NPLP
\
Polscy pisarze i badacze literatury przełomu XX i XXI wieku
\
F
\
Ida FINK

Ida FINK
Autorka hasła: Beata Dorosz

Ida FINK
Autorka hasła: Beata Dorosz

1921 – 2011

Prozaik, dramatopisarka, autorka wspomnień.

Zob. też.: TWÓRCZOŚĆ, OPRACOWANIA (wybór)

BIOGRAM

Urodzona 11 stycznia 1921 w Zbarażu (Wołyń) w rodzinie żydowskiej; córka Ludwika Landaua, lekarza, i Franciszki z domu Stein, nauczycielki biologii i wicedyrektorki gimnazjum w Zbarażu. Uczyła się w Państwowym Gimnazjum Humanistycznym im. H. Sienkiewicza w Zbarażu, w którym w 1938 zdała egzamin maturalny. Następnie podjęła studia pianistyczne w Konserwatorium Polskiego Towarzystwa Muzycznego we Lwowie, przerwane w czerwcu 1941 z powodu wybuchu wojny sowiecko-niemieckiej. Wróciła do Zbaraża, w październiku 1942 zmuszona była przenieść się do tamtejszego getta, skąd jesienią tegoż roku udało jej się wydostać i wraz z siostrą przez Tarnopol dotrzeć do Lwowa. W 1943 wyjechały obie na tzw. aryjskich papierach na roboty do III Rzeszy (pracowały m.in. w fabryce i w gospodarstwach rolnych). Po zakończeniu wojny przebywała do lutego 1946 w obozie prowadzonym przez międzynarodową organizację UNRRA (United Nations Relief and Rehabilitation Administration); w tym okresie z powodu nabytej w czasie wojny gruźlicy odbyła blisko roczną kurację w sanatorium w Szwajcarii, tu też podjęła pierwsze próby literackie. W 1946 wróciła do Polski, początkowo mieszkała w Kłodzku. W 1948 wyszła za mąż za Brunona (Bronisława) Finka, inżyniera, pianistę i taternika (zm. 1983). W tymże roku na łamach szwajcarskiego pisma „Action” (nr 205 September) ukazało się jej opowiadanie Elza (w tłumaczeniu M. Wloch i L. Belleme). Na początku lat pięćdziesiątych wraz z mężem zamieszkała we Wrocławiu. W 1954-55 pracowała jako akompaniatorka w Wyższej Szkole Wychowania Fizycznego we Wrocławiu; krótko była też związana z Polskim Radiem, dla którego przygotowywała reportaże. W 1957 wyemigrowała wraz z rodziną do Izraela i osiadła w Cholonie. W 1958 ogłosiła w Izraelu opowiadanie Powrót w polskojęzycznym czasopiśmie „Od Nowa” (Tel Awiw, nr 4). W 1960-71 pracowała dla Instytutu Yad Vashem (w dziale gromadzenia świadectw osób ocalałych z Holokaustu), a w 1971-83 jako bibliotekarka w dziale muzycznym biblioteki Instytutu Goethego w Tel Awiwie. Opowiadania i fragmenty prozy ogłaszała m.in. w „Od Nowa”(Tel Awiw, 1959-62, 1965), „Wiadomościach” (Londyn, 1976), „Konturach” (Tel Awiw, 1988), „Akcentach”(Tel Awiw, 1991-93) i „Zeszytach Literackich” (1992, 2001). Była członkiem Związku Autorów Piszących po Polsku w Izraelu. W 1995 została uhonorowana nagrodą Buchman Foundation Memorial Prize przyznawaną przez Instytut Yad Vashem, w 1996 włoską nagrodą literacką Premio Moravia, w 2003 Nagrodą Specjalną Polskiego PEN Clubu, w 2008 Pras-Israel (państwową nagrodą Izraela). W 2004 otrzymała doktorat honoris causa Uniwersytetu Ben Guriona w Beer Szewie.

