Hanna FILIPKOWSKA
1936-1996
Imiona metrykalne: Hanna Lucyna.
Krypt.: hf
Historyk literatury.
Zob. też.: TWÓRCZOŚĆ, OPRACOWANIA (wybór)
BIOGRAM
Urodzona 30 czerwca 1936 w Legionowie pod Warszawą; córka Józefata Filipkowskiego, technika bezpieczeństwa i higieny pracy, oraz Stanisławy z Murawskich, księgowej. Do 1942 mieszkała w Legionowie, a od 1942 na Lubelszczyźnie, gdzie ojciec jej ukrywał się przed Niemcami. Uczyła się w szkole podstawowej w Sierpawkach, a po zakończeniu wojny w 1946-48 we Włodawie. Następnie powróciła do Legionowa, gdzie w 1950 ukończyła szkołę podstawową i rozpoczęła naukę w Gimnazjum Ogólnokształcącym Stopnia Licealnego; maturę zdała w 1954. W tymże roku rozpoczęła studia polonistyczne na Uniwersytecie Warszawskim. We wrześniu 1958, z powodu choroby ojca i trudnej sytuacji finansowej, uzyskawszy absolutorium rozpoczęła pracę zarobkową w księgarni „Domu Książki”, najpierw jako sprzedawca, a od marca 1959 jako zastępca kierownika. W marcu 1960 podjęła prace zlecone w Pracowni Dokumentacji Naukowej XIX i XX w. Instytutu Badań Literackich (IBL) PAN. W 1962 obroniła pracę magisterską, napisaną pod kierunkiem Jana Kotta i otrzymała stały etat w IBL PAN (stanowisko stażysty, następnie asystenta technicznego, asystenta dokumentacji naukowej, starszego asystenta). Uczestniczyła w opracowaniu haseł do Słownika współczesnych pisarzy polskich (nagroda zespołowa Wydziału Nauk Społecznych PAN w 1966). W 1969 obroniła pracę doktorską pt. Dramaty antyczne Stanisława Wyspiańskiego na tle teorii i problematyki mitu, napisanej pod kierunkiem doc. Ewy Korzeniewskiej. W marcu 1970 otrzymała stanowisko adiunkta i została przeniesiona do Pracowni Historii Literatury Okresu od 1890 do 1918 r., w lipcu tegoż roku do Pracowni Psychosocjologii Literatury, a w 1973 do Pracowni Literatury Okresu Młodej Polski. Publikowała recenzje w „Pamiętniku Literackim” (1970-90) oraz sprawozdania w „Biuletynie Polonistycznym” (1974-75). W 1972 przebywała przez kilka miesięcy na stypendium naukowym w Paryżu, gdzie zbierała materiały dotyczące literatury Młodej Polski. Od lutego 1976 współpracowała krótko jako dydaktyk z WSP w Siedlcach, a od semestru 1975/76 z Katolickim Uniwersytetem Lubelskim, w październiku 1979 przeniosła się na stałe na tę uczelnię i pracowała w Katedrze Literatury Polskiej Pozytywizmu i Młodej Polski. W 1980-81 współpracowała z niezależnym ruchem związkowym, wygłaszała wykłady w ramach Wszechnicy Nauczycielskiej „Solidarność”, należała do kolegium redakcyjnego wydawanego w Lublinie przez Region Środkowo-Wschodni NSZZ „Solidarność” pisma „Miesiące” oraz z grupą studentów wydających poza zasięgiem cenzury pismo „Spotkania”. W 1988 uzyskała stopień doktora habilitowanego na podstawie książki Koncepcje mitu i jego związków z literaturą w krytyce literackiej Młodej Polski, w 1989 otrzymała stanowisko docenta, a w 1992 – stanowisko profesora nadzwyczajnego. Zmagając się z chorobą nowotworową, prowadziła nadal pracę naukową i zajęcia dydaktyczne. Zmarła 21 czerwca 1996 w Legionowie.
TWÓRCZOŚĆ
1. Kroniki życia literackiego 1953. W: Kroniki życia literackiego Polski Ludowej 1944-1969. Materiały. Praca zespołowa pod red. E. Korzeniewskiej (do 1963) i J. Stradeckiego (1964-1969). Powst. 1963-1970. Masz., 122 s.
Masz. całości w Pracowni Dokumentacji Historycznoliterackiej od XIX do XXI w. IBL PAN w Wwie.
2. Wśród bogów i bohaterów. Dramaty antyczne Stanisława Wyspiańskiego wobec mitu. [Rozprawa doktorska]. Wwa: PIW 1972, 151 s. IBL PAN; Historia i Teoria Literatury, Studia, 34.
3. Tragiczna wolność czyli opowieść o życiu i twórczości Marii Komornickiej 1876-1945. [Informator wystawy; współaut.:] A. Kornatek. Warka-Winiary: Muzeum im. K. Pułaskiego 1979, 6 k. nlb.
