej myśli politycznej XVIII wieku. W: Wolność i jej granice. Kr. 2007 s. 37–59. – Vie de Joseph Boruwlaski. Posł. do: Memoires du celebre nain Joseph Boruwlaski, gentilihomme polonais. Paris 2008 s. 129–148. – Citizen, fatherland and patriotism in the political discourse of the Polish-Lithuanian Commonwealth. W: Whose love of which country? Brill 2010 s. 255–284. – „Dzisiaj w całej Europie rzeczompospolitym utrzymać się trudno jest”. Obraz Holandii w polskim piśmiennictwie politycznym XVIII w. W: O prawie i jego dziejach księgi dwie. Studia ofiarowane Profesorowi Adamowi Lityńskiemu w czterdziestolecie pracy naukowej i siedemdziesięciolecie urodzin. Białystok — Katow. 2010 s. 469–477. – Jerzy Michalski jako badacz polskiej myśli politycznej XVIII wieku. W: W kręgu badaczy dziejów politycznych XVIII wieku. Wwa 2010 s. 79–88. – Machiavelli i makiawelizm w Rzeczpospolitej Obojga Narodów. O potrzebie badań. W: Libris satiari nequeo = „Oto ksiąg jestem niesyty…”. Wwa 2010 s.73–84.. – „Przyszłam do Polski z Lechem…”. Konfederaci barscy, a polska tradycja wolności. W: Konfederacja barska, jej konteksty i tradycje. Wwa 2010 s. 237–254. – Noble republicanism in the Polish-Lithuanian Commonwealth: (An attempt at description). [Przeł.:] Z. Szkoda. „Acta Poloniae Historica” 2011 s. 31–65. – Rzeczpospolita — pojęcie i idea w dyskursie politycznym Rzeczpospolitej Obojga Narodów. Rekonesans. „Odrodz. i Refor. w Pol.” 2012 s. 5–35. – Legenda Stanisława Augusta; 3 maja 1791 – polska rewolucja.. W: Stanisław August i jego Rzeczpospolita. Wwa 2013 s. 63–80, s. 235-246. – Stanislas Auguste — le roi tragique. W: Stanislas Auguste dernier roi de Pologne, collectionneur et mécène dans l’Europe des Lumières. Paris 2013 s. 27–36. – Wstęp do: Pamiętniki króla Stanisława Augusta. Antologia. Wwa 2013 s. 9–40. – Polska myśl polityczna epoki oświecenia wobec tradycji antycznej. W: Antyk oświeconych. Wwa 2012 [właśc. 2014] s. 75–96. – Rousseau et les politiques de la noblesse Polonaise. W: Jean-Jacques Rousseau entre Savoie et Pologne. Chambery 2014 s. 125–135. – Czy historyk powinien interesować się językiem ? W: Zmierzch i świt. Wwa 2015 s. 31-40. – „Nowe wino w starych butelkach.” O języku politycznym Stanisława Konarskiego. „Wiek Oświecenia” 2016 s. 11-28. – Quentina Skinnera teoria wolności. W: Quentin Skinner – metoda historyczna i wolność republikańska. Tor. 2016 s. 231-246. – Rzeczpospolita, państwo czy wspólnota . Zmiany w systemie wartości w dyskursie politycznym w XVIII wieku. W: Wartości polityczne Rzeczpospolitej Obojga Narodów. Wwa 2017 s. 88-116.

Prace edytorskie i redakcyjne

1. Konstytucja 3 maja. Prawo, polityka, symbol. Materiały z sesji Polskiego Towarzystwa Historycznego na Zamku Królewskim w Warszawie 6–7 maja 1991. Pod red. A. Grześkowiak-Krwawicz. Wwa: Pol. Tow. Hist.; Wydawn. Fundacji „Historia Pro Futuro”. 1992, 115 s. Pol. Tow. Hist., Wydawn. Fundacji „Historia Pro Futuro”.
2. Za czy przeciw ustawie rządowej. Walka publicystyczna o Konstytucję 3 Maja. Antologia. Oprac.: A. Grześkowiak-Krwawicz. Wwa: Wydawn. IBL 1992, 279 s. IBL PAN.
3. Bo insza jest rzecz zdradzić, insza dać się złudzić. Problem zdrady w Polsce przełomu XVIII i XIX wieku. Praca zbiorowa. Pod red. A. Grześkowiak-Krwawicz. Wwa: IBL 1995, 206 s. IBL PAN.
4. Liberté. Héritage du passé ou idée Lumiéres? = Freedom. Heritage of the past or an idea of the Enlightenment?. [Pod red.:] A. Grześkowiak-Krwawicz i I. Zatorskiej. Wwa, Kr.: Collegium Columbinum 2003, 223 s. Bibl. Bad. nad Wiekiem Osiemnastym. Studia, nr 1.
Materiały z międzynarodowego spotkania badaczy XVIII w. Wwa, IX 2002. – Wstęp w jęz. pol., franc., ang.
5. Literatura, historia, dziedzictwo. Prace ofiarowane prof. Teresie Kostkiewiczowej. Pod red. T. Chachulskiego i A. Grześkowiak-Krwawicz. Wwa: IBL PAN 2006, 612 s.
6. Mémoires du célébre nain Boruwlaski, gentilhomme polonais. [Oprac.:] A. Grześkowiak-Krawawicz & D. Triaire. Paris: Flammarion 2008, 152 s.
7. Stanislaus Auguste: Mémoires. [Oprac.:] A. Grześkowiak-Krwawicz & D. Triaire. Paris: Institut d’Études Slaves 2012, 861 s. Collection Historique de l’Institut d’Études Slaves, 68; Mémoires de la Sociéte Historique et Littéraire Polonaise.
8. Dyskurs polityczny Rzeczpospolitej Obojga Narodów. Wybór źrodeł. Oprac. nauk.: A. Grześkowiak-Krwawicz, P. Sapała. Oprac. tekstów: P. Gawrychowski [i in.]. Wwa: Wydawn. Nauk. Sub Lupa; Wydz. „Artes Liberales” 2013, 136 s.
9. Europejski wiek osiemnasty. Uniwersalizm myśli, różnorodność dróg. Studia i materiały. Pod red. M. Dębowskiego, A. Grześkowiak-Krwawicz i M. Zwierzykowskiego. [Przeł. z jęz. franc.:] A. Marek, M. Filipiuk-Michniewicz. Kr.: Wydawn. Tow. Naukowego „Societas Vistulana” 2013, 623 s.
Tekst częściowo. tłum. z jęz. franc.
10. Pamiętniki Stanisława Augusta i ich bohaterowie. [Szkice]. Pod red. A. Grześkowiak-Krwawicz. Wwa: Ośrodek Badań nad Epoką Stanisławowską. Muzeum Łazienki Królewskie 2015, 352 s.
11. Wartości polityczne Rzeczpospolitej Obojga Narodów. Struktury aksjologiczne i granice cywilizacyjne. [Studia]. Red. nauk.: A. Grześkowiak-Krwawicz; współpraca: J. Axer. Wwa: Wydawn. UW 2017, 318 s. Kultura Pierwszej Rzeczpospolitej w Dialogu z Europą. Hermeneutyka Wartości; t. 3.

