NPLP
\
Polscy pisarze i badacze literatury przełomu XX i XXI wieku
\
M
\
Krzysztof MASŁOŃ

Krzysztof MASŁOŃ
Autorka hasła: Katarzyna Batora

Krzysztof MASŁOŃ
Autorka hasła: Katarzyna Batora

ur. 1953

Krypt.: (mas).

Krytyk literacki, publicysta.

Zob. też.: TWÓRCZOŚĆ, OPRACOWANIA (wybór)

BIOGRAM

Urodzony 29 czerwca 1953 w Warszawie; syn Wacława Masłonia, prawnika, i Alicji ze Świderskich, urzędniczki. Uczył się w XXX Liceum Ogólnokształcącym w Warszawie; w 1972 zdał maturę. Następnie studiował filologię polską początkowo na WSP w Białymstoku (Filii Uniwersytetu Warszawskiego), a od 1975 na UW w Warszawie; w 1977 uzyskał magisterium. Już podczas studiów podjął praktykę dziennikarską w dziale oświatowym redakcji „Sztandaru Młodych” i zaczął pisać swoje pierwsze recenzje; w piśmie tym debiutował jako krytyk literacki w 1978 omówieniem powieści Mieczysława Olbromskiego pt. Dyskoteka (nr 52). Recenzje, artykuły, wywiady i noty publikował nadal w „Sztandarze Młodych” (do 1981), a także w tygodniku „Razem” (1979, 1984-86; na łamach pisma przeprowadzał wywiady z muzykami rockowymi), w „Świecie Młodych” (1983), „Perspektywach” (1984-85), „Życiu Warszawy” (1987-90; podp. (mas)). W 1990 podjął stałą współpracę z dziennikiem „Rzeczpospolita”, publikując na jego łamach liczne artykuły, wywiady, recenzje z literatury polskiej i zagranicznej (podp. też: (mas)); przez pewien czas prowadził dodatek „Rzeczpospolita i Książki”, podjął też współpracę z weekendowym dodatkiem gazety pt. „Plus Minus”. Liczne recenzje oraz artykuły promujące i komentujące nowości wydawnicze zamieszczał w „Magazynie Literackim Książki” (1998-2000, 2003-07), a także w łódzkim tygodniku „Angora” (2004-05). W 2000 otrzymał Nagrodę Ikara, a w 2005 nagrodę Pikowy Laur, przyznaną przez Polską Izbę Książki za najciekawszą prezentację książki w mediach drukowanych. W 2005 został członkiem SPP. Otrzymał Nagrodę Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego (2006). W 2010 wszedł w skład kapituły konkursu o „Nagrodę Złotej Ryby”, zorganizowanego przez Fundację M. Rybińskiego, a w 2011-16 był członkiem jury Literackiej Nagrody Europy Środkowej Angelus. Kontynuował współpracę z dziennikiem „Rzeczpospolita” publikując w 2010-11 na łamach tygodniowego dodatku kresowego cykle szkiców pt. Lektury kresowe i Ta joj. W 2011-12 współpracował z tygodnikiem „Uważam Rze” (tu w 2011 cykl recenzji pt. Książki kalekie). W 2011 wszedł w skład kapituły Nagrody im. C.K. Norwida (w kategorii literatura; od 2014 przewodniczący). W listopadzie 2012 wszedł do zespołu pisma „W Sieci”, a w styczniu 2013 podjął współpracę z tygodnikiem „Do Rzeczy”. W 2014 został członkiem jury Nagrody „Identitas”, w 2015 Warszawskiej Nagrody Literackiej, a w 2017 – Nagrody Literackiej im. Marka Nowakowskiego. Mieszka w Skierdach pod Warszawą.

