
06. Kosmos, żywioły i metamorfozy eschatologiczne
Interpretacja
Wacław Potocki
Nagrobek Leliwczykowi
Miesiąc – i gwiazdę – widząc na kamieniu ryty,
Gdzie ma zacny kości swych szlachcic depozyty,
Wspomniałem świętą Pannę, czystą dziewkę onę,
Która z gwiazd złotych witą nosiła koronę.
5 Miesiąc się miasto wozu pod jej nogi zwinie,
Kiedy na nię rydzy Smok mętną rzekę chynie,
Lecz bezdennymi ziemia wszytkorodna usty
Gwałtowne rzeki onej wypiła rozpusty.
Panno, którą dziś słońce, więcej niźli człecze
10 Pojmą zmysły, wieczystej chwały przyoblecze
Ku czci Boga, którego przez czyste połogi
Urodziłaś w panieństwie, nade wszytkie bogi –
Ściele się Księżyc z Gwiazdą swą pod twoje stopy;
Gdy nań ziemia grobowe otworzy przykopy,
15 Gdy niewytrzymanego rzekę grzechów prądu
Wypuści podczas Syna twojego nań sądu,
Otwórz usta, otwórz swe przenaświętsze wargi,
Zgładź tego Smoka grozy, zgładź szatańskie skargi!
Otwórz usta, którymiś w ubożuchne chusty
20 Powitego JEZUSA, w onej szopie pustéj
Całowała, członkom się przypatrując wdzięcznym.
A że to w nocy było przy świetle miesięcznym,
Zdarz, żeby, który leży pod Miesiącem i tu,
Wiecznego Słońca zażył, za Twą prośbą, świtu.
25 A ty, o Synu Boży, nad którego podléj
Nikt się w ciele nie rodził, gdy się za nim modli,
Patrz na prośby Matki swej, nie rachuj zaćmienia
Miesięcznego na ziemi! Wszak też do złożenia
Twego gwiazda trzech królów, gdzieś od kraju ziemie
30 Prowadząc, dała im cię znaleźć w Betlejemie.
Niech tę tamta do swojej przypuści zasługi,
Przesadź ją na niebieskie z grobowca frambugi.
Niech do twojej wieczerzy, kędy każdy siędzie,
ktokolwiek w Cię uwierzył, świecić godna będzie.
35 Makułę, jeśli jaka w ciele padła na nię,
Otrzyj, nie wypadając, miłosierny Panie.
Objaśnienia
1 | miesiąc – księżyc
2 | depozyt – złożenie, skład
3 | dziewka – dziewczyna, panienka
3, 8, 20 | ona – owa, ta
5 | miasto – zamiast
6 | rydzy – barwy rdzy lub ognia
6 | chynąć – wypuścić
8 | rozpust – rwący nurt, rozlewisko,
11 | połóg – poród, zrodzenie
14 | przykop – dół, wykop ziemny
15 | niewytrzymany – niewstrzymany, niepohamowany
20 | powity – owinięty
22, 28 | miesięczny – księżycowy
23 | zdarzyć – sprawić, uczynić
24 | zażyć – doświadczyć, skosztować
29 | kraj – kraniec
29 | ziemie – ziemi (dawna forma dopełniacza)
32 | frambuga – sklepienie, łuk
33 | kędy – gdzie
35 | makuła – skaza, plama
36 | wypadać – rachować, wyliczać
Pierwodruk: 1696.
Tekst wg: [Wacław Potocki], Poczet herbów szlachty Korony Polskiej i Wielkiego Księstwa Litewskiego […], Kraków 1696, s. 72–73.