NPLP
\
Polscy pisarze i badacze literatury przełomu XX i XXI wieku
\
R
\
Krystyna RODOWSKA

Krystyna RODOWSKA
Autorka hasła: Alicja Szałagan

Krystyna RODOWSKA
Autorka hasła: Alicja Szałagan

ur. 1937

Poetka, tłumaczka, krytyk literacki.

Zob. też.: TWÓRCZOŚĆ, OPRACOWANIA (wybór)

BIOGRAM

Urodzona 20 kwietnia 1937 we Lwowie; córka Bronisława Rodowskiego, lekarza, i Klementyny z domu Wanke. Pierwsze lata dzieciństwa spędziła w Mostach Wielkich, miasteczku pod Żółkwią, gdzie jej ojciec pracował w Szkole Policyjnej (pozostała tam także po wybuchu II wojny światowej i zajęciu tych terenów przez Armię Czerwoną). W okresie okupacji niemieckiej, jesienią 1942, w obawie przed nacjonalistami ukraińskimi, jej rodzina przeniosła się do Lwowa. Wiosną 1944 zamieszkała na wsi pod Rzeszowem, a po pół roku w samym Rzeszowie. Tam jesienią rozpoczęła naukę w szkole podstawowej, kontynuowaną w Żeńskim Liceum Ogólnokształcącym oraz w klasie fortepianu miejscowej Szkoły Muzycznej. W 1953 zdała egzamin maturalny, a także zajęła trzecie miejsce w Ogólnopolskim Konkursie Śpiewaczym. W roku następnym wyjechała do Warszawy, gdzie uczyła się śpiewu w klasie Ady Sari oraz rozwijała umiejętności pianistyczne w Średniej Szkole Muzycznej nr 1. Z powodu choroby gardła, po trzech latach przerwała kształcenie wokalne, zaś naukę gry na fortepianie zakończyła w 1958 dyplomem. W tymże roku podjęła studia w zakresie filologii romańskiej na Uniwersytecie Warszawskim. Po uzyskaniu magisterium w 1963 wyjechała na kilka miesięcy do Francji. Przez pewien czas pisała reportaże i recenzje w języku hiszpańskim dla redakcji iberoamerykańskiej Polskiego Radia. W 1964-66 była zatrudniona jako tłumaczka w Ambasadzie Meksyku w Warszawie, pogłębiając znajomość języka hiszpańskiego. W 1966 debiutowała wierszami Aby ocalić i Dedykacje, ogłoszonymi na łamach „Kultury” (nr 4); w tymże roku opublikowała w „Kierunkach” (nr 40) pierwszą pracę krytyczną – omówienie prozy Józefy Radzymińskiej. Z tygodnikami tymi współpracowała także w latach następnych (z „Kulturą” do 1980, z „Kierunkami” do 1970), drukując utwory poetyckie, recenzje, a nieco później – przekłady z literatury francuskiej i hiszpańskiej. W 1967-73 była redaktorem działu kultury tygodnika „Forum”. Przekłady z literatury hiszpańskojęzycznej i francuskiej zaczęła publikować w 1969, debiutując tłumaczeniem trzech utworów prekortezjańskich (wówczas anonimowych, obecnie przypisanych królowi-filozofowi Netzahualcoyotlowi): Hymn do Dawcy Życia, Początek i koniec, Zagadka człowieka wobec Boga na łamach pisma „Orientacja” (nr z XI). W 1971 przekładami poezji O. Paza rozpoczęła wieloletnią współpracę z miesięcznikiem „Literatura na Świecie”. Od jesieni 1973 do lata 1974 ogłaszała publicystykę społeczną na łamach poznańskiego tygodnika „Tydzień”. Następnie jako członek Koła Młodych ZLP wyjechała do Meksyku na dziesięciomiesięczne stypendium (przyznane jej przez rząd tego kraju); uczęszczała na seminaria z literatury iberoamerykańskiej. W tym okresie zaczęła pisać wiersze i eseje (także w języku hiszpańskim) oraz przekładać na język hiszpański współczesną poezję polską (wybory wierszy ukazywały się m.in. w meksykańskich pismach literackich: „Revista de Bellas Artes” i „Semanario de Bellas Artes”). W 1975-76 pracowała jako lektorka języka hiszpańskiego na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Od 1976 była członkiem ZLP (do rozwiązania Związku w 1983). Ponownie przebywała na stypendium w Meksyku w 1977-78. Po powrocie do Warszawy weszła w 1979 w skład redakcji „Literatury na Świecie”, w którym to miesięczniku drukowała przekłady i artykuły krytyczne (także po przejściu na wcześniejszą emeryturę w 1994). W latach osiemdziesiątych kontynuowała twórczość poetycką i translatorską. Kilkakrotnie wyjeżdżała na stypendia zagraniczne: do Hiszpanii (1982), Francji (1986), Meksyku i na Kubę (1989). W latach dziewięćdziesiątych podjęła współpracę z Programem II Polskiego Radia. Od 1991 była członkiem SPP (przez cztery kadencje wchodziła w skład komisji kwalifikacyjnej, a w 2005-08 przewodniczyła Komisji Zagranicznej Zarządu Głównego). Po 1989 uczestniczyła w wielu międzynarodowych festiwalach i spotkaniach poetów oraz tłumaczy, m.in. ostatnio w Cordobie (2004), Meksyku (2004, 2005), Paryżu i Bordeaux (2004), Granadzie (Nikaragua, 2006 i 2008) i Hawanie (2007). Przekłady publikowała w tym okresie nadal w „Literaturze na Świecie” i „Twórczości”, a także m.in. w „Arkuszu”, „Kwartalniku Artystycznym”, „Nowej Okolicy Poetów”, „Pograniczach”, „Odrze” oraz „Tyglu Kultury”. W 1991 otrzymała nagrodę redakcji „Literatury na Świecie” za przekłady poezji iberoamerykańskiej, a w 2005 – ZAiKS-u za przekłady z literatury francuskiej i hiszpańskojęzycznej. W 2005-08 ogłaszała wiersze (w przekładzie na hiszpański własnym i Gerardo Beltrána) w dodatku literackim do wydawanego w Buenos Aires pisma „El Clarin”.

