NPLP
\
Polscy pisarze i badacze literatury przełomu XX i XXI wieku
\
M
\
Ewa MIODOŃSKA-BROOKES

Ewa MIODOŃSKA-BROOKES
Autorka hasła: Maria Kotowska-Kachel

Ewa MIODOŃSKA-BROOKES
Autorka hasła: Maria Kotowska-Kachel

ur. 1939

Do 1969 podpisywała teksty nazwiskiem: Miodońska.

Krypt.: E.M.

Historyk i teoretyk literatury, edytorka.

Zob. też.: TWÓRCZOŚĆ, OPRACOWANIA (wybór)

BIOGRAM

Urodzona 1939 w Krakowie; córka Jana Józefa Mariana Miodońskiego, lekarza, profesora Uniwersytetu Jagiellońskiego (UJ), i Marii z Michalewskich, doktora geografii. Uczęszczała do Liceum Ogólnokształcącego im. J. Joteyko w Krakowie; brała wówczas udział w pracach Klubu Miłośników Teatru. Po zdaniu w 1956 matury studiowała polonistykę na UJ; magisterium uzyskała w 1961. Po ukończeniu studiów podjęła pracę jako asystent w Katedrze Historii Literatury Polskiej UJ (później Zakład Historii Literatury Polskiej XIX w., od 2005 Katedra Historii Literatury Pozytywizmu i Młodej Polski). Współpracowała z radiem Domu Studentek UJ Nawojka (1961–65). Debiutowała w 1963 recenzją pt. Anatomia wiersza, dotyczącąksiążki M. Dłuskiej Próba teoriiwiersza polskiego,zamieszczoną w „Ruchu Literackim” (z. 1), z pismem tym współpracowała też w latach następnych. W 1965–72 była opiekunem studiów eksternistycznych na Wydziale Filologicznym UJ. W 1970 obroniła na UJ rozprawę doktorską pt. Studia o kompozycji dramatów Stanisława Wyspiańskiego (promotor prof. Henryk Markiewicz). Na UJ prowadziła początkowo proseminaria z poetyki opisowej, teorii oraz historii literatury. W 1972–75 reprezentowała młodszych pracowników naukowych w Radzie Wydziału i Kolegium Dziekańskim UJ. W 1972 podjęła współpracę z Państwową Wyższą Szkołą Teatralną im. L. Solskiego (PWST) w Krakowie, gdzie na Wydziale Aktorskim (a następnie Wydziale Reżyserii Dramatu) wykładała historię dramatu i teatru europejskiego. W 1974–77 prowadziła wykłady w języku angielskim na temat teatru polskiego w Szkole Letniej Kultury i Języka Polskiego UJ. W 1977 z powodu postawy światopoglądowej otrzymała wypowiedzenie umowy o pracę, które cofnięto pod wpływem nacisku środowiska naukowego, ale przez niemal dwa lata pozostawała na stanowisku starszego wykładowcy. Jesienią 1978 habilitowała się na UJ na podstawie monografii Wawel — „Akropolis”. Studium o dramacie Stanisława Wyspiańskiego. W 1979–2013 prowadziła seminaria literaturoznawcze, teatrologiczne, komparatystyczne i interdyscyplinarne. Podejmowała również wykłady monograficzne z zakresu polskiej i europejskiej kultury artystycznej. Nadto uczestniczyła w publicznych, otwartych wykładach uniwersyteckich. Kierowała studiami indywidualnymi w trybie autorskim. W 1980 zaangażowała się w działalność NSZZ „Solidarność”: była członkiem założycielem związku na UJ oraz członkiem prezydium i rzecznikiem prasowym Komisji Uczelnianej. W czasie stanu wojennego kontynuowała działalność związkową jako członek tajnego prezydium Komisji Uczelnianej i członek założyciel Krakowskiego Komitetu Kultury Niezależnej. Wykładała na Chrześcijańskim Uniwersytecie Robotniczym im. kardynała Stefana Wyszyńskiego i w Studium Myśli Chrześcijańskiej, działającym przy krakowskim duszpasterstwie akademickim. Wchodziła w skład senackich komisji UJ: Odwoławczej Komisji Dyscyplinarnej dla Studentów (1980–83), Komisji Wydawniczej i Komisji Odznaczeń UJ. Była delegatem Wydziału Filologicznego UJ w Komitecie Nauk o Literaturze PAN (1981–83). W 1982–85 pełniła funkcję zastępcy przewodniczącego Rady Naukowej Instytutu Filologii Polskiej (IFP) UJ. W 1984–91 była członkiem senatu UJ i pracowała w komisjach senackich. Współpracowała ze Studium Radiowym UJ Alma Radio, z rozgłośnią krakowską Polskiego Radia i Telewizją Polską. W końcu lat osiemdziesiątych zaangażowała się w prace nad reformą programu uniwersyteckich studiów polonistycznych, przewodnicząc Komisji Programu Studiów w IFP UJ. W 1991 została profesorem nadzwyczajnym na PWST, a w 1992 na UJ. Od 1994 zamieszczała recenzje teatralne w dwumiesięczniku „Didaskalia”. W 1997 otrzymała tytuł naukowy profesora. W 2012 weszła w skład Komisji Filozofii Nauki PAU. Otrzymała wiele nagród, m.in. Nagrodę m. Krakowa (1982), nagrody rektorów UJ i PWST, nagrodę „Pro Arte et Docendi” (2007), przyznawaną wybitnym nauczycielom akademickim UJ, nagrody indywidualne i zbiorowe Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Odznaczona Złotym Krzyżem Zasługi (1981), Medalem Komisji Edukacji Narodowej (1989), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1995) i Srebrnym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (2014). Mieszka w Krakowie.

