13. Człowiek w wielkim mieście

Teresa Dobrzyńska
Instytut Badań Literackich PAN w Warszawie
ORCID 0000-0002-7078-9209


Interpretacja porównawcza

Cyprian Norwid

XIX. Stolica

Julian Tuwim

Ruch

Cyprian Norwid

XIX. Stolica

1

O! ulico, ulico…
Miast, nad którymi krzyż;
Szyby twoje skrzą się i świécą
Jak źrenice kota, łowiąc mysz.

2

5        Przechodniów tłum, ożałobionych czarno
(W barwie stoików*),
Ale wydąża każdy, że aż parno
Wśród omijań i krzyków.

3

Ruchy dwa, i gesty dwa tylko:
10      Fabrykantów, ścigających coś z rozpaczą,
I pokwitowanych z prac, przed chwilką,
Co – tryumfem się raczą…

4

Konwulsje dwie, i dwa obrazy:
Zakupionego z góry nieba,
15     Lub – fabrycznej ekstazy
O – kęs chleba.

5

Idzie Arab, z kapłańskim ruszeniem głowy,
Wśród chmurnego promieniejąc tłoku;
Biały, jak statua z kości słoniowej:
20     Pojrzę nań… wytchnę oku!

6

Idzie pogrzeb, w ulice spływa boczne
Nie-pogwałconym krokiem;
W ślad mu pójdę, gestem wypocznę,
Wypocznę – okiem!…

7

25     Lub – nie patrząc na niedobliźnionych bliźnich lica,
Utonę myślą wzwyż:
– Na lazurze balon się rozświéca;
W obłokach?… – krzyż!

 

* Czarny kolor odzieży przejęli Chrześcijanie od stoików.

Pierwodruk: 1911.
Wiersz ze zbioru Vade-mecum; tekst wg: Cyprian Norwid, Pisma wszystkie, zebrał, tekst ustalił,
wstępem i uwagami krytycznymi opatrzył Juliusz W. Gomulicki, t. II: Wiersze. Część druga, Warszawa
1971, s. 38–39.

Julian Tuwim

Ruch

Wstali, chodzą. O, jak uroczo!
Oto zdarzenia. Nie wiem po co.
Chodzą, idą. W sprawach idą.
Przyjdą, załatwią i znowu wyjdą.
5        Wstali, iżby. Chodzą, ażeby.
Oto cele. Oto potrzeby.
Idą prędko po mieście Warszawie,
O, jak uroczo! I, jak zabawnie!
Kroki po liniach. Myśli w głowie
10      Nakręcony, ruchomy człowiek!
Rusza się, żeby. Idzie, aby.
Obywatel miasta Warszawy.
On dla wszystkich. Wszyscy dla niego.
O, jak śmiesznie! Bo nie wiem, dlaczego.

Pierwodruk: 1936.
Wiersz z tomu Treść gorejąca; tekst wg: Julian Tuwim, Wiersze wybrane, oprac. Michał Głowiński,
wyd. III zmienione, w serii: „Biblioteka Narodowa” I 184, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1973,
s. 168–169.