KOWALEWSKI Włodzimierz
ur. 1956
Prozaik, poeta, krytyk literacki.
Zob. też.: TWÓRCZOŚĆ, OPRACOWANIA (wybór)
BIOGRAM
Urodzony 11 listopada 1956 w Olsztynku; syn Sylwestra Kowalewskiego, prawnika, oficera milicji do spraw kryminalnych, i Barbary z Piechockich, urzędniczki. W 1965 przeprowadził się wraz z rodziną do Olsztyna, gdzie w 1971-75 uczył się w I Liceum Ogólnokształcącym im. A. Mickiewicza. Po zdaniu matury rozpoczął w 1975 studia polonistyczne na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika (UMK) w Toruniu. Po pierwszym semestrze naukę przerwał i ponownie ją podjął na tym samym kierunku i uczelni w roku 1976. W 1975 debiutował jako poeta wierszami Niepoznana i Przepowiednia marzenia na łamach pisma „Warmia i Mazury” (nr 4). W 1978 był współzałożycielem (wraz z Grzegorzem Lorczykiem i Tadeuszem Majewskim) toruńskiej grupy poetyckiej „Zamek Nieszawski”, działającej do 1979. W 1981 zamieszkał w Czernikowie (kujawsko-pomorskie) i podjął pracę nauczyciela języka polskiego w Szkole Podstawowej w Steklinku. W 1982 obronił magisterium na UMK. W 1983 powrócił do Olsztyna i pracował jako nauczyciel w Szkole Podstawowej w pobliskim Wipsowie, a od 1984 w Szkole Podstawowej nr 6 w Olsztynie. W 1985 opublikował w „Faktach” (nr 20) swoje pierwsze opowiadanie pt. Kamyk. W 1985-2007 uczył w II Liceum Ogólnokształcącym im. K.I. Gałczyńskiego w Olsztynie. Był związany od 1990 ze Stowarzyszeniem Wspólnoty Kulturowej „Borussia”, działającym na rzecz poznawania i rozwoju wielokulturowego dziedzictwa Warmii i Mazur; od 1995 publikował prozę, wiersze i recenzje w czasopiśmie „Borussia”, wchodził też w skład redakcji pisma, w 1998-2007 był redaktorem działu prozy. W 1992 nawiązał stałą współpracę z „Przeglądem Artystyczno-Literackim”, którego zespołu redakcyjnego był członkiem w 1994-2002. Od 1994 współpracował też z Rozgłośnią Polskiego Radia w Olsztynie, prowadząc tam m.in. cotygodniowy felieton literacki. W 1995 wstąpił do SPP. W 2000 otrzymał nagrodę „Gazety Olsztyńskiej”, w 2001 Nagrodę Marszałka Województwa Warmińsko-Mazurskiego, w 2003 Nagrodę Literacką im. S.B. Lindego partnerskich miast Getynga i Toruń za zasługi dla literatury polskiej i niemieckiej, w 2004 nagrodę Prezydenta Miasta Olsztyna, Statuetkę św. Jakuba, za wybitne osiągnięcia w dziedzinie kultury. W 2005 przebywał na stypendium Baltic Center for Writers and Translators w Visby (Szwecja). W 2016 otrzymał tytuł „Osobowości Roku Warmii i Mazur”.
W 1981 zawarł związek małżeński z Joanną Maćkiewicz, wówczas studentką, później nauczycielką i bibliotekarką. Mieszka w Olsztynie.
TWÓRCZOŚĆ
1. Epoka przyćmiona. [Wiersze]. Tor.: SZSP 1981, 11 s.
2. Idę do ciebie spod sklepionego łuku bramy… [Wiersze]. Tor.: Toruńskie Tow. Kultury 1981, 19 s.
3. Cztery opowiadania o śmierci. Bydg.: Kuj.-Pomor. Tow. Kult. 1993, 95 s.
Zawartość: Kamyk; List polecony; Władyś; Śmierć Ostrogskiego.
