Ignacy Stanisław FIUT
ur. 1949
Pseud.: Igor Mostowicz.
Poeta, eseista, krytyk literacki, filozof.
Zob. też.: TWÓRCZOŚĆ, OPRACOWANIA (wybór)
BIOGRAM
Urodzony 12 listopada 1949 w Nowym Sączu w rodzinie chłopskiej; syn Władysława Fiuta i Marii z Ramsów. Dzieciństwo spędził we wsi Mostki pod Starym Sączem, gdzie rodzice mieli gospodarstwo. Od 1963 uczęszczał do Liceum Ogólnokształcącego im. M. Curie-Skłodowskiej w Starym Sączu. W 1967 otrzymał maturę i zaczął studiować biologię na Uniwersytecie Jagiellońskim (UJ) w Krakowie; studia ukończył w 1972. Równocześnie w 1971 podjął także studia filozoficzne na UJ; w 1977 uzyskał magisterium. W 1975 rozpoczął pracę na stanowisku asystenta w Zakładzie Filozofii Marksistowskiej (później Zakład Filozofii) w Instytucie Nauk Społecznych Akademii Górniczo-Hutniczej (INS AGH) w Krakowie. W 1978 został członkiem Polskiego Towarzystwa Filozoficznego. Już w czasie studiów zainteresował się ruchem poetyckim; sympatyzował z grupami poetyckimi studentów polonistyki UJ Tylicz i Wprost; w 1970 otrzymał III nagrodę w konkursie jednego wiersza, zorganizowanym przez Klub Nowy Żaczek w Krakowie. Debiutował wierszem inc. „na chodniku obok Luwru…” (fragment większej całości), opublikowanym w 1981 na łamach „Magazynu Kulturalnego” (nr 3); w piśmie tym drukował także w latach następnych. Nadto wiersze ogłaszał m.in. w „Miesięczniku Literackim” (1983-86, 1989) i „Piśmie Literacko-Artystycznym” (1989). W 1984 obronił na Wydziale Filozoficzno-Historycznym UJ rozprawę doktorską pt. Heglowska i Heideggerowska koncepcja niebytu i negacji (promotor prof. Władysław Stróżewski) i od tegoż roku do 1988 pełnił funkcję kierownika Zakładu Filozofii w INS AGH. W 1989 został zatrudniony w Pracowni Analizy Zawartości Prasy w Ośrodku Badań Prasoznawczych UJ, którą w 1990-98 kierował. W tym czasie wchodził w skład redakcji „Zeszytów Prasoznawczych” i czasopisma filozoficznego „Nowa Krytyka”. W 1989 był współzałożycielem, a następnie członkiem Małopolskiego Towarzystwa Ornitologicznego, w którego pracach naukowo-badawczych aktywnie uczestniczył; za tę działalność był wielokrotnie nagradzany. Od 1989 współpracował z prasą lokalną, umieszczając na jej łamach recenzje i wiersze, m. in. w „Gazecie Nowosądeckiej”, „Kurierze Starosądeckim”, „Znad Popradu”, „Almanachu Sądeckim”, „Almanachu Limanowskim”. W 1990 został członkiem Krakowskiego Klubu Artystyczno-Literackiego, przekształconego w 2000 w Stowarzyszenie Twórcze Artystyczno-Literackie; był redaktorem i autorem posłowi do tomików poetyckich wydawanych przez Klub, a potem Stowarzyszenie. Uczestniczył w wielu imprezach literackich, m.in. w „Pożegnaniu Lata Poetów” (od 1990), „Krakowskiej Nocy Poetów” (od 1993), „Listopadzie Poetyckim” (2006, 2009), „Międzynarodowej Galicyjskiej Jesieni Literackiej” (od 2009). W 1991 został członkiem ZLP; okresowo pełnił funkcję przewodniczącego Sądu Koleżeńskiego i Komisji Rewizyjnej przy Zarządzie Głównym Związku, a w 1993-98 jako członek Zarządu Oddziału Krakowskiego ZLP opiekował się Kołem Młodych. W 1994-98 był twórcą i redaktorem gazety literackiej „Magdalenka Literacka” wychodzącej w Śródmiejskim Ośrodku Kultury w Krakowie; umieszczał tam także swoje teksty (także pod pseudonimem: Igor Mostowicz); nadto publikował m. in. w „Zeszytach Prasoznawczych” (1995-2015, z