Danuta KNYSZ-TOMASZEWSKA
ur. 1940
Teksty podp. do 1992 nazwiskiem: Knysz-Rudzka.
Historyk literatury, edytor, tłumacz
TWÓRCZOŚĆ, OPRACOWANIA (wybór)
BIOGRAM
Urodzona 28 maja 1940 w Warszawie, córka Józefa Knysza, inżyniera, i Ireny z Popowiczów. Od 1953 uczęszczała do Liceum Ogólnokształcącego Towarzystwa Przyjaciół Dzieci w Warszawie. Po zdaniu matury w 1957 studiowała przez jeden semestr fizykę na Uniwersytecie Warszawskim (UW). W 1958 podjęła studia polonistyczne na UW; w 1963 uzyskała magisterium. Następnie uczęszczała na studia doktoranckie oraz odbywała staż jako asystent w Katedrze Historii Literatury Polskiej (później Instytut Literatury Polskiej) UW. Debiutowała w 1964 recenzją pt. W poszukiwaniu prawdy powieści dotyczącą książki R. Girarda Mensonge romantique et vérité romanesque, opublikowaną na łamach miesięcznika „Przegląd Humanistyczny” (nr 4); z czasopismem tym współpracowała także i w latach następnych (m.in. w 1965 drukowała tu przegląd francuskich czasopism naukowych). Na przełomie 1965/66 przebywała przez trzy miesiące na stypendium naukowym w Paryżu. W 1968 obroniła pracę doktorską pt. Tradycje naturalistyczne w powieści dwudziestolecia międzywojennego i typy ich funkcjonowania (promotor prof. Janina Kulczycka-Saloni). W swojej pracy badawczej zajmowała się m.in. naturalizmem polskim, francuskim, belgijskim i włoskim, tradycjami naturalistycznymi w literaturze XX wieku, związkami sztuki i literatury ze szczególnym uwzględnieniem impresjonizmu oraz relacjami obrazu i tekstu, interesowała się także dziejami intelektualistów polskich w Lotaryngii. Od 1970 współpracowała z redakcjami literackimi Polskiego Radia. Jako tłumaczka debiutowała w 1971 przełożoną wspólnie z Konradem Eberhardem powieścią J. Kessela pt. Jeźdźcy, w latach następnych tłumaczyła z języka francuskiego literaturę piękną oraz teksty naukowe z zakresu literaturoznawstwa. Artykuły, recenzje i przekłady publikowała m.in. na łamach „Miesięcznika Literackiego” (1967-73), „Nowych Książek” (1968-73, 1979), „Literatury na Świecie” (1973-79, z przerwami). W 1972 została zatrudniona na stanowisku adiunkta w Instytucie Literatury Polskiej UW. W 1972 przebywała ponownie na stypendium w Paryżu, a w 1973 i 1974 na stypendium w Peruggii. W 1974-77 była lektorką języka polskiego oraz wykładowczynią literatury i historii polskiej na Université Paris Sorbonne-Paris IV. W 1978-92 prowadziła wspólnie z prof. J. Kulczycką-Saloni badania nad naturalizmem w ramach L’Association Internationale de Littérature Comparée. W 1980-81 przebywała w Belgii, kontynuując studia i kwerendy na Université Libre de Bruxelles. W 1991 rozpoczęła pracę nad archiwum Paula Cazina (początkowo w Paryżu, a następnie w Warszawie). Kierowała grantem Komitetu Badań Naukowych Archiwa Cazina. Dzienniki Cazina. W 1992-2001 wchodziła w skład zespołu redakcyjnego wydawnictw dydaktycznych Wydziału Polonistyki UW. W 1993 habilitowała się w oparciu o rozprawę pt. Europejskie powinowactwa naturalistów polskich; po czymotrzymała stanowisko profesora UW. W 1994-99 pełniła funkcję prodziekana Wydziału Polonistyki odpowiedzialnego za współpracę z zagranicą. W 1997-2001 sprawowała opiekę naukową nad pismem studentów i doktorantów „Młoda Polonistyka” oraz studenckim kołem naukowym Artibus. W 1999 otrzymała stanowisko profesora nadzwyczajnego, a w 2002 tytuł naukowy profesora. W 