Data urodzenia
Przez dziesięciolecia trwały wśród badaczy spory, kiedy i gdzie przyszedł na świat Bolesław Leśmian. Dopiero odnaleziona w 2016 roku metryka urodzin rozstrzygnęła tę kwestię. Dokument, odszukany w Archiwum Państwowym w Warszawie, potwierdził informacje z aktu konwersji: poeta urodził się przy ulicy Chmielnej w Warszawie dnia 10 stycznia/22 stycznia roku 1877 jako syn Józefa Lesmana i Emmy z Sunderlandów. Podobizna aktu urodzenia poety prezentowana jest po raz pierwszy.
Ustalenie dokładnej daty urodzenia Leśmiana, faktu – wydawałoby się – oczywistego, sprawiała badaczom nie lada kłopot. Winę ponosił za to sam poeta, który rokiem 1878 datował swoje przyjście na świat, zaś na steli jego nagrobka widnieje – podany przez kuzyna Leśmiana, Jana Brzechwę – rok 1879. Akt chrztu (przyjętego przez Leśmiana wraz ojcem i bratem jako warunek konwersji) z parafii św. Jana w Warszawie z przełomu 1886/1887, w którym znajdowały się m.in. informacje o dacie narodzin, pozwolił domniemywać, że był to 10/22 stycznia 1877 r. Bezdyskusyjna pewność jednak została osiągnięta dopiero, gdy odnaleziono metrykę urodzenia poety w dokumentacji Urzędu Stanu Cywilnego Wyznań Niechrześcijańskich (cyrkułu X). Oto jego treść (w tłumaczeniu z języka rosyjskiego) po raz pierwszy ogłoszona publicznie:
Działo się w mieście Warszawie w Kancelarii Urzędnika Cywilnego Wyznań Niechrześcijańskich Cyrkułu X, Nowoświatskiego dnia 22 lutego /6 marca 1877 roku o 10 godzinie z rana, zgłosił się w zastępstwie za ojca [dziecka] zamieszkały pod numerem 2425 [tj. na ul. Nowolipie 28] pięćdziesięciodziewięcioletni Szymon Flamberg, pisarz, czterdziestoletni Feliks Sosnowski zamieszkały pod numerem 1774 [tj. Świętojerska 20] oraz czterdziestoletni Aleksander Kampioni, zamieszkały pod numerem 1203 [tj. Pańska 17], obu prywatnych oficjalistów zamieszkałych w Warszawie – i okazał nam niemowlę płci męskiej, ogłaszając, że urodziło się w Warszawie pod nr 1564a w dzień 10 stycznia/22 lutego bieżącego roku o trzeciej godzinie po południu, z dwudziestodziewięcioletniego Józefa Lessmana, redaktora czasopisma „Przyroda i Przemysł” i jego żony, dwudziestodwuletniej Emmy, z domu Sunderland. Dziecięciu temu nadano imię Bolesław. Akt ten został odczytany i podpisany.
Korzyścią płynącą z poznania metryki są inne, poza potwierdzeniem suponowanej już dawniej daty, co najmniej trzy fakty. Po pierwsze dokument ujawnia miejsce urodzenia poety: ul. Chmielna 17 (róg z Bracką 22), w narożnej, dwupiętrowej kamienicy wzniesionej w latach pięćdziesiątych XIX wieku, należącej wówczas do księcia Jana Tadeusza Lubomirskiego (1826-1908). Po drugie jednoznacznie wskazuje na imię Bolesław nadane już przy urodzeniu, a nie aktem chrztu, jak utrzymywała błędnie córka Leśmiana, Maria Mazurowa. Po trzecie – wnosi nowe informacje o ojcu poety jako redaktorze czasopisma „Przyroda i Przemysł” (wydawał je wraz ze szwagrem, Sewerynem Sunderlandem), co potwierdza, że Józef Lesman, absolwent Wydziału Matematyczno-Fizycznego Szkoły Głównej, był nie tylko urzędnikiem kolejowym, ale że interesował się wieloma dziedzinami wiedzy i popularyzował ją.
Dom przy ulicy Brackiej 22, miejsce urodzenia Bolesława Leśmiana.
Drugim dokumentem, ważnym dla ustaleń rodowodowych poety, jest akt małżeństwa jego rodziców z 3/17 marca 1876 r. znajdujący się w Urzędzie Stanu Cywilnego Wyznań Niechrześcijańskich (cyrkułu VII). Data zaślubin dowodzi, że Bolesław był najstarszym (z trojga) dzieckiem Lesmanów (przed Kazimierzem Antonim i Aleksandrą). Dokument zawiera także istotne z punktu widzenia genealogicznego informacje o nazwiskach rodowych, adresach zamieszkania, zatrudnieniach.