TWÓRCZOŚĆ

1. Lekcja historii najnowszej. [Szkice i wywiady]. Kr.: WL 2003, 292 s.
Zawiera szkice: Lenin i Guevara: mistrz i uczeń. Człowiek z fotografii; Wojciech Bąk. Niczego mu nie oszczędzono, – nadto rozmowy z C. Fuentesem, A. Ozem. W. Bukowskim, I. Kertészem, P. Hertzem, W. Suworowem, J. Karskim (J. Kozielewskim), W. Szentalinskim, J. Krasińskim, K. i H. Fieldami, T.G. Ashem, J.W. Borejszą, T. Szarotą, Cz. Miłoszem, W. Boleckim, J. Giedroyciem, D. Stołypinem, W. Odojewskim, W. Zalewskim, K. Orłosiem, H. Grynbergiem, S. Bieniaszem, A. Makine’em. – Dot. m.in. antysemityzmu, ruchów narodowych, totalitaryzmu.
2. Miłość nie jest nam dana. [Wywiady i szkice]. Wwa: Prószyński i S-ka 2005, 158 s.
Zawartość: Żywa pamięć. Rozmowa z Ryszardem Kapuścińskim; Civis Romanus sum. Rozmowa z Zygmuntem Kubiakiem; Miłość nie jest nam dana. Pierwsza rozmowa z Wiesławem Myśliwskim; Żal nie zatrzyma świata. Druga rozmowa z Wiesławem Myśliwskim; Po przejściu dwóch huraganów. Rozmowa z Jackiem Bocheńskim; Bicz Boży. Rozmowa z Januszem Głowackim; Pożytki z Conrada. Rozmowa ze Zdzisławem Najderem; Chciał uwieść Europę. Rozmowa z Ritą Gombrowicz; Wariackie przedsięwzięcie. Rozmowa z Czesławem Miłoszem; Upajająca przyjemność opowiadania. Rozmowa z Jerzym Pilchem; Nie było ważne: diabeł czy komuniści. Rozmowa z Jarosławem Abramowem-Newerlym; Ludzki pan, nie Neron. Rozmowa z Józefem Henem; Pisarskie powidoki. Rozmowa z Joanną Siedlecką; Moją magdalenką jest nahaj. Rozmowa z Wojciechem Kuczokiem; Nie kłam sobie, a nikt ci nie skłamie. O Jacku Kaczmarskim; Tak blisko od serca do papieru. Agnieszka Osiecka 1936-1997.
3. Żydzi, Sowieci i my. [Szkice i wywiady]. Wwa: Prószyński i S-ka 2005, 223 s.
Teksty druk. wcześniej w „Rzeczpospolitej”: Tu i teraz, tam i wtedy. O książce „My z Jedwabnego” Anny Bikont; Mysz i ludzie. O komiksie Arta Spiegelmana; Kogo zdradzono o świcie. O książce „Żydzi i Polacy 1918-1955” [J.M. Chodakiewicza]; Inżynierowie dusz. O ludziach pióra w Sowietach i Rosji; Traktat o lwach i mendach. Wspomnienia i sny Władimira Maksymowa; Być Rosjaninem, jakaż to pokusa! O biografii Aleksandra Sołżenicyna; Zwalili go do fosy. O Osipie Mandelsztamie; Polska chce, żebym jej służył. O Jarosławie Marku Rymkiewiczu, – nadto wywiady z: W. Dichterem, I. Kertészem, L. Begleyem, A. Lustigerem, A. Appelfeldem, I. Fink, N. Zieńkowiczem, B. Sokołowem, W. Aksionowem, W. Jerofiejewem, T. Tołstoj, J.M. Chodakiewiczem, T. Jastrunem, P. Huelle, E. Rylskim, M. Harnym, N. Daviesem, J.M. Rymkiewiczem, S. Courtois, J.-L. Panné, A. Paczkowskim.
4. Bananowy song. Moje lata 70. [Wspomnienia]. Wwa: Świat Książki – Bertelsmann Media 2006, 222 s.
5. Nie uciec nam od losu. [Szkice i wywiady]. Wwa: Prószyński i S-ka 2006, 222 s.
Zawiera szkice druk. wcześniej na łamach „Rzeczpospolitej”. – Zawartość: Odwaga bycia pisarzem. O Gustawie Herlingu-Grudzińskim; Profeta z Londynu. O Juliuszu Mieroszewskim; Pochwała wolnych ust. O Józefie Wittlinie; Blisko Wańkowicza. O Joannie Ziółkowskiej-Boehm i Melchiorze Wańkowiczu; [W.] Łysiak na brzegu rzeki; Nie uciec nam od losu. O Czesławie Miłoszu; Jeźdźcy Apokalipsy. Czesław Miłosz – Andrzej Trzebiński: spór o wartości absolutne; Stary. O Jarosławie Iwaszkiewiczu; Co powie ryba. O Antonim Słonimskim; Naukowcy, filozofowie i Pan Antoni. O Antonim