PRZEKŁADY

Zabaweczka. Józef Boruwłaski — fenomen natury, szlachcic pamiętnikarz. [Współwyd.:] Pamiętniki słynnego karła Józefa Boruwłaskiego, szlachcica polskiego, zawierające wierną i ciekawą opowieść o jego narodzinach, wychowaniu, małżeństwie i podróżach, spisane przez niego samego, a na język polski przełożone i komentarzem opatrzone przez Annę Grześkowiak-Krwawicz. Gdańsk: słowo/obraz terytoria 2004, 170 s. Przygody ciała. Zob. Twórczość poz. 6.

OPRACOWANIA (wybór)

• Ank. 2015.

Gdańsk oświecony

• K. DMITRUK. „Wiek Oświecenia” 1999 s. 396–398.
• Z. NOWAK. „Rocz. Gdań.” 1999 z. 2.
• A. SITEK: Gdańsk niemiecki i polski. „Nowe Książ.” 1999 nr 4.

O formę rządu, czy rząd dusz?

• R. BUTTERWICK: Niegdysiejsze dyskusje. „Nowe Książ.” 2000 nr 12.
• T. KOSTKIEWICZOWA. „Wiek Oświecenia” 2001 z. 17.
• W. ORGANIŚCIAK. „Czasop. Prawno-Hist.” 2001 z. 1.

Zabaweczka

• M. RADGOWSKI: Mały hrabia. „Nowe Książ.” 2004 nr 6.
• A. ROĆKO. „Wiek Oświecenia” 2005 z. 21.
• P. ZAWADZKI: Joujou, czyli zabaweczka. „Twórczość” 2005 nr 9.
• J. JANIK. „Studia Hist.” 2013 z. 1 [dot.: Gulliver in the land of giants].

Regina libertas

• M. GÓRSKA: Wizerunek polskiej wolności. „Arcana” 2007 nr 2/3.
• P. MARCZEWSKI: Królowa wolność i nauczycielka warchołów. „Prz. Polit.” 2007 nr 81.
• W. ORGANIŚCIAK. „Czasop. Prawno-Hist.” 2007 z. 2.
• M. PARKITNY. „Wiek Oświecenia” 2007 z. 23.
• J. TAZBIR: Wolność jako narkotyk narodu szlacheckiego. „Nowe Książ.” 2007 nr 4.
• W. ORGANIŚCIAK. „Z Dziejów Prawa” 2009 t. 2.
• M. WYSZOMIRSKA. „Studia Hist.” 2009 z. 1.
• R. BUTTERWICK: Dialog republikanizmu z liberalizmem w związku z książką A. Grześkowiak-Krwawicz o idei wolności. „Kwart. Hist.” 2010 nr 1.

Czy rewolucja może być legalna?

• A. LITYŃSKI. „Miscellanea Historico-luridica” 2012 t. 11.

Queen liberty

• K. KURAS. „Studia Hist.” 2013 z. 2.

Za czy przeciw ustawie rządowej

• J. MICHALSKI. „Kwart. Hist.” 1993 nr 2.

Bo insza jest rzecz zdradzić, a insza dać się złudzić

• J. WĘGRZYN. „Ruch Lit.” 1996 z. 6.
• Z. ANCULEWICZ. „Zesz. Nauk. WSP w Olszt. Pr. Hist.-Lit.” 1997 z. 1.
• J. MACAŁA. „Śl. Kwart. Hist. Sobótko” 1997 nr 1/2.
• A. MICHALSKI. „Rocz. Elbląski” 1998 t. 16.