Krzysztof ĆWIKLIŃSKI
ur. 1960
Pseud.: Adrian Chodowiecki; (K.C.); Małgorzata Vogt; Marek Jaklicz; Paweł Sarcewicz.
Poeta, historyk literatury, krytyk literacki
Zob. też.: TWÓRCZOŚĆ, OPRACOWANIA (wybór)
BIOGRAM
Urodzony 6 października 1960 w Ciechocinku; syn Ryszarda Jerzego Ćwiklińskiego, technika fizykoterapii, i Barbary z Ostrowskich, urzędniczki. Do szkół uczęszczał w Ciechocinku – od 1975 do Liceum Ogólnokształcącego im. S. Staszica, w którym w 1979 zdał egzamin maturalny. Następnie podjął studia polonistyczne na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Mikołaja Kopernika (UMK) w Toruniu. Debiutował w 1979 jako poeta wierszami Według Filipa von Hohenheim, Na przykład Fryderyk oraz [inc.:] Alonso Perez książę de Medina-Sidonia…, ogłoszonymi w tygodniku „Czas” (nr 8) oraz jako krytyk literacki recenzją tomu Miodopój. Wybór wierszy irlandzkich VI-XIII w., zatytułowaną Poezja starej Irlandii, opublikowaną w tygodniku „Za i Przeciw” (nr 38). Wiersze, artykuły i recenzje literackie oraz przekłady z literatury niemieckiej i rosyjskiej ogłaszał w następnych latach m.in. w „Za i Przeciw” (1979-80, 1983; tu m.in. recenzje podp. krypt. K.C.), „Integracjach” (1982-83, 1985), „Tu i Teraz” (1983-85), „Faktach” (1983-86), „Słowie Powszechnym” (1983-84, 1986), „Nurcie” (1984-86, 1988), „Kierunkach” (1985-87; tu m.in. pod pseud. Adrian Chodowiecki), „Tygodniku Powszechnym” (1986-87, 2010-11), „Morzu i Ziemi” (1986-88) oraz „Twórczości” (1986-87, 1989, 1995-96, 2005-08, 2011). Publikował też w lokalnych czasopismach pomorskich, m.in. w „Warmii i Mazurach” (1983, 1985), „Posłańcu Warmińskim” (1987), „Toruńskim Informatorze Kulturalnym” (1988-89), „Masce Toruńskiej” (1990), „Expresie Bydgoskim” (1993). W 1985 uzyskał magisterium na UMK i w roku szkolnym 1985/86 pracował jako nauczyciel języka polskiego w Zespole Szkół Zawodowych im. Majora H. Dobrzańskiego „Hubala” w Aleksandrowie Kujawskim. Z początkiem roku akademickiego 1986/87 został zatrudniony na stanowisku asystenta, później – starszego asystenta (z roczną przerwą na odbycie służby wojskowej) w Zakładzie Literatury Młodej Polski i Dwudziestolecia Międzywojennego w Instytucie Filologii Polskiej UMK (później Instytucie Literatury Polskiej); współpracował także z tamtejszą Pracownią Badań Emigracji. Jednocześnie w 1988-90 uczył języka polskiego w III Liceum Ogólnokształcącym im. S.B. Lindego w Toruniu. W 1987 został członkiem Towarzystwa Literackiego im. A. Mickiewicza (w 2006-10 wiceprezes Zarządu Oddziału w Toruniu), w 1988 – Towarzystwa Naukowego w Toruniu, a w 1989 – SPP (tu początkowo członek Komisji Młodzieżowej Zarządu Głównego, w 2008-11 prezes Zarządu Oddziału w Toruniu oraz członek Zarządu Głównego, po rozwiązaniu oddziału w Toruniu od 2011 członek Oddziału SPP w Gdańsku). W 1989 otrzymał Nagrodę Młodych im. W. Pietrzaka. Luźno współpracował z ogólnokrajowym Polskim Radiem oraz z Radiem Pomorza i Kujaw, a także Radiem Wolna Europa, ogłaszając na antenie wiersze i felietony radiowe. W 1990 jako stypendysta Ministerstwa Nauki Rządu Federalnego Republiki Austrii odbywał studia w Instytucie Slawistyki Uniwersytetu Wiedeńskiego. W 1992 był współzałożycielem „PAL-u Przeglądu Artystyczno-Literackiego” i do 1997 wchodził w skład kolegium redakcyjnego tego miesięcznika; tu też w 1992-2002 (z przerwami) publikował liczne