Słonimskim; Miłość pełna swarów. O Ksawerym Pruszyńskim; Pisane w czyśćcu. O Jerzym Andrzejewskim; Kapłańskie szaty błazna. O Marku Hłasce; Italiam, italiam. O Zygmuncie Kubiaku; Tylko ty żyj, książeczko! Wcale nie dbam o śmierć. Jeszcze o Zygmuncie Kubiaku; Każdemu to, czego potrzebuje najbardziej. O Janie Twardowskim; Poeta, psy i gwiazda. O Zbigniewie Herbercie; Pułkownik Królewskiej Samodzielnej Brygady Huzarów Śmierci. Jeszcze raz o Zbigniewie Herbercie; Jam złodziej, czarodziej. O Marku Nowakowskim; Bądź zdrów. Idę spać. Idę umrzeć. O Edwardzie Stachurze; Kolczastość Tadeusza Konwickiego; Wielkie zauroczenie. O Eustachym Rylskim i jego „Warunku”; Wyjście z cienia. O Eustachym Rylskim. – Nadto wywiady z P. Mitznerem o J. Iwaszkiewiczu, J. Siedlecką o Z. Herbercie, T. Konwickim.
6. Puklerz Mohorta. Lektury kresowe. Pozn.: Zysk i S-ka 2014, 502 s.
Szkice druk. w tygodniowym dod. kresowym do „Rzeczpospolitej” w l. 2010-2011 w cyklach „Lektury kresowe” i „Ta joj”. – Zawartość: Czortkowskie Cuda-wianki. Jarosław Abramow-Newerly [dot.: Granica sokoła]; Dwa teatry. Erwin Axer; Szept ziemi. Natalka Balbina [dot.: Miasto ryb]; Spotkanie w Bummelcugu. Władysław Bełza [o spotkaniu J. Wittlina z W. Bełzą]; Kufer na plecach. Jerzy Beski [dot.: Moje Podole 1930-1945]; Jóźko w polskim mundurze. Józef Bezładu [właśc. F. Neumeuer; dot.: Akademia Jóźka, Jóźko żołnierzem polskim]; Diabły wołyńskie. Wacław Biernacki [dot. m.in.: Straszny gość]; Z publiczności nie przyszli wszyscy. Stanisław Brandowski [dot. rec. operetki „Zuzia” druk. w „Śmigusie” 1913 nr 10]; Milczenie miasta. Leopold Buczkowski [dot.: Czarny potok]; Aprikosenkranz i Untenbaum. Wiktor Budzyński [o tekstach do kabaretowej audycji radiowej]; Wielkie księstwo Bałaku. Andrzej Chciuk; Jak stąd do Winnik. Andrzej Chciuk; W zaścianku. Florian Czarnyszewicz [dot.: Nadberezyńcy]; Chłopska niszczyzna. Jan Czeczot [dot. piosenek i wierszy]; Na szwabską nutę. Karl Emil Franzos; Wróble nad pomnikiem. Aleksander Fredro; Najlepszy bilard u Szpica. Konstanty Ildefons Gałczyński [dot. pobytu poety w Wilnie]; Słodkie powietrze Podola. Maurycy Goławski [dot. m.in.: Poezja ułana polskiego poświęcona Polkom]; Opętany polskością. Seweryn Goszczyński; Ropa z otwartej rany. Kazimierz Hałaburda; Truskawiec. Lato 1936. Zygmunt Haupt; Poleskie żółte piaski. Krzysztof Hejke [dot. m.in. albumu „Polesie”]; Gorzko, bardzo gorzko. Wiesław Helak; Guma arabska… Kropelka krwi. Marian Hemar; Deklaracja wierności. Zbigniew Herbert [dot.: R. Żebrowski: Zbigniew Herbert]; Nie cali śmieszne. Adam Hollanek [dot.: Ja z Łyczakowa; Mudrahel]; Krzywa szabla nad miastem. Tadeusz Hollender; Bzy na Rossie. Witold Hulewicz [dot. m.in.: R. Kiersznowski: Tam i wtedy]; Cierń i róża. Jarosław Iwaszkiewicz; Wystarczyło ledwie pół wieku. Jerzy Janicki [dot. m.in.: Krakidały]; Biały cadillac. Jerzy Janicki [dot. m.in.: Czkawka]; Dziewięć pałków w koronie. Paweł Jasienica [dot.: Pamiętnik]; Skradzione skrzydła św. Michała. Franciszek Jaworski [dot.: Lwów stary i wczorajszy]; Płacz na dworcu w Lidzie. Aleksander Jurewicz [dot.: Lida oraz rozm. z A. Hlebowiczem w tomie: Wielkie Księstwo Pana Boga i okolice ]; Marsz stąd! Stanisław Kierbedź; O Hajdamakach. Ks. Jędrzej Kitowicz [dot.: Opis obyczajów za panowania Augusta III]; Lwowianka! Lwowianka! Lwowianka! Anda