NPLP
\
Polscy pisarze i badacze literatury przełomu XX i XXI wieku
\
S-Ś
\
Małgorzata SUGIERA

Małgorzata SUGIERA
Autorka hasła: Alicja Szałagan

Małgorzata SUGIERA
Autorka hasła: Alicja Szałagan

ur. 1958

Teatrolog, performatyk, historyk technonauki XIX i XX wieku, tłumaczka.

Zob. też TWÓRCZOŚĆ, OPRACOWANIA (wybór)

BIOGRAM

Urodzona 24 listopada 1958 w Łosicach (Mazowieckie); córka Henryka Sugiery i Genowefy z Domańskich. Uczęszczała do Liceum Ogólnokształcącego im. B. Prusa w Siedlcach; w 1977 zdała egzamin maturalny. Następnie studiowała polonistykę na Uniwersytecie Jagiellońskim (UJ) w Krakowie. Debiutowała w 1981 artykułem Elementy teatru romantycznego w teorii i praktyce dramatycznej Franciszka Wężyka, ogłoszonym na łamach zeszytu naukowo-literackiego „Warsztat” (nr z I–VI), wydawanego na UJ przez Sytuacyjną Grupę Naukową „Warsztat”. W tymże roku uzyskała magisterium i podjęła pracę w Zakładzie Teatru Instytutu Filologii Polskiej (IFP) UJ. W badaniach naukowych zajęła się polskim i szerzej europejskim dramatem, a w późniejszych latach także problematyką genderiqueer oraz zagadnieniami performatywności i relacjami między sztuką a technonauką w XIX, XX i XXI w. W 1988 doktoryzowała się na UJ na podstawie rozprawy Między tradycją i awangardą. Teatr Jerzego Grzegorzewskiego (promotor prof. Jan Błoński). Artykuły i rozprawy ogłaszała m.in. w „Dialogu” (od 1989), „Pamiętniku Literackim” (1989–92, 1998–99), „Ruchu Literackim” (1990–99, z przerwami), „Didaskaliach” (1995–2001, 2005, 2013–14). W latach dziewięćdziesiątych zaczęła publikować też przekłady prac z zakresu wiedzy o teatrze i dramacie oraz tekstów dramatów z języków angielskiego, niemieckiego i francuskiego (głównie we współpracy z Mateuszem Borowskim). W 1996 habilitowała się na UJ, przedstawiając książkę Dramaturgia Sławomira Mrożka. Była stypendystką Institut für Wissenschaften vom Menschen w Wiedniu (1991), dwukrotnie Region Rhône-Alpes (1993, 2001), Alexander-von-Humboldt Stiftung (1995–97), Svenska Institutet w Sztokholmie (1998), dwukrotnie amerykańskiej Andrew Mellon Foundation (American Academy in Rome w 1999 i Uniwersytet w Edynburgu w 2001–02), Programu „Schwerpunkt Polen” Uniwersytetu Johannesa Gutenberga w Moguncji (2003), Deutscher Akademischer Austauschdienst (DAAD; 2004) oraz Centre National du Livre (2006). Prowadziła gościnnie wykłady i seminaria na niemieckich, francuskich i szwajcarskich uniwersytetach. Została członkiem redakcji wydawniczych serii: Horyzonty nowoczesności (Wydawnictwo Universitas, od 1997), Dramat współczesny (Wydawnictwo Księgarnia Akademicka, 1999–2007; Wydawnictwo Panga Pank, 2007–12), Dramat współczesny. Interpretacje (Wydawnictwo Księgarnia Akademicka, 2002–11), a następnie Interpretacje Dramatu (Wydawnictwo Księgarnia Akademicka, od 2008). Od 1998 kierowała Pracownią Dramatu (później Katedrą Dramatu) w Katedrze Historii i Teorii Teatru Instytutu Polonistyki UJ, przekształconą w 2011 w Katedrę Performatyki. W 1999 otrzymała Nagrodę Jabłonowskiego (Jablonowski-Preis) przyznaną przez Societas Jablonoviana e.V. (Jablonowskische Gesellschaft der Wissenschaften zu Leipzig). W 2000 uzyskała tytuł naukowy profesora. W 2000–08 była w zarządzie International Federation for Theatre Research (FIRT/IFTR). W 2002–04 współorganizowała International Postgraduate Programme Theatre and Media na Johannes Gutenberg-Universität w Moguncji. W 2008–10 wchodziła w skład kapituły Gdyńskiej Nagrody Dramaturgicznej (w 2009 jako przewodnicząca). W 2010 podjęła się także funkcji tutora w Instytucie Badań Interdyscyplinarnych „Artes Liberales” Uniwersytetu Warszawskiego. W 2012 została ekspertem panelu SH5 European Research Council (ERC) w Brukseli i Review Panel of the European Cooperation in Science and Technology (COST). W 2015/16 była stypendystką International Research Center „Interweaving Performance Cultures” na Freie Universität Berlin. Cztery pierwsze miesiące 2017 przebywała na Universidade de Sao Paulo w ramach czteroletniego projektu The Social Performance, Cultural Trauma and the Reestablishing of Solid Sovereignties (SPECTRESS), finansowanego przez European Commission. Mieszka w Krakowie.

