Józef KURYLAK
ur. 1942
Poeta
Zob. też.: TWÓRCZOŚĆ, OPRACOWANIA (wybór)
BIOGRAM
Urodzony 20 maja 1942 w Komarowicach pod Dobromilem (obecnie Ukraina); syn Leona Kurylaka, szewca, i Zofii z Bilaczadów. W 1945 wraz z rodziną przyjechał do Polski w ramach tzw. repatriacji i zamieszkał w Przemyślu. Uczęszczał tam do Szkoły Kupieckiej (potem przemianowanej na Technikum Ekonomiczne). W tym okresie zaczął pisać pierwsze utwory poetyckie. Debiutował w 1960 wierszem pt. Pianistka, opublikowanym na łamach czasopisma „Nowiny Rzeszowskie” (nr 162). Następnie drukował m.in. w czasopiśmie „Widnokręgi” (1961-66). Po zdaniu matury w 1965 przez trzy lata studiował polonistykę na Uniwersytecie Warszawskim. W tym czasie poznał Mieczysława Jastruna, z którym połączyła go wieloletnia przyjaźń. Kontynuował twórczość poetycką; wiersze drukował m.in. w „Życiu Przemyskim” (1968-86) oraz w miesięczniku „Poezja” (1971-78). Podejmował różne prace zarobkowe, m.in. pracował w przemyskiej fabryce płyt pilśniowych, jako nauczyciel w wiejskiej szkole podstawowej w Hucisku Nienadowskim, kierownik działu kultury w przemyskim oddziale PAX-u, a następnie w Archiwum Państwowym w Przemyślu. W 1968-89 był tajnym współpracownikiem Służby Bezpieczeństwa SB.W 1987 otrzymał nagrodę m. Przemyśla. W 1989-2001 okresowo mieszkał w Przemyślu i Warszawie, a następnie przeprowadził się do Krakowa. W 1991 został członkiem SPP, a w 1995 członkiem Polskiego PEN Clubu. W 1996 otrzymał nagrodę im. M. Sępa Szarzyńskiego, przyznaną za całokształt twórczości ze szczególnym uwzględnieniem Góry duchów. Od 1997 wspólnie z Krzysztofem Karaskiem współorganizował Przemyską Wiosnę Poetycką. Wiersze drukował w tym okresie m.in. w pismach: „Fraza” (1994-97), „Literatura” (1995-98), „Magazyn Literacki” (1995-97, 2000), „Tygodnik Powszechny” (1995-99), „Sycyna” (1996-98; także członek redakcji), „Pracownia” (1997-2003), „Kwartalnik Artystyczny” (1999, 2002, 2004-05), „Nowa Okolica Poetów” (2000-03; członek redakcji).
W 1968 zawarł związek małżeński z Zofią Teresą Karpińską, polonistką (rozwód 1974), w 2004 ożenił się z Wiesławą Barbarą Sznajdrowską, technologiem żywności. Ma córkę Joannę (ur. 1980). Mieszka w Krakowie.
TWÓRCZOŚĆ
1. Ziemskie prochy. [Wiersze]. Rzeszów: KAW 1990, 107 s.
Nagroda im. K. Iłakowiczówny za najlepszy debiut w roku 1990.
2. Jasno ciemno jasno ciemno. [Wiersze]. Wwa: Przedświt 1991, 72 s. Wyd. 2 zmien. tamże 1995, 82 s.
Nagroda Pol. Tow. Wyd. Książek w 1992.
3. Tragedia zwierząt. [Wiersze]. Przemyśl: Gdzie indziej. Wydawn. T. Nuckowskiego. 1992, [24] s. Wyd. 2 rozszerz. tamże 1994.
Wyd. bibliofilskie
4. Kołatanie do bramy. [Wiersze]. Wwa: Latona 1993, 95 s.
5. Góra duchów. [Wiersze]. Wwa: Latona 1995, 99 s.
Nagroda im. M. Sępa Szarzyńskiego w 1996.
6. Dolina poetów nad Wiarem. [Wiersze]. Wwa: „Mag. Lit.”; Herbut 1998, 95 s.
7. Zmierzch jest doktorem filozofii. [Wiersze]. Wwa: Nowy Świat 2001, 111 s.
8. Wojna tajemnic. [Wiersze]. Wwa: Nowy Świat 2002, 54 s.
9. Inspiracje przemyskie. [Wiersze; współaut.: ]. M. Olbromski, T. Piekło. Wstęp i oprac. red.: Z. Szeliga. Przemyśl: Grafit na zlec. Starostwa powiatowego 2003, [14] s.
Zawiera także reprodukcje prac plastycznych A. Cieszyńskiego, E. Kmiecika i M. Mikruta.