4. Powrót do Breitenheide. [Mikropowieści]. Olsztyn: Littera 1997, 183 s. Wyd. 2 Wwa: W.A.B. 1998. Por. poz. 9.
Nominacja do Nagrody Lit. Nike w 1998.
Zawartość: Powrót do Breitenheide; Rude włosy nocą.
Przekł.: niem.: Rotes Haar nachts. [Przeł.] D. Daume. Wien 2000; Zurück nach Breitenheide. [Przeł.] D. Daume. Klagenfurt 2002, – węgier.: Visszatérés Breitenheidébe. [Przeł.:] Z. Mihályi, L. Pálfalvi, G. Keresztes. Budapest 2002.
5. Bóg zapłacz! [Powieść]. Wwa: W.A.B. 2000, 286 s. Archipelagi.
Wyd. jako dokument elektroniczny, plik w formacie PDF.
Nominacja do Nagrody Lit. Nike w 2001.
Przekł. węgier.: A szép szoba. [Przeł.] L. Pálfalvi. Budapest 2003.
Adapt. radiowa: Adapt. i reż.: J. Kijowski. Radio 2011.
6. Światło i lęk. Opowiadania starej daty. Wwa: W.A.B. 2003, 237 s. Przedr. zob. poz. 10.
Nominacja do Nagrody Lit. Nike w 2004.
Zawartość: Światło i lęk. (Opowiadanie romantyczne); Śmierć Ostrogskiego [poz. 3]; „I utonął księżyc w stawie…”; Wieczór autorski; Władyś [poz. 3]; Kamienica Denglera.
7. Excentrycy. [Powieść]. Wwa: W.A.B. 2007, 318 s. Wyd. nast.: Wwa: Marginesy 2015. Por. poz. 10.
Wyd. jako dokument elektroniczny: Wwa: Marginesy 2015, plik w formacie EPUB, MOBI, PDF.
Lit. Nagroda Warmii i Mazur w 2008.
Adapt. radiowa: Adapt.: B. Prządka. Reż.: J. Zaorski. Radio 2009.
8. Ludzie moralni. [Powieść]. Kr.: WL 2012, 359 s.
Wyd. jako dokument elektroniczny: Kr.: WL 2013, plik w formacie EPUB, MOBI, PDF.
9. Powrót do Breitenheide. [Słuchowisko radiowe]. Reż.: M. Markiewicz. Radio (Olsztyn) 2012. Dostępny w Internecie: http://sluchowiska.ugu.pl/index.php?c=info&id=4922. Por. poz. 4.
Nagroda na XIII Festiwalu T. Pol. Radia i T. Telewizji Pol. „Dwa Teatry” w Sopocie za oryginalny scenariusz słuchowiska.
10. Excentrycy, czyli po słonecznej stronie ulicy. [Scenariusz filmowy]. Współaut.: J. Majewski. Reż.: J. Majewski. Ekran. 2015.
Wyd. jako dokument elektroniczny: Wwa: Agora 2015, DVD.
Nagroda „Srebrnych Lwów” na Festiwalu Pol. Filmów Fabularnych w Gdyni w 2015. – Scenariusz na podstawie powieści zob. poz. 7.
10. Brzydki człowiek i inne opowiadania. Wwa: Marginesy 2016, 320 s.
Wyd. jako dokument elektroniczny: Wwa: Marginesy 2016, plik w formacie EPUB, MOBI.
Zawiera opowiadania z poz. 6, – nadto: Brzydki człowiek; Szał uniesień; Auta mojego życia; Pomnik; Śmiechowicz.
Słuchowiska radiowe: Geniusz i muza. Reż.: J. Warenycia. Radio 2011. –Powrót do Breitenheide. Reż.: M. Markiewicz. Radio 2012 [nagroda Festiwalu T. Pol. Radia i T. Telewizji Pol. „Dwa Teatry” w Sopocie w 2013]. – Epitafium. Reż.: M. Markiewicz. Radio 2015 [nagroda Festiwalu T. Pol. Radia i T. Telewizji Pol. „Dwa Teatry” w Sopocie w 2016].