TWÓRCZOŚĆ

1. Między tradycją i awangardą. Teatr Jerzego Grzegorzewskiego. Kr.: Universitas 1993, 212 s.
Rozprawa doktorska.
2. Dramaturgia Sławomira Mrożka. Kr.: Universitas 1996, 294 s. Wyd. 2 tamże 1996.
Rozprawa habilitacyjna.
3. Wariacje szekspirowskie w powojennym dramacie europejskim. Kr.: Universitas 1997, 208 s.
Zawartość: Wariacje szekspirowskie. I: 1. Po tamtej stronie lustra [dot.: T. Stoppard: Rosencrantz i Guildenstern nie żyją; I. Brešan: Przedstawienie „Hamleta” we wsi Głucha Dolna; J. Żurek: Po Hamlecie; J. Głowacki: Fortynbras się upił]; 2. Ludzie i dzikie bestie [dot.: A. Césare: Une tempete; E. Bond: Lir]; 3. Gry w zabijanego [dot.: E. Ionesco: Macbeth; H. Müller: Macbeth; R.M. Groński: Zabójcy z „Makbeta”]; 4. Poszukiwanie różnicy [dot.: H. Müller: Hamletmaschine]; 5. Wielka pułapka świata [dot.: F. Dürrenmatt: Titus Andronicus; H. Müller: Anatomie Titus fall of Rome]; 6. Teatr: chorobliwa wydzielina [W. Schwab: Troiluswahn und Cressidatheater]. — II: 1. Opowiadać Szekspira: przeciw interpretacji [dot. opowiadań W.E. Richartza i U. Widmera]; 2. Tańczyć Szekspira: Johann Kresnik; Odmitologizować Szekspira: 2 x „Sen nocy letniej”.
4. W cieniu Brechta. Niemieckojęzyczny dramat powojenny 1945–1995. Kr.: Universitas 1999, 455 s.
Zawartość: Frisch i Dürrenmatt: teatralne gry z rzeczywistością: Hildesheimer, Grass, Walser: zadomowieni w absurdzie; Hochhuth, Kipphardt, Weiss: między fikcją a dokumentem; Peter Handke: ćwiczenia w estetyce odbioru; Heiner Müller: zbieranie sprzeczności; Heiner Müller: terror, który przychodzi z Niemiec; Peter Hacks: dialektyka utopii i rzeczywistości; Tankred Dorst: sceniczne eksplozje skostniałych światów; Thomas Bernhard: wszystko inne jest kłamstwem; Botho Strauss: urojone rzeczywistości; Elfride Jelinek: demontaż powszednich mitów; Werner Schwab: na przecięciu słów i ciał.
5. Dyskurs, postać i płeć w dramacie. [Rozprawa; współaut.:] W. Baluch, J. Zając. Kr.: Księg. Akad. 2002, 500 s. Dramat Współcz. Interpretacje, 3. Wyd. 2 uzup. i popraw. tamże 2009, 506 s. Interpretacje Dramatu, 40.
6. Potomkowie króla Ubu. Szkice o dramacie francuskim (od Jarry’ego do Lagarce’a). Kr.: Księg. Akad. 2002, 486 s. Dramat Współcz. Interpretacje, 1. Wyd. 2 uzup. i popraw. tamże 2011, 553 s. Interpretacje Dramatu, 54.
Zawartość: Jarry: prawda maski; Artaud: alchemia słów; Beckett: kondensowanie świata; Ionesco: podróże na scenie theatrum mentis; Adamov: neuroza i polityka; Genet: znaki ciężarne znakami; Duras: obecność nieobecności; Vinaver: uparte podgryzanie; Cixous: czas przeszły uobecniony; Koltés: metafory realnych miejsc. — W wyd. 2 dodano: Lagarce: opowiedzieć świat; Potomkowie króla Ubu: jednym spojrzeniem.