przerwami; pod pseud.: Igor Mostowicz), „Metaforze” (1996, 2000-01), „Końcu Wieku” (1996-2003) (też pod pseud.: Igor Mostowicz), i w „Okolicach Poetów” (2012). W 1994 przebywał na trzymiesięcznym stypendium Rządu Republiki Austrii w Instytucie Konrada Lorenza w Altenbergu. W tymże roku uzyskał habilitację na UJ na podstawie rozprawy pt. Filozofia ewolucyjna Konrada Zachariasa Lorenza. Studium problemowe i historyczne. W 1997 otrzymał stanowisko profesora nadzwyczajnego AGH.W 1999 został ponownie kierownikiem Zakładu Filozofii od 2001 w nowopowstałym Wydziale Nauk Społecznych Stosowanych AGH (w miejsce dawnego INS AGH), od 2009 po zmianie nazwy, Katedry Kulturoznawstwa i Filozofii na Wydziale Humanistycznym AGH, a następnie kierownikiem Pracowni Filozofii i Komunikologii w tejże Katedrze. W 2000 wszedł w skład redakcji kwartalnika „Forum Myśli Wolnej. Krakowski Magazyn Racjonalistów”; w 2005 objął funkcję zastępcy redaktora naczelnego tego pisma. W 2007 został członkiem Polskiego Towarzystwa Komunikacji Społecznej. W 2008 wszedł do zespołu redakcyjnego miesięcznika „Gazeta Kulturalna”, a w 2009 kwartalnika „Hybrydy. Pismo Artystyczno-Literackie Stowarzyszenia Twórczego POLART”. W tym okresie drukował teksty m.in. w piśmie krakowskiego oddziału ZLP „Literat Krakowski” (2012-2015). W 2014 otrzymał tytuł naukowy profesora. Odbył podróże, m. in. do Paryża (1979, 1996, 2013), Moskwy (1986, 1993) i Wiednia (1994, 2010), gdzie przebywał na półrocznych stypendiach naukowych oraz do Londynu (2004) i Rzymu (2009). Wyróżniony, m.in. Srebrną Odznaką Zrzeszenia Studentów Polskich (1970), Srebrną Odznaką Ludowych Zespołów Sportowych (1972), Złotym Medalem Zasługi dla Województwa Nowosądeckiego (1986).
Ma dwoje dzieci Joannę Paulinę (ur. 1974; po mężu Bierówka) i Michała Władysława (ur. 1997). Mieszka w Krakowie.
TWÓRCZOŚĆ
Poza rozprawami ściśle z dziedziny filozofii opublikował:
1. Próba zapytywania. [Wiersze]. Kr.: Bibl. „Pis. Lit.-Artyst.” 1989, 30 s.
2. Prawo natury. [Wiersze]. Kr.: Krak. Klub Artyst.-Lit. 1991, 21 s.
3. Człowiek według Alberta Camusa. Studium antropologii egzystencjalnej. Kr.: Krak. Klub Artyst.-Lit. 1993, 122 s.
4. Zoologia rozumu. [Wiersze]. Kr.: Krak. Klub Artyst.-Lit. 1993, 40 s.
5. Logika serca. [Wiersze]. Kr.: Krak. Klub Artyst.-Lit. 1996, 44 s.
6. Światy poetów. Szkice literacko-filozoficzne z lat 1980-1996. Kr.: Krak. Klub Artyst.-Lit. 1996, 116 s.
Zawartość: Słowo od autora. – Rozdz. I. Między wierszem a filozofią: Sztuka i jej „dialectica magma” [dot. W. Stróżewskiego] ; Filozofowie i ich „licentia poetica” [dot. W. Jaworskiego]; Od choroby do twórczości; Krytyczna wizja literatury Bogusława S. Kundy; Poezja fizjologii bytu [dot. M. Obarskiego]; Poeci zmierzający do korzeni myśli [K. Lipiński, W. Jaworski, S. Franczak]; Poeta płoszy sensy [dot. S. Czerniaka]; Strach i śmiech metafizyczny [dot. W. Jaworskiego]; Poezja „parującego karła” [dot. J. Tulika]; Trzebiatowski – poeta panerotyczny; Janusza Orlikowskiego wojna o piękną poezję; Pokolenie 1980-1970 [tu błędny zapis; powinno być 1968-1970]; Czasopisma i pokolenia; Twórczość poetycka krakowskich Konfratrów. – Rozdz. II. Świat ich dzieli – poezja łączy: Pisane „logiką serca” [dot. T. Śliwiaka]; Z wierszem wśród ludzkich spraw [dot. B.S. Kundy]; Poezja traktatem pisana [dot. K. Szlagi]; Poeta