Ma syna Kamila Wiesiołowskiego (ur. 1968), grafika. Mieszka w Warszawie.

TWÓRCZOŚĆ

1. Gesty na śniegu. [Wiersze]. Wwa: Czyt. 1968, 55 s.
2. Stan posiadania. [Wiersze]. Wwa: Czyt. 1981, 106 s. Ser. Poetycka.
3. Nuta przeciw nucie. Wybór wierszy miłosnych z lat 1968-1992. Grafiki: K. Wiesiołowski. Kr.: Miniatura 1993, 77 s.
4. Szelest, półmrok, sens. [Wiersze]. Przemyśl: Gdzie Indziej Wydawn. T. Nuckowskiego1995, 29 s.
Druk bibliofilski w nakł. 100 egz.
5. Na dole płomień, w górze płomień. [Wiersze]. Wwa: Anta 1996, 158 s.
Wyróżnienie Fundacji Kultury w 1996.
6. Bliżej nagości. [Wiersze]. Wwa: Nowy Świat 2002, 63 s.
7. Výzva k činu = Appel à l’action = Wezwanie do czynu. [Wybór wierszy]. [Przeł.:] V. Kovalčik, B. Noël, K. Rodowska. [Wybór i red.:] M. Vallová. Bratislava: Literárné informačné centrum 2006, 41 s.
Tekst w jęz. słowac., franc. i pol.
8. Wiersze przesiane 1968-2011. Rzeszów: Podkarpacki Inst. Książki i Marketingu 2012, 311 s.
Tekst częściowo w jęz. franc. i hiszp.

