NPLP
\
Polscy pisarze i badacze literatury przełomu XX i XXI wieku
\
P
\
Ewa PACZOSKA

Ewa PACZOSKA
Autorka hasła: Ewa Głębicka

Ewa PACZOSKA
Autorka hasła: Ewa Głębicka

ur. 1952

Podpisywała teksty także nazwiskiem: Gaworska.

Historyk literatury, krytyk literacki, poetka.

Zob. też.: TWÓRCZOŚĆ, OPRACOWANIA (wybór)

BIOGRAM

Urodzona 2 stycznia 1952 w Warszawie; córka Henryka Gaworskiego, poety, prozaika, i Natalii z domu Traczyk, księgarki. Uczęszczała do XLIX Liceum Ogólnokształcącego im. Z. Modzelewskiego w Warszawie. Po zdaniu matury w 1969 studiowała polonistykę na Uniwersytecie Warszawskim (UW). W tym okresie i później, w czasie studiów doktoranckich, brała intensywny udział w studenckim życiu artystycznym jako śpiewająca autorka (pod nazwiskiem Ewa Gaworska). Była laureatką licznych konkursów piosenki studenckiej (m.in. Ogólnopolskiego Przeglądu Piosenki Autorskiej, Jarmarku Piosenki Studenckiej w Warszawie oraz przeglądów piosenki turystycznej), współpracowała z klubami studenckimi „Hybrydy” (Klub Piosenki) oraz „Sigma” (Klub Autorów). Występowała na scenach studenckich z wieloma zespołami muzycznymi, w tym do lat osiemdziesiątych ze stworzonym wraz z Markiem Majewskim zespołem „Zegar z kukułką” (w 2012 został reaktywowany na Ogólnopolskim Przeglądzie Piosenki Autorskiej); w 1980 została członkiem ZAKR-u; w 1981 opublikowała teksty dwóch piosenek Dom w górach i Sad na łamach biuletynu warszawskiego PTTK „Barbakan Warszawski” (nr 2), w 1986 pod nazwiskiem Gaworska publikowała teksty piosenek w piśmie „Politechnik”. Po uzyskaniu w 1974 magisterium podjęła pracę na Wydziale Polonistyki UW w Zespole do badań nad życiem literackim Warszawy 1865-1895, którego przez kilka lat była sekretarzem. W 1978 podjęła stacjonarne studia doktoranckie na Wydziale Polonistyki UW. W pracy naukowej zajmowała się problematyką literatury okresu pozytywizmu, następnie Młodej Polski i literatury okresu dwudziestolecia międzywojennego. Jako badacz literatury debiutowała w 1983 artykułem Problemy życia literackiego drugiej połowy XIX w. w oczach ówczesnej krytyki (podp.: E. Gaworska), zamieszczonym w tomie zbiorowym Problemy życia literackiego w Królestwie Polskim 2. połowy XIX w. W tymże roku doktoryzowała się na podstawie rozprawy pt. Krytyka literacka pozytywistów (promotor prof. Janina Kulczycka-Saloni). W 1984 podjęła pracę jako adiunkt na Wydziale Humanistycznym Filii UW w Białymstoku (od 1997 Uniwersytet w Białymstoku); przez kilka lat kierowała tam Zakładem Literatury. Od 1988 uczestniczyła w pracach Olimpiady Literatury i Języka Polskiego przy IBL PAN jako członek Prezydium i przewodnicząca Komitetu Okręgowego, najpierw w Białymstoku, następnie w Warszawie. Przygotowywała podręczniki języka polskiego dla szkół ponadpodstawowych z zakresu literatury epoki pozytywizmu i Młodej Polski. Jako krytyk debiutowała w 1984 artykułem o twórczości Andrzeja Bursy pt. Słowo w świecie milczenia, opublikowanym w piśmie „Powściągliwość i Praca” (nr 3; podp.: E. Gaworska); z pismem tym współpracowała do 1989, publikując w nim także wiersze. W 1989 ogłosiła jako pierwszy przekład poetycki fragmenty poematu Vikrama Seth’a Golden Gate („Literatura na Świecie” nr 7). W 1995 powróciła na Wydział Polonistyki UW, gdzie pracowała w Zakładzie Literatury i Kultury Drugiej Połowy XIX Wieku Instytutu Literatury Polskiej, którego przez kilka lat była kierownikiem. W 1997 uzyskała na UW habilitację na podstawie książki „Lalka” czyli rozpad świata i otrzymała stanowisko profesora nadzwyczajnego. W latach 2002-07 była zatrudniona także na Wydziale Nauk Humanistycznych i Społecznych Szkoły Wyższej Psychologii Społecznej w Warszawie. Artykuły, recenzje i przekłady zamieszczała w latach następnych m.in. w pismach: „Res Publica Nowa” (1996, 1999), „Pamiętnik Literacki” (1996, 1999, 2000), „Przegląd Humanistyczny” (1999, 2010), „Wiek XIX. Rocznik Towarzystwa Literackiego im. Adama Mickiewicza” (2008, 2014). Nadal realizowała swoje pasje związane z piosenką autorską, a także z żeglarstwem. Od 2005 przewodniczyła jury Międzynarodowego Festiwalu Bardów OPPA, w 2014 nagrała płytę Portowe gadanie, a w 2016 kolejną – Stały meldunek.. W 2006 odbyła rejs po Dnieprze na kopii łodzi słowiańskiej, a w 2007 rejs katamaranem po Pacyfiku. W 2006 otrzymała tytuł naukowy profesora, a w 2011 stanowisko profesora zwyczajnego na Wydziale Polonistyki UW. W 2011 weszła w skład Komitetu Nauk o Literaturze. Od tegoż roku jest redaktorem naukowym serii wydawniczej Doświadczenie Europy Środkowo-Wschodniej w Kulturze Modernizmu. W 2012 została dyrektorem Instytutu Literatury Polskiej UW.