1999-2001 była dyrektorem Instytutu Literatury Polskiej UW. W 1999 weszła w skład zarządu Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Francuskiej. W 2001 wyjechała do Paryża, gdzie do 2005 pełniła funkcję dyrektora Centre de Civilisation Polonaise (Ośrodek Kultury Polskiej) na Wydziale Slawistyki Université Paris Sorbonne-Paris IV; prowadziła tam też wykłady i seminaria. Była twórcą i współredaktorem almanachu naukowego Ośrodka Kultury Polskiej „Les Nouveaux Cahiers Franco-Polonais”; w 2002-05 wyszło pięć numerów, zawierających m.in. referaty z konferencji i dyskusji panelowych. Wspólnie z Xavierem Galmiche i Małgorzatą Smorąg współtworzyła dwujęzyczną serię Petite bibliothéque bilingue des classiques de la littérature polonaise. W 2005 otrzymała medal Université de Paris-Sorbonne. Po powrocie do Warszawy pracowała nadal w Instytucie Literatury Polskiej UW. W 2006 podjęła współpracę z Université de Paris III i Université de Champagne-Ardenne w Reims, biorąc następnie udział w konferencjach poświęconych problematyce ilustracji w czasopismach europejskich i ikonografii okładek książkowych. W 2006-08 prowadziła wykłady w ramach programu Erasmus na Université Libre de Bruxelles, w Institut Nationale de Langues et Civilisations Orientales (INALCO) w Paryżu oraz na Université Charles-de Gaulle-Lille III. W 2008 rozpoczęła pracę w nowo powstałym Instytucie Polonistyki Stosowanej na Wydziale Polonistyki UW i pełniła tam do 2009 funkcję kierownika Zakładu Edytorstwa i Stylistyki. Odznaczona Złotym Medalem za Długoletnią Służbę (2008).
W 1961 zawarła związek małżeński z Markiem Rudzkim, geografem (rozwód w 1986). Z tego związku ma córkę Justynę (ur. 1979). W 1992 wyszła za mąż za Krzysztofa Tomaszewskiego, inżyniera elektryka. Mieszka w Warszawie.
TWÓRCZOŚĆ
1. Od naturalizmu Zoli do prozy zespołu „Przedmieście”. Z dziejów tradycji naturalistycznej wieku XX. [Studium]. Wr.: Ossol. 1972, 204 s. PAN Kom. Nauk o Literaturze Pol.
Zawartość: Wstęp. – I. Antynomiczne wyznaczniki naturalizmu z perspektywy rozwoju jego tradycji w XX wieku; II. Tradycja naturalistyczna, czyli o różnych wariantach naturalizmu; III. Od naturalizmu do populizmu. O pierwszych generacjach pisarzy pozostających pod wpływami Zoli; IV. Neonaturalizm populistów francuskich;V. Spór o naturalizm w latach trzydziestych; VI. Grupa „Przedmieście”, czyli neonaturalizm polski; VII. Między populizmem a literaturą proletariacką; VIII. Epigonizm czy nowatorstwo prozy „Przedmieścia”; IX. O miejsce naturalizmu w prozie dwudziestolecia.
2. Francja. Mały przewodnik turystyczny. [Współaut.:] M. Rudzki. Oprac. map: W. Szczawiński. Wwa: KAW RSW; Centr. Ośrodek Inf. Turystycznej RSW 1975, 85 s. Wyd. nast.: wyd. 2 rozszerz. Wwa: KAW 1979, 132 s. Przewodnik Turystyczny, wyd. 3 tamże 1991.3. Pola Gojawiczyńska. [Biografia]. Wwa: PIW 1976, 217 s. Portrety Współcz. Pisarzy Pol.
4. Młoda Polska. [Monografia]. Wwa: TWP ZG 1988, 59 s. Wszechnica Hist.-lit. TWP ZG.
Tyt. na okł.: Literatura Młodej Polski.
5. Naturalizm i naturaliści w Polsce. Poszukiwania, doświadczenia, kreacje. [Autorki:] J. Kulczycka-Saloni, D. Knysz-Tomaszewska, E. Paczoska. Wwa: UW Inst. Literatury Pol. 1992, 251 s.
Tu D. K.-T.: Recepcja naturalizmów europejskich [Współaut.]: J. Kulczycka -Saloni], – z poz. 5: W poszukiwaniu programu naturalizmu otwartego; Gabriela Zapolska – spotkanie z naturalizmem.