7. Realne światy / możliwe światy. Niemiecki dramat ostatniej dekady (1995–2004). Kr.: Księg. Akad. 2002, 500 s. Dramat Współcz. Interpretacje, 14.
Zawartość: Anatomia kryzysu. (Zamiast wstępu). — Każdy przeciw każdemu (Marius von Mayenburg); Zmyślenie i prawda (Dea Loher); Rytuały pamięci (Dirk Dobbrow); Smak i sens powtórzenia (Tim Staffel); Inne miejsca (Roland Schimmelpfennig); Ślady i blizny (Fritz Kater); Praca, miłość i inne sposoby zarabiania pieniędzy (René Pollesch).
8. Upiory i inne powroty. Pamięć, historia, dramat. Kr.: Księg. Akad. 2006, 381 s. Dramat Współcz. Interpretacje, 18.
Zawartość: Wstęp: O upiorach, czyli powrotach. — Cz. 1. Przeciw pamięci (teatru i widzów). — Cz. 2. Powrót jako trauma: Obieranie cebuli [dot.: H. Ibsen: Peer Gynt]; Przepisywanie Itaki [dot.: S. Wyspiański: Powrót Odysa; B. Strauss: Ithaka]; Zatruta studnia; Tajemnica Kafki [dot.: T. Różewicz: Pułapka]; Świadectwo ran [dot.: W. Szekspir: Koriolan]. — Cz. 3. Powrót jako odsłonięcie: Skłamane opowieści [dot.: H. Ibsen: Upiory]; Narzucanie sensu [dot. sztuk historycznych A. Strindberga, gł. „Karola XII”]; Odczarowanie wesela [dot: S. Wyspiański: Wesele]; Nicowanie historii [dot.: S. Grochowiak: Król IV]; Tragedia amnezji. — Cz. 4. Powrót jako współtworzenie: Przeżyć nieprzeżyte [dot. dramatów H. Ibsena]; Zobaczyć niewidzialne [dot.: A. Strindberg: Do Damaszku]; Dokończyć niedokończone [dot. teatru absurdu]; Opowiedzieć nieopowiedziane [dot. dramatów W. Mouwada, M. Duras i D. Danisa]; Przedstawić nieprzedstawialne [dot. twórczości Ph. Minyany, gł. „Chambers”].
Przekł. ang. szkiców: Przepisywanie Itaki: Rewriting Homer: Wyspiański’s „Powrót Odysa” and Strauss’ „Ithaka”. W: (Dis)placing classical Greek theatre. Thessaloniki 1999 s. 85–96; Tragedia amnezji: Postdramatic memory and after. „Interliteraria”, Tartu 2002 nr 7 s. 94–104.
9. Inny Szekspir. Kr.: Księg. Akad. 2009, 275 s. Interpretacje Dramatu, 38.
Zawartość: Męska przyjaźń i amory. („Dwaj panowie z Werony”, „The two noble kinsmen”); Teatr władzy i władza teatru. („Burza”, „Miarka za miarkę”); Lektury i konteksty lektur („Poskromienie złośnicy”, „Romeo i Julia”); Przebieranki i lustrzane podobieństwa. („Jak wam się podoba”, „Wieczór Trzech Króli”); Męska tożsamość i potwory. („Makbet”, „Koriolan”); Dynamika pamięci i zapominania. („Hamlet”, „Antoniusz i Kleopatra”); Szekspir i Shakes­queer.
10. W pułapce przeciwieństw. Ideologie tożsamości. [Monografia; współaut.:] M. Borowski. Wwa: Inst. Teatr. im. Z. Raszewskiego; Wydawn. Trio 2012, 372 s. Inna Scena.
11. Nieludzie. Donosy ze sztucznych natur. [Szkice]. Kr.: Księg. Akad. 2015, 257 s. Dramat Współcz. Interpretacje, 75.
Zawartość: Ósmy dzień; Powroty detektywa [dot. filmów i seriali kryminalnych]; Nie na ludzką miarę [dot. B. Brechta]; Laboratorium wysp bezludnych; Być jak zombie; Lekcja anatomii; Pigułka wolności [dot. tematu antykoncepcji w literaturze]; Po rozum do mrówek [dot. mrówek i mrowiska jako tematu literatury]; Łączyć i rządzić.
