NPLP
\
Polscy pisarze i badacze literatury przełomu XX i XXI wieku
\
G
\
Jan GONDOWICZ

Jan GONDOWICZ
Autorka hasła: Marlena Sęczek

Jan GONDOWICZ
Autorka hasła: Marlena Sęczek

ur. 1950

Pseud. i krypt.: Gracjan Pyrek; J.G.; Jacek Broeder; jg.; Ludwik Felc; M.K.; Marek Biedka; S.R.; Scriptores.

Krytyk literacki, eseista, felietonista, tłumacz.

Zob. też TWÓRCZOŚĆ, OPRACOWANIA (wybór)

BIOGRAM

Urodzony 4 czerwca 1950 w Warszawie; syn Mariana Gondowicza, byłego oficera Wojska Polskiego, i Łucji z Balwińskich, pianistki. Uczęszczał do XXVIII Liceum Ogólnokształcącego im. J. Kochanowskiego w Warszawie. Od 1968 studiował polonistykę na Uniwersytecie Warszawskim (UW). Przez wiele lat był zamiłowanym taternikiem; zarobkował m.in. prowadzeniem obozowisk w Tatrach. Debiutował w 1971 na łamach tygodnika „Kultura” (nr 16) recenzją pt. „Tożsamość” do ustalenia, dotyczącą powieści T. Parnickiego; z tygodnikiem tym współpracował następnie do 1977 jako krytyk literacki. Od 1972 regularnie publikował recenzje i felietony w „Nowych Książkach” (od 1999 w cyklu Języczek uwagi). Pracował m.in. jako redaktor działu krytyki w miesięczniku „Nowy Wyraz” (1972-73), lektor w Państwowym Instytucie Wydawniczym (1972-82) i w Wydawnictwie Poznańskim. W 1973 uzyskał magisterium i był do 1976 asystentem stażystą w Zakładzie Teorii Literatury Instytutu Literatury Polskiej UW. W 1975-82 wykładał na Stołecznym Uniwersytecie Powszechnym TWP w Warszawie. W tym czasie recenzje książkowe regularnie publikował także w „Miesięczniku Literackim” (1973-74, 1976) i „Tygodniku Kulturalnym” (1979-81), a także w „Studencie” (1973-75), „Argumentach” (1977-78), „Literaturze na Świecie” (1979, 1985-86), „Radarze” (1980-81), „Więzi” (1982, 1983, 2005), „Przeglądzie Katolickim” (1984-89; często podp. jg), „Przeglądzie Powszechnym” (1987), „Res Publice” (1987-88). Pisał także recenzje filmowe drukowane w „Filmie” (1980-82) i „Kinie” (1985-86). Publicystykę sportową ogłaszał w pismach: „Taternik” (1980-88) i „Bularz” (1986-89). Artykuły ogłaszał także w pismach drugiego obiegu, takich jak: „bruLion” (1988-1990), „IKS” (1981; podp. J.G.), „Ziarno” (1982; podp. S.R.), „Przegląd Wiadomości Agencyjnych” (1985, 1989; podp. Ludwik Felc), „Tygodnik Mazowsze Solidarność” (1987-88; podp. Jacek Broeder), „Wezwanie” (1982, 1984; podp.: M.K., Gracjan Pyrek) „Wybór” (1985-86, 1988; podp. Gracjan Pyrek, Ludwik Felc, Jacek Broeder, Scriptores, Marek Biedka). W latach osiemdziesiątych współpracował też z wydawnictwami jako redaktor naukowy. W 1986-98 był asystentem kierownika literackiego zespołu filmowego „Perspektywa”, Janusza Morgensterna. W 1987 poślubił wieloletnią partnerkę Joannę, artystkę graficzkę. Jako tłumacz debiutował w 1988 przekładem fragmentu eseju J. Brodskiego Mniej niż jeden, opublikowanym w podziemnym piśmie „Wybór” (nr 16) pt. Josif Brodski o sobie. Tłumaczył utwory z literatury rosyjskiej. W 1991-94 był członkiem redakcji miesięcznika „Społeczeństwo Otwarte”, tam też zamieszczał recenzje książkowe, publicystykę i przekłady. Następnie wraz z żoną prowadził w Warszawie wydawnictwo Małe (1995-2002), zajmował się m.in. redagowaniem publikowanych tam przekładów. Był autorem kilkudziesięciu haseł osobowych wprowadzonych dodatkowo w polskiej edycji Oksfordzkiego słownika biograficznego wydanego w 1999. Szkice, recenzje i przekłady ogłaszał m.in. w następujących czasopismach: ponownie „Film” (1990-92) i „Literatura na Świecie” (1990-91, 1998, 2001, 2003-04, 2006, 2015), a także „Gazeta Wyborcza” (1990-96; w 1990-91 redaktor działu książkowego), dodatek „Życia Warszawy” – „Ex Libris” (1993-96), „Przekrój” (1994, 1998-2004), „Rzeczpospolita” (1996-2002), „Tygodnik Powszechny” (1996-2000, 2002, 2004, 2007, od 2010), „Res Publica Nowa” (1998-99), „Konteksty” (1999, od 2003), „Dialog” (od 2006), „Teatr” (2007, 2011, 2013), „De Musica” (2009), „Kwartalnik Filmowy” (2009), „Przestrzenie Teorii” (2011, 2013), „Pamiętnik Teatralny” (2012) oraz internetowe pismo „dwutygodnik.com” (2010-13; od 2011 w cyklu Skok w bok). Stały felieton taternicki ogłaszał w 2003-13 w organie Klubu Wysokogórskiego w Warszawie „Azero”. W 2006 zainicjował w Edipresse Polska serię Kolekcja Ludzie, Czasy, Dzieła, przedstawiającą sylwetki polskich malarzy, w której przez dwa lata zredagował dwadzieścia sześć albumów. W tym samym czasie był redaktorem serii Klasycy sztuki wydawanej przez „Rzeczpospolitą”. W 2009-12 współredagował kwartalnik „Migotania, przejaśnienia”, w którym ogłaszał cykl aforyzmów Odpryski. W tym samym okresie prowadził zajęcia na temat groteski w Laboratorium Dramatu przy Teatrze Dramatycznym w Warszawie. W 2011-13 był członkiem jury Nagrody Literackiej Nike. Mieszka w Warszawie.

