NPLP
\
Polscy pisarze i badacze literatury przełomu XX i XXI wieku
\
R
\
Cezary ROWIŃSKI

Cezary ROWIŃSKI
Autorka hasła: Marlena Sęczek

Cezary ROWIŃSKI
Autorka hasła: Marlena Sęczek

1934-1994

Właściwe imię: Cezariusz.

Historyk literatury.

Zob. też TWÓRCZOŚĆ, OPRACOWANIA (wybór)

BIOGRAM

Urodzony 12 lutego 1934 w Piasecznie pod Warszawą; syn Aleksandra Rowińskiego i Anny, z domu Bajer, rolników. W 1952 ukończył Państwową Szkołę Ogólnokształcącą Stopnia Licealnego w Piasecznie. Następnie przez kilka miesięcy pracował jako dyspozytor w Robotniczej Spółdzielni Wydawniczej „Prasa”. Od grudnia 1952 do stycznia 1954 pomagał rodzicom w gospodarstwie. W styczniu 1954 zaczął pracować w Bibliotece Uniwersytetu Warszawskiego (UW), a rok później podjął studia polonistyczne na UW. W 1957 rozpoczął współpracę z Biurem Międzynarodowych Kursów UW dla Slawistów, a po skończeniu studiów w 1961 został zatrudniony jako młodszy asystent w powstałym z przekształcenia tegoż Biura – Studium Języka i Kultury Polskiej dla Cudzoziemców UW „Polonicum”. W 1960 debiutował recenzją zbioru opowiadań Stanisława Zielińskiego Kalejdoskop, opublikowaną w tygodniku „Nowa Kultura” (nr 7), w którym zamieszczał następnie teksty krytyczne. Od 1961 należał do ZNP; w 1963-65 był sekretarzem Rady Wydziałowej Związku. W 1965-68, delegowany przez Ministra Nauki, Techniki i Szkolnictwa Wyższego, pracował jako lektor języka polskiego na Uniwersytecie w Clermont-Ferrand. W tym czasie ogłaszał artykuły w języku francuskim na temat dramaturgii polskiej, m.in. w „Cahiers d’Auvergne”, „Arlequin” (Lausanne) i „Annuaire Faculté des Lettres d’Université de Clermond-Ferrand”. Od 1968 był zatrudniony jako wykładowca UW. W 1973 uzyskał stopień doktora na podstawie rozprawy pt.: „Legenda Młodej Polski” Stanisława Brzozowskiego na tle epoki (promotor prof. Jan Zygmunt Jakubowski). W tymże roku ponownie wyjechał do Francji, gdzie do 1977 pracował jako wykładowca w Institut National des Langues et Civilisations Orientales w Paryżu. Od 1978 był członkiem Towarzystwa Literackiego im. A. Mickiewicza i do 1983 członkiem Zarządu Głównego. W 1979-84 pełnił funkcję wicedyrektora, a następnie w 1984-85 oraz 1990-93 dyrektora „Polonicum”. Artykuły i studia naukowe zamieszczał m.in. w „Literaturze na Świecie” (1974, 1992-93, 1996), „Miesięczniku Literackim” (1974, 1979-87), „Przeglądzie Humanistycznym” (1974-75, 1982, 1992), „Studiach Filozoficznych” (1974, 1977, 1981-84), „Dialectics and Humanism” (1983-84). W 1980 otrzymał habilitację na podstawie dysertacji pt. Człowiek i świat w poezji Leśmiana. W 1985-89 był dyrektorem Centre d’Etudes Polonaises na Université IV Paris – Sorbonne oraz prowadził tam wykłady z historii literatury polskiej. W 1991 otrzymał stanowisko profesora nadzwyczajnego UW. W 1992-94 wykładał ponadto literaturę polską w Mazowieckiej Wyższej Szkole Humanistyczno-Pedagogicznej w Łowiczu.

W 1971 ożenił się z Reginą Żarczyńską, z którą miał córkę, Ingę Luizę (ur. 1983). Odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi (1981). Zmarł 17 września 1994 w Warszawie; pochowany tamże na Cmentarzu Wilanowskim.

TWÓRCZOŚĆ

1. Stanisława Brzozowskiego „Legenda Młodej Polski” na tle epoki. Wr.: Ossol.; Wydawn. PAN 1975, 238 s. PAN Komitet Nauk o Literaturze Pol. Rozprawy Lit., 11.
Skrócona wersja pracy doktorskiej.
2. Człowiek i świat w poezji Leśmiana. Studium filozoficznych koncepcji poety. Wwa: PWN 1982, 325 s. Z Prac Inst. Literatury Pol. UW.
Rozprawa habilitacyjna. – Nagroda „Mies. Lit.” w 1983.
3. Przestrzeń logosu i czas historii. [Szkice literackie]. Wwa: Czyt. 1984, 380 s.
Zawartość: Wstęp. – Don Kichot i Don Juan; Cienie wieku oświecenia [nt. twórczości markiza de Sade i J. de Maistre’a]; Dlaczego Rimbaud przestał pisać?; Przeźroczysty świat Raymonda Roussela; Klerk w świecie polityki [nt. twórczości i poglądów J. Bendy]; Adrian Leverkühn i Joachim Baltazar de Campos de Baleastadar, czyli o potędze muzyki [nt. katastrofizmu w „Doktorze Faustusie” T. Manna i „Sonacie Belzebuba” S.I. Witkiewicza]; Człowiek – sztuka – przeznaczenie [nt. twórczości A. Malraux]; Proza Jeana Geneta; [E.M.] Cioran albo granice sceptycyzmu; Kilka uwag o sprzecznościach strukturalizmu; Historia – diachronia. (Przeciw [L.] Althusserowi); Myśl Emmanuela Levinasa.