TWÓRCZOŚĆ

1. Studia o kompozycji dramatów Stanisława Wyspiańskiego. Wr.: Ossol. 1972, 136 s. Pr. Komisji Hist.-lit. PAN, Oddz. w Kr., 28.
Rozprawa doktorska. – Zawartość: Uwagi wstępne. – I. Wyspiański o istocie dramatu. – II. O kompozycji przestrzeni dramatycznej na przykładzie „Legionu”. – III. O kompozycji czasu dramatycznego na przykładzie „Achilleis”. – IV. Kompozycja postaci i sytuacji scenicznych w „Wyzwoleniu”. Wokół komedii dell’arte i szopki. – V. O formach podawczych w dramatach Wyspiańskiego. Konstrukcja wypowiedzi scenicznych w „Akropolis”.
Przekł. franc. szkicu O kompozycji czasu dramatycznego na przykładzie „Achilleis”: La composition du temps dramatique dans l’oeuvre de Stanislas Wyspiański étudiée d’après „Achilleis”. „Zag. Rodzaj. Lit.” 1970 z. 1 s. 29–48.
2. Zarys poetyki. [Podręcznik akademicki; autorzy:] E. Miodońska-Brookes, A. Kulawik, M. Tatara. Wwa: PWN 1972, 407 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1974, wyd. 3 poszerz. 1978, 566 s., [wyd. 4] 1980.
Nagroda zespołowa Ministerstwa Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki przyznana w 1973.
3. Wawel — „Akropolis”. Studium o dramacie Stanisława Wyspiańskiego. Kr.: WL 1980, 298 s.
Rozprawa habilitacyjna. – Nagroda m. Krakowa w 1981.
4. „Mam ten dar bowiem: patrzę się inaczej”. Szkice o twórczości Stanisława Wyspiańskiego. Kr.: Universitas 1997, 240 s.
Zawartość: „Zdobywaj co dzień Boga i siebie na nowo…” Religijne aspekty dramatów Wyspiańskiego; „Powrót Odysa” i „Zygmunt August” Stanisława Wyspiańskiego — kontrastowe koncepcje ludzkiej kondycji; W poszukiwaniu Chóru jako persony dramatu; Stanisława Wyspiańskiego wizja „Dziadów”; „Tragedia Edypa” i „tragedie drobnoustrojów”. Dzieło sztuki jako miara rzeczywistości. Glosy do „Wyzwolenia” Stanisława Wyspiańskiego; Stroić się w żurawie skrzydła; „Hamlet” Szekspira i Wyspiańskiego.
5. Piszę do Pana… Listy Stanisława Wyspiańskiego do Stanisława Lacka. [Scenariusz spektaklu teatralnego]. Praprem. Reż.: E. Kutryś. Kr., PWST, Scena pod Sceną im. S. Wyspiańskiego 2007.
6. Tutaj, czyli w Krakowie. Rozmowy o domu i uniwersytecie. [Współaut.]: J. Zach, D. Jarząbek-Wasyl, M. Antoniuk. Red.: J. Zach, D. Jarząbek-Wasyl, M. Antoniuk. Kr.: Universitas 2013, 304 s.
Wyd. jako dokument elektroniczny: Kr.: Universitas 2013, plik w formacie pdf.