W 1983 wyszła za mąż za Krzysztofa Paczoskiego, z zawodu inżyniera elektronika, a z pasji skrzypka; z małżeństwa tego ma córkę Krystynę (ur. 1988). Mieszka w Brwinowie pod Warszawą.

TWÓRCZOŚĆ

1. Wobec naszego czasu. [Wiersze]. Powst. przed 1981.
Podp.: E. Gaworska. – W 1981 nagroda w ogólnopolskim konkursie na debiutancki tomik poetycki.
2. Krytyka literacka pozytywistów. Wrocław: Ossol. 1988 [właśc. 1989], 149 s. Bibl. Tow. Lit. im. Adama Mickiewicza, t. 11.
Rozprawa doktorska.
3. Naturalizm i naturaliści w Polsce. Poszukiwania, doświadczenia, kreacje. [Współaut.:] J. Kulczycka-Saloni, D. Knysz-Tomaszewska. Wwa: Wydawn. UW 1992, 251 s.
Tu autorstwa E. Paczoskiej: Termin „naturalizm” w krytyce literackiej epoki pozytywizmu i Młodej Polski, s. 85-103; Poprzednicy naturalizmu?, s. 105-111; Antoni Sygietyński – teoretyk w laboratorium naturalizmu, s. 146-156; Adolf Dygasiński – drogi i bezdroża naturalizmu, s. 157-164; Spotkania naturalistów, s. 219-240 [dot. pisarzy z kręgu „Wędrowca”].
4. „Lalka” czyli rozpad świata. Białystok: Trans Humana 1995, 183 s. Wyd. 2 pt. Lalka czyli Rozpad świata. Wwa: Wydawn. Akademickie i Profesjonalne 2008.
Rozprawa habilitacyjna.
5. Młoda Polska. Podręcznik dla szkół ponadpodstawowych. Wwa: Stentor 1998, 237 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 2 1999, wyd. 3 2000. Zob. też poz. 7.
6. Kilka ważnych rzeczy. [Wiersze]. Wwa: Nakł. Natolińskiego Ośrodka Kultury 2000, 45 s.
Podp.: E. Gaworska.
7. Młoda Polska. Zeszyt ćwiczeń. Warszawa: Stentor 2000, 87 s. Zob. też poz. 5.
8. Dojrzewanie, dojrzałość, niedojrzałość. Od Bolesława Prusa do Olgi Tokarczuk. [Szkice literackie]. Wwa: Sic! 2004, 373 s.
Zawartość: Cz. I. Dojrzewanie jako rozpoznawanie: Ojcowie i dzieci: dojrzewanie w modelu „self-help”; Dojrzewanie – problem percepcji; Książę duński i młody faraon; Dojrzewanie jako język: młodopolskie cykle nowelistyczne; W cieniu rozkwitających dziewcząt; Eros i Polska. – Cz. II. Dojrzałość – niedojrzałość: Niemłodzi i starzy u Prusa; Obrachunki na progu XX wieku; O formie przeciw formie. Prus i Gombrowicz; W poszukiwaniu doskonałości: franciszkański projekt dojrzewania; List do dojrzewającego. Stanisława Witkiewicza summa XIX wieku; Między