Nadto niepublikowany tom esejów pt. „Ścieżki wyobcowania”, złożony do druku w Spółdz. Wydawn. „Czytelnik” w 1991 [inf. autora zawarte w teczce osobowej znajdującej się w Arch. UW].

Rozprawy i studia w książkach zbiorowych i czasopismach, m.in.: Moda na mity greckie. „Dialog” 1962 nr 9 s. 116-127. – Stylizacja ludowa w dzisiejszym teatrze. „Dialog” 1962 nr 5 s. 98-108. – Brzozowski w kręgu myśli Sorela i Proudhona. „Stud. Filoz.” 1974 nr 2 s. 113-124. – „Król olch” Michela Tourniera. „Lit. na Świecie” 1974 nr 2 s. 38-45. – Stanisław Brzozowski wobec europejskich kultur narodowych. „Mies. Lit.” 1974 nr 6 s. 37-45. – Stanisław Brzozowski wobec romantyzmu. „Prz. Hum.” 1974 nr 5 s. 55-75. – Brzozowski i Meredith. „Prz. Hum.” 1975 nr 6 s. 1-11. – Biskup Berkeley i strukturaliści. „Stud. Filoz.” 1977 nr 6 s. 85-99. – Filozofia cyganerii. „Mies. Lit.” 1979 nr 3 s. 42-55. – Proza Stefana Themersona. „Mies. Lit.” 1979 nr 10 s. 53-62. – Twórczość Raymonda Roussela. Wstęp do: R. Roussel: Locus Solus. Wwa 1979 s. 5-23. – Legenda Saint-Germain des Près. „Mies. Lit.” 1980 nr 8 s. 54-68 [dot. cyganerii egzystencjalistycznej Paryża w l. 1946-1952]. – Spór Naphty z Settembrinim. „Mies. Lit.” 1980 nr 2 s. 41-55 [dot. T. Mann: Czarodziejska góra]. – Człowiek i marionetki. „Mies. Lit.” 1981 nr 3 s. 38-50 [nt. ukazywania człowieka jako marionetki, kukły lub manekina w lit. i sztuce XVIII-XX w.]. – Filozoficzne podstawy koncepcji człowieka René Girarda. „Stud. Filoz.” 1981 nr 9 s. 47-64. – Boje i utarczki Artura Sandauera o kształt współczesnej literatury polskiej. „Prz. Hum.” 1982 nr 5/6 s. 139-149. – Casus Rivarola. „Mies. Lit.” 1982 nr 8 s. 55-69. – Dialektyka racjonalizmu. „Stud. Filoz.” 1982 nr 11/12 s. 43-60; wersja ang.: Dialectics of rationality. „Dialectics and Humanism” 1984 nr 2/3. – Powieściopisarstwo Andrzeja Kuśniewicza. „Mies. Lit.” 1982 nr 6 s. 51-65. – Studnia czasu. „Mies. Lit.” 1982 nr 12 s. 42-52 [dot. T. Mann: Józef i jego bracia]. – Myśl René Girarda. „Lit. na Świecie” 1983 nr 12 s. 296-308. – Po śmierci Aragona. „Mies. Lit.” 1983 nr 6 s. 42-60. – Tradycja i kultura. „Stud. Filoz.” 1983 nr 7 s. 57-70; wersja ang.: Tradition and culture. „Dialectics and Humanism” 1983 nr 1. – Twarz i maski. „Mies. Lit.” 1983 nr 5 s. 40-58 [dot. twórczości W. Gombrowicza]. – Dlaczego Kiryłow popełnił samobójstwo. „Mies. Lit.” 1984 nr 11/12 s. 78-91 [dot. F. Dostojewski: Biesy]. – Egzystencja i codzienność. „Stud. Filoz.” 1984 nr 3 s. 29-43. – Twórczość Hermana Brocha. „Mies. Lit.” 1984 nr 2 s. 38-57. – Pomnik wzniesiony literaturze. „Mies. Lit.” 1985 nr 12 s. 33-49 [dot. M. Proust: W poszukiwaniu straconego czasu]. – Walka z demonami nihilizmu. „Mies. Lit.” 1985 nr 6 s. 40-54 [dot. A. Camusa]. – Kirkegaard – Don Kichot filozoficzny. „Mies. Lit.” 1986 nr 9 s. 107-122. – Moja ojczyzna. W: Cypriana Norwida kształt prawdy i miłości. Wwa 1986 s. 91-100, przedr. pt.: Uniwersalizm Norwida na przykładzie „Mojej ojczyzny”. W: Cyprian Kamil Norwid – interpretacje i konteksty. Rzeszów 1986 s. 43-52. – Nad pięknym modrym Dunajem (I-II). „Mies. Lit.” 1987 nr 2/3 s. 150-168, nr 4 s. 116-134 [dot. życia lit.-kult. w Wiedniu w l. 1890-1938]. – Spojrzenie Samuela Becketta. „Mies. Lit.” 1987 nr 9 s. 33-50. – Problem jedności kultury europejskiej a literatura polska. „Prz. Hum.” 1992 nr 3 s. 33-40, przedr. w: Kategoria Europy w kulturach słowiańskich. Wwa 1992 s. 21-29. – Prometeusz; Orfeusz i Eurydyka. W: Mit – człowiek – literatura. Wwa 1992 s. 13-40; 105-132. – Wokół problemów nowego mecenatu. „Lit. na Świecie” 1992 nr 1 s. 314-322. – Wprowadzenie elementów wiedzy o historii kultury polskiej i kulturze współczesnej Polski na lektoratach języka polskiego dla cudzoziemców (poziom średni i zaawansowany). W: Vademecum lektora języka polskiego. Wwa 1992 s. 177-188. – Aphorisme – paradoxe – humour. L’aphorisme dans les littératures de l’Europe Centrale au XXème siécle. W: L’Humour européen. T. 1. Lubl. 1993 s. 247-259 [dot. m.in.: K. Krausa, S.J. Leca]. – Paradoksy libertynizmu. „Lit. na Świecie” 1993 nr 1/3 s. 73-105. – Romantyczne wizje ojczyzny i narodu. W: Kategoria narodu w kulturach słowiańskich. Wwa 1993 s. 77-86. – Rozprawa historycznoliteracka i krytyczna jako dzieło sztuki w twórczości Wacława Borowego. W: Wacław Borowy (1890-1950). W 100-lecie urodzin i w 40-lecie śmierci. Wwa 1993 s. 72-84. – Literatura jako zwierciadło konfliktów aksjologicznych. W: Kategoria dobra i zła w kulturach słowiańskich. Wwa 1994 s. 19-26. [dot. pol. literatury romantycznej]. – „Operetka” Witolda Gombrowicza. W: Wśród starych i nowych lektur szkolnych. Rzeszów: Wydawn. WSP 1994 s. 575-594. – Wątki „Balzakowskie” w komediach Aleksandra Fredry. W: Księga w dwusetną rocznicę urodzin Aleksandra Fredry. Wr. 1994 s. 123-132. – Jean Paul i romantyzm. W: Zapomniane wielkości romantyzmu. Pozn. 1995 s. 69-83. – Prolegomena do pism Maurice’a Blanchota. „Lit. na Świecie” 1996 nr 10 s. 107-132.

