Krzysztof KŁOSIŃSKI

Autorka hasła: Maria Kotowska-Kachel

ur. 1951

Historyk i teoretyk literatury, krytyk literacki, tłumacz.

Zob. też.: TWÓRCZOŚĆ, OPRACOWANIA (wybór)

BIOGRAM

Urodzony 21 marca 1951 w Krakowie; syn Juliusza Kłosińskiego i Zofii z domu Smolińskiej. W 1964–68 uczęszczał do II Liceum Ogólnokształcącego im. J. Sobieskiego w Krakowie, gdzie w 1968 zdał maturę. Następnie od 1968 studiował filologię polską na Uniwersytecie Jagiellońskim (UJ) w Krakowie. Po uzyskaniu magisterium na UJ rozpoczął w 1973 pracę jako asystent w Instytucie Literatury i Kultury Polskiej (od 1991 Instytut Nauk o Literaturze Polskiej, INoLP, od 2005 im. I. Opackiego) Uniwersytetu Śląskiego (UŚl.) w Katowicach. Debiutował w 1975 na łamach „Ruchu Literackiego” artykułem pt. Problematyka czasu w powieści historycznej XIX wieku (nr 1), a na łamach „Pamiętnika Literackiego” recenzją książki M. Głowińskiego Gry powieściowe (z. 2). W 1982 obronił na UŚl. rozprawę doktorską pt. Proza Romana Jaworskiego na tle przemian 1910–1925 (promotor prof. Tadeusz Bujnicki). W 1991 habilitował się na UŚl. na podstawie dysertacji pt. Mimesis w chłopskich powieściach Orzeszkowej. W 1992-1996 był wicedyrektorem INoLP. Rozprawy i recenzje z zakresu historii i teorii literatury XIX i XX wieku zamieszczał m.in. w „Pamiętniku Literackim” (1975–76; 1985–87, 1999), „Pracach Naukowych Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach” (od 1978), „Tekstach Drugich” (1998–2007, 2011, 2015), „Śląsku” (1996–2004, z przerwami). W 2002 otrzymał tytuł naukowy profesora. W śląskim radiu Top prowadził w 1995 audycję poświęconą muzyce klasycznej, a w telewizji TVN w 2004–09 wraz z Kazimierą Szczuką cotygodniową audycję pt. Wydanie drugie poprawione, poświęconą krytyce współczesnej literatury polskiej; za udział w tym programie otrzymał w 2007 nagrodę Pikowy Laur, przyznawaną podczas Targów Książki w Krakowie za najlepszą prezentację książek w mediach elektronicznych. W latach 2005–13 wykładał w Instytucie Kultury i Komunikowania Szkoły Wyższej Psychologii Społecznej w Warszawie. W 2007 objął funkcję przewodniczącego Komitetu Nauk o Literaturze PAN. Od 2008 był członkiem Rady Programowej Polskiego Radia w Katowicach W 2008-16 był dyrektorem INoLP UŚl. w Katowicach. Równocześnie od 2010 kierował Zakładem Historii Literatury Poromantycznej INoLP.W 2015 został wyróżniony uniwersytecką Nagrodą „Pro Scientia et Arte” przyznaną za wybitne osiągnięcia naukowe i dydaktyczne. Odznaczony m.in. Brązowym Krzyżem Zasługi (2002).

W 1977 zawarł związek małżeński z Krystyną z domu Ślizankiewicz, historykiem literatury, profesorem UŚl.; z tego związku ma syna Michała (ur. 1986). Mieszka w Sosnowcu.