6. Europejskie powinowactwa naturalistów polskich. Studia. Wwa: UW 1992, 178 s. Inst. Literatury Pol. UW.
Rozprawa habilitacyjna.
Zawartość: Wstęp. – I. Program naturalizmu otwartego: Między Warszawą, Monachium i Paryżem; Przez malarstwo polskie ku naturalizmowi europejskiemu; W poszukiwaniu nowoczesnej powieści naturalistycznej, czyli wśród pisarzy francuskich; Przeciw tematom historycznym, akademizmowi i rutynie w obronie indywidualności artysty; Opozycja tematu i formy; W stronę impresjonizmu i deformacji; W stronę impresjonizmu i abstrakcji. – II. Naturalistyczni sojusznicy sztuki niezależnej w Polsce i Belgii. – III. Perspektywy i szanse naturalizmu Zolowskiego. – IV. Pozytywistyczna i modernistyczna recepcja Maupassanta w krytyce polskiej. – V. W cieniu Zoli i na przekór Zoli. (Dzieje Giovanniego Verdi w Polsce). – VI. Proza buntu i prowokacji. (O spotkaniach Gabrieli Zapolskiej z naturalizmem): 1: W kręgu naturalistycznych postaw ambicji i manifestów; Literatura buntu nienawiści i prowokacji; W poszukiwaniu dokumentu. Autentyzm prywatą skażony, – 2. W kręgu tematyki i technik naturalistycznych. – VII. Fachowiec Berenta czyli „romans eksperymentalny” z tezą – VIII. Dokument rzeczywistości psychicznej. (I. Dąbrowski). – IX. Echa naturalizmu w prozie Poli Gojawiczyńskiej.
Wyd. osob. art.: Program naturalizmu otwartego. Wwa: Wydz. Polonistyki UW 2010, 94 s.
7. Paul Cazin. Diariste, épistolier, traducteur. Ouvrage colletif. [Autorzy:] D. Knysz-Tomaszewska, H. Suwała, J. Odrowąż-Pieniążek. [Red.] D. Knysz-Tomaszewska. Varsovie: UVFLP 1997, 189 s. Université de Varsovie. Faculté des Letters Polonaises. UW.
Tu. D. Knysz-Tomaszewskiej: Le „Bienheureux d’Autun” ou la vie de Paul Cazin [wersja pol. zob. poz. 8] ; Les archives „parisiennes” de Paul Cazin. Présentation générale [wersja pol. zob. poz. 8]. Les secrets du Journal de Paul Cazin; Paul Cazin et quelques souvenirs personnels.
8. Paul Cazin (1881-1963). Dole i niedole francuskiego polonisty. Szkice. [Autorzy:] D. Knysz-Tomaszewska, H. Suwała, J.W. Borejsza, J. Odrowąż-Pieniążek. Red. D. Knysz-Tomaszewska. Wwa: Wydz. Polonistyki UW 1999, 268 s.
Tu D.K.-T: Szkice do biografii: „Błogosławiony z Autun” czyli krótkie dzieje Paula Cazina [wersja franc. zob. poz. 7]; Z Aix-en Provence przez Paryż do Warszawy. O „archiwach paryskich” Paula Cazina [wersja franc. Zob. poz. 7]; W labiryncie Dzienników Paula Cazina. Rekonesans; Paul Cazin i modernizm polski. – Mała kronika życia i twórczości Paula Cazina. – Bibliografia dzieł Paula Cazina. s. 5-88, 237-250.
9. Spotkania i porównania. Studia porównawcze z pogranicza literatury i dokumentu osobistego. Wwa: Wydz. Polonistyki UW 2001, 236 s. Z Publikacji Zakładu Pozytywizmu i Młodej Pol.