teksty (także pod pseud. Małgorzata Vogt i Paweł Sarcewicz). Rozwijając twórczość literacką i krytyczną, ogłaszał wiersze, przekłady poetyckie, artykuły i recenzje w wielu czasopismach m.in. w „Odrze” (1992-95, 1997, 2010, 2017), „Akcencie” (1992, 1994, 1998), „Kwartalniku Artystycznym” (1994-95, 1998-99), „Borussii” (1995-2005, z przerwami), „Nowych Książkach” (1996-2001, 2010), nadto w londyńskim „Dzienniku Polskim i Dzienniku Żołnierza” i jego dodatku „Tydzień Polski” (1999-2000, 2002, pod pseud. Marek Jaklicz) oraz nowojorskim „Przeglądzie Polskim” (dodatku społeczno-kulturalnym „Nowego Dziennika”; 2000-2010 z przerwami). W 1996 doktoryzował się na Wydziale Humanistycznym UMK w Toruniu na podstawie rozprawy Gatunki paraliterackie w twórczości Andrzeja Bobkowskiego (promotor prof. Janusz Kryszak), po czym otrzymał stanowisko adiunkta. W 1996 był na stypendiach naukowych w Bibliotece Polskiej w Paryżu, a w 1997 – w Wileńskim Uniwersytecie Pedagogicznym. W 1999 został członkiem Towarzystwa Literackiego im. T. Parnickiego, a w 2000 – członkiem Toruńskiej Konfraterni Artystów. W 2000 zrealizował dwa wyjazdy naukowe: do Polskiego Uniwersytetu na Obczyźnie w Londynie oraz Uniwersytetu im. J. Pannoniusa w Pescu na Węgrzech. W tym samym roku za badania nad polską literaturą emigracyjną otrzymał Nagrodę Literacką im. T. Sułkowskiego, przyznawaną przez londyńską Oficynę Poetów i Malarzy. W 2001-14 wchodził w skład Kapituły Nagrody Miast Partnerskich Torunia i Getyngi im. S.B. Lindego. W 2004 był członkiem zespołu redakcyjnego „Kwartalnika Artystycznego”, zainicjował też powstanie toruńskiego kwartalnika literackiego „Teka”. W 2005 jako stypendysta Ministerstwa Edukacji Narodowej Rządu Republiki Węgierskiej pracował w Katedrze Filologii Polskiej Instytutu Slawistyki Katolickiego Uniwersytetu im. kardynała P. Pazmany’ego w Budapeszcie. W 2006-11 był sekretarzem Rady Fundacji im. Profesora A. Hutnikiewicza, a w 2008-10 członkiem Komisji Stypendialnej w dziedzinie kultury przy Prezydencie Miasta Torunia. W 2010-12 zajmował stanowisko starszego wykładowcy w Zakładzie Wiedzy o Kulturze Instytutu Literatury Polskiej UMK (od 2011 Katedra Kulturoznawstwa UMK), a jednocześnie w 2011-12 współpracował dydaktycznie z Wydziałem Nauk Pedagogicznych UMK; w tym samym czasie pracował w Instytucie Kulturoznawstwa i Filozofii w Wyższej Szkole Gospodarki w Bydgoszczy. W 2010 nawiązał współpracę z Teatrem Polskiego Radia jako autor słuchowisk radiowych. W tym samym roku został członkiem Polskiego Towarzystwa Kulturoznawczego i Polskiego PEN Clubu. Habilitował się w 2012 na UMK na podstawie rozprawy Znani i nieobecni. Studia o i szkice o Andrzeju Bobkowskim i innych pisarzach emigracyjnych. Był laureatem licznych konkursów poetyckich oraz nagród i wyróżnień (indywidualnych i zespołowych) rektora UMK. W 2012-13 współpracował z Instytutem Studiów Podyplomowych Szkoły Wyższej im. P. Włodkowica w Płocku i filiami tej uczelni w Iławie i Wyszkowie. W 2013-16 pracował na stanowisku profesora nadzwyczajnego w Katedrze Filologii Polskiej na Wydziale Filologiczno-Pedagogicznym Uniwersytetu Technologiczno-Humanistycznego im. K. Pułaskiego w Radomiu. Szkice, artykuły i recenzje literackie publikował m.in. w „Pograniczach” (2010), „Blizie” (2010-11), „Migotaniach” (2012) i „Bibliotekarzu Podlaskim” (2016).