Artykuły w czasopismach i książkach zbiorowych, m.in.: Elementy teatru romantycznego w teorii i praktyce dramatycznej Franciszka Wężyka. „Warsztat” 1981 s. 71–104. — Dyskusje nad tragizmem i tragedią w dwudziestoleciu międzywojennym. „Rocz. Komis. Hist.-lit.” 1986 nr 23 s. 121–136. — La „Non-Divine Comédie” de Krasiński dans la lecture littéraire et théatrale. „Acta Univ. Wratisl. Romantica Wratisl.” 1986 nr 895 s. 159–169. — Wybrane przykłady inscenizacji i interpretacji „Nie-Boskiej komedii”. „Ruch Lit.” 1986 nr 3 s. 215–230. — Le messianisme du „ser­viteur souffrant” chez Norwid. W: Messianisme et slavophilie. Cracovie 1987 s. 111–119. Varia, 227. — Od krytyki do regulaminu patrzenia. (Ewolucja podstawowych pojęć krytycznych Ludwika Flaszena). W: Od tragedii do groteski. Szkice z dziejów pojęć i terminów krytycznoteatralnych. Katow. 1988 s. 107–120. — Norwidowska koncepcja tragizmu. „Pr. Polonist.” Ser. 45: 1989 s. 245–260. — „Garbus”, „Pieszo” i „Portret” — osobliwe dramaty Sławomira Mrożka. „Ruch Lit.” 1990 z. 2/3 s. 123–136. — Poetyka Grzegorzewskiego: (1). Układy fabularne; (2). Przestrzeń teatru; (3). Czas, postacie; (4). Widownia i widz. „Dialog” 1990 nr 2 s. 144–154; nr 3 s. 108–119; nr 5 s. 140–148; nr 6 s. 124–132. — Eseista w ogrodzie kultury. W: Polski esej. Kr. 1991 s. 51–77 [o eseistyce Z. Herberta, R. Przybylskiego, J.M. Rymkiewicza]. — Konstanty Puzyna: poszukiwanie prawdziwego teatru. W: Krytycy teatralni XX wieku. Wr. 1991 s. 219–232. — Dramat dwudziestowieczny: próby porządkowania. „Dialog” 1992 nr 6 s. 120–131. — „Hamlet” współczesny. „Dialog” 1992 nr 3 s. 150–157 [nt. odwołań do sztuki W. Szekspira]. — I jako sen powróci… Stan wojenny w teatrze Grzegorzewskiego. „Tytuł” 1992 nr 2 s. 78–95. — „Mazepa” [J. Słowackiego]. Z przestrzeni tragedii w romantyczny mit. W: Dramat i teatr romantyczny. [T.] 1. Wr. 1992 s. 63–72. — Mythos, katharsis i mimesis: nowe lektury „Poetyki” Arystotelesa. W: Po strukturalizmie. Współczesne badania teoretycznoliterackie. Wr. 1992 s. 137–152. — The theatre of Jerzy Grzegorzewski. Between academism and the avant-garde. „Polish Art Studies” 1992 t. 13 s. 179–192. — Diabeł urojony. „Tytuł” 1993 nr 1 s. 72–80 [dot. opowiadań W. Gombrowicza z „Dziennika” z 1961 r., „Kosmosu” i „Ślubu”]. — „Hamlet” współczesny. W: Od Shakespeare’a do Szekspira. Gdańsk 1993 s. 293–302 — Kafka w oczach Różewicza. W: Zobaczyć poetę. Materiały konferencji „Twórczość Tadeusza Różewicza” UAM Poznań, 4–6 XI 1991. Pozn. 1993 s. 59–67. — Le pillard justifie ou les classiques sur les scenes polonaises et (ouest) allemandes. „Polish Art Studies” 1992 t. 14 wyd. 1993 s. 145–158 [wierność realizacji scenicznej wobec tekstu literackiego]. — Papuga Kanta, czyli Bernhard. „Dialog” 1993 nr 4 s. 142–153 [o twórczości dramaturgicznej T. Bernharda]. — Architektonika Wzruszeń contra Maszyna Umarłych Wspomnień. W: Dramat i teatr po roku 1945. Wr. 1994 s. 267–274 [dot.: T. Kantora]. — Inny Ionesco. „Dialog” 1994 nr 5 s. 134–144. — Mrożek: z Krakowa w świat i z powrotem. W: Krakowskie rodowody teatralne. Materiały z sesji naukowej „Z Krakowa w