TWÓRCZOŚĆ

1. Zoologia fantastyczna (uzupełniona). Z dodaniem układu systematycznego A. Pisarka. [Studia z historii wyobraźni]. Wwa: Małe 1995, 144 s. Wyd. 2 uzup. Wwa: Wydawn. CiS 2007, 317 s.
W wyd. 2 także tłum. tekstów innych autorów.
Adapt. teatr. pt. Ampuć, czyli zoologia fantastyczna. Reż.: W. Hołdys. Kr., T. Mumerus 2012.
2. Małgorzata Saramonowicz. [Szkic biograficzny]. [Przeł.] J. Arlt. Kr.: Villa Decius. Arbeitsgruppe Literatur Polska 2000, 2000, 22 s.
Tekst w jęz. niem. – Zawiera także fragm. prozy M. Saramonowicz oraz fragm. recenzji i wywiad.
3. Rijksmuseum, Amsterdam. [Przewodnik]. Teksty J. Gondowicz. Wwa: Rzeczpospolita, HPS 2007, 143 s. Wielkie Muzea, t. 25.
Dodatek do „Rzeczpospolitej”.
4. Anatomia zgorszenia. [Szkice]. Współwyd. z G. Sieczkowski: Kroniki podkasane pt. Cały ten seks. Koncepcja, projekt i realizacja graf.: R. Maciej. Wwa: Baobab; Linea Corporis [2008] s. 71-103.
5. Pan tu nie stał. Artykuły drugiej potrzeby. [Felietony]. Wwa: Wydawn. Nisza 2011, 290 s.
Felietony drukowane m.in. w „Nowych Książ.”, „Kontekstach”, „NaGłosie”, „Czasie Kult.”, „Odrze” w l. 1994-2010.
6. Paradoks o autorze. [Szkice]. Kr.: Korporacja Ha!art 2011, 300 s. Linia Krytyczna, 6.
Szkice lit. drukowane m.in. w „Kontekstach”, „Nowych Książ.”, „Gazecie o Książ.”, „Twórczości”, „Tyg. Powsz.”, „Gaz. Wybor.”, „Midraszu”, „Przestrzeniach Teorii”, „Dialogu”, „Teatrze”, „Pam. Teatr.”, „Lit. na Świecie” w l. 1994-2010.
Zawartość: Wyspa piratów [dot.: R.L. Stevenson: Wyspa skarbów]. – Strona Meduzy: Bagaż z Szebutyniec [dot.: A.S. Kowalczyk: Niespieszny przechodzień i paradoksy]; Kolekcjoner szczelin [dot. Z. Krzyżanowskiego]; Woland in Poland [dot.: B. Sokołow: Leksykon życia i twórczości Michaiła Bułhakowa]; Produkcyjniak jako koszmar [dot. twórczości A. Płatonowa]; Ręce [dot. twórczości A. Płatonowa]; Koń rydzy [dot.: I. Babel: Armia Konna]; Off limits [dot. twórczości K. Waginowa]; Ból, czar i sp. [dot. D. Charmsa]; W czarnym lustrze [dot. K. Malewicza]. – Strona syren: Upadek rozpatrywany jako jedna ze sztuk pięknych [dot. twórczości S.I. Witkiewicza]; „Stargana za trzewia publiczność opadła jak jeden flak”. Witkacego spektakle potencjalne; W kółko Macieju. Witkacy w teatrze własnej wyobraźni; Marysia i Burek na Cejlonie [dot. inspiracji literackich podróżą w tropiki w twórczości S. I. Witkiewicza]; Wiosenne chrunie. Witkacy w Tatrach; Osa [psychoanaliza lęków seksualnych Witkacego]; Heretyk i panny [dot. B. Schulza]; Dociekliwość ojca Browna [dot. twórczości G.K. Chestertona]; Dwaj panowie K. [dot. F. Kafki i A. Kuprina]; Schron [dot. F. Kafki]; W drodze do Saragossy [dot.: J. Potocki: Rękopis znaleziony w Saragossie]; Pałac pamięci [dot. G. Flauberta]; Gwiazda Piołun [dot. mitologii absyntu].
7. Duch opowieści. [Felietony]. Wwa: Wydawn. Nisza 2014, 269 s.
Teksty drukowane m.in. w „Nowych Książ.”, „Tyg. Powsz.”, dutygodniku.com, „Mag. Lit. Książ.”, „Bluszczu”.
Nominacja do Nagrody Lit. Gdynia w 2015.
8. Trans-Autentyk. Nie-czyste formy Brunona Schulza. [Szkice]. Wwa: PIW 2014, 236 s.
Zawartość: Noga jako taka; Rzeczy bez nazwy, miary i rachuby; Piękno adeliczne; Magiczna bogini ciała; Mrugająca materia; Heretyk i panny; Bezsenne kosmografie; Noc komety; Powrót wielkich ptaków; Aneks: Tuwimowskie cynamony.

