06. Kosmos, żywioły i metamorfozy eschatologiczne

Nagrobek Leliwczykowi Wacława Potockiego to wiersz pochodzący z Pocztu herbów szlachty Korony Polskiej i Wielkiego Księstwa Litewskiego (1696) – jedynego drukowanego za życia twórcy z Łużnej zbioru poetyckiego jego autorstwa. Należy więc do gatunku poezji heraldycznej, niezwykle popularnej wśród sarmackich czytelników i literatów. To stemmat – utwór posiadający strukturę zbliżoną do emblematu, złożoną z wizerunku przedstawionego na szlacheckiej tarczy herbowej oraz poetyckiego komentarza do widniejących na niej symbolicznych elementów i ich układu. Na herbowe figury składają się: zwierzęta, zwierzęta fantastyczne, hybrydy, rośliny, ciała niebieskie, a także elementy krajobrazu lub architektury, militaria, narzędzia, precjoza, fragmenty ubiorów, części ciał ludzkich lub zwierzęcych, pełne ludzkie postaci, symbole religijne, wreszcie znaki o spornym, nieustalonym ostatecznie pochodzeniu – cały kosmos kultury i natury. Wiersze stemmatyczne są wprost inspirowane wizerunkami przedstawionymi na godłach szlacheckich rodów. Widniejące na tarczy herbowej kompozycje stanowią ich bezpośredni kontekst wyobrażeniowy, traktowany przez twórców jako swoista mapa myśli, źródło poetyckich skojarzeń i symboliczna księga znaczeń, prowokująca do jej odczytania.