W 1986 ożenił się z Barbarą Bronakowską, germanistką (rozwód w 1991). W 1993 zawarł związek małżeński z Anną Filipską, polonistką (rozwód w 2004). Ojciec Aleksandra Krzysztofa (ur. 1989). Mieszka w Toruniu.
TWÓRCZOŚĆ
1. Miejsce po odejściu. [Wiersze]. Tor.: Toruńskie Tow. Kultury 1983, 22 s.
2. Listopad biskupa Jansena. [Wiersze]. Wwa: Pax 1986, 47 s.
3. Idea i rzecz. [Szkice o twórczości T. Sułkowskiego]. Londyn: OPiM 1987, 186 s.
Zawartość: Emigracyjny święty Sebastian; Wobec poetyk normatywnych; Od katastrofizmu do klasycyzmu; W kręgu Kołaczkowskiego; Pokój wśród wojny; „W mojej ojczyźnie, do której nie wrócę”; Między jaźnią moralną a osobowością twórczą; Forma jako wyraz; Piękno jako kategoria etyczna; Mit urealniony; Kamień klęski.
4. Sztuka ucieczki. [Wiersze]. Tor.: Toruńskie Tow. Kultury 1987, 24 s.
5. Teka miedziorytów. [Wiersze]. Wwa: Almapress 1987, 42 s.
6. Królewiec i inne wiersze. Bydg.: Kuj.-Pomor. Tow. Kultury 1992, 45 s. Bibl. Oddz. Bydg.-Tor. SPP.
7. Morze Śródziemne. [Wiersze]. Tor.: Wydawn. A. Marszałek 1992, 70 s
8. Kropelka krwi i siedemnaście innych wierszy dla Anny. Tor.: Graffiti BC 1999, 40 s.
9. Na tapczanie. Wiersze dla dzieci (i zdziecinniałych dorosłych). Tor., Radzanów: Ag. Autorska Ananke 2005, 29 s.
10. Znani i nieobecni. Studia z problematyki polskiej literatury emigracyjnej i życia literackiego na uchodźstwie. Tor.: Wydaw. UMK 2008, 269 s. Wyd. 2 zmien. i popraw. z podtytułem Studia i szkice o Andrzeju Bobkowskim i innych pisarzach emigracyjnych tamże 2011, 362 s.
Zawartość: Wśród widm i miraży. Kilka uwag tytułem wstępu. – [Cz.] I: Helikopter i kultura masowa, albo Kilka uwag o kilku nieuzasadnionych podejrzeniach [dot.: A. Bobkowski: Szkice piórkiem]; Sześć lat w oku cyklonu, albo Andrzej Bobkowski i „komunistyczny eksperyment” w Gwatemali; „Wydaje mi się, że to jednak jest teatr…”, albo „Czarny piasek” Andrzeja Bobkowskiego w świetle listów autora i jego respondentów; Furor scribendi, albo O pamfletowym charakterze listów Andrzeja Bobkowskiego; Polemiki traumatyczne albo Miłosz – Bobkowski: podłoże i przebieg konfliktu; Nasz człowiek w Gwatemali, albo Misja Andrzeja Bobkowskiego; List z nieba, albo Przyczynek do epistolografii Andrzeja Bobkowskiego. – [Cz.] II: Samotnik z Finczlejowa, albo Tadeusz Sułkowski – biografia jako figura losu emigranta; Nieobecny i niedoceniony, albo Kilka uwag o pisarstwie Michała K. Pawlikowskiego i sytuacji pisarza emigracyjnego; W kniejach Podola, na bagnach Naddniestrza…, albo O gawędach i pasjach myśliwskich Stefana Badeniego; Herbatka przy Finchley Road, albo Przyczynek do dziejów emigracyjnych polemik; Znikąd donikąd, albo Emigracyjne dzienniki podróży – próba rekonesansu. – W wyd. 2 nadto: Sprawa Bobkowskiego albo O krótkiej korespondencji między Mieczysławem Grydzewskim i Konstantym Jeleńskim, – Aneks. Nad wspomnieniami gen. bryg. Henryka Karola Korab-Bobkowskiego.