Teksty w katalogach i albumach

1. Moc Topora. [Katalog wystawy]. Gdańsk: L&L, 2001, 95 s.
2. Bruno Schulz (1892-1942). [Album]. Wwa: Edipresse Polska 2006, 95 s. Kolekcja Ludzie, Czasy, Dzieła, 3.
3. Jerzy Duda-Gracz (1941-2004). [Album]. Wwa: Edipresse Polska 2006, 95 s. Kolekcja Ludzie, Czasy, Dzieła, 17. Kolekcja „Przekroju” Malarze Pol., 17.
4. Jerzy Nowosielski. [Album]. Wwa: Edipresse Polska 2006, 95 s. Kolekcja Ludzie, Czasy, Dzieła, 19. Kolekcja „Przekroju” Malarze Pol., 19.
5. Mroczna strona wyobraźni – sztuka Alfreda Kubina = In the shadows of the imagination – the art of Alfred Kubin. Red.: T. Leśniak. Przeł. na ang. J. Taylor-Kucia. Przeł. z niem. na pol. J. Czudec. Kr.: Międzynarodowe Centrum Kultury 2008, 147 s.
Tekst w jęz. pol. i ang., część tłum z niem.
6. Bruno Schulz. Rzeczywistość przesunięta. [Katalog wystawy]. Muzeum Literatury im. A. Mickiewicza, Warszawa, wrzesień-grudzień 2012. Koncepcja katalogu: Ł. Kossowski. Projekt graf.: T. Kazubek. [Tekst: J. Jarzębski, I. Kossowska, J. Gondowicz]. Red. J. i J. Gondowiczowie. Wwa: Muzeum Literatury im. A. Mickiewicza 2012, 159 s.
Tekst w jęz. pol. i ang.
7. Opera. Teatr Wielki-Opera Narodowa. [Album]. [Teksty operowe i baletowe J. Gondowicz, teksty z pracowni M. Olszański. Red. M. Fedisz, I. Witkowska. Zdjęcia A. Fedisz, K. Bieliński, E. Krasucka]. Wwa: T. Wielki – Opera Nar. 2014, 234 s.