Kitschman; Lodowa północ i wrzące południe. Sebastian Klonowic [dot.: Roxolania]; Ej, nie traćże nadzieje. Wespazjan Kochowski; Zaginiona planeta. Felicja Konarska [dot.: Wołyń – moja tęsknota i inne miniaturki]; Ref-Renowa nuta. Feliks Konarski [dot. m.in. pieśni: Czerwone maki na Monte Cassino]; Ziemia Dobrych Ludzi. Tadeusz Konwicki [dot. m.in.: B. Osadczuk: Trójkąt ukraiński]; Praudu ksiądz każe. Tadeusz Konwicki [dot.: Bohiń]; Na zhubu i pohybel. Zofia Kossak [dot.: Pożoga]; Na pograniczu… walijskim. Janina Kowalska [dot.: Moje uniwersytety; Pogranicze]; Pożegnanie z Wołyniem. Józef Ignacy Kraszewski [dot. utworu: Mnie żal]; W lasach poleskich. Józef Ignacy Kraszewski; To wszystko jest Polszcza. Maria Kuncewiczowa [dot.: Leśnik]; Mozart na ulicy Alembeków. Andrzej Kuśniewicz [dot. m.in.: Mieszaniny obyczajowe]; W Golicji i Głodomerii. Jan Lam [dot.: Wielki świat Capowic]; Niedostępny tłum wspomnień. Stanisław Lem [dot.: Wysoki Zamek]; Wiersze atamana. Józef Łobodowski [dot.: Złota hramota]; Śmierć lwowskiego Dumasa. Walery Łoziński; Oczajdusze i hultaje. Władysław Łoziński [dot.: Prawem i lewem]; Lwowskie vestigium. Waldemar Łysiak [dot.: Salon]; Sztob ty zharieu! Józef Mackiewicz [dot.: Bunt rojstów]; Zawsze „enfant terrible”. Stanisław Cat-Mackiewicz; Sentyment narodził się później. Janusz Majewski [dot. książki i filmu: Mała matura]; Miasto Polską obłąkane. Kornel Makuszyński [dot.: Uśmiech Lwowa]; Dusza stepowa. Antoni Malczewski [dot.: Maria]; Na upamiętanie ludziom swawolnym. Iwan Mazepa [dot. dworzanina Jana Kołodyńskiego]; Ofiara świerzopa. Adam Mickiewicz; Wielki bibuła. Mikołaj Mickiewicz; Alatheia, czyli przypomnienie. Czesław Miłosz [dot. szkicu: Miejsca utracone]; Egzotyczna litewskość. Oskar Miłosz; Z księgi cytatów Kazimierza Pawlaka. Andrzej Mularczyk [dot. bohatera filmu „Sami swoi”]; Na nowo w Krużewnikach. Andrzej Mularczyk [dot.: Każdy żyje jak umie]; W kraju nieznanym. Zygmunt Nowakowski; Kresowa Yoknapatawpha. Włodzimierz Odojewski [dot. cyklu podolskiego]; Czort swoje, baba swoje. Franciszek Olechnowicz [dot. jednoaktówki „Czort i baba”]; Huculska mamałyga. Tadeusz Olszański [dot.: Kresy Kresów]; Dolina Świsłoczy. Eliza Orzeszkowa; Horkaja dola. Eliza Orzeszkowa [dot.: Dziurdziowie]; Hezjod z Ukrainy. Tomasz Padura; Cóż za majster! Jan Parandowski [dot.: Niebo w płomieniach]; Paw wcale nie śmieszny. Leon Pasternak; Ze śpiewem na ustach. Anna Pawełczyńska [dot.: Koniec kresowego świata]; Straszna czerwona nić. Michał K. Pawlikowski [dot.:Wojna i sezon]; Tę ziemię mamy w nozdrzach… Michał K. Pawlikowski [dot.: Dzieciństwo i młodość Tadeusza Irteńskiego]; Grypsera z myszką. Sergiusz Piasecki; Puklerz Mohorta. Wincenty Pol [dot. rapsodu W. Pola: Mohort]; Znajdziesz, znajdziesz, boćwino! Wacław Potocki; Krawężniki w Kisielinie. Ksawery Pruszyński; Radion sam mówi. Ksawery Pruszyński [dot.: Podróż po polsku]; Pisarska samosiejka. Maria Rodziewiczówna; Poleska wieża Babel. Maria Rodziewiczówna; Polski Amsterdam. Ignacy Schiper [dot.: Dzieje handlu żydowskiego na ziemiach polskich]; Barbarzyńcy na ulicach. Bruno Schulz; Pan z panów. Henryk Sienkiewicz [dot. miejsca akcji „Ogniem i mieczem”]; Jubileusz we Lwowie. Henryk Sienkiewicz; Góra królowej Bony. Juliusz Słowacki; Jak rybka po Dunaju. Stanisław Srokowski; Nasze łacińskie