11. Książę poetów żegna ukochane miasto. [Wiersze]. Szczecin: Wydaw. Forma; Stowarzyszenie OFFicyna 2009, 44 s.
12. Profesor Filutek w Toruniu. [Wiersz dla dzieci; ilustr.: N. Piskorska]. Tor.: Biuro Toruńskiego Centrum Miasta 2010, [28 s.].
13. Willi Blum. [Utwór dramatyczny]. „Elewator” 2012 nr 2 s. 122-135. Druk. zob. poz. 15.
14. Helikopter i kultura masowa. Studia i szkice o pisarstwie Andrzeja Bobkowskiego. Łomianki: Wydawn. LTW 2016, 313 s.
Zawartość: Od autora; Monsieur Sans-Gêne albo Pralnia pod wezwaniem Ducha Świętego; Sielanka francuska i paryskie georgiki albo „Szkice piórkiem” Andrzeja Bobkowskiego na tle krajowej diarystyki okupacyjnej (Zofia Nałkowska, Stanisław Rembek, Andrzej Trzebiński); „Między prozą wyjazdu i liryka rozstania” albo Dziennik podróży jako cykl reportaży; „Trochę różnych myśli, które przyjdą do głowy” albo O literackiej formule notatnika w twórczości Andrzeja Bobkowskiego; Raca wystrzelona w ciemność albo O eseistyce Andrzeja Bobkowskiego; Rozstanie z formą albo O fragmencie i fragmentaryczności w pisarstwie Andrzeja Bobkowskiego; „Nigdy niczego nie wspominam” albo O wypowiedziach quasi-wspomnieniowych w pisarstwie Andrzeja Bobkowskiego; Helikopter i kultura masowa albo Kilka uwag o kilku nie do końca uzasadnionych podejrzeniach [poz. 10]; Furor scribendi albo O pamfletowym charakterze listów Andrzeja Bobkowskiego [poz. 10].
Przekł. niem. szkicu Raca wystrzelona w ciemność: „Eine Rakete in die Dunkelhiet abgeschossen”. Zur Essayistik von Andrzej Bobkowski. W: Göttinger Tage der polnischen Literatur. Göttingen 2004 s. 51-72.
15. Musisz mnie wysłuchać. Cztery sztuki na głosy.[Lublin:] Wydawn. TEST 2016, 122 s.
Zawartość: Musisz mnie wysłuchać; Willi Blum [zob. poz. 13]; Pułkownik Polak; Nic, nic i nic.