Zawartość: Wstęp. – Cz. 1. W kręgu naturalizmu i impresjonizmu: Impresjonizm jako kategoria badawcza w opisie literatury i sztuki Młodej Polski; Sztuk korespondencje w korespondencjach z podróży Henryka Sienkiewicza; Krajobrazy impresjonistyczne w wybranych nowelach Reymonta; Poeta i malarz w młodopolskim ogrodzie radosnym; Spotkania Reymonta i Maupassanta w opowiadaniach niesamowitych. – Cz. II. Między Burgundią, Wielkopolską i Prowansją. (O Paulu Cazinie): Małe i duże ojczyzny niestrudzonego polonisty w Burgundii; Między dziennikiem a listem. O pierwszych wyznaniach Paula Cazina; Humanista na wojnie. Z dzienników, listów z frontu i raportów wojskowych Paula Cazina. – Cz. III. Mediatorzy i badacze w dialogu kultur: Petersburg – Warszawa – Moskwa – Paryż. Peregrynacje naukowe współczesnej pozytywistki. O Janinie Kulczyckiej Saloni; Najdalsze drogi Zygmunta Markiewicza, polonisty krakowskiego w Nancy; Enrico Damiani – listy odnalezione. O przyjaźni polonisty włoskiego i francuskiego.
Przekł. franc. art.: Enrico Damiani – listy odnalezione. O przyjaźni polonisty włoskiego i francuskiego, pt.: Un dialogue interrompu – les lettres de Enrico Damiani á Paul Cazin. [Przeł.:] Ch. Potocki. W: Traduzione e dialogo tra le nazioni. Universitá degli Studi di Napoli
„L’Orientale” – Napoli. Collegium Columbinum. Kr. 2003 s. 27-43.
Artykuły w czasopismach i książkach zbiorowych, m.in.: Teorie zagłady cywilizacji zachodniej (1913-1939). „Kult. i Społ.” 1964 nr 4 s. 105-122. – Katastrofizm w powieściach Stanisława Ignacego Witkiewicza („Pożegnanie jesieni”, „Nienasycenie”). „Prz. Hum.” 1965 nr 2 s. 23-42. – Losy naturalizmu w XX wieku. W: Tradycja i nowatorstwo w literaturach słowiańskich. Wwa 1976 s. 91-106. – Naturalizm w literaturach języków europejskich. „Biul. Polonist.” 1980 nr 4 s. 137-148. – Le roman naturaliste de „témpérament” et sa continuation dans la prose romanesque de la Jeune Pologne (S. Żeromski). W: Le roman naturaliste en France et en Pologne. Wwa 1981 s. 86-96. Cahiers de Varsovie. – Le rôle du naturalisme dans la formation de la théorie de l’art indépendant en Belgique et en Pologne. W: Le Naturalisme en question. Paris 1986 s. 41-50 Presses de l’Université de Paris-Sorbonne. – Gabriela Zapolska i jej trudna droga do stołecznej sławy. W: Warszawa pozytywistów. Wwa 1992 s. 248-263. – Poszukiwania nowych dróg literatury i sztuki poprzez doświadczenie naturalistyczne. „Prz. Hum.” 1992 nr 1 s. 13-21, przedr. w: Pozytywizm. Opracowania. Wwa 1997. – Perspektywy i szanse naturalizmu w XX wieku. W: Naturalizm. Wwa 1996 s. 56-76. – Warszawa w życiu i twórczości Zygmunta Bartkiewicza; Feliks Brodowski – kronikarz wielkomiejskiej nędzy; Ignacy Dąbrowski – dziecko Warszawy. W: Pisarze Młodej Polski i Warszawa. Wwa 1998 s. 12-18, 38-43, 60-66. – Un Bourguignon amoureux de la Pologne. W: Paul Cazin 1881-1963. Dijon 21 novembre 1997, Autun 22 novembre 1997. Dijon 1998 s. 9-28. – Ostatnia książka Profesor Janiny Kulczyckiej-Saloni. [Wstęp do:] J. Kulczycka –Saloni: Na polskich i europejskich szlakach literackich. Wwa 2000 s. 7-18 [zob. Prace edytorskie i redakcyjne poz. 10]. – De Cracovie à Nancy. Histoire d’un polonisant (Zygmunt Markiewicz). W: Lorraine-Pologne hier aujourd’hui Varsovie 2001 s. 99-112. – Cracovie-Nancy-Paris: l’itinéraire de Zygmunt Markiewicz. W: Lorraine. Terre d‘accueil et de brassage des populations Longlaville-Longwy. Nancy 2001 s. 171-180. Presses Universitaires de Nancy. – Impresjonistyczne obrazowanie w prozie polskiej przełomu XIX i XX wieku. W: Polonistyczne