dylematami inteligenta a rozterkami mieszczucha. – III. „Czasy dojrzewające”: Primum vivere. Świętochowski w antycznym kręgu; Konopnickiej „Teka Grottgera”: postacie pamięci; Sienkiewicz i awangardy; Odkrywanie ciała – zakrywanie ciała. – Aneks: Odkrytka z XIX wieku; Czekając na perłę (na marginesach książki Olgi Tokarczuk o „Lalce”).
9. Przeszłość to dziś. Literatura, język, kultura. II klasa liceum i technikum. Cz. 2. Wwa: Stentor 2004, 295 s. Wyd. nast. tamże: [wyd. 2] 2005, wyd. 3 2006, wyd. 4 2007, wyd. 6 zmien. i popraw. 2009.
10. Wiersze uzbierane. Wwa: Tawi 2005, 71 s.
Podp.: E. Gaworska.
11. Pani poetka pisze. Kr.: Miniatura 2010, 60 s.
Podp.: E. Gaworska.
12. Prawdziwy koniec XIX wieku. Śladami nowoczesności. Wwa: PIW 2010, 278 s.
Zawartość: I. Początek i koniec: Latarnia czarnoksięska, czyli dziewiętnastowieczność i nowoczesność; Granice i ograniczenia, Koniec XIX wieku na kresach; Próby całości: wielkie cykle Zoli i Wagnera; Stolica „świata zwyrodniałego”. Londyn w literaturze angielskiej i polskiej początków XX wieku (z rzutem oka na następne stulecie); Kobieca twarz rewolucji. Rok 1905 w twórczości polskich pisarek; Z perspektywy „obcego”. Stłumienia kultury polskiej według Stanisława Brzozowskiego; Nowoczesnej rodziny historie „naturalne”. – II. Koniec i początek: od utopii artystycznej do allotopii; Hipertekst przed hipertekstem w powieści początków XX wieku; Polska genealogia teraźniejszości w literaturze końca lat 30. XX wieku; Jak zostałem pisarzem? Aspekty etyczne polskich autobiografii literackich XIX i XX wieku; Na strychu i po kątach. Pisarki międzywojenne w cieniu PRL-u (rekonesans); Jacek Kaczmarski i polski kanon; „Rozmowy polskie latem roku 1983” dwadzieścia pięć lat później; Wiek XIX – reaktywacja.
13. Przeszłość to dziś. Literatura, język, kultura. II klasa liceum i technikum. Cz. 1. Wwa: Wydawn. Piotra Marciszuka Stentor 2013, 295 s.
14. Nierówne światło. [Wiersze]. Kr.: Miniatura 2011, [45] s.
Podp.: E. Gaworska.
15. Wiersze wybrane. [Audiobook]. Wyd. jako dokument dźwiękowy: Czyta J. Pach. Wwa: Fundacja Festina Lente 2012, format MP3. Chmura czytania.
Podp.: E. Gaworska.
16. Pod makatką. [Wiersze]. Kr.: Miniatura 2016, [63] s.
Podp.: E. Gaworska.