Przekłady opowiadań W. Kowalewskiego w antologiach zagranicznych: litew.: Vėtyklė: Olštyno rašytojų kūrybos rinktinė. [Przeł. i oprac. J. Šikšnelis]. Klaipêda 2008, – niem.: Neue Geschichten aus der Pollakey: Anthologie zeitgenössischer polnischer Prosa. Oprac.: B. Helbig-Mischewski, K.M. Załuski]. Jestetten 2000.
Praca redakcyjna
1. Księga pamiątkowa dziesięciolecia 1995-2005. 60 lat II Liceum Ogólnokształcącego im. Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego w Olsztynie. Red.: W. Kowalewski. Olsztyn: Foto Press 2005, 171 s.
OPRACOWANIA (wybór)
Ank. 2008.
Wywiady: Dom nad jeziorem i czerwone wino. Rozm. E. Mazgal. „Gaz. Olszt.” 2000 nr 257 [dot.: Bóg zapłacz!]; Podróż bez granic. Rozm. J. Klejnocki. „Gaz. Wybor.” 2000 nr 184 [dot.: Bóg zapłacz!]; Rozmowa z Włodzimierzem Kowalewskim, pisarzem, autorem tomu opowiadań „Powrót do Breitenheide” i powieści „Bóg zapłacz!”. Rozm. J. Juran. „Bibliotekarz Warm.-Mazur.” 2000 nr 3/4; Powrót do przeszłości. Rozm. M. Kruczkiewicz. „Nowości. Gaz. Pom. i Kujaw” 2003 nr 184; Radość tworzenia. Rozm. E. Mierzyńska. „Gaz. Olszt.” dod. „Reporter” 2003 nr 213; Lubię szczegóły. Rozm.: M. Tabaczyński, W. Giedrys. „Teka” 2004 nr 1; To, co nas kręci i rozpala. Rozm. J. Paliwoda. „Gaz. Olszt.” 2005 nr 95; Zawsze zwycięża przyziemność. Janusz Paliwoda pyta Włodzimierza Kowalewskiego o śmierć, nieudaczników i książkowe podróże w czasie. „Lampa” 2005 nr 1; Swing przemawia bardziej. Rozm. J. Paliwoda. „Lampa” 2007 nr 11.
LP XX w. (K. Ćwikliński).
Ogólne
P. KĘPIŃSKI: O pisarzach, koniach na biegunach i roztropnych wydawcach a najwięcej o Włodzimierzu Kowalewskim. „Czas Kult.” 2000 nr 6.
M. ORSKI: Melancholia nieistniejącej prowincji Włodzimierza Kowalewskiego. W tegoż: Lustratorzy wyobraźni, rewidenci fikcji. Wwa 2003.
K. UNIŁOWSKI: Zagraj to jeszcze raz Sam, czyli powtórka z modernizmu. „Opcje” 2004 nr 3.
B. DARSKA: Przeszłość w odcinkach. W tejże: Ucieczki i powroty. Olsztyn 2006.
M. JENTYS: O Włodzimierzu Kowalewskim. „Migotania, Przejaśnienia” 2009 nr 2, przedr. pt. Człowiek i świat. O Włodzimierzu Kowalewskim w tejże: Argonauci naszych czasów. Tor. 2009.
A. NĘCKA: Kolekcjoner klęsk. O twórczości Włodzimierza Kowalewskiego. W: Skład osobowy. Szkice o prozaikach współczesnych. Cz. 2. Katow. 2016.
G. SUPADY: Włodzimierza Kowalewskiego dyskurs z (po)niemieckością = Włodzimierz Kowalewski’s discourse with a (post) German heritage. „Pr. Literaturoznawcze ” 2016 nr 4.