Przekłady

1. Proces Josifa Brodskiego. Notowała F(ryda) W(igdorowa). Wwa: Wydawn.
Społ. KOS* [1988?], 19 s. Bibl. Lit.
Stenogram z posiedzeń sądu w dniach 18 II i 13 III 1964 w rozprawie przeciwko J. Brodskiemu w Leningradzie (obecnie Petersburgu).
2. J. Brodski: Marmur. [Utwór dramatyczny]. Wyst.: teatr.: Reż.: B. Tosza. Katow., T. Śląski im. S. Wyspiańskiego 1990; tv: Reż.: A. Hofman. TVP 1993. Wyd. Katow.: Książnica 1993 s. 3-93.
Wyd. książkowe z okazji przyznania J. Brodskiemu doktoratu honoris causa UŚl. 22 czerwca 1993, zawiera także fragmenty prac o nim oraz fragmenty recenzji sztuki „Marmur”.
3. B. Sawinkow: Koń wrony. [Powieść]. Przeł. i posł. opatrzył J. Gondowicz. Wwa: NOWA 1991, 106 s.
4. G. Flaubert: Słownik komunałów. Wwa, Kr.: Fundacja „Brulionu” 1992, 147 s. Biblioteka. Wyd. 2 tamże 1993.
5. W. Puryszkiewicz: Zabiłem Rasputina [Dziennik]. Wwa: Krąg 1992, 111 s.
6. D. Charms: Elżbieta Bam. [Utwór dramatyczny]. Wyst. pt. Bam. Reż.: O. Koršunovas. Wwa, T. Studio im. S.I. Witkiewicza 1998.
7. A. Jarry: Czyny i myśli doktora Faustrolla, patafizyka. Powieść neoscjentystyczna. Przeł. i skomentował J. Gondowicz. Wwa: W.A.B.; Małe 2000, [176] s. Onirokrytyka.
8. A. Szipienko: Archeologia. [Utwór dramatyczny]. Wyst.: Reż.: A. Hübner-Ochodlo. Sopot, T. Atelier im. A. Osieckiej 2000.
9. J. Brodski: Świat poety. Rozmowy z Josifem Brodskim. [Rozm.] S. Wołkow. Wwa: PIW 2001, 348 s.
10. A. Jarry: Ubu rogacz. Pięć aktów ściśle w wersji, w jakiej odegrały je niegdyś marionetki teatru Fynansów. „Dialog” 2001 nr 7 s. 58-74. Przedr. zob. poz. 21.
11. C.S. Ferrero: Eros, seks i zmysły. Przeł. [z franc.] J. Gondowicz. Wszystkie wiersze i wierszyki niesygnowane nazwiskami tłumaczy przeł. z franc. i ang. G. Znajco. Wwa: Muza 2002, 271 s.
12. J.-P. Jeunet, G. Laurant, Ph. Casoar: Amelia Poulain i jej magiczny album [Album]. Wwa: Muza 2002, [156] s.
13. R. Topor: Les points sur les i = Kropki nad i. [Piosenki]. Gdańsk: L&L 2002, 85 s. + 1 płyta CD.
14. M. Aubinais: Przygody Misia Bruno. [Opowiadania dla dzieci]. Wwa: Edipresse Polska, 22 s.
Cykl opowiadań dla dzieci.
Nr 1. Miś Bruno gubi przytulankę. 2003.
Nr 3. Miś Bruno gubi się na targu. 2003.
Nr 2. Miś Bruno spaceruje po lesie. 2005.
Nr 4. Miś Bruno w parku. 2006
Nr 5. Miś Bruno na dworcu. 2006.
Nr 6. Miś Bruno na pływalni. 2006
Nr 7. Miś Bruno na Gwiazdce w szkole. 2006.
Nr 8. Miś Bruno odwiedza gospodarstwo. 2006.