Artykuły w czasopismach i książkach zbiorowych, m.in.: Problemy życia literackiego drugiej połowy XIX w. w oczach ówczesnej krytyki. [Podp.:] E. Gaworska. W: Problemy życia literackiego w Królestwie Polskim 2. połowy XIX w. Wr. 1983 s. 75-92. – Głos z prowincji. W: Historia literatury a geografia literacka w II połowie XIX w. Wr. 1986 s. 120-132 [dotyczy prasy prowincjonalnej Królestwa Polskiego]. – Warszawskie Elizjum. Ulica w „Lalce” Prusa. W: Miasto słów. Białystok 1991 s. 95-115. – „Lalka” – balkony i wnętrza. W: „Lalka” i inne. Wwa 1992 s. 97-110. – Ludwik Jenike, redaktor nad redaktorami [„Tygodnika Ilustrowanego”]. W: Warszawa pozytywistów. Wwa 1992 s. 60-66. – Miasto, którego nie ma. W: Na pograniczu. Białystok 1992 s. 24-34 [dot. Grodna w twórczości E. Orzeszkowej]. – Ogrody Wokulskiego. W: Nowe stulecie trójcy powieściopisarzy. Wwa 1992 s. 153-164. – Witkacy et le naturalisme. W: Naturalisme et antinaturalisme dans les litteratures europeennes des XIXe et XXe siècles. Varsovie 1992 s. 90-97. – Odkrywanie prowincji – w kręgu doświadczeń literatury postyczniowej. W: Doświadczenie prowincji w literaturze polskiej II połowy XIX i XX wieku. Białystok 1993 s. 5-16. – Z książek niewydanych. W: Książka pokolenia. Białystok 1994 s. 149-160 [dot.: S. Witkiewicz: Życie, etyka i rewolucja]. – Konstelacje „sierotki Marysi”. W: „O krasnoludkach i sierotce Marysi” Marii Konopnickiej w stulecie pierwszego wydania. Suwałki 1997 s. 9-16. – Dziecko i tajemnica miasta. W: Dzieciństwo i sacrum. Wwa 1998 s. 153-162 [na przykładzie twórczości S. Chwina i P. Huellego]. – Eros i Polska, W: Literatura Młodej Polski. Między XIX a XX wiekiem. Białystok 1998 s. 271-282. – Pozytywistów spotkania z utopią. W: Trzy pokolenia. Wwa 1998 s. 257-266. – Polskość w dobie niewoli – gniazdo czy „zaścianek”? W: Przemiany formuły polskości w literaturze drugiej połowy XIX wieku. Wwa 1999 s. 105-118. – Wiktor Gomulicki u progu XX wieku. Wyzwolenie, poeci i świat. W: Wiktor Gomulicki. Problemy twórczości i recepcji. Wwa 1999 s. 87-99. – Sienkiewicz i awangardy. W: Sienkiewicz i epoki. Wwa 1999 s. 209-220. – Między dylematami inteligenta a rozterkami mieszczucha. W: Mieszczaństwo i mieszczańskość w literaturze polskiej drugiej połowy XIX wieku. Wwa 2000 s. 211-226. – Primum – vivere. Aleksander Świętochowski w antycznym kręgu. W: Literatura i czasopiśmiennictwo polskie 1864-1918 wobec tradycji antycznej. Wwa 2000 s. 171-190. – „Bal w szambrdebonie” – Stanisław Staszewski; Miejsce dla barda – Jaromir Nohavica – Dokąd się śpiewa. W: Bardowie. Łódź 2001 s. 181-185. – Dojrzewanie jako kategoria poetyki (o młodopolskich cyklach nowelistycznych). W: Cykl