Miała córkę Miri [właśc. Miriam] (ur. 1952). Zmarła 27 września 2011 w Tel Awiwie; pochowana tamże na cmentarzu Kirjat Szaul.

TWÓRCZOŚĆ

1. Ha-Dagig ha-lawan. [Bajka dla dzieci; współaut.:] Chaim Mesing. Tēl Aviv: Ma’ariv 1971, 15 s.
Utwór w jęz. hebr.; tytuł pol.: Biała rybka.
2. Ha-Tanin we-ha-miwreszet ha-me’ofefet szelo. [Bajka dla dzieci; współaut.:] Chaim Mesing. Tēl Aviv: Ma’ariv 1971, 15 s.
Utwór w jęz. hebr.; tytuł pol.: Krokodyl i jego latająca szczotka.
3. Ta’alule jalde miszpachat chipuszi. [Bajka dla dzieci; współaut.:] Chaim Mesing. Tēl Aviv: Ma’ariv 1971, 15 s.
Utwór w jęz. hebr.; tytuł pol.: Psotne dziecko rodziny chrząszczy.
4. Ha-Pil be-Malkodet. [Bajka dla dzieci; współaut.:] Chaim Mesing. Tēl Aviv: Ma’ariv 1971, 15 s.
Utwór w jęz. hebr.; tytuł pol.: Słoń w pułapce.
5. Nahasz ba-Ken. [Bajka dla dzieci; współaut.:] Chaim Mesing. Tēl Aviv: Ma’ariv 1971, 15 s.
Utwór w jęz. hebr.; tytuł pol.: Wąż w gnieździe.
6. Skrawek czasu. [Opowiadania]. Powst. przed 1974. Londyn: Aneks 1987, 103 s. Wyd. nast.: Kr.: Margines* 1988; [Wwa:] Myśl* [1988]. Przedr. poszczególnych opowiadań poz. 12, 13.
Pierwodr. w przekł. hebr.: Pisat zeman. [Przeł.] N. Ben-Ami. Ramat Gan 1974, 171 s.
Holenderska nagroda literacka im. A. Frank w 1985.
Zawartość: Koniec; Skrawek czasu; Jan Krzysztof; Zabawa w klucz; Odpływający ogród; Wariat; Za żywopłotem; Zamknięty krąg; Pies; Rozmowa; Wiosenny poranek; * * * [Ukryci w ciemnych wnętrzach…]; Kriminalrat von Cholevinsky; Aryjskie papiery; Śmierć Carycy; Świnia; Titina; Przed lustrem; Czarna bestia; Noc kapitulacji; Dziesiąty mężczyzna; Drzazga; Siostra Henryka; Schron; Wesoła Zośka; Skok; Drugi brzeg; Ślad.
Przekł. inne: ang.: A scrap of time and other stories. [Przeł.:] M. Levine, F. Prose. New York 1987, wyd. nast.: London 1988, Evanston (Ill.) 1995, wyd. nast. tamże 1998, − franc.: Le jardin à la dérive. [Przeł.] L. Dyèvre. Paris 1989, wyd. nast. tamże 1991, – hiszp.: Un pedacio de tiempo y otros relatos. [Przeł.] E. Bortkiewicz Morawska. Aguadulce 2015, − niderl.: Een klein ogenblik. Verhalen uit de holocaust. [Przeł.] G. Rasch. ’s‒Gravenhage 1985, − niem.: Eine Spanne Zeit. Erzählungen. [Przeł.] K. Staemmler. Zürich 1983, wyd. nast.: Frankfurt am Main 1986, München, Zürich 1992, − włos.: Frammenti di tempo. [Przeł.] L. Quercioli Mincer. Milano 1995, wyd. nast.: Firenze 2002