Nr 9. Pokój Misia Bruno. 2006.
Nr 10. Kuchnia Misia Bruno. 2006.
Nr 11. Salon Misia Bruno. 2006.
Nr 13. Jadalnia Misia Bruno. 2006.
15. A. Jarry: Ubu król, czyli Polacy. Drama w pięciu aktach prozą odtworzona ściśle w wersji, w jakiej odegrały ją marionetki Teatru Fajnansów w roku 1888. Wyst. pt. Ubu. Reż.: W. Hołdys. Kr., T. Mumerus 2003. Druk: „Lit. na Świecie” 2004 nr 9/10 s. 263-359. Przedr. zob. poz. 21.
16. R. Queneau: Dzieła zebrane Sally Mary. [Powieść]. Przeł.: J. Gondowicz, H. Tygielska, A. Wasilewska. Wwa: PIW 2003, 341 s. Współcz. Proza Światowa.
Tu w przekł. J. Gondowicza: Sally coraz intymniej, s. 319-331.
17. B. Akunin: Łowca ważek. [Powieść]. Wwa: Świat Książki – Bertelsmann Media 2005, 175 s. Diamentowa karoca, 1.
18. B. Akunin: Między wierszami. [Powieść]. Wwa: Świat Książki – Bertelsmann Media 2005, 543 s. Diamentowa karoca, 2.
19. M. Kononow: Goła pionierka, czyli Tajny rozkaz generała Żukowa. Tryumfalliczna feeria w ośmiu żaromiotnych wizjach śmiałych bojów […]. [Powieść]. Wwa: W.A.B. 2005, 277 s. Don Kichot i Sancho Pansa.
20. R. Queneau: Ćwiczenia stylistyczne. Przekł. [i posł.] J. Gondowicz. Izabelin: Świat Lit. 2005, 126 s.
Nagroda „Lit. na Świecie” 2005.
21. A. Jarry: Teatr ojca Ubu. [Utwory dramatyczne i pisma teoretyczne]. Przeł. i opatrzył [!] J. Gondowicz. Wwa: Wydawn. CiS; Wydawn. Małe 2006, 319 s.
Zawartość: Ubu król, czyli Polacy [poz. 15]; Ubu skowany; Ubu rogacz [poz. 10]; Z Ubu na Montmartrze; O teatrze; Z Almanachów.
22. C. Nouvian: Otchłanie. [Album fotograficzny]. Wwa: Albatros. Andrzej Kuryłowicz 2008, 256 s.
23. R. Queneau: Sto tysięcy miliardów wierszy. Adapt. [i tłum.] J. Gondowicz. Posł.: J. Olczyk. Komentarz: Z. Fajfer. Kr.: Korporacja Ha!art 2008, [43] s. Literatura, t. 6.
Zawiera 10 sonetów 14-wersowych wydrukowanych na osobnych pociętych kartkach (paski 1×20 cm).
24. A. Jarry: Nadsamiec. Powieść nowoczesna. Tłum.: W. Brzozowski, J. Gondowicz. Kr.: Korporacja Ha!art 2011, 148 s. Proza Obca, 3.
25. K. Čapek: Sprawa Makropulos. Komedia w trzech aktach z przemianą. [Utwór dramatyczny]. Wwa.: Axis Mundi 2013, 92 s. Por. poz. 26
26. L. Janaček: Sprawa Makropulos. [Libretto opery wg komedii K. Čapka]. Muz.: L. Janaček. Wyst. teatr.: Reż. Ch. Marthaler. Wwa, T. Wielki Opera Narodowa 2013. Por. poz. 25.
27. A. Peczerski: Szturm w nieśmiertelność. Wspomnienia. Oprac. przypisów: M. Bem. Wwa: Żyd. Inst. Hist. im. E. Ringelbluma 2013, 142 s.