Artykuły w książkach zbiorowych i czasopismach, m.in.: Zagadnienia struktury dramatycznej „Wesela”. „Ruch Lit.” 1965 z. 2 s. 59–70. – O kompozycji „Dafnidy” Samuela Twardowskiego. „Zesz. Nauk. UJ” 1968 s. 67–96. – Uwagi o związkach twórczości St. Wyspiańskiego z krakowską tradycją historyczną, etnograficzną i literacką. „Ruch Lit.” 1969 z. 4 s. 189–200. – „Sami swoi, polska szopa…”. Z zagadnień tradycji polskiej szopki przełomu XIX i XX wieku. „Ruch Lit.” 1976 z. 6, s. 357–367, przedr. pt. „Sami swoi, polska szopa…”. W kręgu kontekstów kulturowych „Wesela” Wyspiańskiego. W: Dramat i teatr narodów słowiańskich w XX wieku. Wr. 1979 s. 23–55. – Zabawy „Zabawą” Sławomira Mrożka. „Ruch Lit.” 1982 z. 3/4 s. 89–101, przedr. w: Dramat polski XIX i XX wieku. Interpretacje i analizy. Lubl. 1987 s. 343–362. – Wizyjny świat teatru Wyspiańskiego. „Ruch Lit.” 1986 z. 6 s. 447–458 [pol. wersja referatu wygłoszonego we wrześniu 1985 w Londynie na konferencji The Habsburg Monarchy in Transition, 1890–1914. (Decay and Innovation)]. – „…To imię — zgadniesz z czynu…”. O bohaterach poematów Karola Wojtyły: „Rozważanie o śmierci”, „Weronika”, „Stanisław”. W: Servo veritatis. Materiały sesji naukowej poświęconej myśli Karola Wojtyły — Jana Pawła II. Uniwersytet Jagielloński Kraków 16–17 listopada 1984. Kr. 1988 s. 297–306. – Tradycja symboliki Wawelu w polskiej literaturze (rozważania wstępne). „Ruch Lit.” 1991 z. 4 s. 299–315. – Przestrzenie Wawelu. W: Klejnoty i sekrety Krakowa. Teksty z antropologii miasta. Kr. 1994 s. 93–113. – Wesele. [Posł. do:] S. Wyspiański: Wesele. Kr. 2000 s. III–XVIII. – Rozmawiając z krzyżem. Refleksja o homilii Ojca Świętego Jana Pawła II wypowiedzianej podczas Mszy św. w katedrze wawelskiej 10 czerwca 1987 r. W: Święta Jadwiga Królowa. Dziedzictwo i zadania na trzecie tysiąclecie. Książka wydana z okazji 5-lecia kanonizacji św. Jadwigi Królowej. Kr. 2002 s. 271–282; wersja rozszerz. w: Św. Jadwiga Królowa. Fides et ratio. Wiara i rozum. Kr. 2008 s. 13–23. – „Dobrze zrobiona” sztuka złego pisarza. W: Magia „Wesela”. Kr. 2003 s. 11–24. – „Ja się w tych wierszach po prostu uczę mówić, zanim zacznę rozmawiać”. W: Servo veritatis. Materiały Międzynarodowej Konferencji dla uczczenia 25-lecia pontyfikatu Jego Świątobliwości Jana Pawła II. Uniwersytet Jagielloński 9–11 października 2003 r. Kr. 2003 s. 143–157, przedr. w: Przestrzeń słowa. Twórczość literacka Karola Wojtyły Jana Pawła II. Kr. 2006 s. 225–238, wersja. ang.: „While writing these poems, I simply learn to speak, before I am able to converse”. W: The space of the word: the literary activity of Karol Wojtyła — John Paul II. Cracow 2011 s. 231–244. – Wyspiański o talencie. W: Dobra pamięć. Księga pamiątkowa poświęcona Profesorowi Tomaszowi Weissowi. Kr. 2005 s. 113–124. – Stanisława Wyspiańskiego ćwiczenia ze śmierci. W: „Sami złożycie stos…”. Pogrzeb Stanisława Wyspiańskiego. Wystawa w Muzeum Narodowym w Krakowie Grudzień 2007–Marzec 2008. Kr. 2007 s. 9–24, przedr. w: Antreprener. Księga ofiarowana profesorowi Janowi Michalikowi w 70. rocznicę urodzin. Kr. 2009 s. 183–201. – Imaginacja, fantazja, wyobraźnia, inteligencja (w kręgu myśli Wyspiańskiego). W: Stanisław Wyspiański w labiryncie świata, myśli i sztuki. Kr. 2009 s. 15–24. – Stare i nowe w teatrze okresu szekspirowskiego. W: Stare i nowe w teatrze. Wydawnictwo pokonferencyjne Kraków, 5–6 grudnia 2008. Kr. 2009 s. 13–32.