Wybór wierszy w przekł. franc.: En bas le feu, en haut le feu. [Przeł.] B. Noël. „Aires”, Saint-Etienne 1994 nr 19 [nr monogr. pisma poświęcony twórczości K. Rodowskiej]; Vers le nu. Suivi de Le muet chante. [Przeł.] B. Noël. Paris 2012.

Przekłady tekstów K. Rodowskiej w antologiach zagranicznych: ang.: Scattering the dark. An anthology of Polish women poets. [Wybór i oprac.:] K. Kovacik. Buffalo 2015; Wisława Szymborska’s poety. Choice of essays. Frankfurt Am Main 2015. – litew.: Poetinis Druskininku ruduo, 2001. [Oprac.:] K. Platelis. Vilnius [2001].

Przekłady

1. Jose Guadalupe Posada (1852-1913) i współczesna sztuka meksykańska. Warszawa, marzec 1966. [Katalog wystawy]. Red.: I. Jakimowicz. Tłum. z hiszp. K. Rodowska i K. Zawanowski. Oprac. graf.: D. Książkiewicz, i J. Kuglin, jr. Przedm.: S. Lorentz. Wwa: Muzeum Nar. 1966, 77 s.
2. J. Revueltas: Zasnąć w ziemi. [Opowiadania]. Wwa: PIW 1970, 170 s. Bibl. „Jednorożca”.
3. W. Wolski: Halka. [Libretto opery]. [Przekł. na jęz. hiszp.:] S. Zembrzuski, K. Rodowska. Varsovia: Ag. Autorska 1971, 30 s.
4. J. H. Anglade: Zawieszenie. [Powieść]. [Wwa:] PIW 1973, 179 s. Klub Interesującej Książ.
5. J. L. Borges: Twórca. [Wiersze]. Przeł.: Z. Chądzyńska, K. Rodowska. (Utwory wybrane). Wwa: Czyt. 1974, 99 s. Wyd. 2 Wwa: Prószyński i S-ka 1998.
6. Poesia polaca contemporánea: Iwaszkiewicz, Przyboś, Rózewicz, Herbert, Szymborska, Grochowiak y Bialoszewski. [Wybór, przekł. i noty:] K. Rodowska. México: Universidad Nacional Autónoma de México, Dirección General de Difusión Cultural Departamento de Humanidades [1975], 47 s. Material de Lectura. Poesia Moderna, 31.
7. La nueva poesia polaca. [Wybór, przekł. i wstęp:] K. Rodowska. Madrid 1980, 32 s.
Suplement do czasop. „Cuadernos Hispanoamericanos”, Madryt 1980 nr 360.
8. J. E. Pacheco: Proza czaszki. [Wiersze]. Wybrała, przeł. i opatrzyła posł. K. Rodowska. Kr., Wr.: WL 1986, 143 s.
9. O. Paz: Wciąż te same widzenia. [Wiersze]. Wybór i przekł. K. Rodowska. Olsztyn, Wwa: Ethos; nakł. Fundacji „Literatura Światowa” 1990, 63 s.
10. A. Cerdá Barberá: Zdrowie na dłoni. Wwa: Rytm 1994, 153 s. Wiek XXI.
Wydawnictwo popularnonaukowe dot. niekonwencjonalnej diagnostyki.
11. J. Genet: Ceremonie żałobne. [Powieść]. Gdańsk: Marabut 1995, 263 s.
Nagroda za przekł. przyznana przez red. „Lit. na Świecie” za 1995.
12. [Dieciséis] 16 poetas polacos. [Red.:] A. Beneyto. [Przeł. z pol.] K. Rodowska. Zaragoza: Libros del Innombrable [1998], 124 s. Biblioteca golpe de dados, t. 3.