Idę do ciebie spod sklepionego łuku bramy
P. PIASZCZYŃSKI: Debiut Włodzimierza Kowalewskiego. „Now. Dz. Tor.” 1981 nr 98.
Cztery opowiadania o śmierci
S. POŁOM: W nurcie przemijania. „Gaz. Olszt.” 1993 nr 167.
K. ĆWIKLIŃSKI: Na wspak. „Akcent” 1994 nr 1.
W. LEWANDOWSKI: Koniec awangardyzmu? „PAL Prz. Artyst.-Lit. ” 1994 nr 2.
Powrót do Breitenheide
Z. CHOJNOWSKI: Sztuka i życie. „Twórczość” 1997 nr 9, przedr. pt. Sztuka i życie według Włodzimierza Kowalewskiego. w tegoż: Zmartwychwstały kraj mowy. Olsztyn 2002.
K. ĆWIKLIŃSKI: Dwie strony czasu. „Nowe Książ.” 1997 nr 11.
P. PIASZCZYŃSKI: Atlantyda i kapitalizm. „Tyg. Powsz.” 1997 nr 32.
P. BRATKOWSKI: Nie z tych czasów. „Gaz. Wybor.” 1998 nr 139.
W. KALISZEWSKI: Dwa opowiadania o chorobie świata. „Mag. Lit.” 1998 nr 1.
J. KLEJNOCKI: Dwie przypowieści. „Borussia” 1998 nr 16.
K. MALISZEWSKI: Przeciw babraniu się w sobie. „Życie” 1998 nr 186.
R. OSTASZEWSKI: Portret artysty z czasów marnych. „FA-art” 1998 nr 3.
B. KANIEWSKA: Pułapki naszego raju. „Kresy” 1999 nr 2/3.
M. ORSKI: W pewnej „Atlantydzie”. „Prz. Powsz.” 1999 nr 1.
P. CZAPLIŃSKI: Między nostalgią a teraźniejszością. W tegoż: Wzniosłe tęsknoty i nostalgie w prozie lat dziewięćdziesiątych. Kr. 2001.
Zob. też Wywiady.
Bóg zapłacz!
B.P. ALEKSANDROWICZ: „Ja wiedziałem, że tak będzie!”. „Pogranicza” 2000 nr 6.
A. BŁAŻYŃSKA: Sny o klęsce. „Opcje” 2000 nr 6.
K. BRAKONIECKI: Olsztyński szpital przemienienia. „Warm. i Mazury” 2000 nr 1.
P. CZAPLIŃSKI: Zimny raj. Utopijna Polska za 50 lat. „Polityka” 2000 nr 36.
K. DUNIN: Wiek męski, wiek klęski. „FA-art” 2000 nr 3/4.
J. KLEJNOCKI: [Czterdzieści] 40 lat minęło. Portret PRL w powieści Włodzimierza Kowalewskiego „Bóg zapłacz!”. „Gaz. Wybor.” 2000 nr 189.
K. MASŁOŃ: Zastrzyk adrenaliny. „Mag. Lit.” 2000 nr 8/9.
M. ORSKI: „Przejechane pomidory”. „Nowe Książ.” 2000 nr 12.
P. PIASZCZYŃSKI: Ostatni człowiek w nowym świecie. O powieści Włodzimierza Kowalewskiego. „Tyg. Powsz.” 2000 nr 37.
Z. CHOJNOWSKI: W poszukiwaniu epickiego oddechu. „Twórczość” 2001 nr 1.
S. JASIŃSKI: Epitafium. Żelbetowa Płyta. „PAL Prz. Artyst.-Lit.” 2001 nr 5.
R. OSTASZEWSKI: Chłopaki wciąż płaczą. „Res Publica Nowa” 2001 nr 2.
ks. T. SŁOMIŃSKI: Między pralnią a bawialnią. „Więź” 2001 nr 5.
P. CZAPLIŃSKI: Przeszkadzanie teraźniejszości. W tegoż: Ruchome marginesy. Kr. 2002.
B. DARSKA: Futurologia pozorna. W tejże: Ucieczki i powroty. Olsztyn 2006.
L. BĘDKOWSKI: „Unowocześnianie” chrześcijaństwa czy rezygnacja? Wizja Kościoła i religii w powieści „Bóg zapłacz!” Włodzimierza Kowalewskiego. „Świat i Sł.” 2014 nr 2.