Szkice i rozprawy w książkach zbiorowych i czasopismach, m.in.: Ubogi z dumy, ubogi z dobroci… „Twórczość” 1985 nr 2 s. 65-73 [dot. T. Sułkowskiego]. – Duke of Portland. „Twórczość” 1987 nr 2 s. 78-86 [dot. A. Bobkowskiego]. – Portret pisarza we wnętrzu. „Kresy” 1991 nr 7 s. 99-111 [dot. A. Bobkowskiego]. – Totschweigen. „Tytuł” 1993 nr 2 s. 93-109 [dot. A. Bobkowskiego]. – O listach i o „Liście z Gwatemali”. „Kwart. Artyst.” 1995 nr 1 s. 69-76 [dot. A. Bobkowskiego]. – Andrzej Bobkowski do Mieczysława Grydzewskiego: Listy. [Oprac. …]. „Arch. Emigracji” 1998 z. 1 s. 61-85. – Jadwiga, Stanisław, Jan… albo sprawa Kasprowiczowej. „PAL Prz. Artyst.-Lit.” 1999 nr 10 s. 73-85. – „Radość z obecności”. O listach Andrzeja Bobkowskiego do Józefa Wittlina [tu także publikacja listów i ich oprac.]; Nieznany fragment „Szkiców piórkiem” [tu także publikacja oprac. tekstu: A. Bobkowski: W Chatillon]. „PAL Prz. Artyst.-Lit.” 1999 nr 6 s. 44-49, 50-57. – Sokrates polski, pyszny Gargantua… „PAL Prz. Artyst.-Lit.” 1999 nr 7/8 s. 21-27 [dot. F. Fiszera]. – „Trochę różnych myśli, które przyjdą do głowy”. O literackiej formule notatnika w twórczości Andrzeja Bobkowskiego. W: W kręgu twórczości pisarzy emigracyjnych. Rzeszów 1999 s. 211-238. – [Hasła (29) w:] Literatura polska XX wieku. T. 1-2. Wwa 2000. – Rozstanie z formą: o „Fragmentach z notatnika” i „Fragmentach wspomnień” Andrzeja Bobkowskiego. „Pam. Lit.” 2000 z. 4 s. 105-124 [to trzeba stąd usnąć, bo znalazło się w książce, poz. 13 – B.D.]. – Stefan Badeni; Aleksander Bobkowski; Andrzej Bobkowski; „Horyzonty”; Michał Kryspin Pawlikowski; Kazimierz Sowiński; Tadeusz Sułkowski; „Trybuna”. W: Leksykon kultury polskiej poza krajem od roku 1939. T. 1. Lubl. 2000 s. 21-22, 44-47, 148-149, 318-319, 405-407, 423-424, 448. – Monsieur Sans-Gene albo pralnia pod wezwaniem Ducha Świętego. W: Życie literackie drugiej emigracji niepodległościowej. Tor. 2001 s. 201-207 [dot. A. Bobkowskiego we Francji] – Trzy listy Andrzeja Bobkowskiego do Michała Chmielowca. „Twórczość” 2007 nr 10 s. 94-107 [tu także publikacja listów i ich oprac.]. – Ketman wystawia rogi. Przyczynek do dziejów pewnej polemiki. W: Przedziwne światy. Tor. 2010 s. 533-553 [dot. A. Bobkowskiego].
Przekłady wierszy w antologiach zagranicznych: bułg.: Antologiâ na nosata polska poeziâ. [Wybór i przekł.:] B. Dankom. Sofiâ 2006, – franc.: Poésie. Vol. 2. [Wybór:] K. Dedecius. [Montricher], Paris 2000, – niem.: Nach den Gewittern. Ein polnisch-deutsches Lesebuch. Red.: K.-D. Sommer. Darmstadt, Göttingen 1995; Poesie. [Przeł.] K. Dedecius. [T.] 2. Zürich 1996, – ros.: Sdelano v Pol’še. Vek XX. [Wybór i przekł.:] A. Bazilevskij. Moskva 2009.
Przekład
1. I.A. Bunin: Opowieści o miłości. Wybrał i przeł. … Tor.: Mado 1995, 101 s.
Prace redakcyjne
1. T. Sułkowski: Poezje wybrane. Wybór i wstęp … Wwa: LSW 1990, 128 s. Bibl. Poetów.
2. Na śmierć poety. Wiersze o Tadeuszu Sułkowskim. Wybrał i oprac. … Tor.: UMK 1997, 27 s.
3. T. Sułkowski: Poezje. Wybrał, oprac. i posł. opatrzył … Wstępem poprzedził J. Kryszak. Skierniewice: Woj. Bibl. Publiczna 1997, 220 s.
4. Rozkwita pamięć pomiędzy wierszami. Antologia wierszy poetów studiujących na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu w latach 1945-2000. Wybór i noty biograf. … Tor.: Graffiti BC, UMK 2000, 242 s.
5. Miasto pod niebem z ciemnego szkła. Toruń w poezji polskiej XX wieku. Antologia. Wybrał, oprac. i wstępem opatrzył … Tor.: Graffiti BC 2001, 159 s.
6. Dziesięć tysięcy słów poezji. Antologia wierszy laureatów konkursu poetyckiego „O liść konwalii” im. Zbigniewa Herberta w latach 1987-2001. Oprac. i wstęp … Tor.: Graffiti BC 2002, 160 s. Urząd Miasta Torunia.