13. Pięć współczesnych poetek hiszpańskich = Cinco poetisas españolas contemporáneas. [Przeł.:] J. Bartoszewska, M. Filipowicz-Rudek, K. Rodowska. Wwa: Małe; Inst. Cervantesa 1998, 141 s. Kolekcja Inst. Cervantesa.
14. L. de Camões: Liryki najpiękniejsze. Przeł.: J. Waczków, K. Rodowska. Tor.: Algo 2000, 46 s. Kolekcja Liryki Światowej.
15. E. Salmon: ABC enneagramu: jak rozpoznać siły sterujące naszym zachowaniem. Wwa: bis 2002, 248 s.
Wydawnictwo popularnonaukowe.
16. G. Beltrán: Krótki pejzaż z cieniami = Breve paisaje con sombras. [Wiersze]. [Przeł.:] L. Engelking, A. Kuzborska, B. Pudłówna, K. Rodowska. Wwa: Małe, [2003], 151 s.
Tekst w jęz. pol. i hiszp.
17. E.-E. Schmitt: Ewangelia według Piłata. [Powieść]. Kr.: WL 2003, 237 s. Proza pod Globusem. Wyd. nast.: tamże: wyd. 2 2005, wyd. 3 2006, 2009; wyd. 2 [!] Kr.: Znak, Litera Nowa 2014.
18. J. L. Borges: Spiskowcy. [Wiersze i miniatury literackie]. (Utwory wybrane). Wwa: Prószyński i S-ka [2004], 73 s.
19. Na szali znaków. Czternastu poetów francuskich. [Antologia]. Wybór wierszy, przekł., oprac. krytyczne, wstęp i posł.: K. Rodowska. Wr.: Biuro Lit. 2007, 450 s.
20. J. Egloff: Człowiek, którego brano za kogoś innego. [Powieść]. Kr.: WL 2010, 186 s.
21. Umocz wargi w kamieniu. Przekłady z poetów latynoamerykańskich. [Wybór wierszy, przekł., oprac. i posł.:] K. Rodowska. Wr.: Biuro Lit. 2011, 606 s. Antologie Poetyckie, 7.
22. G. Nistal: Zima en Varsovia. [Wiersze]. Rzeszów: Podkarpacki Inst. Książki i Marketingu 2013, 49 s.
23. G. Nistal: Wiosna en Varsovia. Przeł.: M. Claver Peter, K. Rodowska. Rzeszów: Podkarpacki Inst. Książki i Marketingu 2014, 75 s.
24. A. de Saint-Exupéry: Mały Książę. Z il. Autora. Przeł. K. Rodowska. Prolog z jęz. hiszp. przeł. D. Kuźniak. Łódź: Galaktyka 2015, 95 s.
25. J.Á. Leyva: Wiersze. W przekł. K. Rodowskiej. Rzeszów: Podkarpacki Inst. Książki i Marketingu 2017, 43 s.
26. G. Mistral: Kopciuszek. [Dla dzieci]. Przekł. K. Rodowska. Il. B. Ojeda. Komentarz krytyczny: M. Peña Muñoz. Wwa: NK 2017, [32] s.
27. G. Mistral: Królewna Śnieżka u krasnoludków. [Dla dzieci]. Przekł. K. Rodowska. Il. C. Ballesteros. Komentarz krytyczny: M. Peña Muñoz. Wwa: NK 2017, [32] s.
28. G. Mistral: Czerwony Kapturek. [Dla dzieci]. Przekł. K. Rodowska. Il. P. Valdivia. Komentarz krytyczny: M. Peña Muñoz. Wwa: NK 2017, [32] s.
29. G. Mistral: Śpiąca Królewna. [Dla dzieci]. Przekł. K. Rodowska. Il. C. Cardemil. Komentarz krytyczny: M. Peña Muñoz. Wwa: NK 2017, [32] s.

Zob. też Twórczość poz. 7.