świat”, 22–24 X 1993. Kr. 1994 s. 157–167 [o dramaturgii S. Mrożka]. — Dlaczego mity teatru XX wieku? [Współaut.:] K. Pleśniarowicz; Wagnerowskie inscenizacje Apii; Opery Craiga; Craig, Stanisławski i moskiewski „Hamlet”. W: Mity teatru XX wieku: od Stanisławskiego do Kantora. Kr. 1995 s. 17–30; 31–42; 43–52. — Tancerze własnego Obrazu. (Na marginesie „Splendid’s” Jeana Geneta). „Tytuł” 1995 nr 1 s. 194–206. — Witkacy i Artaud. Dwa modele teatru XX wieku. „Acta Univ. Lodz. Folia Scientiae Artium et Litterarum” 1995 z. 5 s. 113–125. — Witold Gombrowicz’s world without god. „Renascence”, Milwaukee WI 1995 Vol. 47 nr 3/4 s. 229–241 [dot.: Dziennik]. — Artaud dramatopisarz. „Dialog” 1996 nr 4 s. 164–176. — Dwa oblicza teatru absurdu. „Acta Univ. Lodz. Folia Scientiae Artium et Litterarum” 1996 z. 6 s. 55–68. — Kolektywne uprawianie sztuki czyli „Lehrstück” Bertolta Brechta. „Dialog” 1997 nr 9 s. 124–135. — Niewypowiedziane i niewypowiadalne we współczesnym dramacie. „Teksty Drugie” 1997 nr 6 s. 137–149. — Od tanga Stomila do tanga Edka. Historiozoficzna parabola Mrożka. W: Lektury polonistyczne. Literatura współczesna. T. 1. Kr. 1997 s. 149–162. — Szwajcarscy Dioskurowie rozdzieleni. Recepcja sztuk Dürrenmatta i Frischa w polskim dramacie po 1956. „Ruch Lit.” 1997 z. 5 s. 695–708. — Dialektische Verfahren in Dramen von Friedrich Durrenmatt und Max Frisch – Wirkungen in der polnischen Dramatik nach 1956. W: Polnisch-deutsche Theaterbeziehungen seit dem Zweiten Weltkrieg. Tübingen 1998 s. 98–112, wyd. nast. jako reprint: Berlin; Boston 2015. — Teatr epicki, realizm i modele: „Matka Courage i jej dzieci” Bertolta Brechta. W: Arcydzieła inscenizacji: od [M.] Reinhardta do [R.] Wilsona. Kr. 1997 s. 53–69. — Heiner Müller, buntowniczy spadkobierca. „Dialog” 1998 nr 2 s. 132–143 [H. Müller jako kontynuator B. Brechta]. — Leworęczna i wilkołak. „Inny” w dramatach Lubkiewicz-Urbanowicz. „Teksty Drugie” 1999 nr 5 s. 145–155. — Mickiewicz a Stagnelius. Rekonesans. [Współaut.:] L. Neuger. „Acta Suedo-Polonica” 1998 nr 7 wyd. 1999 s. 65–74. — Peter Handke: ćwiczenia w estetyce odbioru. „Dialog” 1999 nr 3 s. 100–112. — Próbowanie teatru jako strategia montażu. W: Bogusław Schaeffer — kompozytor i dramatopisarz. Kr. 1999 s. 119–134. — Witolda Gombrowicza „Ślub”. W: Dramat polski. Interpretacje. Cz. 2. Gdańsk 2001 s. 172–182. — Błoński w oparach absurdu. W: Jan Błoński… i literatura XX wieku. Kr. 2002 s. 75–82. — Świat w głowie: najnowszy dramat niemiecki. „Dekada Lit.” 2002 nr 5/6 s. 54–63. — Pytania o dramat. „Teksty Drugie” 2005 nr 1/2 s. 60–71. — Wariacje na formy i wspomnienia. [Współaut.:] M. Borowski. Wstęp do: Wielość teatrów. 