literacki w Polsce. Białystok 2001 s. 193-202. – „Nad Niemnem” – melancholia i magia. W: Lektury polonistyczne. Od realizmu do preekspresjonizmu. Kraków 2001 s. 27-48. – Obrachunki na progu XX wieku – dojrzałość, niedojrzałość. W: Maski współczesności. Wwa 2001 s. 146-157 [dot.: B. Prus: Dzieci; K. Irzykowski: Czyn i słowo]. – Odkrywanie ciała – zakrywanie ciała w literaturze Młodej Polski. W: Krytyka feministyczna: siostra teorii i historii literatury. Warszawa 2001 s. 233-244. – Michała Bałuckiego harmonie i dysonanse. W: Świat Michała Bałuckiego. Kraków 2002 s. 417-432. – Postacie pamięci. Maria Konopnicka: „Z teki Grottgera”. W: Miejsca Konopnickiej. Przeżycia – pejzaż – pamięć. Kraków 2002 s. 133-142. – Świętochowski, Świńtuchowski i rynek, czyli prawdziwy koniec „młodej” prasy. W: Pogranicza literatury. Warszawa 2002 s. 111-122. – Za co (nie) lubimy Harry’ego Pottera. W: Kultura literacka dzieci i młodzieży u progu XXI stulecia. Wwa 2002 s. 175-184. – Czekając na perłę (na marginesie książki Olgi Tokarczuk o „Lalce”). W: Prus i inni. Lubl. 2003 s. 83-96. – Niemłodzi i starzy u Prusa. W: Bolesław Prus. Pisarz, publicysta, myśliciel. Lublin 2003 s. 235-248. – Odkrytka z dziewiętnastego wieku. W: Modernistyczne źródła dwudziestowieczności. Warszawa 2003 s. 117-130. – Idea czystości i piekło mężczyzn w literaturze drugiej połowy XIX wieku. W: Kobieta i rewolucja obyczajowa. Wwa 2006 s. 55-72. – Żeromski w kręgu etyki ariańskiej. W: Etyka i literatura. Warszawa 2006 s. 440-452. – Powieść realistyczna jako źródło do badania obyczajów. Przypadek Wokulskiego. W: Jak badać obyczaje? Wwa 2007 s. 91-108. – Latarnia czarnoksięska, czyli dziewiętnastowieczność i nowoczesność. „Wiek XIX. Rocz. Tow. Lit. im. A. Mickiewicza” 2008 s. 39-53 [dot. J.I. Kraszewskiego]. – Przeciw podróży. W: Podróż i literatura 1864-1914. Wwa 2008 s. 583-597. – Historia znad krawędzi. Polska genealogia teraźniejszości w prozie lat 30. XX w. W: Dwudziestolecie. Wwa 2009 s. 20-36. – Klin (Julian Kaliszewski): Moi kochani rodacy; Georg Brandes: Polska. W: Młodopolski pakowaniec literacki. Warszawa 2009 s. 11-15, 69-74. – Stolica nowoczesności? W poszukiwaniu tekstu lwowskiego. W: Modernistyczny Lwów. Wwa 2009 s. 11-26. – Dekonstrukcje i integracje. Idea „humanitas” w nurtach antropologii modernizmu lat 1864-1914. W: Humanitas. Projekty antropologii humanistycznej. Cz. 1. Warszawa 2009-2010 s. 535-570. – Georg Brandes – „nasz człowiek” w Europie. W: Europejczyk w podróży. Wwa 2010 s. 305-326. – Gdzie jest Komornicka?; Obłęd po polsku. W poszukiwaniu języka wspólnoty. W: Przerabianie XIX wieku. Wwa 2011 s. 17-41, 86-107. – Karol Irzykowski i pytania