TWÓRCZOŚĆ

1. Mimesis w chłopskich powieściach Orzeszkowej. Katow.: UŚl. 1990, 191 s. Pr. Nauk. UŚl. w Katow., 1129.
Rozprawa habilitacyjna.
2. Wokół „Historii maniaków” [R. Jaworskiego]. Stylizacja, brzydota, groteska. Kr.: WL 1992, 255 s.
Książka powstała na podstawie rozprawy doktorskiej.
3. Eros, dekonstrukcja, polityka. Katow.: Śląsk 2000, 288 s.
Zawartość: To nie bajka. Wstęp — Prolog: Przemiany prozy XX wieku. – Cz. I.: Eros: „Efebos”. Karola Szymanowskiego próba symbolizacji homoseksualizmu; Od „Zmór” do „Motorów” [E. Zegadłowicza]. Czy jest możliwa literatura erotyczna?; Jak czytać „Motory”?; „Playboy” albo chanson courtoise. – Cz. II.: Dekonstrukcja: Gry kategorii znaczeniowych w fabule opowiadania Romana Jaworskiego „Zepsuty ornament”; Przyczynek do portretu artysty: „Teatr w więzieniu” [A. Słonimskiego]; O funkcji metatekstów w powieści Romana Jaworskiego „Wesele hrabiego Orgaza”; Schulzowskie modele komunikacji. – Cz. III.: Polityka: Przestrzeń w „Oziminie” [W. Berenta]; Proza Struga: Między modernizmem a dwudziestoleciem. Próba interpretacji; „Wyrąbany chodnik” [G. Morcinka]; Egzotyzm po polsku [dot. twórczości A. Szklarskiego]. – Epilog: Rzeczywistość i władza. Mimesis w polskiej powieści politycznej.
4. Poezja żalu. [Szkice literackie]. Katow.: Śląsk 2001, 198 s.
Zawartość: Wstęp. – Radość pisania, żałoba pisania. „Radość pisania” Wisławy Szymborskiej; Bigos — kosmos. Opis bigosu w „Panu Tadeuszu” Adama Mickiewicza; Żal niedoskonały. Poezja Tadeusza Sułkowskiego; „Lament barana ofiarnego”. Cztery interpretacje ofiary Abrahama. Wokół wiersza Józefa Wittlina; Żałoba słowa. Wokół „Dziennika kanadyjskiego” Wacława Iwaniuka; „Wymyka mi się moja ledwo odczuta esencja”. Czesław Miłosz; Mnemosyne. Motyw „płaczki żałobnej” u Miłosza; „Niepokój” Tadeusza Różewicza.
5. W stronę inności. Rozbiory i debaty. Katow.: Wydawn. UŚl. 2006, 160 s. Pr. Nauk. UŚl. w Katow., 2489.
Zawartość: Zamiast wstępu: irreductible. – Rozbiory: Caca. Inny w „Nad Niemnem” [E. Orzeszkowej]; „Proszę państwa do gazu” [T. Borowskiego]; Proza poety [dot. T. Różewicza]; Poezja zaimków. O „Przesłaniu Pana Cogito” [Z. Herberta]; Pejzaż wewnętrzny Zagłębia Dąbrowskiego; Chodnik niewyrąbany [dot. twórczości G. Morcinka]; O „Krzaku gorejącym” Jana Pierzchały. – Debaty: Wolność i niewola; „Mit” & „dzisiaj”; Kto ukradł tekst?; Dla M.P.M. [dot. M.P. Markowski: Efekt inskrypcji. Jacques Derrida i literatura]; Odkrywanie innego; Inny reportaż.
Nadto artykuły i rozprawy w czasopismach i książkach zbiorowych, m.in.: Schulzowskie modele komunikacji. W: Studia o prozie Brunona Schulza. Katow. 1976 s. 91–101. – Powtórzenia w powieści. „Pr. Nauk. UŚl. w Katow.” 1978 nr 238 s. 22–35. – Dyskurs katastroficzny. W: Katastrofizm i awangarda. Katow. 1979 s. 23–39. – „Zdarzenie” w badaniach narratologicznych. „Pr. Nauk. UŚl. w Katow.” 1981 nr 459 s. 11–24. – Konteksty fabuły w latarniku z Aspinwall. W: „Latarnik” Henryka Sienkiewicza — interpretacje. Katow. 1984 s. 88–107. – Przemiany prozy XX wieku. W: Wiedza o literaturze i edukacji. Wwa 1996 s. 416–435. – „Miłosna rozmowa”. W: Pogranicza wrażliwości w literaturze dawnej oraz współczesnej. Cz. 1. Szczec. 1998 s. 7–17. – Niewyrażalność a niereferencjonalność. Poetyka w świetle dekonstrukcji. W: Literatura wobec niewyrażalnego. Wwa 1998 s. 59–77. – Imię róży [U. Eco]. „Pam. Lit.” 1999 z. 1 s. 5–20. – Signifiance: wstęp do pism Rolanda Barthes’a o muzyce. „Pam. Lit.” 1999 z. 2 s. 11–26. – Ocalony. Wokół wiersza Tadeusza Różewicza. W: Ciało — płeć — literatura. Wwa 1998 s. 59–77; przedr. w: Ciało, płeć, literatura. Wwa 2001 s. 395–412. – Fabuła i fabułoznawstwo — zagadnienia interdyscyplinarne. W: Sporne i bezsporne problemy współczesnej wiedzy o literaturze. Wwa 2002 s. 160–170. – Profesor Ireneusz Opacki, czyli odkrywanie innego. W: Tkanina: studia, szkice, interpretacje. Kr. 2003 s. 344–357. – Status dyskursu teoretycznego. W: Polonistyka w przebudowie. T. 2. Kr. 2005 s. 57–73. – Nie przekraczać tekstu! (Derrida czytelnik). W: Derrida/Adirred. Pułtusk 2006 s. 267–283. – Literatura jako epoché. Literackie warunki doświadczenia. W: Literackie reprezentacje doświadczenia. Wwa 2007 s. 26–42; przedr. w: Nowoczesność jako doświadczenie: dyscypliny, paradygmaty, dyskursy. Wwa 2008 s. 33–43. – Ponad podziałami. W: „Obchodzę urodziny z daleka”. Szkice o Stanisławie Barańczaku. Katow. 2007 s. 18–31. – Sarkazmy. W: R. Barthes: Mitologie. Wwa 2008 s. 5–23. – Literatura jako potlacz (z dziejów pewnej idei). W: Album gdańskie. Gdańsk 2009 s. 816–826. – Literaturoznawczy darwinizm. „Teksty Drugie” 2011 nr 3 s. 33–51. – „Pyrrusowe usta”. O „Trzech poematach” Zbigniewa Bieńkowskiego. W: Interpretować dalej: najważniejsze polskie książki poetyckie lat 1945–1989. Kr. 2011 s. 105–116. – Humanistyka w uniwersytecie. W: Przyszłość polonistyki: koncepcje — rewizje — przemiany. Katow. 2013 s. 289–303. – Metafora pracy i praca metafory. W: Stanisław Brzozowski — (ko)repetycje. T. 2. Katow. 2013 s. 53–85. – Głuche „basso” doświadczenia. „Śl. Studia Polonist.” 2014 nr 1/2 s. 229-240. – Lacaniści i polityczność. [Współaut.:] D. Matuszek. W: Polityczność psychoanalizy. Katow. 2014 s. 3–16. – De(re)konstrukcja męskości. „Teksty Drugie” 2015 nr 2 s. 11–29. – „O roku ów”: rokowania historii literatury. W: Kulturowa historia literatury. Wwa 2015 s. 253–268. – W oku cyklonu. Biblioteka między wspólnotą informacji a prawem własności intelektualnej. W: Świat biblioteki otwartej. Katow. 2016 s. 120-143.

