NPLP
\
Polscy pisarze i badacze literatury przełomu XX i XXI wieku
\
M
\
Anna MICIŃSKA

Anna MICIŃSKA
Autorka hasła: Alicja Szałagan

Anna MICIŃSKA
Autorka hasła: Alicja Szałagan

1939-2001

Krypt.: A.M.; am; (am); amz.

Historyk literatury, edytor, krytyk literacki.

Zob. też.: TWÓRCZOŚĆ, OPRACOWANIA (wybór)

BIOGRAM

Urodzona 22 grudnia 1939 w Paryżu; córka Bolesława Micińskiego, eseisty, krytyka literackiego i teatralnego, filozofa, oraz Haliny z Krauzów (secundo voto Kenarowa), krytyka i historyka sztuki. W styczniu 1940 opuściła Paryż wraz z rodzicami, którzy dotarli do Francji jesienią 1939, ewakuowani po wybuchu II wojny światowej z pracownikami Polskiego Radia, gdzie pracował jej ojciec. Ze względu na jego stan zdrowia przenieśli się do Montaigut (Allier), po upadku Francji przebywali krótki czas w Lourdes, potem mieszkali w Colombier, Grenoble i Bouquéron. Po śmierci ojca w 1943 mieszkała z matką krótki czas w Uriage, a następnie Le Sappey i od wiosny 1946 w Saint Cloud. Od 1943 uczęszczała do szkół francuskich (przeczytała wówczas powieść dla dziewcząt Les malheurs de Sophie S. R. Comtesse de Ségur, którą wiele lat później przełożyła na język polski pt. Strapienia Zosi). W 1946 przyjechała do Polski, gdzie zaopiekowała się nią babka, Zofia Krauzowa. Po powrocie do kraju (w 1947) matki wraz z drugim mężem, Antonim Kenarem, rzeźbiarzem, mieszkała z nimi w Zakopanem. Od 1951 kontynuowała naukę w tamtejszym Gimnazjum im. O. Balzera. Uczestniczyła w odbywających się w jej domu rodzinnym spotkaniach dawnego środowiska przyjaciół ojca, a także kręgu przyjaciół ojczyma, m.in. malarzy i znawców sztuki. Po zdaniu matury w 1955 studiowała polonistykę na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. Gościny udzieliła jej w tym czasie najpierw rodzina Jerzego Turowicza, redaktora „Tygodnika Powszechnego”, a potem Jerzego Skórnickiego, dyrektora Wydawnictwa Literackiego. W 1959 na IX Ogólnopolskim Zjeździe Młodych Polonistów we Wrocławiu otrzymała wraz z koleżanką ze studiów, Martą Wyką, I nagrodę za referat Mit, mitotwórstwo i Słowacki, wydrukowany w 1960 w skróconej formie na łamach„Życia Literackiego” (nr 37). Magisterium uzyskała w 1960 na podstawie pracy pt. Próba monografii pierwszej powieści S.I. Witkiewicza „622 upadki Bunga”. Następnie wyjechała do Grenoble, gdzie przez dwa lata uczęszczała jako wolna słuchaczka na wykłady z filozofii, estetyki i literatury francuskiej na miejscowym uniwersytecie. W 1962 powróciła do kraju, a w następnym roku podjęła pracę w Muzeum Tatrzańskim w Zakopanem, gdzie zajmowała się porządkowaniem przekazanego tej placówce archiwum S.I. Witkiewicza (tzw. skrzyni witkiewiczowskiej). Podjęła równocześnie badania nad życiem i twórczością Witkiewicza oraz przystąpiła do edycji jego spuścizny (także utworów wcześniej nieznanych). Debiutowała w tym zakresie w 1965, publikując pięć listów Witkacego do rodziców („Twórczość” nr 7) oraz komedie napisane przez niego w dzieciństwie („Dialog” nr 8). Z biegiem czasu stworzyła przy Muzeum Tatrzańskim nieoficjalne centrum konsultacyjne dla witkiewiczologów z kraju i zagranicy. Zajmowała się także edycją tekstów Stanisława Witkiewicza, Bolesława Micińskiego, a w późniejszym okresie Aleksandra Wata. Brała czynny udział w życiu społeczno-kulturalnym Zakopanego. Współdziałając m.in. z Tadeuszem Brzozowskim, Władysławem Hasiorem i Antonim Rząsą, reaktywowała malarskie Salony Lutowe i Marcowe, zorganizowała Galerię „Pegaz” i doroczne Przeglądy Filmów o Sztuce. Współpracowała z lokalnym radiowęzłem, wygłaszając pogadanki o sztuce. Pisała wstępy do katalogów artystów zakopiańskich. Artykuły związane ze sztuką współczesną i środowiskiem zakopiańskim publikowała m.in. w „Tygodniku Powszechnym” (1965-70) i „Polskiej Sztuce Ludowej” (1966). Przygotowane później obszerne opracowanie pt. Zakopiańskie środowisko plastyczne w latach 1945-1975 uzyskało I nagrodę na ogólnopolskim konkursie, zorganizowanym przez Sekcję Krytyki i Informacji Plastycznej SDP i Klub Mecenasów Sztuki w Krakowie. Od 1968 wspólnie z Grzegorzem Dubowskim, reżyserem dokumentalistą, realizowała (głównie dla Telewizji Polskiej) krótko- i średniometrażowe filmy z dziedziny sztuki. W 1969 została wybrana na radną Miejskiej Rady Narodowej Zakopanego i przez jedną kadencję pełniła funkcję sekretarza Komisji Kultury. W tymże roku poślubiła G. Dubowskiego (rozwiedzeni), a w 1970 przeniosła się do Warszawy, gdzie kontynuowała swoje prace badawcze i edytorskie. W 1980/81 zabiegała poprzez ZAiKS i ZLP o polepszenie statusu edytora naukowego, które to starania przerwał stan wojenny. W 1982-87 brała udział w przygotowaniu dokumentacji i rekomendacji do nagród Fundacji Kościuszkowskiej w Nowym Jorku. W 1983-89 prowadziła w miesięczniku „Twórczość” przegląd prasy francuskiej (podp.: am; amz). W 1987 wyszła za mąż za profesora biochemii, Włodzimierza Ostoję-Zagórskiego. Była jedną z inicjatorek, a później członkiem komitetu redakcyjnego Dzieł zebranych S.I. Witkiewicza, które ukazywały się od 1992; przygotowała też edycje krytyczne kilku tomów. W 1991-94 współpracowała z programem II Polskiego Radia, wygłaszając felietony literackie. W 1994/95 brała udział w tzw. „Komisji Witkacowskiej”, powołanej przez Ministra Kultury i Sztuki do wyjaśnienia okoliczności sprowadzenia domniemanych prochów pisarza; odbyła wówczas podróż do Jezior na Ukrainie. W 1995 wygłosiła cykl wykładów na Université Libre w Brukseli, m.in. na temat S. I. Witkiewicza. Rozpoczętych prac nad wydaniem listów Witkiewicza do żony nie zdołała ukończyć z powodu ciężkiej choroby (edycję, wykorzystując jej materiały, podjął Janusz Degler). Ze związku z G. Dubowskim urodziła w 1972 dwoje dzieci: Zofię (obecnie Dubowska-Grynberg) i Bolesława. Zmarła 21 marca 2001 w Warszawie; pochowana na Cmentarzu Powązkowskim.

