
13. Człowiek w wielkim mieście
Oprócz zauważonej kompozycji ramowej można też wskazać inne cechy formalne spajające utwór. Niektóre z kolejnych strof tworzą układy paralelne – tak jest w nstrofach trzeciej i czwartej, w których występują analogiczne wyliczenia kontrastowych zjawisk:
3
Ruchy dwa, i gesty dwa tylko:
[…]
4
Konwulsje dwie, i dwa obrazy:
[…]
Podobnie jest w strofach piątej i szóstej, które przedstawiają mijane osoby i analogiczne reakcje podmiotu lirycznego:
5
Idzie Arab […]
[…] wytchnę oku!
6
Idzie pogrzeb […]
Wypocznę – okiem!…
Wszystkie zauważone cechu budowy tekstu uwydatniają spójny tok myślowy i refleksyjny charakter utworu Norwida.
Z kolei wiersz Tuwima można uznać za ilustrację tytułowego Ruchu. Utwór skomponowany jest z parzyście rymowanych dystychów (układ: AA BB CC…), a te wyjątkowo krótkie strofy dzielą tekst na odcinki równe członom intonacyjnym, zakończone pauzą na końcu zdań. Wewnętrzne podziały wersów, narzucane przez granice członów składniowych, dodatkowo udobitniają niezwykle częste rozczłonkowywanie prozodyjne i logiczne wypowiedzi. Te osobliwości budowy utworu Tuwima silnie rytmizują tekst.