OPRACOWANIA (wybór)

  • Ank. 2008.
  • Autor o sobie: „Kwart. Artyst.” 2014 nr 3 [wypow. w ankiecie pt. „Moi mistrzowie”].
  • Wywiady: Rozm. B. Pietkiewicz. „Kult. i Życie” 1981 nr 25; Francuscy poeci wracają do Portu Literackiego. Rozm. A. Kołodyńska. „Gaz. Wybor.” 2008 nr 7 dod. „Wrocław”.
  • LP XX w. (J. Z. Brudnicki).

Ogólne

  • L. SZARUGA: Język ciała – język nicości. „Kwart. Artyst.” 1997 nr 3.
  • A. OTKO: Krystyna Rodowska: „Wiersz – moje ja czujne”. „Gaz. Lwow.” 1999 nr 12/13.
  • S. GIBASZEK: Kilka refleksji na temat poezji Krystyny Rodowskiej. „Podgląd” 2016 NR 1.

Gesty na śniegu

  • M. WYKA: W imię znaczeń. „Życie Lit.” 1968 nr 33.
  • L. SOKÓŁ: Optymizm tragiczny. „Poezja” 1969 nr 1.

Stan posiadania

  • W. MYSTKOWSKI: Pyrrusowe zwycięstwo. „Tyg. Kult.” 1981 nr 46.
  • M. BOCIAN: Stan posiadania. „Odra” 1983 nr 2.
  • S. SROKOWSKi: Żywioły i rozbite lustro. „Nurt” 1983 nr 12.

Nuta przeciw nucie

  • A. SZYMAŃSKA: „Drżąc w złudzeniu jedności”. „Nowe Książ.” 1994 nr 11.

Na dole płomień, w górze płomień

  • K. BIEŃKOWSKA: „Nieczytelność – w szyku”. „Nowe Książ.” 1996 nr 9.
  • K. MALISZEWSKI: Miłość i płomień wszystkich rzeczy. „Topos” 1996 nr 4.
  • I. SMOLKA. „Fraza” 1996 nr 14, przedr. w tejże: Dziewięć światów. Wwa 1997.
  • L. ENGELKING: Język ognia. „Tygiel Kult.” 1997 nr 4.

Bliżej nagości

  • P. MICHAŁOWSKI: Szczyt epifanii na dnie ciała i obrazu. „Pogranicza” 2003 nr 1.
  • I. SMOLKA: Odsłona nagości. „Nowe Książ.” 2003 nr 3.
  • A. SZYMAŃSKA: Pseudonimowanie wieczności. „Prz. Powsz.” 2003 nr 7/8.
  • A. NAGÓRSKA: „Ta materia jest z ducha”. „Twórczość” 2004 nr 12.

Wiersze przesiane 1968-2011

  • J. BECZEK: Przesiewanie świata. „Nowe Książ.” 2013 nr 6.
  • L. SZARUGA: Świat poetycki. (LVI). „Zesz. Lit.” 2013 nr 3 [m.in. dot. K. Rodowska].
  • W. KALISZEWSKI: Zdejmowanie słów. „Nowe Książ.” 2013 nr 9.
  • L. ENGELKING: Wiersze zasiane. „Elewator” 2014 nr 1.

Umocz wargi w kamieniu

  • P. KAJEWSKI: Ruch niezastygły w czasie i przestrzeni. „Odra” 2011 nr 7/8.
  • W. KALISZEWSKI: Kontynent poetów. „Wyspa” 2011 nr 3.
  • A. KOMOROWSKI: Lekcje jednej antologii. „Nowe Książ.” 2011 nr 9.
  • Ł. STARCZAK: Dla wszystkich ten sam ogień. „Twórczość” 2011 nr 11.
  • T. SWOBODA: Poezja łacińskich Amerykanów. „Lit. na Świecie” 2011 nr 11/12.
  • A. SZYMAŃSKA: Pradawność współczesności. „Prz. Powsz.” 2011 nr 11.
  • A. NASIŁOWSKA: Zapis i głos. „Pogranicza” 2012 nr 2.