Zob. też Wywiady.
Światło i lęk
M. CUBER: Retro pod znakiem zapytania. „Nowe Książ.” 2003 nr 11.
W. GIEDRYS: Wieczne tęsknoty. „Topos” 2003 nr 6.
A. MADALIŃSKI: Sztuka uniku. „Opcje” 2003 nr 6.
K. MALISZEWSKI: Zarys panoramy. „Czas Kult.” 2003 nr 6.
R. OSTASZEWSKI: Połysk lukru. „Pogranicza” 2003 nr 5.
M.A. KOWALSKI: Półcienie. „Najwyż. Czas” 2004 nr 9.
P. PIASZCZYŃSKI: Czas odnaleziony. Opowiadania Włodzimierza Kowalewskiego. „Tyg. Powsz.” 2004 nr 4.
M. RADZIWON: Łowienie życia. „Gaz. Wybor.” 2004 nr 124.
M. WITKOWSKI: Nadwrażliwość na światło. „Twórczość” 2004 nr 5.
Excentrycy
M. CUBER: Czarodzieje politycznie obojętni. „Polityka” 2007 nr 2 [3].
A. CZACHOWSKA: Nic… nigdy… naprawdę. „Twórczość” 2007 nr 12.
B. DARSKA: Swingować wbrew wszystkiemu. „Portret” 2007 nr 2.
J. KLEJNOCKI: Człowiek szczęśliwy. Radość w czasach szarych. „Tyg. Powsz.” 2007 nr 31.
A. MADALIŃSKI: Second life w PRL. ,,FA-art” 2007 nr 3.
T. MIZERKIEWICZ: Peweksowa powieść. „Nowe Książ.” 2007 nr 10, przedr. w tegoż: Literatura obecna. Szkice o najnowszej prozie i krytyce. Kr. 2013.
D. NOWACKI: Błahy jazz w Ciechocinku. „Gaz. Wybor.” 2007 nr 130.
A. PYZIK: Ostatni swing w Ciechocinku. „Lampa” 2007 nr 6.
A. WOŁOSEWICZ: Czy można ,,przeekscentryczyć” się przez życie? ,,Akant” 2007 nr 11.
M. DĘBORÓG-BYLCZYŃSKI: Sweet dream. „Śląsk” 2008 nr 9.
A. GRZYBEK: Ex-utopia. „Tygiel Kult.” 2009 nr 4-6.
M. CIELECKI: Swing, kobieta i diabeł. „W Drodze” 2015 nr 11.
M. ORSKI: Naród, któremu zaaplikowano truciznę. „Odra” 2015 nr 12.
Ludzie moralni
B. DARSKA: Sukces skrzywdzonych. „Twórczość” 2012 nr 10.
D. NOWACKI: „Ludzie moralni” Kowalewskiego. Kapitalizm samo zło. „Gaz. Wybor.” [on-line] 2012 z 29 V [dostęp 3 sierpnia 2016]. Dostępny w Internecie: http://wyborcza.pl/1,75410,11816275,_Ludzie_moralni__Kowalewskiego__Kapitalizm_samo_zlo.html .
K. LISKOWACKI: Świat według prezesa. „EleWator” 2013 nr 1.
T. MIZERKIEWICZ: Literatura i grzech nie anielstwa. W: Literatura obecna. Szkice o najnowszej prozie i krytyce. Kr. 2013.
Brzydki człowiek i inne opowiadania
M. ŻARSKI: „Brzydki człowiek i inne opowiadania”. Staroświecka proza [on-line]. Powst. 2016 [dostęp 3 sierpnia 2016]. Dostępny w Internecie: http://wpolityce.pl/kultura/299215-brzydki-czlowiek-i-inne-opowiadania-staroswiecka-proza-recenzja.
P.M. WIŚNIEWSKI: Piękno w brzydocie. „Twórczość” 2017 nr 3.