4. Koncepcje mitu i jego związków z literaturą w krytyce literackiej Młodej Polski. Rozprawa habilitacyjna. Lubl.: Red. Wyd. KUL 1988, 209 s.
Studia, rozprawy i artykuły w czasopismach i książkach zbiorowych: Z problematyki mitu w literaturze Młodej Polski. W: Problemy literatury polskiej lat 1890-1939. Ser. 1. Wr. 1972 s. 221-252. – Jan Lorentowicz. W: Obraz Literatury Polskiej XIX i XX w. Ser. 5. Literatura okresu Młodej Polski. T. 4. Kr. 1977 s. 417-447. – Tułacze i wędrowcy. W: Młodopolski świat wyobraźni. Kr. 1977 s. 11-48. – Antyk w literaturze polskiej przełomu XIX i XX wieku na tle europejskim. W: Z polskich studiów slawistycznych. Ser. 5. T. 2: Literaturoznawstwo, folklorystyka, problematyka historyczna. Wwa 1978 s. 117-124. – Młodopolska idea „sztuki dla sztuki” wobec francuskich pierwowzorów. W: Porównania. Wwa 1983 s. 42-57. – Poezja religijna Młodej Polski. W: Religijne tradycje literatury polskiej. Polska liryka religijna. Lubl. 1983 s. 301-340. – „Spotkania”, niezależne pismo młodych katolików. W: Literatura źle obecna. Londyn 1984 s. 54-60. Wyd. nast. Kr.* 1986. – „Sny swe malujesz na ogromnej chmurze”. [Wstęp do:] E. Leszczyński: Wybór poezji. Oprac. H. Filipkowska. Kr. 1988, s. 5-38. – Tadeusz Breza; Konopielka, powieść Edwarda Redlińskiego; Jerzy Szaniawski. W: Literatura polska po 1939 r. T. 1. Wwa* 1989 s. 25-28; 197-198; 252-254. – Aspekty chrześcijańskie dramatu epoki Młodej Polski. W: Dramat i teatr religijny w Polsce. Lubl. 1991 s. 265-286. – Europejskie doświadczenia bohaterów powieści Stefana Żeromskiego. W: Kategoria Europy w kulturach słowiańskich. Wwa 1992 s. 77-82. –Parnasizm; Sztuka dla sztuki. W: Słownik literatury polskiej XX wieku. Wr. 1992 s. 768-771, 1063-1066. – Obraz chrześcijaństwa w powieściach Teodora Jeske-Choińskiego. W: Religijne tradycje literatury polskiej. Lubl. 1993 s. 115-126. – Dramaty antyczne Stanisława Wyspiańskiego. „Filomata” 1994 nr 421/422 s. 128-137. – Jeske-Choiński Teodor; Jezus Chrystus w literaturze pozytywizmu i Młodej Polski. W: Encyklopedia Katolicka. T. 7. Lubl. 1997 szp. 1242-1243, 1431-1434.
Prace redakcyjne
1. Literatura polska i rosyjska przełomu XIX/XX wieku. Red.: H. Filipkowska, R. Górski, W. Kiełdysz, W. Witt. Teksty ros. przeł. W. Krzemień. Indeks: A. Piorunowa. Wwa: PIW 1978, 216 s. Z Prac IBL PAN.
2. Stanisław Przybyszewski. Materiały konferencji naukowej. Warszawa, 25-26 listopada 1977 r. W 50-lecie zgonu pisarza. Studia pod red. H. Filipkowskiej. Wr.; Kr.: Ossol. 1982, 320 s. PAN IBL.
3. E. Leszczyński: Wybór poezji. Oprac.: H. Filipkowska. Kr.: WL 1988, 451 s.
4. Inspiracje i motywy biblijne w literaturze pozytywizmu i Młodej Polski. Red.: H. Filipkowska, S. Fita. Lubl.: Red. Wydawn. KUL 1999, 291 s.
OPRACOWANIA (wybór)
Bibliografia prac prof. H. Filipkowskiej w: Wśród tułaczy i wędrowców. Lubl. 2001; strona internetowa.
Ogólne
S. FITA: Pożegnanie H. Filipkowskiej. „Kresy” 1996 nr 4.
S. FITA: H. Filipkowska. (1936-1996). „Zesz. Nauk. KUL” 1996 nr 3/4.
R. LOTH: H. Filipkowska. „Gaz. Wybor.” 1996 nr 176 dod. „Gaz. Stołeczna”.
Wśród bogów i bohaterów
K.K. PYSIAK: Dramaty antyczne Wyspiańskiego wobec mitu. „Nowe Książ.” 1974 nr 12.
Literatura polska i rosyjska przełomu XIX/XX wieku.
A.V. LIPATOV. „Sovetskoe Slavânovedenie”, Moskwa 1980 nr 4.
V. VITT, V. HOREV. „Voprosy Literatury”, Moskwa 1983 nr 8.
Stanisław Przybyszewski
I. SIKORA. „Pam. Lit.” 1983 nr 3.
I. FIUT. „Mies. Lit.” 1986 nr 4.