pozytywistów. „Prz. Hum.” 2011 nr 5 s. 39-51. – Maria i Eliza czytają i przepisują. W: Dwie gwiazdy, dwie drogi. Wwa 2011 s. 329-346. – Brandes i „brandesizm” w polskiej krytyce literackiej. Rekonesans. W: Dyskursy krytycznoliterackie 1764-1918. Wokół „Słownika polskiej krytyki literackiej 1795-1914”. Tor. 2012, s. 209-226. – Prusa i Brzozowskiego „ludzie czasu wielkiej zmiany”. W: Konstelacje Stanisława Brzozowskiego. Wwa 2012 s. 155-167. – „Łagodni” w poszukiwaniu ziemi obiecanej (Wojciech Bellon). W: „Piosenki prawdziwe” w kulturze PRL-u. Wwa 2013 s. 31-38. – Tajemnice konstrukcji. Dramatyzacja w powieści realistycznej (Bolesław Prus – Henry James). W: Realiści, realizm, realność. Wwa 2013 s. 249-258. – Wspólnota pytań. Europa Środkowo-Wschodnia i modernizm. „Prz. Filoz.-Lit.” 2013 nr 1/2 s. 265-277. – A genealogy of modernity. Schulz, Witkacy, and Gombrowicz, and the ventures of Polish writers of the second half of the nineteenth century and the turn of the nineteenth and twentieth centuries. [Tłum.] M. Aleksandrowicz-Wojtyna. „Tekstualia” 2014 nr 1 s. 87-104. – Dekadent jako towar (Gawalewicz, Mańkowski i inni). W: Literatura niewyczerpana. W kręgu mniej znanych twórców polskiej literatury lat 1863-1914. Kraków 2014 s. 51-60. – Od szkicu do obrazu i z powrotem. „Pod szychtami” Bolesława Prusa; Stanisław Fita i pokolenie Szkoły Głównej. „Wiek XX. Rocz. Tow. Lit. im. Adama Mickiewicza” 2014 s. 85-100; 526-529. – Wariatki i niewidzialne. Starość w literaturze początków XX wieku: doświadczenie i zadanie. „Academia” 2014 nr 3 s. 10-15. – Amerykanin i Polak w Paryżu (Bolesław Prus – Henry James). „Napis” 2015 s. 222-234. – Historia i przyszłość literatury polskiej według Georga Brandesa. W: Historie literatury polskiej 1864-1914. Wwa 2015 s. 381-392. – Opowiedziane i przemilczane. Co się stało z doświadczeniem lat 1914-1918? W: Przed i po. Wielka Wojna w literaturach Europy Środkowej i Wschodniej. Wwa 2015 s. 187-198. – Przywracanie głosu. Lwowska krytyka literacka. „Litteraria Copernicana” 2016 nr 4 s. 185-191. ‒ Wiktorianizm i rytmy rozwojowe powieści polskiej drugiej połowy XIX w. Rekonesans. W: Wiktorianie nad Tamizą i nad Wisłą. Wwa 2016, s.195-206. – Władysław Sebyła – głos poety, głos epoki. W: Relektury. Wwa 2016 s. 27-38. ‒ Stara kobieta w literaturze przełomu XIX i XX wieku. Rekonesans. W: Ludzie starzy i starość na ziemiach polskich od XVIII do XXI wieku (na tle porównawczym). T. 2. Aspekty społeczno-kulturowe. Wwa 2016 s. 209-215. – Encyklopedia i duch uniwersytetu. W: Szkoła Główna. Kręgi wpływów. Wwa 2017 s. 31-42. ‒ W sprawie nadinterpretacji. „Wezwanie” literatury i odpowiedzi. „Tekstualia” 2017 nr 1 s. 33-41.