1. Kr. 2005 s. 7–46. — Przeciwko autorytetowi tekstu. I: „Opis obrazu” Heinera Müllera jako negacja teatralności tekstu. „Przestrzenie Teorii” 2008 nr 9 s. 165–177. — Teatr absurdu — same pytania. [Współaut.:] M. Borowski; Materialność absurdystów: (między antyteatralnymi projektami modernistów a teatrem multimedialnym). W: Teatr absurdu: nowy czy stary teatr. Kr. 2008 s. 11–20; 167–186. — Ibsen jako zadanie. [Współaut.:] M. Borowski; Powroty tego, co było: formy pamięci w sztukach Ibsena. W: Ibsen: odejścia i powroty. Kr. 2009 s. 9–22; 53–71. — Pamięć w laboratorium społecznej wyobraźni: „Germanie” Heinera Müllera. „Dialog” 2009 nr 12 s. 153–161. — Rozkład czyli konstrukcja. [Współaut.:] M. Borowski; Zapośredniczone spojrzenie: ramy i punkty widzenia w dramacie; Którego nie ma: dialektyka obecności/nieobecności. W: Elementy dramatu. Analizy diagnostyczne. Kr. 2009 s. 9–38; 119–143; 225–245. — Widzialność i ślepcy. Nowe spojrzenie na Maeterlincka. [Współaut.:] M. Borowski. W: Zapomniany dramat. T. 1. Wwa 2010 s. 331–342. — I staw się przede mną: przedstawienie przeszłości w polskim dramacie współczesnym. „Dialog” 2011 nr 11 s. 59–71. — Być jak baron Münchhausen, czyli performatywność i performatyka. „Dialog” 2012 nr 5 s. 76–89. — Dwie katastrofy, biblioteka i zwrot performatywny. „Dialog” 2013 nr 11 s. 122–139. — Pisuar jako źródło cierpień. Toalety publiczne i performatywność płci. „Dialog” 2013 nr 3 s. 163–171. — Przemiany form dramatycznych a nowa koncepcja polityczności teatru. [Współaut.:] M. Borowski. „Not. Teatr.” 2012/2013 nr 68/69 s. 54–71. — U źródeł autorytetu dramatu. W: Polska dramatyczna. [T.] 2. Dramat i dramatyzacje w XVIII i XIX wieku. Kr. 2014 s. 59–96. — Po wybuchu bomby megabitowej I: nowe systemy i nowe katastrofy. „Quart” 2015 nr 3/4 s. 123–133 [dot. S. Lema]. — Struktury i sieci: od Antygony do ANT [actor network theory]. [Współaut.:] M. Borowski. „Didaskalia” 2015 nr 125 s. 95–102. — Teatr oświeconych jako laboratorium nowej rzeczywistości. „Didaskalia” 2015 nr 126 s. 78–86. — Performans jako epidemia. „Didaskalia” 2016 nr 133/134 s. 70-71. — Poznać wszystkie swoje liczby. „Dialog” 2016 nr 11 s. 241-251. — Efekty i afekty w mockumentalnych raportach z misji kosmicznych. „Didaskalia” 2017 nr 141 s. 46-53. — Praktyki kontrfaktualne w narracjach naukowych i fikcjonalnych. „Teksty Drugie” 2017 nr 1 s. 176-186. — Theatre as contagion: making sense of communication in performative arts. „Text Matters” 2017 nr 7 s. 291-304.

Przekłady

1. Mrożek i Mrożek. Materiały z sesji naukowej zorganizowanej przez Zakład Teatru Instytutu Filologii Polskiej Uniwersytetu Jagiellońskiego 18–21 czerwca 1990 roku. Red.: E. Widota-Nyczek, J. Opalski. Tłum.: A.M. Uggla, M. Sugiera, M.B. Kamiński. Kr.: PWST im. L. Solskiego; Cracow: Mrożek Festiwal 1994, 138 s.
2. J.L. Styan: Współczesny dramat w teorii i scenicznej praktyce. Z przedm. J. Błońskiego. Przekł., oprac. i uzup.: M. Sugiera. Wr.: Ossol. 1995, 538 s. Wyd. nast. dodr. 1997.
Wyróżnienie Stow. Tłumaczy Pol. za tłumaczenia książkowe i przekłady utworów teatralnych za 1995.
3. H.-T. Lehmann: Teatr postdramatyczny. Przeł.: D. Sajewska i M. Sugiera. Kr.: Księg. Akad. 2004, 353 s. Dramat Współcz. Interpretacje, 13. Wyd. 2 popraw. tamże 2009. Interpretacje Dramatu, 39.
4. S. Berg: Pan Mautz. Przyjemna sztuka autorstwa pani Berg. Przeł.: M. Borowski i M. Sugiera. W: Wielość teatrów. Antologia najnowszych sztuk niemieckich. 1. Kr.: Księg. Akad. 2005 s. 115–151. Dramat Współcz., 29. Wyst.: Reż.: A. Majczak. Olsztyn, T. im. S. Jaracza 2013.