Adapt.: radiowa: opowiadania Skrawek czasu: Cz. 1-3. Radio 1993, ‒ film.: opowiadania Zabawa w klucz: Le jeu de la clé. Reż.: M. Hassan. Ekran. (Francja) 1995.
7. Stół. (Rzecz na cztery głosy i basso ostinato). [Utwór dramatyczny]. „Dialog” 1988 nr 11/12 s. 50-61. Praprem. tv: Reż.: K. Lang. TVP 1992. Przedr. zob. poz. 11.
Przekł. niem.: Der Tisch. [Przeł.:] … i B. Fink. Wyd. w: I. Fink: Eine Spanne Zeit. Erzählungen. Zürich 1983, wyd. nast.: Frankfurt am Main 1986, München, Zürich 1992.
Adapt.: radiowa: Adapt.: W. Modestowicz. Radio 1992, – tv: Reż.: K. Lang. TVP 1992.
8. Podróż. [Powieść]. Londyn: Aneks 1990, 176 s. Wyd. nast.: wyd. 2. Wwa: W.A.B. 2004, wyd. 3 tamże 2012.
Wyd. jako dokument elektroniczny: Wwa: W.A.B. 2012, plik w formacie EPUB, MOBI.
Powieść została wpisana na listę stu najważniejszych książek w jęz. jidysz ogłoszoną przez Yiddish Book Center w Amherst, MA [zob.: http://www.yiddishbookcenter.org/annotated-list].
Przekł.: ang.: The journey. A novel. [Przeł.:] J. Werschler, F. Prose. New York 1992, wyd. nast. tamże 1993, − duń.: Rejsen. [Przeł.] G. Sørby. Valby 1993, − franc.: Le voyage. Roman. [Przeł.] L. Dyèvre. Paris 1992, wyd. nast. tamże 1993, 2010, − hebr.: Nēlēk b-ll-t n-šan b-yam-m. [Przeł.] D. Weinfeld. Tēl Aviv [1993], − hiszp.: El viaje. [Przeł.:] E. Bortkiewicz, J.C. Vidal. Madrid 1991, − niderl.: De reis. Roman. [Przeł.] G. Rasch. Amsterdam 1991, − niem.: Die Reise. Roman. [Przeł.] K. Staemmler. München, Zürich 1991, wyd. nast.: Frankfurt am Main 1996, Berlin 2011, − norw.: Reisen. [Przeł.] J. Brodal. Oslo 1997, − portugal.: A viagem. [Przeł.] M. Paiva de Souza. Rio de Janeiro 1998, − szwedz.: Resan. [Przeł.] M. Von Zweigbergk. Stockholm 2003, − włos.: Il viaggio. [Przeł.] D. Tozzetti. Parma 1993, wyd. nast.: Firenze [2001].
Adapt. film. pt. Das letzte Versteck = Ostatnia kryjówka: Scenariusz: Ch. Busch, P. Steinach. Reż.: P. Koralnik. Ekran. (Niemcy, Polska) 2002.
9. Ślad. Słuchowisko radiowe. „Dialog” 1990 nr 10 s. 46-55. Praprem. tv: Reż.: J. Buchwald. TVP 1998. Przedr. zob. poz. 11, 13.
10. Opis poranka. [Utwór dramatyczny]. „Dialog” 1994 nr 3 s. 5-11. Praprem. tv: reż.: J. Buchwald. TVP 1995. Przedr. zob. poz. 11.
11. Ślady. [Opowiadania i utwory dramatyczne]. Wwa: W.A.B. 1996, 204 s.