Prace redakcyjne i edytorskie

1. Najlepsze polskie opowieści o górach i wspinaniu. [Antologia]. Wyboru dokonali J. Gondowicz i W. Sonelski. Katow.: Stapis 1993, 258 s. Lit. Górska na Świecie.
2. [Mikołaj II Romanow]: Dziennik cara Mikołaja II. Przekł. z jęz. ros. i koment. L. Kozłowski. Wstęp i oprac.: J. Gondowicz. Przekł. przejrz. i popraw. na podstawie oryginału przez J. Gondowicza. Wwa: Iskry 1998, 387 s.
3. A. Elbanowski: Kraina Mwisków. Przewodnik po Eldorado. Red. i posł.: J. Gondowicz. Wwa: Diogenes; Świat Książki 1999, 286 s.
4. F. Dostojewski: Zbrodnia i kara. Powieść w sześciu częściach z epilogiem. Przeł. Cz. Jastrzębiec-Kozłowski. Oprac. i posł. opatrzył J. Gondowicz. Wwa: Świat Książki 2000, 635 s.
5. M. van Boxels: Encyklopedia głupoty. Przeł. A. Dehue-Oczko. Red. jęz., red. nauk. i uwagi petitem J. Gondowicz. Wwa: W.A.B. 2004, 263 s. Ser. z Wagą. Wyd. nast. tamże: [wyd. 2] 2005, wyd. 2 [właśc. 3] 2012.
6. L. Budrecki: Wokaliza. [Proza]. Ustalenie tekstu, red. i posł.: J. Gondowicz. Wwa: b.m.w. 2004, 125 s.
Przygotowano na wieczór wspomnieniowy o L. Budreckim w nakładzie 50 egzemplarzy.
7. A. Fadiman: Ex libris. Wyznania czytelnika. [Szkice]. Przekł.: H. Pustuła, P. Piasecki. Oprac. i noty J. Gondowicz. Izabelin: Świat Lit. 2004, 174 s. Wyd. 2 Kr.: Znak 2010.
8. S. Kisielewski: Głową w mur. Felietony wybrane. Wybór: J. Gondowicz. Wwa: Bellona; Ofic. Wydawn. Volumen 2009, 299 s. Kanon Lit. Podziemnej. Wyd. 2 tamże 2010.
Na okł. podtytuł: Felietony zdjęte przez cenzurę. Wyd. na podstawie: Wołanie na puszczy. T. 1 i 2. Wwa: Nowa* 1987, Bez cenzury. Wwa: CDN* 1983.
9. Przekleństwa wyobraźni. Antologia tekstów. Wybór tekstów i oprac.: J. Gondowicz. Kr.: Galeria Sztuki Współcz. Bunkier Sztuki 2010, 287 s.
Tekst częściowo tłum. z różnych jęz. – Zawiera ilustracje z wystawy w Bunkrze Sztuki.
10. J. Delumeau: Strach w kulturze Zachodu XIV-XVIII w. Oblężony gród. Przeł. A. Szymanowski. Oprac. red.: J. Gondowicz. Wyd. 2 popraw. i uzup. Wwa: Ofic. Wydawn. Volumen 2011, 492 s. Nowa Marianna.
11. Leonor Fini i Konstanty A. Jeleński. Portret podwójny. [Katalog wystawy]. Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza, Warszawa, październik-grudzień 2011. Koncepcja katalogu: A. Lipa. Projekt graf.: J. Czerniakowska. [Tekst A. Lipa, W. Karpiński, N. Zukerman]. Red.: J. Pogorzelska, G. Grochowiakowa, przy współpracy J. i J. Gondowiczów. Wwa: Muzeum Literatury im. A. Mickiewicza 2011, 174 s.
Tekst w jęz. pol. i ang.
12. T. Boy-Żeleński: Mity i zgrzyty. Polemiki, recenzje, wspomnienia. Wybrał i przedm. opatrzył J. Gondowicz. Il. w wyborze B. Winklowej. Wwa: PIW 2015, 826 s.