Prace redakcyjne

1. Miasto słów. Studia z historii literatury i kultury drugiej połowy XIX wieku. Pod red. E. Paczoskiej. Białystok: Dział Wydawn. Filii UW 1990 [właśc. 1991], 188 s.
2. Doświadczenie prowincji w literaturze polskiej II połowy XIX i XX wieku. Pod red. E. Paczoskiej i R. Chodźki. Białystok: Nakł. Filii UW w Białymstoku 1993, 129 s.
3. Książka pokolenia. W kręgu lektur polskich doby postyczniowej. Pod red. E. Paczoskiej i J. Żadziłko-Sztachelskiej. Zamiast wstępu: E. Paczoska. Białystok: Dział Wydawn. Filii UW 1994, 208 s.
4. Literatura Młodej Polski. Między XIX a XX wiekiem. Pod red. E. Paczoskiej i J. Sztachelskiej. Białystok: Wydawn. Uniw. w Białymstoku 1998, 291 s.
Materiały z konferencji naukowej zorg. 17-19 III 1997.
5. Bardowie. Pod red. J. Sawickiej i E. Paczoskiej. Łódź: Ibidem 2001, 200 s.
Materiały z konferencji zorganizowanej na UW w 2000.
6. Od modernizmu do roku 1939. Materiały z dziejów sztuki – dla liceów. [Współaut.:] A. Kowalczykowa. Wwa: Wydawn. Piotra Maciszuka Stentor 2002, teka 39 + 40 k.
7. Sztuka pierwszej połowy XX wieku. Teka. Materiały dla szkół ponadpodstawowych. Red.: E. Paczoska i A. Kowalczykowa. Wwa: Stentor 2002.
8. Śmierć w literaturze i kulturze drugiej połowy XIX wieku. Pod red. E. Paczoskiej i U. Kowalczuk. Słowo wstępne: E. Paczoska. Wwa: Wydz. Polonistyki UW 2002, 135 s.
9. A. Świętochowski: Dumania pesymisty. Oprac. i wstęp: E. Paczoska. Wwa: Sic! 2002, 108 s.
10. Prus i inni. Prace ofiarowane profesorowi Stanisławowi Ficie. Red.: J.A. Malik, E. Paczoska. Lubl.: Wydawn. KUL 2003, 791 s. KUL. Wydz. Nauk Hum. Katedra Literatury Pol. Pozytywizmu i Młodej Polski.
11. Etyka i literatura. Pisarze polscy lat 1863-1918 w poszukiwaniu wzorców życia i sztuki. Red.: E. Ihnatowicz i E. Paczoska. Wwa: Wydz. Polonistyki UW 2006, 564 s. Z Publikacji Zakładu Pozytywizmu i Młodej Polski.
Materiały z konferencji „Konteksty etyczne literatury polskiej lat 1863-1918”, Warszawa 2005.
12. Homo utopicus, terra utopica. O utopii i jej lekturach. Red.: E. Paczoska, Z. Sadowski. „Obóz” 2007 nr 45/46, 47, Studium Europy Wschodniej [4 t. w 2 wol.].
13. Modernizm. Spotkania. Antologia. Red.: E. Paczoska i L. Magnone. Wwa: Wydz. Polonistyki UW 2008, 448 s. Mater. do Ćwiczeń – UW. Wydz. Polonistyki, 75.
14. Literatura i etyka. Red.: E. Paczoska. „Prz. Filoz.-Lit.” 2009 z. 2, 258 s.
Numer monograficzny pisma.
15. Młodopolski pakowaniec literacki. Wypieczony specjalnie dla prof. Andrzeja Z. Makowieckiego. Pod red. E. Paczoskiej i Ł. Książyka. Wwa: Wydz. Polonistyki UW 2009, 246 s.
16. Modernistyczny Lwów. Teksty życia, teksty sztuki. Pod red. E. Paczoskiej i D.M. Osińskiego. Wstęp: E. Paczoska. Wwa: Wydz. Polonistyki UW 2009, 507 s.
Materiały z konferencji, XII 2008.
17. Dwie gwiazdy, dwie drogi. Konopnicka i Orzeszkowa – relacje różne. Pod red. nauk. E. Ihnatowicz i E. Paczoskiej. Wwa: Wydz. Polonistyki. UW 2011, 375 s.
18. Doświadczenie nowoczesności. PP/PE perspektywa polska – perspektywa europejska. Red. nauk.: E. Paczoska, J. Kulas, M. Golubiewski. Wwa: Wydawn. UW 2012, 355 s.
19. Przerabianie XIX wieku. Studia. Pod red. E. Paczoskiej i B. Szleszyńskiego. Przedm.: E. Paczoska. Wwa: PIW 2011, 285 s.
20. Konstelacje Stanisława Brzozowskiego. Red. nauk.: U. Kowalczuk, A. Mencwel, E. Paczoska, P. Rodak, Wwa: Wydawn. UW 2012, 386 s.
21. Modernizm(y) Europy Środkowej. Red. i słowo od redaktorów: M. Chmurski, E. Paczoska. „Prz. Filoz.- Lit.” 2013 nr 1/2, 439 s.
Numer monograficzny pisma.
22. „Piosenki prawdziwe” w kulturze PRL-u. Studia. Pod red. E. Paczoskiej i D.M. Osińskiego. Wwa: Wydz. Polonistyki UW 2013, 175 s.
23. Realiści, realizm, realność. W stulecie śmierci Bolesława Prusa. Red. nauk.: E. Paczoska, B. Szleszyński, D.M. Osiński. [Wwa]: Narodowe Centrum Kultury 2013, 484 s.
24. H. Gaworski: Kraj intymny. [Wiersze]. Wybór i wstęp: E. Paczoska. Kr.: Miniatura 2014, 80 s.
25. Przed i po. Wielka Wojna w literaturach Europy Środkowej i Wschodniej. Red.: H. Gosk i E. Paczoska. Wwa: Wydawn. Wydz. Polonistyki 2015, 333 s.