Zawartość: Próg; Drugi skrawek czasu; Alina i jej klęska; Zygmunt; Awans; Eugenia; Zmartwychwstanie piekarza; Nocne wariacje na temat; Julia; Poszliśmy już do opery; Ptaki; W podróży, nocą; Dłoń; Adres; W dzieciństwie, wieczorem; Sabina pod workami; Popołudnie na trawie; Opis poranka [poz. 10]; Ślad [poz. 9]; Stół [poz. 7].
Przekł.: ang.: Traces. Stories. [Przeł.:] P. Boehm, F. Prose. New York 1997, wyd. nast tamże 1998, − franc.: Traces. [Przeł.] L. Dyèvre. Paris 2000, ‒ hiszp.: Huellas. [Przeł.] E. Bortkiewicz. Madrid 2012, − niem.: Notizen zu Lebensläufen. Erzählungen. [Przeł.] E. Kinsky. Frankfurt am Main 1998, wyd. nast. tamże 2000, − włos.: Tracce. Racconti intorno alla Shoa. [Przeł.] C. Madonia. Firenze 2003.
12. Odpływający ogród. Opowiadania zebrane. Wwa: W.A.B. 2002, 330 s. Archipelagi.
Zawiera utwory z poz. 6 (z wyjątkiem opowiadania: Ślad) i z poz. 11 (z wyjątkiem opowiadania: Ptaki i utworów dramatycznych: Opis poranka i Stół), − nadto: Mój pierwszy koniec świata; Mdłości; Trudne Julii przyjazdy; Godzina światła.
Przekł.: hebr.: ha-Gan ha-malfig la-merḥaḳim. [Przeł.:] D. Weinfeld, B. Tene. Tēl Avic 1988, wyd. nast. tamże 2000, ‒ węgier.: Elúszó kert. [Przeł.:] M. Éles, F. Nánay, L. Pálfalvi, A. Pályi, B. Petrovszki Lajszki. [Budapeszt] 2005.
13. Wiosna 1941. [Opowiadania]. Wwa: W.A.B. 2009, 184 s. Wyd. nast. tamże 2011.
Zawiera utwory z poz. 6: Skrawek czasu; Zamknięty krąg; Odpływający ogród; Jan Krzysztof; Wariat; Aryjskie papiery; *** [Ukryci w ciemnych wnętrzach…]; Rozmowa; Za żywopłotem; Pies; Wiosenny poranek; Titina; Śmierc Carycy; Kriminalrat von Cholevinsky; Przed lustrem; Zabawa w klucz; Czarna bestia, – oraz z poz. 11: Alina i jej klęska; Zygmunt; Drugi skrawek czasu; Popołudnie na trawie; Ślad [poz. 9].
Przekł. czes.: Jaro 1941. [Przeł.] L. Daňhelová. Brno 2012.
Adapt. film. opowiadań: Spring 1941. Scenariusz: M. Lerner. Reż.: U. Barbash. Ekran. (Polska, Wielka Brytania, Izrael) 2008.
14. Opowiadania Idy Fink. Oprac. A. Łoboda. Tor.: Wydawn. Literat 2015, 149 s. Lektury Wszech Czasów, 105.
Zawiera utwory z poz. 6: Drzazga; Dziesiąty mężczyzna; Kriminalrat von Cholevinsky; Odpływający ogród; Przed lustrem; Rozmowa; Schron; Skok; Skrawek czasu; Ślad; Świnia; Wiosenny poranek; Zabawa w klucz, – oraz z poz. 11.: Awans; Popołudnie na trawie.