spotkania – Tybinga. Wwa 2001 s. 55-65. – Literatura polska w Gruzji, czyli o dialogu kultur. W: Polacy w Gruzji. Wwa 2004 s. 30-38. – Pejzaże ziemi rodzinnej w twórczości Reymonta i Chełmońskiego. O korespondencji sztuk i wspólnocie doświadczenia. W: Literatura i życie artystyczne XIX i XX wieku. Kielce 2006 s. 47-63. – Dialog serdeczny dwóch pisarzy: Józefa Weyssenhoffa i Paula Cazina. W: Profesor Jolancie Żurawskiej. Kr., Wwa, Napoli 2008 s. 120-133 – Le dialogue texte-image dans Chimère. (Varsovie 1901-1907) [Współaut.:] G.P. Bąbiak. W: L’Europe des revues (1880-1920). Paris 2008 s. 397-416. – Paul Cazin témoins intime du temps historique. W: Témoignage dans la littérature polonaise du XX e siècle. Paris 2008 s. 119-128. – O sztuce francuskiej w „Museionie”. W: Młodopolski przekładaniec literacki. Wwa 2009 s. 183-203. – Pamiętajmy o naszych mistrzach. Janina Kulczycka-Saloni: badaczka naturalizmu polskiego (1912-1998). „Litteraria Copernicana” 2009 nr 2 s. 267-273.– Świat zwierząt w małych formach narracyjnych Adolfa Dygasińskiego i w malarstwie Józefa Chełmońskiego. W: Dygasiński. Tor. 2009 s. 88-101. – Poloniści warszawscy we Francji. Z dziejów Ośrodka Kultury Polskiej na Uniwersytecie Paris IV. W: Poloniści warszawscy we Francji. Z dziejów Ośrodka Kultury Polskiej na Uniwersytecie Paris IV. Wwa 2010 s. 65-80. – Gabriela Zapolska, pisarka zbuntowana (1875-1921). Biografia niepokorna. Gabriela Zapolska, la femme de lettres insoumie (1857-1921). Biographie en révolte. W: Gabriela Zapolska. Zbuntowany talent. Gabriela Zapolska Le talent en révolte. Wwa 2011 s. 19-35. – Présentation de l’oeuvre de Zapolska. W: Morale de Madame Dulska= Moralność pani Dulskiej. Wwa 2011 s. 345-359 [tekst w jęz. franc.]. – Le magie de la Bretagne. La grande aventure artistique de Gabriela Zapolska (1857-1921), femme de lettres en révolte et critique d’art. en admiration. W: „Ann.-Centres Scientifique de l’Académie Polonaise des Sciences á Paris”, Paryż 2012 s. 299-311. – Stulecie urodzin „Museionu”. W: „Museion” 1911-1913. Wwa 2013 s. 7-23. – Zapolska w podróży i podróże bohaterek Zapolskiej na podstawie wybranych powieści. „Studia Pragmalingwistyczne” 2014 s. 63-80. – La „bibliothéque polonaise” de Paul Cazin (1908-1963). W: La France et l’Europe centrale. Paris 2015. – Paul Cazin (1881-1963). Dialogi z Polską. „Pr. Polonist.” Ser. 71: 2015 s. 129-156.
Przekłady
1. J. Kessel: Jeźdźcy. [Powieść]. Wwa: KiW 1971, 602 s.
2. P. Lainé: Majowe mgły. [Powieść]. Wwa: KiW 1975, 165 s.
3. L. Terray: Niepotrzebne zwycięstwa. Od Alp do Annapurny. [Pamiętnik]. Przeł. D. Knysz-Tomaszewska. Oprac.: J. Kurczab, K. Marcinek. Wwa: SiT 1975, 357 s.
4. G. Rébuffat: Opowieści z Chamonix. Przeł.: D. Knysz-Tomaszewska, M. Rudzki. Wwa: NK 1976, 94 s.
5. F.-M. Banier: Czas przeszły. [Powieść]. Wwa: KiW 1978, 115 s. Koliber;45.
6. D. Boulanger: Biały pejzaż. [Opowiadania]. Wwa: KiW 1983, 243 s.
7. E. Dabit: Hôtel du Nord. [Powieść]. Wwa: KiW 1984, 188 s. Koliber; 80.
8. M. del Castillo: Hiszpańskie czary. [Publicystyka]. Wwa: KiW 1989, 421 s.
9. J.-L. Etienne: Transantarktyda. Przez lodowy kontynent. [Reportaż]. Wwa: Iskry 1994, 280 s.
Zob. też Prace edytorskie i redakcyjne
Prace edytorskie i redakcyjne
1. Naturalisme et antinaturalisme dans les littératures européennes des XIXe et XXe siècles. Continuateurs et adversaires. Actes du colloque de Paris (16 -17 avril 1991). [Red.:] D. Knysz-Tomaszewska, J. Kulczycka-Saloni, H. Suwała. Varsovie: UVFLP 1992, 132 s. Université de Varsovie. Faculté de Lettres Polonaises.