OPRACOWANIA (wybór)

  • Wywiady: „Lalka”, jakiej nie znamy. [Rozm.:] K. LUBCZYŃSKI. „Głos Naucz.” 2011 nr 30; Bolesław Prus, czyli nowoczesność w starych księgach. Z prof. E. Paczoską z Wydziału Filologii Polskiej Uniwersytetu Warszawskiego rozm. K. Lubczyński. „Dz. Trybuna” 2017 nr 178/179.

„Lalka”, czyli rozpad świata

  • J. KULCZYCKA-SALONI: Dwie nowe monografie „Lalki”. „Prz. Hum.” 1996 nr 4 [dot. też: Z. Przybyła: „Lalka”. Semantyka – kompozycja – konteksty].
  • G. LESZCZYŃSKI. „Nowe Książ.” 1996 nr 2.
  • A. MAZUR. „Pam. Lit.” 1997 z. 3.
  • J. KRENZ: Intrygująca książka. „Polonistyka” 2009 nr 3 [rec. wyd. 2]

Dojrzewanie, dojrzałość, niedojrzałość

  • P. MAJERSKI: Głos w sprawie (nie)dojrzałości. „Nowe Książ.” 2004 nr 8.
  • M. GLOGER: Dojrzewanie jako fenomen kulturowy. „Prz. Hum.” 2006 nr 4.
  • M. GLOGER: Modernizowanie pozytywizmu. „Teksty Drugie” 2007 nr 4.

Prawdziwy koniec XIX wieku

  • A. SIKORA: Król-Duch nie jeździ koleją. „Nowe Książ.” 2011 nr 6.
  • A. KOBELSKA: Tropy nowoczesności. „Prz. Hum.” 2013 nr 1.
  • S. BRZOZOWSKA: Nieprawdziwy koniec XIX wieku. „Pam. Lit.” 2014 z. 2.