Wybory utworów w przekł.: hebr.: Ha-gan ha-mafling le-merchakim. Sippurim. [Przeł.:] D. Weinfeld, B. Tene. Tēl-Aviv 1988; Riszumim le-korot chaim. [Przeł.] D. Weinfeld. Tēl-Aviv 1995; Sof ha-‘olam ha-rishon sheli. [Przeł.] D. Weinfeld. Tēl-Aviv 1999; Kol ha sippurim. [Przeł.:] D. Weinfeld, B. Tene. Tēl-Aviv 2004, − niderl.: De wederopstanding van de bakker. [Przeł.] G. Rasch. Amsterdam 1988, wyd. nast. tamże 1998, ‒ słoweń.: Moj prvi konec sveta. [Przeł.] J. Unuk. Ljubljana 2011, − włos.: Descrizione di un mattino e alter opera. Salerno 1999.

Przekłady utworów Idy Fink w antologiach zagranicznych: ang.: Different voices. Women and the Holocaust. [Oprac.:] C. Rittner, J.K. Roth. New York 1993.; Truth and lamentation. Stories and poems on the Holocaust. [Oprac.:] M. Teichman, S. Leder. Urbana 1994; Art from the ashes. A Holocaust anthology. [Oprac.] L.L. Langer. New York 1995; Bearing witness. Stories of the Holocaust. [Oprac.:] H. Rochman, D.Z. McCampbell. New York 1995; The eagle and the crow. Modern Polish short stories. [Oprac.:] T. Halikowska, G. Hyde. London, New York 1996; Images from the Holocaust. A literature anthology. [Oprac.:] J.E. Brown, E.C. Stephens, J. Rubin. Lincolnwood 1997; The Oxford book of Jewish stories. [Oprac.] I. Stavans. New York 1998; Women in the Holocaust. [Oprac.:] D. Ofer, L.J. Weitzman. New York 1998; Out of the whirlwind. A reader of Holocaust literature. [Oprac.] A.H. Friedlender. New York 1999; Short fiction. Classic and contemporary. [Oprac.:] C.H. Bohner, D. Dougherty. Upper Saddle River 1999; When night fell. An anthology of Holocaust short stories. [Oprac.:] L.S. Raphael, M.L. Raphael. New Brunshwick 1999; Contemporary Polish writing in Poland. An anthology. [Oprac.:] A. Polonsky, M. Adamczyk-Grabowska. Lincoln 2001; The call of memory; Learning about the Holocaust through narrative. An anthology. [Oprac.:] K. Shawn, K. Goldfrad, W.A. Younglove. Teaneck 2008; Holocaust literature. [Oprac.] J.K. Roth. Pasadena 2008, ‒ niem.: Die Federn des weissen Adlers. Polnische Erzählungen aus 40 Jahren. [Oprac.] K. Staemmler. Frankfurt am Main 1986, – węgier.: Huszadik századi lengyel novellák. [Oprac.] L. Pálfalvi. Budapest 2007.

OPRACOWANIA (wybór)

  • Informacje od red. R. Löwa (2010), dr. B. Krupy i dr K. Famulskiej-Ciesielskiej (2013).
  • Wywiady: Spotkanie z izraelską pisarką Idą Fink. Rozm. W. Zawistowska. „Sł. Żyd. = Dos Jidisze Wort” 1994 nr 20; Zawsze chciałam pisać. Rozm. K. Bielas. „Gaz. Wybor.” 1994 nr 160; Cenne ziarna prawdy. Rozm. R. Pragier. „Midrasz” 1998 nr 7/8; Ocalić pamięć. Rozm. P. Szewc. „Nowe Książ.” 2003 nr 5; Piszę szeptem. Rozm. J. Sobolewska. „Gaz. Wybor.” 2003 nr 110; Imiona zagłady. Rozm. K. Masłoń. „Rzeczpospolita” 2004 nr 19, przedr. w: Żydzi, Sowieci i my. Wwa 2005; Blizna pamięci. Rozm. S. Bereś. „Kresy” 2005 nr 4.
  • J.M. Tjetjen: Fink Ida. [Hasło w:] Jewish writers of twentieth century. New York 2003.
  • K. Famulska-Ciesielska, S.J. Żurek: Fink Ida. [Hasło w tychże:] Literatura polska w Izraelu. Leksykon. Kraków, Budapeszt 2012.