litery. Zygmunt Starorypiński [dot.: Między Kamieńcem i Archangielskiem]; Zatopione miasto. Julian Stryjkowski [dot. m.in.: Głosy z ciemności]; Rozmówki bieżeńców. Julian Stryjkowski [dot. m.in.: To samo, ale inaczej]; Lirnik litewski. Władysław Syrokomla; Zachód słońca nad Kajzerwaldem. Witold Szolginia [dot.: Dom pod Żelaznym Lwem; Tamten Lwów]; Co dechni, to brechni. Witold Szolginia; Inni szatani byli tam czynni. Kornel Ujejski; Dla Hucuła nie ma życia jak na połoninie. Stanisław Vincent [dot.: Na wysokiej połoninie]; Kulikowski smak nieba. Kazimierz Wajda; W Monasterzyskach. Helena Walewska-Sobolewska [dot.: Droga przez czas]; A niech oni skisno! Melchior Wańkowicz; Tarantula zaleszczycka. Melchior Wańkowicz [dot reportażu: Jarem Dniestrowym]; Maścić trza zdrowo. Janusz Wasylkowski; Pojedziemy na łów. Józef Weysenhoff; Maturzyści z Drohobycza. Kazimierz Wierzyński; Lwowskie „Dziady”. Józef Wittlin [dot. eseju: Mój Lwów]; Prosto z Podola. Julian Wołoszynowski [dot.: Opowiadania podolskie]; Galicyjskie zajazdy. Karel Vladislav Zap; Siostra w wieczności. Kazimiera Zawistowska; Dość mu trzech słów. Henryk Zbierzchowski; Nadmiar i przesyt. Tadeusz Zubiński [dot.: Ogień przy drodze].
7. Od glorii do infamii. Sylwetki dwudziestowiecznych pisarzy. Pozn.: Zysk i S-ka 2015, 349 s.
Zawiera szkice publ. wcześniej na łamach dod. hist.: „Historia. Uważam Rze” i „Historia. Do Rzeczy”: Kontra komunizmowi. Józef Mackiewicz; Straszna czerwona nić. Michał K. Pawlikowski; Polski Chateaubriand. Stanisław Cat-Mackiewicz; Żydzięta i Ciołek. Karol Zbyszewski; Drugi po Sienkiewiczu. Antoni F. Ossendowski; Upiorny chichot historii. Bruno Jasieński; Słowo o kapitanie „Orliku”. Władysław Broniewski; Fanfary i sygnały. Melchior Wańkowicz; Co się opłaciło ojczyźnie. Paweł Jasienica; Gra przez żywot cały. Czesław Miłosz; Co się komu śni. Sergiusz Piasecki; Sfałszowany obraz pisarza. Ferdynand Goetel; Babel po polsku. Stanisław Rembek; Nic oprócz pieśni kozackiej. Ksawery Pruszyński; Proza wysokich wymagań. Gustaw Herling-Grudziński; Ataman Łoboda. Józef Łobodowski; Sztuczki Mistrza Ildefonsa. Konstanty I. Gałczyński; Ile słów, tyle łgarstw. Julian Tuwim; Poeta arcydzieł. Jan Lechoń; Żywioł bałaku. Andrzej Chciuk; Życie z własnego wyboru. Andrzej Bobkowski; Boleśnie piękne urojenia. Marek Hłasko; Jak wszystko stawało się niczym. Jarosław Iwaszkiewicz; Rozdwojenie jaźni. Adam Ważyk; Duchowy autorytet narodu. Jerzy Andrzejewski; Wszystko było pomyłką. Mieczysław Jastrun; Oportunista chełpliwy. Kazimierz Brandys; Literat wyżej wtajemniczony. Jerzy Putrament; Świat mniejszy od serca. Stanisław Baliński; Poeta przeznaczonej ziemi. Kazimierz Wierzyński; Minio w skóry odziany. Janusz Minkiewicz.
8. W pisarskim czyśćcu. Sylwetki dwudziestowiecznych pisarzy. Pozn.: Zysk i S-ka 2017, 372 s.
Dot. R. Bratnego, T. Konwickiego, W. Szymborskiej, Z. Herberta, S. Barańczaka, E. Stachury, M. Brandysa, A. Osieckiej, A. Bursy, L. Tyrmanda, I. Iredyńskiego, A. Kuśniewicza, W. Woroszylskiego, S. Grochowiaka, W. Żukrowskiego, J. Stryjkowskiego, W. Bąka, T. Różewicza, A. Trzebińskiego, T. Gajcego, T. Borowskiego, T. Bujnickiego, J. Przybosia, M. Dąbrowskiej, M. Grydzewskiego, M. Hemara, L. Kruczkowskiego, W. Wasilewskiej, A. Słonimskiego, J. Krasińskiego, J.M. Rymkiewicza, M. Nowakowskiego.