7. Nagroda Literacka Miast Partnerskich Torunia i Getyngi im. Samuela Bogumiła Lindego. [Wstęp i oprac. …]. Tor.: Urząd Miasta, Graffiti BC.
2000. 2002, 28 s.
2001. 2002, 23 s.
2002. 2003, 23 s.
2003. 2003, 23 s.
2004. 2005, 19 s.
2009 i 2010. 2011, 23 s.
8. A. Bobkowski: Punkt równowagi. [Opowiadania]. Wybór i oprac., posł. … Kr.: WL 2008, 419 s.
9. Przedziwne światy. Prace z historii i teorii literatury ofiarowane dr hab. Jerzemu Z. Maciejewskiemu pod red. …, R. Moczkodana i R. Siomy. Tor.: Wydawn. Nauk. UMK 2010, 612 s.
10. Spotkania w przestrzeni idei – słów – obrazów. Księga pamiątkowa dedykowana prof. dr hab. Zofii Mocarskiej-Tycowej. Pod red. J. Bielskiej-Krawczyk, …, S. Kołos. Tor.: Wydawn. Nauk. UMK 2012, 651 s.
11. Andrzej Bobkowski wielokrotnie. W setną rocznicę urodzin pisarza. Pod red. K. Ćwiklińskiego, A.S. Kowalczyka i M. Urbanowskiego. Warszawa: Tow. „Więź” [2014], 405 s. Bibl. „Więzi”, t. 299.
12. Gombrowicz z przodu i z tyłu. Materiały z międzynarodowej konferencji naukowej, Wsola-Radom, 20-22 października 2014 roku. Pod red. K. Ćwiklińskiego, A. Spójnej, D. Świtkowskiej. Radom: Uniw. Technologiczno-Hum. 2015, 465 s.
Zob. też Przekład poz. 1.
OPRACOWANIA (wybór)
Ank. 2008, 2010, 2011.
Wywiady: „Być może powiedziałem już wszystko…”. Rozm. P. Smogorzewski. „Słowo Powsz.” 1989 nr 127; Bez dolegliwości. Rozm. G. Giedrys. „Gaz. Wybor.” 2004 nr 42 dod. „Toruń”; Zwierzyniec na tapczanie. Rozm. M. Kruczkiewicz. „Gaz. Pomorza i Kujaw” 2005 nr 305; Ja się po prostu świetnie maskuję. Rozm. G. Giedrys. „Gaz. Wybor.” 2006 nr 169 dod. „Toruń”; Tapczan jako narzędzie poznania. Rozm. G. Giedrys. „Gaz. Wybor.” 2006 nr 5 dod. „Toruń”.
Ogólne
LP XX w. (M. Kisiel).
W. KOWALEWSKI: Ach, ulecz go, wielki Boże! „PAL. Prz. Artyst.-Lit.” 1992 nr 6.
A. MADYDA: Szantopierz stwór jest dziwny… (O poezji K.Ć.). „PAL. Prz. Artyst.-Lit.” 1992 nr 8/9.
J. DRZEWUCKI: W imię ciągłości. „NaGłos” 1995 nr 21.
B. WOŁOWICZ: Sztuka ucieczki w wiersz. „Pro Arte” 1997 nr 7.
M. HAŁAŚ: Nieco starsi, intelektualiści. W tegoż: Requiem dla pokolenia. Katow. 2000 [m.in. o K.Ć.].
D.T. LEBIODA: Dzieci Pana Cogito. W tegoż: Marmur i blask. Bydg. 2000 [dot. m.in. K.Ć.].
Miejsce po odejściu (poz. 1): J. ROCHOWIAK: Poetycka obietnica. „Nowości” 1983 nr 241.