Ogólne

  • M. ADAMIEC: Skrawek czasu Idy Fink. W: Świadectwa i powroty nieludzkiego czasu. Lubl. 1990.
  • M. HOPFINGER: Wrzesień – pora umierania. (O prozie Idy Fink). „Krytyka” 1991 nr 34/35.
  • J. WRÓBEL: Świadectwa i opłakiwania. W tegoż: Tematy żydowskie w prozie polskiej 1939-1987. Kr. 1991.
  • G. SHAKED: The name of the game: survival. „Yedi’ot Aharonot”, Nowy Jork 1993 nr z 6 VIII .
  • G. SHAKED: Playing in the theatre of the absurd. „Yedi’ot Aharonot”, Nowy Jork 1993 nr z 13 VIII .
  • I. KIEC: Idy Fink droga do formy dramatycznej. W: Teatr i dramat polskiej emigracji 1939-1989. Pozn. 1994.
  • M. WILCZYNSKI: Trusting the words: paradoxes of Ida Fink. „Modern Language Studies”, Nowy Jork 1994 nr 24/4 (Fall).
  • M. GOLDENBERG: „From a world beyond”. Women in the Holocaust. „Feminist Studies”, College Park 1996 nr 3.
  • S.R. HOROWITZ: Voicing the void. Muteness and memory in Holocaust fiction. New York 1997.
  • D.A. BROWNS: Scraps and traces. Narrative transmission strategies in the Holocaust fiction of Ida Fink, Cynthia Ozick and Elie Wiesel. Cambridge: Harvard University 1999, 182 s.
  • L.S. KREMER: Women’s Holocaust writing: memory and imagination. Lincoln 1999, passim.
  • G. RAMAS-RAUCH: Ida Fink and Holocaust literature. W: Jewish studies at the turn of twentieth century. London 1999.
  • K. SOKOŁOWSKA: Droga jako zapowiedź kresu. (O prozie Adolfa Rudnickiego i Idy Fink). W: Człowiek w drodze. T. 1. Bydg. 2000.
  • M. ORSKI: Skrawki pamięci. W tegoż: Lustratorzy wyobraźni, rewidenci fikcji. Wwa 2003.
  • D. GŁOWACKA: Znikające ślady. Emanuel Levinas, literackie świadectwo Idy Fink i szuka Holokaustu. „Lit. na Świecie” 2004 nr 1/2.
  • E.S. FINE: An eye on a strap of World. Ida Fink’s hidden witnesses. W: Jewish American nad Holocaust literature. Representation in the postmodern World. Albany 2004.
  • S. VICE: Children writing the Holocaust. New York 2004, passim.
  • A. KURYŁEK: „Pamięć uspokajana, znaczy martwa”. Ida Fink. W: Pisarze polsko-żydowscy XX wieku. Wwa 2005.
  • I. ŚWIATŁOWSKA-PRĘDOTA: Po obu stronach muru: dziecko żydowskie jako ofiara Holocaustu (autobiografie Romy Ligockiej, Idy Fink, Aliny Margolis-Edelman i Josepha Bainvolla). „Orbis Linguarum” 2005 vol. 28.
  • B. TARNOWSKA: Smak obcości. „Nowiny-Kur.”, Tel Awiw 2005 nr z 21 I.
  • M. WOŁK: Ja – ona, ona – ja. Gramatyka podmiotu w autobiograficznej prozie Idy Fink i Hanny Krall. W: Stosowność i forma. Jak opowiadać o Zagładzie. Kr. 2005.
  • K. FAMULSKA: Budowanie tożsamości w utworach I.F „Acta Univ. Nicolai Copernici. Filol. Pol.” 2006 z. 63.
  • M. RUTKOWSKA: Podróże pamięci. Twórczość Idy Fink. W: Proza polska na obczyźnie. T. 2. Rzesz. 2007.
  • K. FAMULSKA-CIESIELSKA: Polacy, Żydzi, Izraelczycy. Tożsamość w literaturze polskiej w Izraelu. Tor. 2008, passim.
  • E. KOTARSKA: Doświadczenie czasu w twórczości Idy Fink. „Acta Univ. Lodz. Folia Litteraria Polonica” 2013 z. 13.
  • K. FAMULSKA-CIESIELSKA: Ida Fink. „Arch. Emigracji” 2011 z. 1/2 (14/15).
  • M. ORSKI: „Skrawki” prawdy czasu. „Odra” 2011 nr 12.
  • J. SZCZĘSNA, T. SOBOLEWSKI: Zmarła Ida Fink. „Gaz. Wybor.” 2011 nr 226.
  • M. WILCZYŃSKI: Najmniej słów. Doświadczenie Zagłady w prozie Idy Fink. W: Wojna i postpamięć. Gdańsk 2011.
  • A. RZĄDCA: Foto-Grafie. Fotografische Narrativität im Werk von Ida Fink. Foto-bio-grafisches Erzählen in der polnischen Literatur. München: Akademische Verlagsgemeinschaft München 2012, 128 s.
  • M. BEDNAREK: Na marginesie historii (Iłłakowiczówna, Woroszylski, Fink). W tejże: Mikrokosmos literacki. Pozn. 2013.
  • K. SOKOŁOWSKA: Zdziwienie zamiast krzyku. O opowiadaniach Idy Fink. „Białost. Studia Literaturoznawcze” 2013 [t.] 4.
  • M. WILCZYŃSKI: Polska proza galicyjska przed wojną i po wojnie. Bruno Schulz w kontekście literatury katastrofy. „Schulz Forum” 2015 [nr] 5 [dot. też L. Buczkowskiego i Z. Haupta].

