Krzysztof KRASUSKI
ur. 1946
Imiona metrykalne: Krzysztof Maciej.
Pseud.: K.K.; Kras.
Historyk literatury, krytyk literacki.
Zob. też.: TWÓRCZOŚĆ, OPRACOWANIA (wybór)
BIOGRAM
Urodzony 8 czerwca 1946 we Wrocławiu; syn Czesława Krasuskiego, urzędnika, i Ireny z Adamskich, nauczycielki. Uczył się w X Liceum Ogólnokształcącym we Wrocławiu; w 1963 zdał maturę. Następnie studiował polonistykę na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Wrocławskiego (UWr.) oraz równolegle na Międzywydziałowym Studium Kulturalno-Oświatowym (przez dwa lata). Podczas studiów działał aktywnie w Kole Naukowym Polonistów; był redaktorem wydawanego przez Koło miesięcznika „Glosy”. W tym czasie rozpoczął też działalność krytycznoliteracką; debiutował w 1967 recenzją pt. Dreptanie w miejscu, dotyczącą powieści E. Kabata Żółwie, zamieszczonąw studenckim miesięczniku kulturalno-literackim „Agora” (nr 17; podp. błędnie: Krzysztof M. Krasucki), w którym później publikował też artykuły. W 1968 uzyskał magisterium na UWr., po czym do 1969 był zatrudniony jako asystent w Instytucie Literatury Polskiej UWr. Za właściwy debiut krytycznoliteracki uważa recenzję antologii Hemingway w oczach krytyki światowej pt. Blady portret Hemingwaya,zamieszczoną w 1969 w „Odrze” (nr 9; podp. błędnie: Krzysztof Krasucki); w piśmie tym zamieszczał recenzje także w latach następnych (do 2005; podp. też: K.K., Kras.). Nadto artykuły i recenzje drukował w tym czasie w „Poglądach” (1971-75) i w „Życiu Literackim” (1975-76, 1979). W 1970-72 pracował jako bibliotekarz w Zakładzie Narodowym im. Ossolińskich PAN we Wrocławiu, był też uczestnikiem zespołu badającego literaturę popularną pod kierunkiem prof. Czesława Hernasa. W 1972 debiutował jako badacz literatury artykułem pt. Geneza i funkcje powieści zeszytowych, opublikowanym na łamach „Literatury Ludowej” (nr 6). W 1973 został asystentem w Instytucie Języka i Literatury Polskiej (od 1991 Instytut Nauk o Literaturze Polskiej, od 2005 Instytut Nauk o Literaturze Polskiej im. I. Opackiego) Uniwersytetu Śląskiego (UŚl.). W 1974-76 był lektorem języka i literatury polskiej w katedrze slawistyki na Uniwersytecie Komeńskiego w Bratysławie. Rozwijał działalność naukową, badając głównie problematykę krytyki literackiej i literatury współczesnej. Rozprawy i artykuły publikował m.in. w „Pamiętniku Słowiańskim” (1976-77), „Pamiętniku Literackim” (1976-77), w piśmie czechosłowackim „Slovenská Literatúra” (1976, 1978). W 1978 uzyskał doktorat na UŚl. na podstawie rozprawy pt. Normy i formy. Konstanty Troczyński – teoretyk i krytyk literatury (promotor prof. Tadeusz Bujnicki). W 1982 przebywał na semestralnym stażu na Uniwersytecie Karola w Pradze. W 1987 został członkiem Komisji Historycznoliterackiej Oddziału PAN w Katowicach. W 1990 uzyskał habilitację na UŚl. na podstawie rozprawy pt. Społeczne ramy literatury. Wątki socjologizujące w polskiej krytyce literackiej. (1900-1950). W 1994 otrzymał stanowisko profesora nadzwyczajnego UŚl. W 1996 był założycielem i następnie do 2007 kierownikiem Zakładu Krytyki Literackiej w Instytucie Nauk o Literaturze Polskiej UŚl.; w 2008 przeszedł do Katedry Literatury Porównawczej. Kontynuował działalność krytycznoliteracką, m.in. w 1996 drukował recenzje w miesięczniku „Śląsk”. W 1997 był współzałożycielem, działającego przy UŚl. Towarzystwa Literackiego im. T. Parnickiego w Katowicach. Prowadził wykłady i wygłaszał odczyty na uniwersytetach w Bratysławie, Bańskiej Bystrzycy i w Wiedniu. W 2001 przebywał jako stypendysta Uniwersytetu w Lublanie (Słowenia) na stażu językowym; pełnił funkcję konsultanta przekładów polskiej prozy w wydawanym w Lublanie miesięczniku „Literatura” (2001 nr 125-126). W 2006 otrzymał tytuł naukowy profesora. Został członkiem katowickiego oddziału Polskiego Towarzystwa Historycznego. Artykuły i recenzje publikował w „Tyglu Kultury” (2011), „Kontekstach Kultury” (2012), „Porównaniach” (2012-13), „Toposie” (od 2012), „Postscriptum Polonistycznym” (2014) oraz w roczniku „Slavia Occidentalis” (2014). Odznaczony m.in. Złotym Krzyżem Zasługi (2005).