2. Młoda Polska. [Opracowania i teksty]. Cz. 1. Wyboru dokonała I. Maciejewska; Cz. 2. Wyboru dokonała D. Knysz-Tomaszewska. Wwa: Wydz. Polonistyki UW 1993, 285 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 rozszerz. 2000, 460 s., wyd. 3 rozszerz. 2002, 522 s. Materiały do Ćwiczeń. Ser. 2. Opracowania, 67; Ser. 1. Teksty, 54.
3. Naturalizm. Europejskie konteksty. Opracowania. Wyboru dokonała D. Knysz-Tomaszewska, J. Kulczycka Saloni. Wwa: Inst. Literatury Pol. Wydz. Polonistyki UW 1996, 594 s. Materiały do ćwiczeń. Ser. 3. t. 29.
4. Z Tatr. Polonistyczne warsztaty naukowe w Kirach. 19-25. 04. 98. Materiały. Pod kierunkiem D. Knysz-Tomaszewskiej. Wwa: Artibus 1998, 134 s., wydruk komputerowy.
5. Pozytywizm. Wyboru dokonała D. Knysz-Tomaszewska. Wwa: [UW Wydz. Polonistyki] 1992, 163 s. Wyd. nast. popraw. i rozszerz. tamże 1997, 531 s. Z prac Inst. Literatury Pol. Wydz. Polonistyki. Mat. do Ćwiczeń. Ser. 2. Opracowania.
6. Pozytywizm. Wyboru dokonała D. Knysz-Tomaszewska. Wwa: [UW Wydz. Polonistyki] 1993, 383 s. Wyd. 2 rozszerz. Wwa: Wydz. Polonistyki UW 2000, 432 s. Z prac Inst. Literatury Pol. Wydz. Polonistyki. Mat. do Ćwiczeń Ser.1. Teksty.
7. Przekład literacki. Teoria, historia, współczesność. Pod red. A. Nowickiej-Jeżowej i D. Knysz-Tomaszewskiej. Wwa: PWN 1997, 411 s.
8. Pisarze Młodej Polski i Warszawa. [Szkice]. Pod red. D. Knysz-Tomaszewskiej, R. Taborskiego i J. Zacharskiej. Wwa: Inst. Literatury Pol. UW 1998, 382 s. Pisarze Pol. i Warszawa.
9. Au carrefour des lettres et des arts du naturalisme au symbolisme. Actes du colloque organisé par le Centre de Civilisation Polonaise de l’Université Paris-Sorbonne (Paris–IV) et par le Centre parisien de l’Academie Polonaise des Sciences avec la concours de’Université de Varsovie, Paris, les 19 et 20 octobre 1999. [Red.:] D. Knysz-Tomaszewska, A. Ciesielska. Varsovie: Faculté des Letters Polonaises de l’Université de Varsovie 2000, 184 s.
10. J. Kulczycka-Saloni: Na polskich i europejskich szlakach literackich. Z pism rozproszonych 1985-1998. Wstęp, wybór, red.: D. Knysz-Tomaszewska. Wwa: Wydz. Polonistyki UW 2000, 483 s.
Tu także bibliogr. prac J. Kulczyckiej-Saloni za lata 1985-1998.
11. Spis zawartości Archiwum Paula Cazina. Depozyt Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego i Stacji PAN w Paryżu w Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie. Oprac. zespół po kierunkiem D. Knysz-Tomaszewskiej. Wwa: UW 2000, 321 s.
12. Lorraine-Pologne hier aujourd’hui. Actes du Colloque de Varsovie (9-10 mai 2000). Comité de rédaction D. Knysz-Tomaszewska et I. Zatorska. Varsovie: [Wydz. Polonistyki UW] 2001, 178 s.