10. Staw chorążego. [Wiersze]. Rzeszów: Podkarpacki Inst. Książki i Marketingu 2006, 54 s.
11. Chłop i poeta. [Wiersze]. Sopot: Tow. Przyj. Sopotu 2008, 56 s. Biblioteka „Toposu”, t. 37.
12. Dziewczyna z uciętą głową. [Wiersze]. Rzeszów: Podkarpacki Inst. Książki i Marketingu 2010, 63 s.
13. Wyspa Monte Christo. [Wiersze]. Rzeszów: Wydawn. Lisia Góra 2012, 54 s.
14. Ciemna głęboka woda bez Boga. [Wiersze]. Rzeszów: Lisia Góra 2013, 91 s.
15. Zegar słoneczny na murze przemyskiej katedry. [Wiersze]. Rzeszów: Podkarpacki Inst. Książki i Marketingu 2016, 29 s.
Przekłady wierszy J. Kurylaka w antologiach zagranicznych: białorus.: Napjaarèumy: ad Buga da Varty. Antalogìja pol’skaj paèzìì XX stagoddzja. [Przeł.]. A. Lojki. Minsk 2003. – franc.: Le pire est certain. Anthologie de la poésie catastrophiste polonaise du XXe siècle. [Przeł.] C-H. du Bord et Ch. Jezewski. Orthez 2009. – maced.: Sovremena polska poezja. [Przeł.] P. Nakovski. Skopje 1996. – włos.: La comunita dei vulcani. Messina. 2006 [wiersze J. Kurylaka. w przekł. T. Cincinatto].
Praca redakcyjna
1. M. Jastrun: Poezje. Wyboru dokonał i posł. opatrzył J. Kurylak. Wwa: PIW 1997, 641 s.
OPRACOWANIA (wybór)
Ank. 2008, 2010.
Wywiady: Dążę do poezji czystej. Rozm. S. Dłuski. „Nowy Nurt” 1996 nr 5; „Dusza jest formą form”. Rozm.: J. Górzański, Z. Skrok. „Literatura” 1996 nr 9; Ujarzmianie snów. Rozm. J. Wos. „Nowiny” 1996 nr 9; Dobroć, czyli siła. Rozm. J. Baran. „Dz. Pol.” 2000 nr 182; Józefa Kurylaka rozmowa z żoną o poezji. Rozm. W. Sznajdrowska-Kurylak. „Nowa Okolica Poetów” 2007 nr 1.
LP XX w. (M. Jentys).
Ogólne
S. DŁUSKI: Samotnik z Przemyśla. „Pogranicze” 1993 nr 50.
G. KOCIUBA: „Światła szukam w cmentarnych trenach”. (O poezji Józefa Kurylaka). „Fraza” 1994 nr 5/6.
L. ŻULIŃSKI: Ciemna droga pesymizmu. „Wiad. Kult.” 1995 nr 33.
Z. BIEŃKOWSKI, W. WOROSZYLSKI: Dwugłos o poezji Józefa Kurylaka. „Fraza” 1996 nr 13.
S. DŁUSKI: Anachronizm czy powrót do starych prawd? „Prz. Artyst.-Lit.” 1996 nr 1/2 [dot. także K. Brakonieckiego].
K. KARASEK: Czarna nić Józefa Kurylaka. „Literatura” 1996 nr 1.
A. WITKO-DŁUSKA: Dzieciństwo jak oczy kotów. O poezji Józefa Kurylaka. „Pracownia” 2003 nr 2.
J. GÓRZAŃSKI: Mroczny urok poezji. „Nowa Okolica Poetów” 2005 nr 3 /4.
J. ŁUKASIEWICZ: Zmiana warty. Notatki literackie. „Odra” 2009 nr 5 [m.in. dot. J. Kurylaka].
J. WOLSKI: Poeci obcy czy osobni? ([K] Hoffman, [J.] Kurylak, [J.] Szuber, [K.] Brakoniecki). W: Nowe dwudziestolecie. Pozn. 2011.
D. IWANECZKO: Tajny współpracownik „X”. Studium współpracy agenturalnej Józefa Kurylaka. „Aparat represji w Polsce Ludowej1944-1989” 2012 nr 1.
B. URBANKOWSKI: Samogwałt jako najwyższe stadium samokrytyki. Przyczynek do poezji polskich TWórców, konsultantów i innych wdów po SB. „Niezal. Gaz. Pol. Nowe Państ.” 2014 nr 8.
Ziemskie prochy
A. BICHTA: Poeta rozdarty. „Twórczość” 1991 nr 1.
G. KOCIUBA: Oswajanie klęski. „Fraza” 1991 nr 1.
M. PĘKALA: Rozpacz, która ocala. „Nowiny” 1991 nr 229 [dot. też: Jasno ciemno jasno ciemno].
B. URBANKOWSKI: Poezja na przełomie dziesięcioleci. „Polonistyka” 1991 nr 7.
L. ŻULIŃSKI: Gdziekolwiek, tylko z dala od świata. „Literatura” 1991 nr 1.
M. STALA: Pod słońcem rozpaczy. „Tyg. Powsz.” 1992 nr 33, przedr. w tegoż: Powrót poetów. Kr. 1997 [dot. też: Jasno ciemno jasno ciemno].