OPRACOWANIA (wybór)

  • Ank. 2013.
  • Wywiady: Corpus delicti. Rozm.: J. Olczyk, K. Mikurda. „Nowy Wiek” 2006 nr 10; Jarry, demon nieoczekiwanych kombinacji. Rozm. M. I. Niemczyńska. „Gaz. Wybor.” 2007 nr 255; Ubu, czyli każdy. Rozm. W. Jurasz. „Gaz. Krak.” z 17 stycznia 2007; Wielkie ubudubu. Rozm. K. Gajdosz. „Teatr” 2007 nr 7/8; Cnoty nie stracić, majątek zyskać. W Polsce Noblem się żyje i na Nobla umiera. Rozm. J. Kurkiewicz. „Gaz. Wybor.” 2010 nr 229 dod. „Duży Format” nr 38; Przeżywam czytanie jak safari. Rozm. H. Baltyn. „Nowe Książ.” 2011 nr 3; „In absentia” i później. Rozm. Ł. Żurek. Powst. 18 października 2012 [on line] [dostęp 14 lipca 2013]. Dostępny w Internecie: http://niewinni-czarodzieje.pl/in-absentia-i-pozniej-%E2%80%93-wywiad-z-janem-gondowiczem; Poszerzyć tę nieskończoną bibliotekę. Rozm. T. Nyczek. W tegoż: Po co jest sztuka? Rozmowy z pisarzami. Kr. 2012; Proste pomysły. Rozm. S. Kwiecień. „Prz. Powsz.” 2012 nr 12; Proste pomysły. Rozm. S. Kwiecień. „Prz. Powsz.” 2012 nr 12; „To może opowiem coś?”. Rozm. J. Borowczyk, M. Larek. „Czas Kult.” 2014 nr 3; Mięso eseju. [R. Sendyka, J. Gondowicz, P. Matywiecki. Rozm. T. Bocheński. „Arterie”, Łódź 2015 nr 2; Znam sto tysięcy słów. Rozm. Z. Zaleska. „dwutygodnik.com” [on-line] 2015 nr 169 [dostęp 7 stycznia 2017]. Dostępny w Internecie: http://www.dwutygodnik.com/artykul/6142-znam-sto-tysiecy-slow.html, przedr. w: Z. Zaleska: Przejęzyczenie. Rozmowy o przekładzie. Wołowiec 2015, wyd. 2 2016; Wdzięczność tekstu. Rozm. K. Wójcik. „Fraza” 2016 nr 1/2. Dostępny w Internecie: http://fraza.univ.rzeszow.pl/aktualnosci/Rozmowa_z_Janem_Gondowiczem_2.php [dostęp: 28 marca 2018].

Ogólne

  • K. Mętrak: Ścichapęk. „Literatura” 1991 nr 12.
  • P. ZAWADZKI: Opisanie Jana Gondowicza „Arkusz” 2001 nr 1.
  • M. Tomicka: Du génie de la langue dans l’idée reçue. Quelques réflexions sur la traduction polonaise du „Dictionnaire des idées reçues” de Gustave Flaubert. „Romanica Cracoviensia” 2003 [nr] 3.
  • J. BOROWCZYK: Demiurg pośredni, nieuchwytny. O esejach Jana Gondowicza; M. Larek: Gondowicz, pierwsze podejście. „Czas Kultury” 2014 nr 3.