W 1981 ożenił się z Anną Nowak, nauczycielką języka polskiego; ma dwoje dzieci: Zbigniewa (ur. 1982) i Annę (ur. 1985). Mieszka w Katowicach.
TWÓRCZOŚĆ
1. Normy i formy. Konstanty Troczyński – teoretyk i krytyk literatury. Wr.: Ossol. 1982, 215 s. PAN, Komitet Nauk o Literaturze Pol. Rozpr. Lit., nr 36.
Rozprawa doktorska. – Nagroda Ministra Nauki, Techniki i Szkolnictwa Wyższego w 1983.
2. Społeczne ramy literatury. Wątki socjologizujące w polskiej krytyce literackiej. (1900-1950). Katow.: UŚl. 1989, 193 s. Pr. Nauk. UŚl. w Katow., 1015.
Rozprawa habilitacyjna.
Zawartość: Wyobraźnia socjologiczna; Społeczne aspekty literatury w publicystyce Ludwika Krzywickiego; Stanisława Brzozowskiego idea uspołecznienia literatury; Tadeusz Żeleński-Boy i zmiany społeczne; „Zamiast biologii – socjologia”; Klasy, warstwy, środowiska; Literatura jako interakcja. Jeden wątek krytyki literackiej Witolda Gombrowicza; Socjologiczna konstrukcja bohatera.
3. Główne tendencje współczesnej polonistyki literackiej. (1945-1990). Wr.: UWr., UŚl. 1992, 123 s.
Zawartość: Uwagi wstępne. – Zaraz po wojnie i potem; Warsztat historyków literatury; Koniunktura genologiczna; Strukturalizm literaturoznawczy; Sztuka interpretacji; W stronę semiotyki, retoryki i intertekstualizmu; Badania nad komunikacją literacką.
4. Dylematy współczesności literackiej. Studia i szkice o literaturze polskiej drugiej połowy XX wieku. Katow.: Wydawn. UŚl. 2005, 197 s. Pr. Nauk. UŚl. w Katow., 2347.
Zawartość: W ramach wstępu. – Cezura współczesności; Kultura polska między sztuką a polityką; Z problematyki podmiotowości w pisarstwie Jana Józefa Szczepańskiego; Antecedencja ponowoczesności w literaturze polskiej [dot.: W. Gombrowicz: Kosmos oraz powieści M. Choromańskiego i A. Kuśniewicza]; Poeta czyta książki i świat [dot. T. Różewicza]; Mit powieści [dot. działalności krytycznoliterackiej T. Burka]; Język krytyki literackiej w dobie ponowoczesnej; „Ja” krytyczne a kultura społeczna i literacka [dot.: J. Błoński: Odmarsz oraz działalności krytycznoliterackiej J. Jarzębskiego]; Z autorytetem i bez [dot. M. Sprusiński: Imiona naszego czasu; Między prawdą a zmyśleniem, S. Chwin, S. Rosiek: Bez autorytetu]; Niektóre kosmosy kultury XX wieku [dot.: K. Dybciak: Gry i katastrofy]; Dialogi z kulturą [dot.: S. Gębala: Odpowiedzialność za słowo]; Postscriptum do nowej literatury [dot.: M. Orski: A mury runęły; J. Kornhauser: Postscriptum; Uśmiech Sfinksa. O poezji Zbigniewa Herberta]; Wobec dwudziestolecia [dot.: A. Nasiłowska: Trzydziestolecie 1914-1944]; Wobec emigracji [dot.: J. Jarzębski: Pożegnanie z emigracją].