TWÓRCZOŚĆ

1. Władysław Hasior. Warszawa: Arkady 1983, 118 s. Sztuka naszych czasów.
2. Stanisław Ignacy Witkiewicz „Bezimienne dzieło”. Materiały z sesji teatrologicznej poświęconej Stanisławowi Ignacemu Witkiewiczowi w 100 rocznicę urodzin. [Autorzy:] A. Micińska, H. Kasjaniuk, L. Sokół. Wstęp: K. Wójcicki. Gdynia : TD [T. Dram.], 1985, 98 s. Zesz. Teatr. T. Dram. w Gdyni, nr 1.
Tu A. Micińskiej: Kalendarium życia i twórczości Stanisława Ignacego Witkiewicza, s. 14-33. – Materiały z konferencji, Gdynia 6-10 marca 1985 r.
3. Stanisław Ignacy Witkiewicz – kronika życia i twórczości 1885-1939. „Pam. Teatr.” 1985 z. 1/4 s. 13-140 oraz nadb.
4. Witkacy (Stanisław Ignacy Witkiewicz). Życie i twórczość. Wwa: Interpress 1991, 367 s.
Przekł.: ang.: Witkacy – Stanisław Ignacy Witkiewicz. Life and work. [Przeł.] B. Piotrowska. Warsaw 1990, – f r a n c.: Witkacy – Stanisław Ignacy Witkiewicz. La vie et l’oeuvre. [Przeł.] M. Cieszewska. Varsovie [1991].
5. Istnienie Poszczególne – Stanisław Ignacy Witkiewicz . Oprac.: J. Degler. Wr.: Wydawn. Dolnośl. 2003, 430 s.
Zawartość: Istnienie Poszczególne: Stanisław Ignacy Witkiewicz. – Cz. 1: Z dziejów rodziny Witkiewiczów; Kronika życia i twórczości Stanisława Ignacego Witkiewicza w latach 1885-1914; Juwenilia Stasia Witkiewicza; „622 upadki Bunga, czyli Demoniczna kobieta”; U źródeł „Czystej Formy”. Na marginesie tropikalnych zapisków S.I. Witkiewicza; Witkacy w Rosji. – Cz. 2: Kronika życia i twórczości Stanisława Ignacego Witkiewicza w latach 1918-1939; „Pożegnanie jesieni”; Wokół genezy „Narkotyków” Stanisława Ignacego Witkiewicza; Na marginesie „Narkotyków” i „Niemytych dusz”; „Jedyne wyjście”; Witkacy – poeta; Autoportret „Alcoforado”. O korespondencji Stanisława Ignacego Witkiewicza. – Cz. 3: Witkacy „à la maniére française”; Ciamkacz w salonie; „Flaczkami diament szlifować – próżne to zadanie”. Na marginesie pewnego artykułu; Chianti „S.I. Witkiewicz”, czyli ostatni z cyklu „cudów św. Witkacego” ; Spod Krzywej Wieży do Manneken Pisa; Figle Kalunia, czyli kiedy się urodził Witkacy?; Od beznadziejności do nadziei. W kręgu myśli Stanisława Ignacego Witkiewicza; „Szewcy” dzisiaj; Między snem a Czystą Formą, czyli kuszenie świętego Witkacego; Sztuka czy eksperyment. O „Pożegnaniu jesieni” Mariusza Trelińskiego; Od Stasia do Witkacego; Z Witkacym do Jezior. Notatki z podróży.
Przekł. ang. Szkicu U źródeł „Czystej Formy”: At the roots of pure form. [Przeł.] A. Bartkowicz. „Dialectics and Humanism”, Wwa 1989 [nr 9] s. 193-160, przedr. w: „Konteksty” 2000 nr ¼ s. 205-213.
6. Wędrówki bez powrotu. [Szkice literackie]. Przedm.: A. Dobosz. Wwa: Tow. „Więź” 2008, 227 s.
Zawartość: I: Z Witkacym do Jezior. Notatki z podróży; Wigilia w Ziemi Świętej. Z dziennika podróży – grudzień 1992. – II: Pisarz wysokiego brzegu [B. Miciński]; Wszystko, co najważniejsze [dot. Oli Watowej]; Fela. Po śmierci Felicji Lilpop Krancowej; … Z wielką walizką rozpaczy. O Janie Ulatowskim; Jerzy Turowicz; Konstanty Puzyna; O „Roku myśliwego” Miłosza; Powrót niezauważony. Czesław Straszewicz. – III: Juliusz Zborowski (1888-1965). W pierwszą rocznicę śmierci; Wanda Gentil-Tippenhauer; Ratować skarb [dot. A. Rząsy]; Arkadiusz Waloch; Wspomnienie o „pani Marii B.” [Bujakowej]. – IV: „Pisz pani: duchowny!” … [dot. sytuacji zawodowej edytorów]; Z dna szuflady [notatki z rozmów ze znajomymi S.W. Witkiewicza].

Szkice i rozprawy w czasopismach i książkach zbiorowych, m.in.: „Geniusz” czy „kuriozum”? „Polonistyka” 1986 nr 1 s. 15-23 . – Jedyne wyjście Istnienia Poszczególnego. (Samobójstwo Stanisława Ignacego Witkiewicza). „Dialog” 1986 nr 8 s. 91-99, przedr. „Zesz. Lit.”, Paryż 1986 nr 16 s. 109-120. – Marzenia i dobre imię. Środowisko plastyczne Zakopanego w latach 1945-1978. Tatrzaństwo czy zakopianina (Tradycja). [Współaut.:] H. Kenarowa. W: Zakopane. Czterysta lat dziejów. [Cz. 2]. Kr. 1991 s. 237-261. – Kalendarium życia i twórczości [S. I. Witkiewicza]. W: J. Błoński: Od Stasia do Witkacego. Kr.: WL 1996 s. 485-498. – Stanisław Ignacy Witkiewicz. (1885-1939). W: Stanisław Ignacy Witkiewicz. Stockholmssymposiet. Uppsala 2000 s. 5-18.

