Łagowski Florian

Joanna Zajkowska

Pedagog, publicysta. Pseudonim: Bolesław Marycki.

Informacje biograficzne. Urodził się 4 V 1843 w Proszowicach w woj. krakowskim jako syn Antoniego i Józefy Kwiecińskiej. Utrzymując się z korepetycji, ukończył gimnazjum w Kielcach. Następnie studiował w Szkole Głównej, a po jej likwidacji – na Uniwersytecie Warszawskim, uzyskując w 1870 r. tytuł kandydata nauk filologiczno-historycznych. W l. 1870–1876 wykładał literaturę i język polski w warszawskich szkołach prywatnych, do 1878 r. był kierownikiem męskiej szkoły filologicznej w Koninie. Powróciwszy do Warszawy, otworzył czteroklasową szkołę filologiczną przy ul. Smolnej, którą kierował do 1903 r., a w 1898 r. przekształcił ją w sześcioklasową szkołę realną. W 1898 r. obchodzono ćwierćwiecze pracy Łagowskiego na polu pedagogicznym (na łamach „Prawdy”, „Tygodnika Ilustrowanego”, „Wędrowca” podkreślano bliskość jubilata z pozytywistycznymi wzorami „pracy u podstaw”). Wyrozumiałość Łagowskiego w stosunku do niewypłacalnych uczniów, a także konieczność kilkakrotnych przeprowadzek szkoły doprowadziły go do ruiny finansowej. Odstąpił szkołę w 1903 r. za wypłacenie nauczycielom ich zaległych wynagrodzeń. W l. 1903–1909 uczył w prowincjonalnych szkołach prywatnych, m.in. w szkole Włodarskiego w Piotrkowie Trybunalskim. Zmarł tamże 19 I 1909.

Kręgi działalności. Opublikował wiele prac z zakresu historii i teorii pedagogiki (np. Z życia naszych pedagogów. Młodzieńcze lata Stanisława Jachowicza, „Przegląd Pedagogiczny” 1889, nr 7; Spuścizna literacko-pedagogiczna po Stanisławie Jachowiczu, „Biblioteka Warszawska” 1890, t. 3). Artykuły poświęcone Jachowiczowi ujawniały przekonania ich autora, konserwatywne, podporządkowane wierze i myśli religijnej, nastawione na dzieci, zwłaszcza płci żeńskiej, postrzegane jako istoty wymagające uważnej troski, pełne jednak uznania dla naturalnej serdeczności i empatii zmarłego pedagoga. Podejmował tematy dotyczące filologii polskiej oraz historii literatury, artykuły drukował w „Ateneum”, „Bibliotece Warszawskiej”, „Bluszczu”, „Kurierze Warszawskim”, „Kłosach”, „Niwie”, „Tygodniku Ilustrowanym” i in. (np. Jan Kochanowski w odczytach profesora Tarnowskiego na dochód Osad rolnych, „Tygodnik Ilustrowany” 1880, nr 223). Omawiając tę prelekcję, Łagowski nie ulega całkowicie autorytetowi Stanisława Tarnowskiego, rozszerza uznanie dla poety także na fraszki i lirykę osobistą, które prelegent ocenił niżej. Najwięcej prac ogłosił drukiem w „Przeglądzie Pedagogicznym”, którego w l. 1886–1890 był redaktorem. Do ważniejszych jego publikacji należą: Wychowanie moralne w szkole (1884), Kilka uwag o kształceniu samodzielności („Przegląd Pedagogiczny” 1886), O egzaminach („Niwa” 1888), Collegium Nobilium Stanisława Konarskiego (1888), Początkowe nauczanie gramatyki polskiej (1891), O znakach pisarskich (1895), Z metodyki języka polskiego (1902). W serii „Książki dla Wszystkich” wydawanej przez Michała Arcta opublikował wieloczęściową, popularyzatorską Historię literatury polskiej w zarysie (1902–1908) oraz prace popularnonaukowe o twórczości Ignacego Krasickiego, Jana Kochanowskiego, Kazimierza Brodzińskiego i Aleksandra Fredry. Współpracował też z „Encyklopedią Wychowawczą”, opracowując liczne hasła. Próbował również swych sił na polu dramaturgii (Jakoś to będzie, 1875). Kierował amatorskim teatrem w Nałęczowie.

Popularyzator literatury. W Historii literatury polskiej w zarysie opracował zagadnienia w przystępnej formie wraz z wypisami. W części siódmej pojawia się omówienie powieści i prozy naukowej do 1863 r. Łagowski wspomina o Elżbiecie Jaraczewskiej, Marii Czartoryskiej i Fryderyku Skarbku, by przejść do Józefa Korzeniowskiego, Henryka Rzewuskiego i Michała Czajkowskiego. Sporo miejsca poświęca wczesnej twórczości Józefa Ignacego Kraszewskiego. Wymienia też Augusta Wilkońskiego, Paulinę Wilkońską, Alberta Wilczyńskiego, Jana Lama. Następny rozdział dotyczy piśmiennictwa naukowego (J. Lelewel, A. Bielowski, K. Szajnocha, J. Bartoszewicz i in.). Krótko omawia sylwetki pisarzy związanych z szeroko rozumianym literaturoznawstwem i krytyką, by wspomnieć: Kazimierza W. Wójcickiego, Maurycego Mochnackiego, Michała Grabowskiego, Juliana Klaczkę, Aleksandra Tyszyńskiego. W studium omawia również działalność filozofów: Karola Libelta, Józefa Kremera, Augusta Cieszkowskiego, Bronisława Trentowskiego oraz sylwetki pedagogów: Klementyny Hoffmanowej i Stanisława Jachowicza.

Łagowski bieżącą krytyką zajmował się przede wszystkim w kontekście literatury dla dzieci i młodzieży (m.in. Nowe książki dla dzieci, „Ateneum” 1880, t. 4; Literatura dla niedorosłej młodzieży, „Niwa” 1880, t. 17). Miał poglądy tradycjonalistyczne. W recenzji powieści Edmonda De Amicisa zwracał uwagę na potencjalnie demoralizujący charakter zawartej w książce krytyki kar cielesnych w szkołach oraz niedostateczny dydaktyzm opowieści (Jeszcze o „Pamiętniku chłopca” Amicisa, „Przegląd Pedagogiczny” 1890, nr 2). W „Tygodniku Ilustrowanym” w dziale Wiadomości naukowe, literackie i artystyczne zajmował się relacjami z życia literackiego (zamieścił tu m.in. wzmiankę o niemieckim przekładzie Meira Ezofowicza E. Orzeszkowej – „Tygodnik Ilustrowany” 1885, nr 117).