Skrawek czasu

  • H. DATNER-ŚPIEWAK: Urodzona w Zbarażu. „Res Publica” 1987 nr 4.
  • R. GORCZYŃSKA. „The Polish Review”, Nowy Jork 1987 nr 4.
  • J. KAPLAN. „New York Times Book Review”, Nowy Jork 1987 nr z 12 VII.
  • T. KARREN: O „Skrawku czasu” Idy Fink. „Tydzień”, Londyn 1987 nr 21.
  • A. POSPIESZALSKI. „Kultura”, Paryż 1987 nr 7/8.
  • S. WYGODZKI: Ida Fink. „Nowiny-Kur.”, Tel Awiw 1987 nr z 5 VI.
  • J. PILLING. „Times Literary Supplement”, Londyn 1988 nr z 26 VIII.
  • E. SARTORI. „Prairie Schooner”, Lincoln, NE 1988 nr 2.
  • Y. SHALITT. „Nowiny-Kur.”, Tel Awiw 1988 nr z 30 X.
  • W. BEREŚ: Szepty Idy Fink. „Tyg. Powsz.” 1988 nr 29.
  • M. JAGIEŁŁO: Po tamtym. „Krytyka”* 1988 nr 28/29.
  • J.J. MACIUSZKO. „World Literature Today”, Norman, OK 1988 nr 2.
  • M. MALISZEWSKA: Świadectwo Idy Fink. „Znak” 1988 nr 11.
  • J. WRÓBEL: O opowiadaniach Idy Fink. „Arka”* 1988 nr 23.
  • M. ADAMIEC: „Skrawek czasu” Idy Fink. W: Świadectwa i powroty nieludzkiego czasu. Lubl. 1990.
  • P. CALDERÓN: Doświadczenie wykluczenia widziane od środka. „Skrawek czasu” Idy Fink i jego polska recepcja. „Pam.Lit.” 2015 z. 3.
  • P. CALDERÓN: Motyw gwałtu w opowiadaniu „Aryjskie papiery” [z tomu „skrawek czasu”] i w dramacie „Nasza klasa” Tadeusza Słobodzianka. „Teksty Drugie” 2015 nr 2.

Stół

  • M. OBŁAMKA: Stół Idy Fink. „Antena” 1992 nr 14.