i historia [dot. A. Kaliszewskiego]; Hymny czterdziestoletnich [dot. J. Barana, A. Ziemianina, A. Warzechy]; Rozterki egzystencjalne trojga poetów [K. Szlagi, J. Solanowej i H. Hipnera]; Poetycki wymiar codzienności [dot. T. Truszkowskiej]; W duchu „Nowej Fali”; Poezja z pamięci [dot. A. Zagajewskiego]; Rytmy przemijania [dot. A. Zemanek]; Poetyckie hipotezy; Na styku pamięci i aktualności [dot. E. Węgrzyna]; Poezja Leszka Moczulskiego i Wojciecha Kawińskiego; Prawda krzepi nadzieję; Warzecha i Ziemianin – poeci Sądecczyzny; Dwie odsłony poetyckie Stanisława Franczaka; Inspiracje bieszczadzkie [dot. S. Franczaka]; Zbuntowana pamięć [dot. H. Wietrznego]; Z pamięci kamieni; Poezja niezgody egzystencjalnej; Pochwała prowincji ; Pomiędzy nostalgią a winą [dot. A.K. Torbusa]; Świnia muzą; Poezja i witraże [dot. J. Lubarta-Krzysicy]; Poetyckie tęsknoty z Zaolzia; Kochane smutki i dmuchawce [dot. A. Zemanek]; Papusza – cygański świat poezji; Jerzy Harasymowicz i jego przyjaciele; Poezja budująca wspólnotę [dot. J. Kawalca]. – Rozdz. III. Słowem uderzają w świat: Krzyk o nadzieję [dot. J. Ślusarczyk-Latos]; Poezja podróżna; Sny poety [M. Pieniążek]; Dusza Bieszczadów [dot. A. Jasickiego]; Poezja Agaty [Polak], Marzanny [Fiałkowskiej-Pyzowskiej] i Agnieszki [Chorąży]; Szalona kochanka [dot. E. Ornatowskiej]; Egzystencjalne klimaty Andrzeja M. Hrabca; Wiersze anarchistów; Między chucią a zakochaniem; Młodzi nadwrażliwi. – Rozdz. IV. Pochyleni nad przyrodą: ZEN mistrza Jerzego [Harasymowicza]; Liryczne oswajanie świata; W klimacie przyjaźni; Modlący się do drzewa [dot. J. Oszeldy]; Wkomponowany w krajobraz [dot. P. Załęskiego]; Haiku w kniei białowieskiej; Indianie tańczą poezję; Gry ekologiczne [dot. J. Kawalca]; Kosmos duszy – dusza Kosmosu [dot. H. Skolimowskiego]; Ballady „duszy lasu”; Wiersze dzieciaków.
7. Wyznania Różowej Pantery. [Wiersze]. Kr.: Stow. Twórcze Krak. Klub Artyst.-Lit. 1999, 39 s.
8. Czas na egzorcystę. [Wiersze]. Kr.: Stow. Twórcze Artyst.-Lit. 2004, 53 s.
Zawiera cykle: Cz. I. Z ekologii słowa; Cz. II. Moralność rzeczy; Cz. III. Anatomia trwania.
9. Kulturowa tożsamość poetów. Prezentacje i analizy. Kr.: AGH [Akad. Górniczo-Hutnicza] Uczelniane Wydawn. Nauk.-Dydaktyczne 2008, 136 s.
Zawartość: Słowo wstępne. – Rozdz. I. Głosy poetów stają się coraz cichsze; Rozdz. II. Poetyckie nadzieje i wizje na progu nowego milenium; Rozdz. III. Miłość w poetyckich dyskursach; Rozdz. IV. Jesień jest dla poetów pełna słowobrania; Rozdz. V. Powracając do swoich ojczyzn mentalnych; Rozdz. VI. Egzystencjalne wynaturzenia poetów; Rozdz. VII. Fruwając między niebem a ziemią; Rozdz. VIII. Nowe siły w poezji polskiej; Rozdz. IX. Gry słowne poetów, czyli wędrówki po ich światach mentalnych; Rozdz. X. Stary Sącz i jego kultura jako źródło inspiracji poetów; Rozdz. XI. W poszukiwaniu własnej tożsamości; Rozdz. XII. Poezja a postmodernizm.
10. Polisemia piękna. [Wiersze]. Kr.: Stow. Twórcze Artyst.-Lit. 2009, 51 s.
Zawiera cykle: Cz. I. Kalendarz poety; Cz. II. Z życia prawdy; Cz. III. Jesteśmy falą.
11. Moja Samotrake. Wybór wierszy 1979-2009. Wybór: S. Franczak. Kr.: Tow. Kultury Świeckiej 2011, 152 s.
12. Moje sny i inne wiersze. Kr.: Wydawn. Aureus 2014, 43 s.
Cykle: Cz. 1. Moje sny (I). – Cz. 2. Tryptyk rzymski i inne wiersze. – Cz. 3 Moje sny (II).