Przekł. słowac. szkicu Język krytyki literackiej w dobie ponowoczesnej: Jazyk literalnej kritiky v postmodernom obdobi. W: Jazykowá komunikácia v 21 storči. Banská Bystrica 2001.
5. Na obrzeżach arcydzieł. [Studia]. Katow.: Wydawn. UŚl. 2009, 175 s. Pr. Nauk. UŚl. w Katow., 2717.
Zawartość: Geneza i funkcje powieści zeszytowych; Literatura o specjalnych funkcjach. Epizod słowacki [dot.: M. Sútovec: Mężczyźni i broń]; Daleko od arcydzieła. Wizja historii w „Palę Paryż” Brunona Jasieńskiego; Skąd się wzięły „Medaliony” [Z. Nałkowskiej]; „Ścieśniam słowa niczym popręg…” O pisarstwie Wojciecha Giecy; Legendy nie umierają [dot.: J.J. Szczepański: Koniec legendy]; Gatunkowe odmiany polskiej powieści neosocrealistycznej (neoprodukcyjnej); „Powidoki” Marka Nowakowskiego – współczesna odmiana obrazka literackiego; Telemach w Krakowie. O powieściach Janusza Andermana; Wspomnienie galicyjskiej Atlantydy [dot.: A. Federbusch-Ophir: Z Galicji do Galicji]; Pożegnanie z arcydziełem?; Zmierzch arcydzieł. Współczesne sytuacje.
6. Republiki literackiej nowoczesności. [Studia]. Katow.: Wydawn. UŚl. 2014, 183 s. Pr. Nauk. UŚl. W Katow., 3189.
Zawartość: Modernistyczne preludium; Stanisław Brzozowski w przestrzeni studiów pokolonialnych; Jeszcze o postkolonializmie; Tadeusz Boy-Żeleński – krytyk w dobie przebudowy; Czesław Miłosz wśród” zniewolonych umysłów”; Paweł Hertz – polski Europejczyk; Rola pamięci w pisarstwie Tymona Terleckiego; Koncepcja wspólnoty według Tomasza Burka; Inna nowoczesność Krzysztofa Karaska; Łabędzi śpiew Nowej Fali; Krytyczny mainstream.
Nadto artykuły i studia w książkach zbiorowych i czasopismach, m.in.: O socjologiczną koncepcję bohatera. Na przykładzie polskiej recepcji twórczości Balzaka. W: Bohater w kulturze współczesnej. Katow. 1990 s. 28-43. – Lata sześćdziesiąte. Kultura polska między sztuką a polityką. W: Mity, stereotypy, konwencje. Katow. 1995 s. 166-174. – Wiedza o literaturze. W: Literatura polska 1918-1975. T. 3. Cz. 1. Wwa 1996 s. 325-394. – Antecendencje postmodernizmu w literaturze polskiej. „Edukacja Humanist.” 1999 nr 2/3 s. 23-28. – [W.] Szymborska nowoczesna i ponowoczesna. W: Nowoczesność. Katow. 2000 s. 77-83. – Powieść dyrektorska jako gatunkowa odmiana literatury socrealizmu. W: Realizm socjalistyczny w Polsce z perspektywy 50 lat. Katow. 2001 s. 222-231. – Beata Obertyńska jako krytyk literacki. W: Zaklęte przestrzenie. Tor. 2005 s. 329-335. – Recepcja twórczości Zbigniewa Herberta w języku czeskim i słowackim. W: Herbert na językach. Wwa 2010 s. 132-142. – „Igraszki dla rzeszy”. O „Mitteleuropie” Zbigniewa Herberta. W: W ogrodzie świata. Kr. 2015 s. 231-236. – Krytyka literacka pokolenia 68/70 w „Tygodniku Powszechnym”. W: Stulecie urodzin Jerzego Turowicza. Szczec. 2015 s. 147-163. – Stanisław Barańczak i kultura masowa. W: Literatura polska w świecie. T. 6. Barańczak. Postscriptum. Katow. 2016 s. 91-99.