5. F. Kater: Czas kochania czas umierania. Na motywach filmu „Time stands still” Pétera Gothára. Przeł.: M. Borowski, M. Sugiera. W: Wielość teatrów. Antologia najnowszych sztuk niemieckich. 1. Kr.: Księg. Akad. 2005 s. 203–258. Dramat Współcz., 29. Wyst.: Reż.: T. Gawron. Wwa, T. Dram. 2005.
6. L. Bärfuss: Autobus. [Utwór dramatyczny]. Przeł.: M. Borowski, M. Sugiera. W: L. Bärfuss: Seksualne neurozy naszych rodziców; Autobus. Przekł.: I.E. Rozhin, M. Borowski, M. Sugiera. Kr.: Księg. Akad. 2006 s. 81–176. Dramat Współcz., 31. Wyst.: Reż.: J. Mark. Jelenia Góra, T. im. C.K. Norwida 2014.
7. Obcy samym sobie. T. Staffel: Werter w Nowym Jorku; F. Richter: Pod lodem. [Utwory dramatyczne]. Tłum.: M. Borowski, M. Sugiera. Kr.: Księg. Akad. 2006, 127 s. Dramat Współcz., 33.
Tu także wstęp M. Borowskiego i M. Sugiery: Obcy samym sobie, s. 7–26. — Zawartość: T. Staffel: Werter w Nowym Jorku [poz. 8]; F. Richter: Pod lodem, s. 77–130.
8. T. Staffel: Werter w Nowym Jorku. [Utwór dramatyczny]. Wyst.: Reż.: T. Wysocki. Kr., T. im. J. Słowackiego 2006. Druk zob. poz. 7 s. 27–66.
9. L. Gaudé: Złożone w ofierze. Przeł.: M. Borowski, M. Sugiera. W: Niby w teatrze. Antologia współczesnych sztuk francuskich. [T. 2]. Kr.: Panga Pank 2007 s. 7–102. Dramat Współcz., 5.
10. E. Jelinek: Śmierć i dziewczyna I–V. Dramaty księżniczek. Przeł.: M. Borowski, M. Sugiera. Kr.: Panga Pank 2007, 157 s. Dramat Współcz., 1. Wyst.: Reż.: M. Kwiecień, S. Wächter, A. Korytowska-Mazur, M. Głuchowska. Wwa, T. Dram. 2009.
11. H. Klaus: Sztuki. Przekł.: M. Borowski, M. Sugiera. Kr.: Panga Pank 2007, 173 s. Dramat Współcz., 8.
Zawartość: W. Baluch: Dramat odzierany ze snu. [Wstęp]. — Tęsknię za Alpami. Tak powstają jeziora, s. 31–43; (Dziki) człowiek ze smutnymi oczami, s. 45–100; Ciemny kuszący świat, s. 101–173.
12. Słownik dramatu nowoczesnego i najnowszego. Red.: J.-P. Sarrazac. Współpraca: C. Naugrette [i in.]. Tłum.: M. Borowski, M. Sugiera. Kr.: Księg. Akad. 2007, 195 s. Dramat Współcz. ­Interpretacje, 25.
13. Ch. Thomas: Podniebienie królowej. Przeł.: M. Borowski, M. Sugiera. W: Niby w teatrze. Antologia współczesnych sztuk francuskich. [T. 1]. Kr.: Panga Pank 2007 s. 183–220. Dramat Współcz., 5.
14. B. Brecht: Decyzja; H. Müller: Mauzer. Tłum.: M. Borowski, M. Sugiera. Kr.: Panga Pank 2008, 80 s. Dramat Współcz., 12.
15. E. Fischer-Lichte: Estetyka performatywności. Tłum.: M. Borowski, M. Sugiera. Kr.: Księg. Akad. 2008, 353 s. Interpretacje Dramatu, 31.
16. S. Barry: Zarządca chrześcijaństwa. Przeł.: M. Borowski, M. Sugiera. W: Polityka, historia, tożsamość. Antologia współczesnego dramatu irlandzkiego Kr.: Panga Pank 2009 s. 315–374. Dramat Współcz., 23.
17. H. Müller: Cement. (Według Gładkowa). Wyd. łącznie z poz. 20 pt. Cement; Szosa Wołokołamska. Przeł.: M. Borowski, M. Sugiera. Kr.: Panga Pank 2009 s. 29–110. Dramat Współcz., 21. Wyst.: Reż.: W. Klemm. Wr., Wrocławski T. Współcz. 2009.