Scenariusze filmów dokumentalnych, zrealizowanych przez G. Dubowskiego: Portret Witkacego. 1968. – Władysław Hasior. 1968. – Polski drzeworyt ludowy. 1970. – Konstruktywiści. 1971. – Portret Zygmunta Waliszewskiego. 1971. – Plastyka. 1973. – Portret Antoniego Rząsy. 1973. – Sztuka dla każdego. 1974. – Żywioły Władysława Hasiora. 1976.

Przekład

1. S. R. Comtesse de Ségur: Strapienia Zosi. Wr.: Wydawn. Dolnośl. 1995, 125 s.

Prace edytorskie i redakcyjne

1. S. I. Witkiewicz: Karaluchy. (Komedia w 1 akcie); Komedie z życia rodzinnego I-IV; Księżniczka Magdalena, czyli Natrętny książę. (Dramat); Menażeria, czyli wybryk słonia. (Komedia w 5 aktach); Odważna księżniczka. (Dramat). Ze wstępem [i w wyd.] A. Micińskiej. „Dialog” 1965 nr 8 s. 17-34. Przedr. zob. poz. 11 [t. 5].
2. W. Brzega: Żywot górala poczciwego. Wspomnienia i gawędy. Wybór, oprac. i koment.: A. Micińska i M. Jagiełło. Kr.: WL 1969, 358 s.
3. S. Witkiewicz: Listy do syna. Oprac.: B. Danek-Wojnowska i A. Micińska. Wwa: PIW 1969, 835 s.
4. B. Miciński: Pisma. Eseje, artykuły, listy. Wybór i oprac.: A. Micińska. Kr.: Znak 1970, 616 s.
5. S. I. Witkiewicz: 622 upadki Bunga, czyli Demoniczna kobieta. [Powieść]. Wstęp i oprac.: A. Micińska. Wwa: PIW 1972, 545 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1974, wyd. 3 1978, wyd. z posł. J. Deglera 2013. Przedr. zob. poz. 8, 11 [t. 1].
6. S. I. Witkiewicz: Narkotyki; Niemyte dusze. Studium psychologiczne nad kompleksem niższości (węzłowiskiem upośledzenia) przeprowadzone metodą Freuda ze szczególnym uwzględnieniem problemów polskich. Wstęp i oprac.: A. Micińska. Wwa: PIW 1975, 379 s. Wyd. 2 tamże 1979. Przedr. zmien. zob. poz. 8, 11 [t. 12].
Teksty popraw. i uzup. wg odnalezionej kopii masz. z poprawkami S.I. Witkiewicza.
7. Wistość tych rzeczy jest nie ze świata tego. Stanisława Ignacego Witkiewicza wiersze i rysunki. Wybrały i do druku podały A. Micińska, U. Kenar. Kr.: WL 1977, 153 s. Wyd. 2 tamże 1984.
8. S.I. Witkiewicz: 622 upadki Bunga, czyli Demoniczna kobieta; Narkotyki; Niemyte dusze. Wstęp, oprac., posł.: A. Micińska (Dzieła wybrane. T. 1). Wwa: PIW 1985, 823 s. Zob. poz. 5, 11 [t. 1, 12].
9. A. Wat: Wiersze wybrane. Wybór i oprac.: A. Micińska i J. Zieliński. Wwa: PIW 1987, 291 s. Oficyna Poetów XX Wieku.
10. A. Wat: Poezje zebrane. W oprac. A. Micińskiej i J. Zielińskiego. Wstęp: A. Micińska Kr.: Znak 1992, 564 s. Poezja.
11. S.I. Witkiewicz: Dzieła zebrane. Wyd. krytyczne ze wstępem J. Błońskiego. Kom. red.: przewodniczący: J. Degler [i in.]. Wwa: PIW.
Tu w oprac. A. Micińskiej:
[T. 1]. 622 upadki Bunga, czyli Demoniczna kobieta. 1992, 564 s. Dodruk 1996. Zob. poz. 5.
[T. 2]. Pożegnanie jesieni. 1992, 641 s. Wyd. 2 krytyczne tamże 2001.
[T. 4]. Jedyne wyjście. 1993, 295 s. Wyd. 2 krytyczne tamże 2001.
[T. 5]. Dramaty I. Oprac.: J. Degler. Juwenilia oprac.: A. Micińska 1996, 671 s. Zob. poz. 1.
[T. 12]. Narkotyki; Niemyte dusze. 1993, 437 s. Wyd. 2 tamże 2004. Zob. poz. 6.
[T. 19]. Listy do żony. [T. 1] 1923-1927. Przygot. do druku: A. Micińska Oprac. i przyp. opatrzył J. Degler. 2005, 500 s.
[T. 20]. Listy do żony. [T. 2] 1928-1931. Przygot. do druku: A. Micińska Oprac. i przyp. opatrzył J. Degler. 2007, 624 s.
[T. 21]. Listy do żony. [T. 3] 1932-1935. Przygot. do druku: A. Micińska Oprac. i przyp. opatrzył J. Degler. 2010, 686 s.
[T. 22]. Listy do żony. [T. 4] 1936-1939. Przygot. do druku: A. Micińska Oprac. i przyp. opatrzył J. Degler. 2012, 650 s.
12. B. Miciński: Podróże do piekieł i inne eseje. Wstęp: A. Michnik. Red.: A. Micińska Kr.: Znak 1994, 149 s.
13. B. Miciński, J. Stempowski: Listy. Oprac.: A. Micińska, J. Klejnocki, A.S. Kowalczyk. Wprowadzenie: H. Micińska-Kenarowa, K. Régamey. Wwa: LNB 1995, 348 s.
14. S. I. Witkiewicz: Pożegnanie jesieni. [Oprac.], posł.: A. Micińska Wr.: Wydawn. Dolnośl. 1996, 436 s. Bibl. Klasyki.
Tekst wg wyd. zob. Prace edytorskie poz. 11 [t. 2].
15. A. Wat: Poezje. Oprac.: A. Micińska i J. Zieliński. Posł.: J. Zieliński. (Pisma zebrane. [T. 1]. Wwa: Czyt. 1997, 492 s.