Jasno ciemno jasno ciemno
M. PĘKALA: Rozpacz, która ocala. „Nowiny” 1991 nr 229 [dot. też: Ziemskie prochy].
M. STALA: Pod słońcem rozpaczy. „Tyg. Powsz.” 1992 nr 33, przedr. w tegoż: Powrót poetów. Kr. 1997 [dot. też: Ziemskie prochy].
S. DŁUSKI: Poezja „sytuacji granicznych”. „Nowe Książ.” 1993 nr 1.
J. WOLSKI: Jasne ciemności Józefa Kurylaka. „Kresy” 1993 nr 14.
Tragedia zwierząt
A. WITKO-DŁUSKA: Tak cicho w rzeźni… „Wiad. Kult.” 1994 nr 17.
J. WOLSKI: Obrona życia poniewieranego. „Odra” 1996 nr 1.
Kołatanie do bramy
M. PĘKALA: Księga rozpaczy, która ocala. „Nowiny” 1993 nr 135.
J. WOLSKI: Rozpacz samotnego człowieka. „Więź” 1993 nr 8.
S. DŁUSKI: Twórczy pesymizm. „Kwart. Artyst.” 1994 nr 4, toż „Zesz. Lit.” 1994 nr 48.
S. JURKOWSKI: Cmentarz świata. „Wiad. Kult.” 1994 nr 5.
A. WITKO-DŁUSKA: Kołatanie do bramy. „Pracownia” 1996 nr 17/18.
S. DŁUSKI: Brama Józefa Kurylaka. W tegoż: Umarł Tyrteusz, niech żyje Orfeusz. Rzeszów 2014.
Góra duchów
J. WOLSKI: Zdobędziesz wszystko, jeśli wszystko stracisz. „Kresy” 1995 nr 25.
S. DŁUSKI: Dzwoni na wietrze Fasola… „Nowy Nurt” 1996 nr 5.
S. DŁUSKI: Lament i szczęście poety. „Arkusz” 1996 nr 10, przedr. w tegoż: Umarł Tyrteusz, niech żyje Orfeusz. Rzeszów 2014.
K. MALISZEWSKI: Drugie światło. „Literatura” 1996 nr 5.
Z. SKIBIŃSKI: Góra cudów wszelakich. „Tygiel Kult.” 1996 nr 10/11.
A. SZYMAŃSKA: Wspinaczka. „Prz. Powsz.” 1996 nr 3.
L. SZARUGA: Przemienienie. W tegoż: Powrót poetów. Kr. 1997.
Dolina poetów nad Wiarem
A. LAM: Wciąż ciemna jasność. „Literatura” 1998 nr 12.
K. MALISZEWSKI: W somnambulicznej ekstazie. „Topos” 1998 nr 5/6.
K. PIEŃKOSZ: Niech odpłyną ciemności. „Sycyna” 1998 nr 13.
A. SZYMAŃSKA: „Sługa mocy najwyższych”. „Nowe Książ.” 1998 nr 10.
R. RŻANY: Wizje spóźnionego piękna. „Twórczość” 1999 nr 3.
J. WOLSKI: Hiob w płaszczu proroka. „Kwart. Artyst.” 1999 nr 2.
[W. WOŹNIAK] ww.: Panie, nie jestem godzien. „Pracownia” 1999 nr 21.
Zmierzch jest doktorem filozofii
J. BARAN: To czego się boimy. „Dz. Pol.” 2001 nr 202.
J. KLEJNOCKI: Wiersze dla Boga. „Gaz. Wybor.” 2001 nr 170.
S. STERNA-WACHOWIAK: Poeta, albo doktor sowa. „Nowe Książ.” 2001 nr 11.
A. KRAWCZYK: Nie piszcie doktoratów o zmierzchu. „Topos” 2002 nr 3.
Staw chorążego
J. GIZELLA: Poezja jako cierpienie. „Nowe Książ.” 2006 nr 10.
R. RŻANY: Nagość i kostium. „Nowa Okolica Poetów” 2006 nr 2.
Chłop i poeta
P. MACKIEWICZ: Chłop z Krakowa. „Nowe Książ.” 2008 nr 10.
E. ANTONIAK: Pseudo-chłop. „Śląsk” 2009 nr 3.
P.W. LORKOWSKI: Kogo dziś stać na poemat? „Topos” 2009 nr 1 /2.
G. MATUSZEK: Poeci mnie zdradzą, należą do Gry. „Dekada Lit.” 2009 nr 1/ 2.
Wyspa Monte Christo
J. Hnidiuk: Zamieszkać w zaświatach. „Nowe Książ.” 2012 nr 6.
S. RUSIN: Widma na huśtawkach. „Akant” 2012 nr 13.
Ciemna głęboka woda bez Boga
M. OLSZEWSKI: Ciemno, ciemniej… „Nowe Książ.” 2014 nr 2.
S. RUSIN: Trumna Matki Boskiej. „Akant” 2014 nr 7.