13. Tożsamości światów poetów. [Szkice]. Wydz. Hum. Akademii Górniczo-Hutniczej. Kr.: Wydawn. Aureus 2014, 219 s. Idee i Myśliciele. Wyd. z podtyt. The identity of the poets worlds. Kr.: Wydawn. Aureus tamże 2014, 235 s. Idee i Myśliciele, t. 17.
Zawartość: Wstęp: Tożsamość jako forma przynależności społecznej i kulturowej. – Rozdz. 1. Poeci o wadze znaczenia słowa. – Rozdz. 2. Peregrynujące wersy wędrujących poetów. – Rozdz. 3. Droga ku korzeniom tożsamości osobistego świata poetyckiego. – Rozdz. 4. Odnajdywanie własnego edenu tożsamości twórczej. – Rozdz. 5. Taniec poetek w teatrze życia codziennego. – Rozdz. 6. Ciężar tożsamości a kreacja światów alternatywnych. – Rozdz. 7. Eksperymenty ze światami alternatywnymi. – Rozdz. 8. Metamorfozy poetyckie współczesnego świata. – Rozdz. 9. Poezja osobistego widzenia tożsamości świata. – rozdz. 10. Migracje tożsamości po świecie rzeczywistym. – Rozdz. 11. Zamiast zakończenia: tożsamość świata literackiego Juliana Kawalca.
14. Współczesne transformacje medialne. Prasa bezpłatna, nowe media i etyka. Kr.: Wydawn. Aureus 2015, 221 s. Wydz. Hum. Akad. Górniczo-Hutniczej. Idee i Myśliciele.
Prace redakcyjne
1. M. Pieniążek: Zasypiam w twoich oczach. [Wiersze]. Red. i posł.: I.S. Fiut. Kr.: Krak. Klub Artyst.-Lit. Ofic. Wydawn. 1994, 55 s.
2. J.A. Wątorek: Prośba o czułość. [Wiersze]. Red.: I.S. Fiut. Posł.: E. Basara-Lipiec. Kr.: Krak. Klub Artyst.-Lit. 1995, 64 s.
3. A.M. Hrabiec: Szczęsny tryptyk. [Wiersze]. Red. i posł.: I.S. Fiut. Kr.: Krak. Klub Artyst.-Lit. 1998, 86 s.
4. J. Orlikowski: Radość i dyskoteka. [Eseje i szkice]. Przedm. i red.: I.S. Fiut. Kr.: Krak. Klub Artyst.- Lit. 1998, 154 s.
5. S. Szeliga: Na wariackich papierach. [Opowiadania]. Red.: I.S. Fiut. Kr.: Stow. Twórcze Krak. Klub. Artyst.-Lit. 1999, 135 s.
6. A. Wojtas: Zatyle. [Wiersze]. Red. i posł.: I.S. Fiut. Kr.: Stow. Twórcze Krak. Klub Artyst.- Lit. 2000, 75 s.
7. Stanisław Franczak. [Szkice]. [Oprac.:] I.S. Fiut. [Red.:] E. Bochenek. Kr.: Tow. Kultury Świeckiej 2010, 245 s. Profile Artyst.–Lit., 1.
Tu I.S. Fiuta: Omówienie twórczości: Śladami słów po ścieżkach poezji S. Franczaka; W kręgu prozy S. Franczaka, s. 7-40.
8. P. Oprzędek: Bliżej. [Wiersze]. Posł. i red.: I.S. Fiut. Kr.: Wydawn. i Drukarnia Tow. Słowaków w Polsce 2016, 62 s.
OPRACOWANIA (wybór)
Ank. 2011, 2013.
Ogólne
M. DZIWISZ: Troisty jubileusz I.S. Fiuta. „Forum Myśli Wolnej” 2010 nr 46/47.
Powrót na górę↑
Prawo natury
S. CZERNIAK: Liryka i natura. „Lektura” 1993 nr 1/3.
K. STRZELEWICZ: Poetycki lód. „Koniec Wieku” 1992 nr 5.
Zoologia rozumu
S. FRANCZAK: Rozum i natura. „Magdalenka Lit.” 1995 nr 7/9.
Światy poetów
W. KAJTOCH. „Zesz. Prasozn.” 1997 nr 1 /2.
Czas na egzorcystę
D.M. SUŁKOWSKA: Poezja przeciw demonom? „Akant” 2004 nr 13.
Polisemia piękna
D.M. SUŁKOWSKA: Prawdy jesiennej fali. „Akant” 2010 nr 5.
Moje sny i inne wiersze
D.M. SUŁKOWSKA: Senne wędrówki po meandrach bytu. „Akant” 2015 nr 1.
Współczesne transformacje medialne
K. WASILEWSKI. „Studia Medioznawcze” 2016 nr 3.