Zoologia fantastyczna uzupełniona

  • M. „BACZYŃSKI: Spis dziwolągów. „Gaz. Wybor.” 1995 nr 82.
  • J. DRZEWUCKI: Każdy ma swojego potwora. „Rzeczpospolita” 1995 nr 144.
  • M. KŁOBUKOWSKI: „Bestiaries are best” i basta. „Życie Warsz.” 1995 dod. „Ex Libris” nr 75.
  • J. KOTT: Zwierzęta urojone „Tyg. Powsz.” 1995 nr 52/53.
  • P. KOZŁOWSKI: Wyobraźnia kultury i porządek nauki. „Wiedza i Życie” 1995 nr 75.
  • M. PAROWSKI: Z natury, z kultury, z duszy… „Nowa Fantastyka” 1995 nr 75.
  • M. PĄKCIŃSKI: Teratologia stosowana. „Nowe Książ.” 1995 nr 7.
  • W. SZYMBORSKA: Monstrum. „Gaz. Wybor.” 1995 nr 213.
  • L. ŻULIŃSKI: Bestiarium. „Wiad. Kult.” 1995 nr 20.
  • Rec. adapt. teatr.: O. ŚMIECHOWICZ: Przygarnij Ampucia, czyli bestiariusz Mumerusa. „Migotania” 2012 nr 1.

Pan tu nie stał

  • [T. FIAŁKOWSKI] LEKTOR: Czytelnik prawdziwy. „Tyg. Powsz.” 2011 nr 25.
  • T. KOMENDANT: Ścisła wiedza o wyjątkach. „Twórczość” 2011 nr 82 [dot. też: Paradoks o autorze].
  • T. NYCZEK: Buszujący w książkach. „Przekrój” 2011 nr 16/17.
  • A. PAPIESKA: Biblioteka szamana. „Nowe Książ.” 2011 nr 3.
  • A. PIETRZKIEWICZ: W sześćdziesiąt dwa światy dookoła dnia. „Strony” 2011 nr 5.
  • K. VARGA: Handlarz Borgesa na wyspie skarbów. „Gaz. Wybor.” 2011 nr 96 [dot. też: Paradoks o autorze].

Paradoks o autorze

  • T. KOMENDANT: Ścisła wiedza o wyjątkach. „Twórczość” 2011 nr 82 [dot. też: Pan tu nie stał].
  • K. VARGA: Handlarz Borgesa na wyspie skarbów. „Gaz. Wybor.” 2011 nr 96 [dot. też: Pan tu nie stał].
  • J. WIERZEJSKA: Autoriana. „Nowe Książ.” 2011 nr 3.

Duch opowieści

  • P. PAZIŃSKI: Archeolog wyobraźni. „Tyg. Powsz.” 2014 nr 28.
  • M. ROBERT: Czytelnik absolutny. „Nowe Książ.” 2014 nr 8.
  • G. WYSOCKI: Czytelnicy Gondowicza umierają mądrzej. dwutygodnik.com [on-line] 2014 nr 129 [dostęp 27 czerwca 2014]. Dostępny w Internecie: http://www.dwutygodnik.com/artykul/5115-czytelnicy-gondowicza-umieraja-madrzej.html.
  • D. PACHOCKI: Symetroskop Gondowicza oraz inne detale. „Akcent” 2015 nr 1 [dot. też: Trans-Autentyk].
  • A. SIKORA: Fantastyczna zoologia stosowana. „Twórczość” 2015 nr 6.

Trans-Autentyk

  • A. JARZYNA: Herezje Jana Gondowicza. „Schulz Forum” 2014 nr 4.
  • H. WANIEK: Oddać Schulzowi głos. „Nowe Książ.” 2014 nr 12.
  • D. PACHOCKI: Symetroskop Gondowicza oraz inne detale. „Akcent” 2015 nr 1 [dot. też: Duch opowieści].

Jerzy Duda-Gracz (1941-2006)

  • H. BALTYN: Seria, czyli o stachanowcach. „Nowe Książ.” 2007 nr 4 [dot. też: Joanna Gondowicz: Franciszek Maśluszczak].

R. Queneau: Ćwiczenia stylistyczne

  • Ćwiczenia stylistyczne (Przekłady poz. 20): M. MITURA: Stylizacja na dziewięćdziesiąt dziewięć sposobów. Raymond Queneau według Jana Gondowicza. „Miedzy Oryginałem a Przekładem” 2015 nr 1/4.