Przekład

1. G. Durand: Wyobraźnia symboliczna. Wwa: PWN 1986, 166 s.

Prace redakcyjne

1. Wybór tekstów na użytek lektoratów języka polskiego dla cudzoziemców. Cz. 1-2. [Wwa:] Wydawn. UW.
Cz. 1. Wybrał i oprac. C. Rowiński. 1964, 257 s. Wyd. nast. tamże: 1967, 1972, 1974.
Wg inf. autora, zawartych w teczce osobowej znajdującej się w Arch. UW, do 1991 książka ta miała 8 wydań.
Cz. 2. Wybrali i oprac.: L. Kacprzak i C. Rowiński. 1966, 387 s., powiel. UW. Studium Języka i Kultury Pol. dla Cudzoziemców.

OPRACOWANIA (wybór)

  • SBLP (W. Jekiel).

Stanisława Brzozowskiego „Legenda Młodej Polski” na tle epoki

  • B. ROGATKO: Ideologia Brzozowskiego. „Nowe Książ.” 1975 nr 19.
  • J.T. BAER. „The Polish Review”, Nowy Jork 1976 nr 1/2.
  • M. DĄBROWSKI: Legenda o „Legendzie…”. „Twórczość” 1976 nr 2.
  • A. ROMANOWSKI: Brzozowski podsumowany. „Nowy Wyraz” 1976 nr 3.

Człowiek i świat w poezji Leśmiana

  • W. SZTURC: Rozprawa z Leśmianem w tle. „Nowe Książ.” 1983 nr 7.
  • T.J. ŻÓŁCIŃSKI: Człowiek jest miarą wszechrzeczy. „Mies. Lit.” 1983 nr 7.
  • E. CZAPLEJEWICZ: Filozofia Leśmiana. „Prz. Hum.” 1984 nr 5/6.
  • M. JANISZEWSKA: Filozofia i poezja Leśmiana w studium Cezarego Rowińskiego. „Litteraria” 1984 t. 16.
  • G. OSTASZ: „Ruch Lit.” 1984 nr 4.