Prace redakcyjne i edytorskie
1. Konopnicka – dzieciom. Informator o wystawie pierwodruków i dokumentów. Kalisz: Tow. im. M. Konopnickiej i Bibl. Zakładu Nar. im. Ossolińskich 1970, [12] s.
Wyd. z okazji sesji naukowej poświęconej M. Konopnickiej zorg. w 60. rocznicę jej śmierci.
2. Cezury i przełomy. Studia o literaturze polskiej XX wieku. Katow.: Wydawn. UŚl. 1994, 192 s. Pr. Nauk. UŚl. w Katow., 1371.
3. Leksykon dzieł polskiej literatury współczesnej. Red. K. Krasuski. Kr.: Znak 2000, 292 s. „Znak” dla Szk.
4. K. Troczyński: Zoil; Pisarz i strategia; Sztuka, etyka, naród; Brzozowsciana. Podał do druku i oprac. K. Krasuski. Kr.: Arcana 2003, 175 s. Arkana Literatury.
5. Krainy utracone i pozyskane. Problem w literaturach Europy Środkowej. Pod red. K. Krasuskiego. Katow.: Wydawn. UŚl. 2005, 275 s. Pr. Nauk. UŚl. w Katow., 2308.
6. Herbert Środkowoeuropejczyk. Twórczość Zbigniewa Herberta w kontekstach i kontaktach środkowoeuropejskich. Pod red. K. Krasuskiego. Katow.: Wydawn. FA-art; UŚl. 2011, 252 s.
7. „Tak było…”. Na Karłowicach, w X LO. [Wspomnienia]. Red.: A. Wiącek, K. Krasuski. Wr.: Atut 2013, 187 s.
OPRACOWANIA (wybór)
Ank. 2010, 2011, 2012, 2013, 2014.
P. Majerski: Krzysztof Maciej Krasuski. W: Pisarze i badacze literatury w Zagłębiu Dąbrowskim. T. 2. Sosnowiec 2002.
Normy i formy
S. DĄBROWSKI: Troczyński – krytyk w ujęciu Krzysztofa Krasuskiego. „Rocz. Hum.” 1982 z. 1.
M. BAJEROWICZ: Nauka nowa o literaturze. „Mies. Lit.” 1984 nr 1.
S. DĄBROWSKI: Krzysztof Krasuskiego „fotel do bujania”. „Pam. Lit.” 1984 z. 2, polem.: K. KRASUSKI: Znowu potwór z Loch Ness, czyli paszkwil Stanisława Dąbrowskiego. Tamże 1984 nr 2, odpowiedź: S. DĄBROWSKI. „Mies. Lit.” 1985 nr 2.
K. DYBCIAK: Jeszcze jeden personalista. „Prz. Powsz.” 1985 nr 6.
J. ŻADZIDEŁKO-SZTACHELSKA. [Przeł. z ang.:] K. Prymak. „Zag. Rodzaj. Lit.” 1987 nr 2.
Społeczne ramy literatury
T. BUJNICKI. „Ruch Lit.” 1990 nr 4/5.
Dylematy współczesności literackiej
M. KOPCZYK: Między nowoczesnością a ponowoczesnością. „Śląsk” 2006 nr 10.
Leksykon dzieł polskiej literatury współczesnej
B. GONTARZ: Ciekawy leksykon. „Polonistyka” 2001 nr 5.
E. OGŁOZA: Nowy leksykon literacki. „Śląsk” 2001 nr 6.
Republiki literackiej nowoczesności
B. KANIEWSKA: Elitarna republika. „Nowe Książ.” 2015 nr 9.
A. GLEŃ: Krytyk w służbie wspólnoty. „Topos” 2016 nr 4.