Podróż

  • M. LALAK: Podróże z podróży. „Nowe Książ.” 1991 nr 5, przedr. w tegoż: Niepokojąca renta. Szczec. 2004.
  • J. ŁUKASIEWICZ: Głos dobry. „Odra” 1992 nr 1.
  • H. MITGANG: Words as a shield against the Nazis. „New York Times”, Nowy Jork 1992 nr z 19 VIII.
  • N. SHERMAN. „The Jewish Reader”, Amherst, MA 2003 nr 9.
  • M. CUBER: Wziąć wojnę na język. „Odra” 2004 nr 4.
  • J. GIZELLA: Wojenna Akademia Przetrwania. „Czas Kult.” 2004 nr 5/6.
  • J. PALIWODA: Podróż bez końca. „ArtPapier” 2004 nr 10.
  • M. ORSKI. „Prz. Powsz.” 2004 nr 3.
  • R. OSTASZEWSKI: Podróż po kres strachu. „Tyg. Powsz.” 2004 nr 24.
  • J. SOBOLEWSKA: Powieść diament. „Gaz. Wybor.” 2004 nr 40.
  • M. TABACZYŃSKI: Proza życia (mimo wszystko). „Borussia” 2004 nr 33/34 [dot. też: Odpływający ogród].
  • I. MILNER: Towards a new reading of Fink’s „The Journey”. W: Comparative central european holocaust studies. West Lafayette, IN 2009.

Opis poranka

  • M. ORSKI: Dotrzeć do dna prawdy. „Dialog” 1994 nr 3.

Ślady

  • Y. SHALITT. „Nowiny-Kur.”, Tel Awiw 1996 nr z 27 XII.
  • F. EBERSTADT: Images of an extinguished world. „New York Times”, Nowy Jork 1997 nr z 24 VIII.
  • J. ŁUKASIEWICZ: Ślady w pamięci. „Nowe Książ.” 1997 nr 3.
  • M. ORSKI: „Skrawki czasu” Idy Fink. „Arkusz” 1997 nr 5.
  • M. PIASECKI: Wyczerpanie konwencji? „Gaz. Wybor.” 1997 nr 6.
  • R.K. WILSON. „World Literature Today”, Norman, OK 1998 nr 2.

Odpływający ogród

  • M. MIZURO: Zbrodnia w raju. „Odra” 2003 nr 9.
  • M. ORSKI: Ślady czasu zagłady. „Prz. Powsz.” 2003 nr 5.
  • J. SOBOLEWSKA: Świat na końcu świata. „Przekrój” 2003 nr 7.
  • T. SOBOLEWSKI: Po końcu świata. „Gaz. Wybor.” 2003 nr 110.
  • P. ŚLIWIŃSKI: Przeszły nieprzedawniony. „Tyg. Powsz.” 2003 nr 12.
  • H. ZAWORSKA: Twarda czułość. „Nowe Książ.” 2003 nr 5.
  • M. SOBCZYK: Pamięć i empatia. „Polonistyka” 2004 nr 4.
  • M. TABACZYŃSKI: Proza życia (mimo wszystko). „Borussia” 2004 nr 33/34 [dot. też.: Podróż].
  • M. ZALESKI: Jedyna instancja. W tegoż: Echa idylli w literaturze polskiej doby nowoczesności i późnej nowoczesności. Kr. 2007 [dot. też: H. Grynberg: Sielanka – Siaj; M. Bieńczyk: Tworki; A. Appelfeld: Badenheim 1939; P. Szewc: Zagłada].
  • A. TATAR: Przyzwyczajenie do Zagłady Żydów – analiza i interpretacja utworu „Odpływający ogród” Idy Fink. „Teksty Drugie” 2013 nr 5.

Wiosna 1941

  • S. BURYŁA: Proza, która onieśmiela. „Pogranicza” 2009 nr 4.
  • U. PAWLICKA: Uchwycić nieuchwytne „skrawki pamięci”. „Portret” 2009 nr 28.
  • P. SMOLEŃSKI: Szukanie normalności. „Gaz. Wybor.” 2009 nr 200.
  • J. SOBOLEWSKA: Pełnia i Zagłada. „Polityka” 2009 nr 11.
  • M. ORSKI: „Skrawki” najtrudniejszego czasu. „Prz. Powsz.” 2010 nr 2.