Prace redakcyjne

1. Stylistyka polska. Wybór tekstów. Wybór, oprac. i wstęp: E. Miodońska-Brookes, A. Kulawik, M. Tatara. Wwa: PWN 1973, 355 s.
2. Genologia polska. Wybór tekstów. Wybór, oprac. i wstęp: E. Miodońska-Brookes, A. Kulawik, M. Tatara. Wwa: PWN 1983, 545 s.
3. S. Wyspiański: Akropolis. Wr.; Kr.: Ossol. 1985, CVI, 220 s. BN I, 250.
4. K.M. Górski: Wiersze wybrane. Oprac.: E. Miodońska-Brookes. Kr.: WL 1987, 189 s. Bibl. Poezji Młodej Polski.
5. T. Żeleński-Boy: Słówka. Wstęp i wybór tekstów: T. Weiss. Przyp.: E. Miodońska-Brookes i J. Michalik. Wr.; Wwa: Ossol. 1988, XCVIII, 345 s. BN I, 255.
6. Feliks Jasieński i jego Manggha. Wstęp i oprac.: E. Miodońska-Brookes. Wybór tekstów franc. i pol.: M. Cieśla-Korytowska i E. Miodońska-Brookes. Przekł. tekstów z franc.: M. Cieśla-Korytowska. Kr.: Universitas 1992, 381 s. Selekt.
7. T. Żeleński-Boy: Szopki krakowskie „Zielonego Balonika”; „Uzupełnienia”. Objaśnienia do Szopek krakowskich J. Michalika i E. Miodońskiej-Brookes. Objaśnienia do Uzupełnień: H. Markiewicz, J. Stradecki, B. Winklowa. Wwa: PIW 1992, 812 s. Tadeusz Żeleński (1874–1941). Pisma, t. 29.
8. Stanisław Wyspiański — studium artysty. Materiały z sesji naukowej na Uniwersytecie Jagiellońskim, 7–9 czerwca 1995. Pod red. nauk. E. Miodońskiej-Brookes. Kr.: Universitas 1996, 260 s.

OPRACOWANIA (wybór)

  • Ank. 2015.
  • Wywiad: Nieprzerwany dialog. O Wyspiańskim i tajemnicach jego twórczości. Rozm. A. Czabanowska-Wróbel. „Alma Mater” 2007 nr 97.
  • M. Zaczyński: Mistrzyni; Bibliografia podmiotowo-przedmiotowa. W: Sztuka słowa, sztuka obrazu. Prace dla Ewy Miodońskiej-Brookes. Kr. 2009.

Ogólne

  • J. STALA: Dar budowania. Szkic do portretu prof. Ewy Miodońskiej-Brookes. „Alma Mater” 2010 nr 122/123.

Studia o kompozycji dramatów Stanisława Wyspiańskiego

  • J. TIMOSZEWICZ; J. KULCZYCKA-SALONI. „Rocz. Lit. 1972” wyd. 1974.

Zarys poetyki

  • S. BARAŃCZAK: Właściwie po co? „Teksty” 1973 nr 3.
  • B. CHRZĄSTOWSKA, S. WYSŁOUCH. „Pam. Lit.” 1973 z. 2, polem. E. MIODOŃSKA-BROOKES, A. KULAWIK, M. TATARA. Tamże 1974 z. 2 [dot. wyd. 1].
  • A. MARTUSZEWSKA: Nowy podręcznik poetyki. „Polonistyka” 1973 nr 2.
  • [S. STABRYŁA] St.S.: Nowy podręcznik poetycki (!). „Twórczość” 1973 nr 4.
  • E. KAŃSKI. Przeł. na jęz. franc. M. Michalak „Zag. Rodzaj. Lit.” 1974 z. 2.
  • J. TRZYNADLOWSKI. „Rocz. Lit. 1978” wyd. 1982.

Wawel — „Akropolis”

  • A. WANAT: Studium Wawel — „Akropolis”. „Życie Lit.” 1981 nr 11.
  • K. ŻUKOWSKA: Interpretacje Ewy Miodońskiej-Brookes. „Nowe Książ.” 1981 nr 8.
  • J. KULCZYCKA-SALONI: Literatura polska 1864–1918. „Rocz. Lit. 1980” wyd. 1984 [dot. m.in. Wawel — „Akropolis”].

„Mam ten dar bowiem: patrzę się inaczej”

  • W. SZTURC: Szkice do portretu. „Didaskalia” 1997 nr 19/20.
  • D. KUDELSKA: Co czytać zanim powstanie prawdziwa monografia Wyspiańskiego? „Kresy” 1998 nr 2.
  • R. WĘGRZYNIAK. „Pam. Lit.” 1998 z. 3.
  • J.A. MALIK: Młodopolski wieszcz. „Ethos” 1999 nr 4.