Prace redakcyjne

1. A. Mickiewicz: Dziady. [Utwór dramatyczny]. Oprac.: K. Masłoń. Wwa: Jota 1990, 47 s. Wyd. 2 tamże 1992.
2. A. Fredro: Zemsta. [Utwór dramatyczny]. Oprac.: K. Masłoń. Wwa: Jota 1991, 40 s.

OPRACOWANIA (wybór)

  • Wywiad: Kaczyński nie dyktuje mi artykułów. Rozm. M. Płociński. „Rzeczpospolita” 2016 nr 212 [dot. m.in. listu otwartego członków jury nagrody „Angelus” wobec obecności w nim K. Masłonia].

Lekcja historii najnowszej

  • J. TOMKOWSKI: Niepokorni uczniowie historii. „NoweKsiąż.”2004 nr 4.

Miłość nie jest nam dana

  • A. BORKOWSKI: Opowiedzieć siebie. „Nowe Książ.”2006 nr 3.

Żydzi, Sowieci i my

  • I. MORAWSKI: W poszukiwaniu tożsamości. „Nowe Książ.”2005 nr 8.

Bananowy song

  • D. NOWACKI: Ósma dekada. „Nowe Książ.” 2006 nr 9.
  • E. DUNAJ: Śpiewamy dalej? „Akcent” 2007 nr 2.

Nie uciec nam od losu

  • S. BURYŁA: Dziennikarska pasja. „Nowe Książ.”2006 nr 10.

Puklerz Mohorta

  • M. CIEŚLIK: Podróż do kresu Kresów. „Rzeczpospolita” 2014 nr 166 dod. „Plus Minus” nr 29.
  • M. WOLSKI: Archipelag ludzi utraconych. „Gaz. Pol.” 2014 nr 37.
  • T. TOMSIA: Lektury kresowe. Gdy dane słowo ważyło najwięcej. „Topos” 2016 nr 1

Od glorii do infamii