L. ŻULIŃSKI: Przedwczesny eskapizm? „Tu i Teraz” 1983 nr 52.
Listopad biskupa Jansena
J. ROCHOWIAK: Kreowanie „miejsc po odejściu”. „Fakty” 1987 nr 24.
S. STANIK: Przed lustrem wieczności. „Kierunki” 1987 nr 21.
J. STĘPIEŃ: Z młodzieńczym dystansem. „Sł. Powsz.” 1987 nr 66.
M. HAŁAŚ: Jesień klasycyzmu. „Katolik” 1988 nr 11.
K. KUCZKOWSKI: Estetyka róży. „Nurt” 1988 nr 7.
Idea i rzecz
A. SIOMKAJŁO: Tadeusz Sułkowski: Idea i rzecz. Wspomnienie o poecie. „Dz. Pol. i Dz. Żoł.”, Londyn 1987 nr 85.
H. WUJEK. „Orzeł Biały”, Londyn 1987 nr 1418.
M. STRZYŻEWSKI: Opowieść o Tadeuszu Sułkowskim. „Integracje” 1993 cz. 29.
Sztuka ucieczki
J. ROCHOWIAK: Kreowanie miejsc po odejściu. „Fakty” 1987 nr 24.
Teka miedziorytów
M. ORSKI: Poza oficyną. „Odra” 1990 nr 4.
Królewiec i inne wiersze
S. DŁUSKI: Nazywanie bólu. „Dekada Lit.” 1993 nr 21, przedr. w tegoż: Umarł Tyrteusz, niech żyje Orfeusz. Rzeszów 2014. − G. KOCIUBA: Wiersze o zwątpieniu. „Nowe Książ.” 1994 nr 2
Kropelka krwi i siedemnaście innych wierszy dla Anny
B. CZARNECKA: Porządkowanie nierzeczywistości. „Kwart. Aryst.” 1999 nr 4.
J. DRZEWUCKI: Perfekcjonizm i styl. „Rzeczpospolita” 1999 nr 189.
J. KLEJNOCKI: Cień Auzoniusza. „Nowe Państ.” 1999 nr 39.
P. MICHAŁOWSKI: Pięknie, czyli wyraźnie. „Pogranicza” 1999 nr 5.
P. PIASZCZYŃSKI: „Pamięci udręczonej zgruchotany orzech”. „Tyg. Powsz.” 1999 nr 42.
J. WOLSKI: Kropelka krwi i siedemnaście innych mgnień życia. „Opcje” 1999 nr 6.
P. TAŃSKI: Orzech pamięci. „Fraza” 2000 nr 1/2, przedr. pt. Ciemne światło i jasny dźwięk. O „Kropelce krwi” K.Ć. w tegoż: Sandały Hermesa. Tor. 2008.
Na tapczanie
A.D. LISKOWACKI: Z muzowej półki. „Kur. Szczec.” 2006 nr 63.
J. MIKOŁAJEWSKI: Rymowanie usiane perskimi oczkami. „Gaz. Wybor.” 2006 nr 56.
J. PORAZIŃSKI: Pozycja horyzontalna. „Promocje Pomor.” 2006 nr 6.
Książę poetów żegna ukochane miasto
P.W. LORKOWSKI. „Topos” 2009 nr 6.
A. CZACHOWSKA: Pożegnanie, które jest powitaniem. „Twórczość” 2010 nr 8.
C. DOBIES: Na motywach miłości i schronienia. „Fraza” 2010 nr 2.
K. LISOWSKI: Kuszący pesymizm? „Nowe Książ.” 2010 nr 2.
A. SZYMAŃSKA: Lament nad samym sobą. „Prz. Powsz.” 2010 nr 4.
S. CHYCZYŃSKI: Spóźnione odkrycie. „Akant” 2012 nr 2.
S. DŁUSKI: Twórczy pesymizm Ćwiklińskiego. W tegoż: Umarł Tyrteusz, niech żyje Orfeusz. Rzeszów 2014.
Na śmierć poety
A. ZAWADA: Jeden z małych mistrzów. „Nowe Książ.” 1998 nr 5 [dot. też: T. Sułkowski: Poezje. Zob. Prace redakcyjne poz. 3].
Rozkwita pamięć pomiędzy wierszami
S. MELKOWSKI:. Wiersze rodem z UMK. „Głos Uczelni” 2000 nr 11.
Miasto pod niebem z ciemnego szkła
S. MELKOWSKI: Dwudziestowieczne wiersze o Toruniu. „Głos Uczelni” 2002 nr 4.