13. Wyznanie czy dialog. W kręgu literatury dokumentu osobistego. Praca zbiorowa. Pod red. D. Knysz-Tomaszewskiej i A. Zalewskiej. Wwa: [Wydz. Polonistyki UW] 2001, 237 s.
14. Polonistyczne spotkania – Tybinga. Studia o literaturze polskiej i polsko-niemieckich związkach literackich przełomu XIX i XX wieku. Pod red. D. Knysz-Tomaszewskiej i J. Zacharskiej. Wwa: Wydz. Polonistyki UW 2002, 151 s.
15. Na chwałę i pożytek nasz wzajemny. Złoty jubileusz Polonicum. [Księga pamiątkowa]. Rada red.: D. Knysz-Tomaszewska, J. Porayski-Pomsta, K. Wrocławski. Kom. red.: E. Rohozińska, M. Skura, A. Piasecka. Wwa: Wydawn. UW 2006, 365 s. [Centrum Jęz. Pol. i Kultury Pol. dla Cudzoziemców Polonicum].
16. Wyraz wyłuskany z piersi. Szkice o twórczości Zbigniewa Herberta. Cz. 1. Herbert w oczach zachodnich literaturoznawców. Materiały z Międzynarodowej Konferencji Naukowej Ośrodka Kultury Polskiej przy Uniwersytecie Paris-Sorbonne (jesień 2004). Pod red. B. Gautier i D. Knysz-Tomaszewskiej; [cz. 2]. Pamięć i tożsamość. Materiały z warsztatów herbertowskich w Oborach (wiosna 2005). Pod red. J.M. Ruszara i M. Zielińskiego. Lubl.: Gaudium 2006, 317 s. Bibl. Pana Cogito.
17. Na ścieżkach pamięci. Album Paula Cazina. Wybór materiałów ikonograficznych i tekstów oraz oprac. D. Knysz-Tomaszewska i G.P. Bąbiak. Wwa: Wydz. Polonistyki UW 2009, X [2] 202 s.
Teksty franc. oprócz opatrzonych nazwiskami tłumaczy przełożyła D.K.-T.
18. G. Zapolska: La morale de Madame Dulska=Moralność Pani Dulskiej. Édition bilingue. Trad. De P. Cazin (1933). Suivie d’une sélection de textes critiques de G. Zapolska. [Red.:] D. Knysz-Tomaszewska, G.P. Babiak. [Przeł.:] L. Virol et A. Nevill. Wwa: Faculté de Langue et de Littérature Polonaises de l’Université de Varsovie 2011, 407 s.
Tekst główny w jęz. franc. i pol.
19. Museion 1911-1913. Publicystyka artystyczna i literacka. Red.: G.P. Bąbiak i D. Knysz-Tomaszewska. Wwa: Wydz. Polonistyki UW 2013, 498 s.
20. G. Zapolska: Une Parisienne oublieé! [Szkice]. [Oprac. i przekład:] E. Koślacz-Virol. [Współpraca:] D. Knysz Tomaszewska, A. Nevill. Paris: Le Scribe l’Harmattan 2016, 150 s.
Zob. też Twórczość poz. 8.
OPRACOWANIA (wybór)
Ank. 2009, 2010.
Od naturalizmu Zoli do prozy zespołu „Przedmieście”
B. FARON: Dziedzictwo naturalizmu w dwudziestoleciu. „Nowe Książ.” 1973 nr 21.
M. KABATA: Naturalistyczne tradycje i rodowody. „Mies. Lit.” 1973 nr 10.
Pola Gojawiczyńska
T. WALAS; M. ZIELIŃSKI: Gojawiczyńska. Fenomen literatury kobiecej (dwugłos). „Nowe Książ.” 1976 nr 21, przedr. rec. M. ZIELIŃSKIEGO pt. Przeciw kobiecie w tegoż: Kilka niewzruszonych przekonań. Kr. 1987.
K. KULICZKOWSKA: W kręgu powieści środowiskowej. „Mies. Lit.” 1977 nr 2.
Europejskie powinowactwa naturalistów polskich
H. SUWAŁA. „Prz. Hum.” 1995 nr 6.
Paul Cazin.
M. GMURCZYK-WROŃSKA. „Dzieje Najnow.” 1993 nr 3.
Przekład literacki
P. SULIKOWSKI. „Zesz. Nauk. Colloquia Germanica Stetinensia Uniw. Szczec.” 1999 nr 9.