OPRACOWANIA (WYBÓR)

  • Ank. 2001; inf. J. Deglera 2008.
  • SBLP t. 7 (J. Degler).

Ogólne

  • J. DEGLER: Dunka. Wspomnienie o Annie Micińskiej. „Tyg. Powsz.” 2001 nr 13.
  • J. ZIELIŃSKI: Dunka (Anna Micińska). „ Zesz. Lit.” 2001 nr 3.
  • J. DEGLER: Anna Micińska. „Pam. Lit.” 2002 z. 4.
  • J. DEGLER: Powrót Dunki. „Zesz. Lit.” 2009 nr 106.

Witkacy (Stanisław Ignacy Witkiewicz)

  • A. NOWAKOWSKI: Nasycenie. „Dekada Lit.” 1992 nr 21.
  • M. SZPAKOWSKA: Micińska, Witkiewicz, Solidarność. „Twórczość” 1992 nr 1.

Istnienie Poszczególne

  • A. CZYŻ: Anny Micińskiej opus magnum. „Ogród” 2003 nr 1/2.
  • R. PAWŁOWSKI: Ostatnia książka Anny Micińskiej. „Gaz. Wybor.” 2003 nr 11.
  • M. WYKA: „Ogień, piołun i kurz…” Anny Micińskiej pośmiertna książka o Witkacym. „Tyg. Powsz.” 2003 nr 4.
  • T. KIJONKA: Życie z Witkacym. „Śląsk” 2004 nr 12.
  • J. ZIELIŃSKI: Szklanka mleka. „Zesz. Lit.” 2004 nr 3 [dot. też: H. Micińska-Kenarowa: Długi wdzięczności].
  • E. WĄCHOCKA. „Pam. Lit.” 2005 z. 3.

Wędrówki bez powrotu

  • M. ADAMIAK: Z perspektywy wysokiego brzegu. „Nowe Książ.” 2009 nr 8.
  • M. WYKA: Narracja maksymalnie empatyczna. „Więź” 2010 nr 1.