Przekłady

1. A. Hitchcock: Ciężki dzień na szafocie. [Opowiadania]. Katow.: Videograf 1994, 190 s. Ser. z Kobrą.
2. K. Boeser: Nostradamus. [Powieść]. Katow.: Videograf 1996, 185 s.
3. A. Waugh: Muzyka klasyczna. Nowy sposób słuchania. Wwa: Bellona; Rytm 1997, 144 s. + CD.
4. R. Barthes: Lektury. Przeł.: K. Kłosiński, M.P. Markowski, E. Wieleżyńska.
Wybrał, oprac. i posł. opatrzył M.P. Markowski. (Pisma. T. 4). Wwa: KR 2001, 270 s.
Tu w tłum. K. Kłosińskiego: Dramat, poemat, powieść, s. 19–41; Przez ramię, s. 117–130; Brecht i dyskurs: przyczynek do badań nad dyskursywnością, s. 167–178.
5. J. Derrida: Pismo i różnica. [Eseje]. Wwa: Wydawn. KR 2004, 532 s.

Prace redakcyjne

1. Przyszłość polonistyki. Koncepcje — rewizje — przemiany. Pod red.: A. Dziadka, K. Kłosińskiego, F. Mazurkiewicza. Katow.: Wydawn. UŚl. 2013, 506 s. Pr. Nauk. UŚl. w Katow., 3023.
Wyd. jako dokument elektroniczny [2013]. Dostępny w Internecie: http://libra.ibuk.pl.
2. Polityczność psychoanalizy. Freud, Lacan, Žižek. Pod red. K. Kłosińskiego i D. Matuszka. Katow.: Wydawn. UŚl. 2014, 491 s. Pr. Nauk. UŚl. w Katow., 3286.
Wyd. jako dokument elektroniczny: 2014. Dostępny w Internecie: http://libra.ibuk.pl.
3. Emil Zegadłowicz daleki i bliski. Pod red. H. Czubały, K. Kłosińskiego, K. Latawiec i W. Pruchnickiego. Katow.: Wydawn. UŚl. 2015, 419 s. Pr. Nauk. UŚl. w Katow., 3208.

OPRACOWANIA (wybór)

• Ank. 2016.
• Wywiady: Żałoba po świecie, który mija. Rozm. D. Lubina-Cipińska. „Rzeczpospolita” 2000 nr 253; Meloman to nauczyciel muzycznych rozkoszy. Rozm. K. Wolnik. „Gaz. Uniw.” 2002 nr 8; Świat się bardzo zmienił. Rozm. A. Sikora. „Gaz. Uniw.” 2012 nr 7; Niepotrzebna i szkodliwa humanistyka. Rozm. B. Widera. „Śląsk” 2015 nr 7.

• LP XX w. (D. Nowacki).

Mimesis w chłopskich powieściach Orzeszkowej

• T. BUJNICKI. „Ruch Lit.” 1991 nr 3.
• B. NOWOROLSKA. „Pam. Lit.” 1993 z. 3/4.

Wokół „Historii maniaków”

• A. CZYŻ: Dwaj mistrzowie do wzięcia. „Ogród” 1992 nr 1.
• J. KOPCIŃSKI. „Pam. Lit.” 1994 z. 1.

Eros, dekonstrukcja, polityka

• B. KANIEWSKA: Od Erosa do kamyczka. „Teksty Drugie” 2002 nr 6.

Poezja żalu

• M. BARANOWSKA: O książce „Poezja żalu” Krzysztofa Kłosińskiego. „Res Publica Nowa” 2002 nr 5.
• T. MIZERKIEWICZ: Obrządki żałoby, porządki słowa. „Teksty Drugie” 2003 nr 2/3.