18. H. Müller: Germanie. [Utwór dramatyczny]. Przeł.: M. Borowski, M. Sugiera. Kr.: Panga Pank 2009, 153 s.
19. H. Müller: Kwadryga. [Utwór dramatyczny]. Tłum.: M. Borowski, M. Sugiera. „Dialog” 2009 nr 12 s. 142–143.
20. H. Müller: Szosa Wołokołamska. I–V. Wyd. łącznie z poz. 17 pt. Cement; Szosa Wołokołamska. Przeł.: M. Borowski, M. Sugiera. Kr.: Panga Pank 2009 s. 111–154. Dramat Współcz., 21. Wyst.: Reż.: B. Wysocka. Wr., T. Pol. 2010.
21. J. Neumann: Kredyt. Historie rodzinne. Tłum.: M. Borowski, M. Sugiera. W: Opowiadanie historii. Kr.: Panga Pank 2009 s. 25–51. Dramat Współcz., 19.
22. S. Parker: Zielone świątki. Przeł.: M. Borowski, M. Sugiera. W: Polityka, historia, tożsamość. Antologia współczesnego dramatu irlandzkiego Kr.: Panga Pank 2009 s. 105–169. Dramat Współcz., 23.
23. W. Schwab: Moja psia twarz. [Tłum.:] M. Borowski, M. Muskała, M. Sugiera. Kr.: Panga Pank 2009, 277 s. Dramat Współcz., 17.
Tu M. Borowskiego i M. Sugiery wstęp: „Na szczęście jesteśmy martwi” — język i jego (po)twory, s. 7–30, — oraz przekł.: Moja psia twarz. Utwór teatralny w czterech scenach, s. 75–132; Wreszcie martwy. Wreszcie brakuje powietrza. Komedia o wyniszczeniu teatru, s. 211–268.
24. J. Butler: Żądanie Antygony. Rodzina między życiem a śmiercią. Tłum.: M. Borowski, M. Sugiera. Kr.: Księg. Akad. 2010, 107 s. Interpretacje Dramatu, 48.
Dot. tragedii Sofoklesa.
25. M. Deutsch: Czerwona dekada. Fragment niemieckiej historii. Przeł.: M. Borowski, M. Sugiera. W: Czerwona dekada. Kr.: Panga Pank 2010 s. 29–93. Dramat Współcz., 31.
26. H. Foster: Powrót realnego. Awangarda u schyłku XX wieku. Tłum.: M. Borowski, M. Sugiera. Kr.: Universitas 2010, 281 s. Horyzonty Nowoczesności, 85. Wyd. nast. tamże 2012.
27. E. Jelinek: Kupieckie kontrakty. Przeł.: M. Borowski, M. Sugiera. Kr.: Panga Pank 2010 s. 139. Dramat Współcz., 27. Wyst.: Reż.: P. Miśkiewicz. Wwa, T. Dram. 2011.
28. F. Kater: Z zaginionego świata. Przeł.: M. Borowski, M. Sugiera. Kr.: Panga Pank 2010 s. 234. Dramat Współcz., 25.
29. D. Loher: Lewiatan. Tłum.: M. Borowski, M. Sugiera. W: Czerwona dekada. Kr.: Panga Pank 2010 s. 171–260. Dramat Współcz., 31.
30. F. Rokem: Wystawianie historii. Teatralne obrazy przeszłości we współczesnym teatrze. Tłum.: M. Borowski, M. Sugiera. Kr.: Księg. Akad. 2010, 253 s. Interpretacje Dramatu, 50.
31. K. Schmitt: Nokaut. Przeł.: M. Borowski, M. Sugiera. W: Czerwona dekada. Kr.: Panga Pank 2010 s. 263–294. Dramat Współcz., 31.
32. B. Brecht: Jak egoista Johann Fatzer poszedł na dno. (W adaptacji scenicznej Heinera Müllera). Kr.: Panga Pank 2011, 113 s. Dramat Współcz., 30.
33. R. Schimmelpfennig: Tu i teraz. Tłum.: M. Borowski, M. Sugiera. W: Niemcy 3.0. [Wybór dramatów]. Wybór i red.: M. Sugiera. Kr.: Panga Pank 2011 s. 123–185. Dramat Współcz., 35.
34. K. Schmidt: W futrze. (Na motywach „Wenus w futrze” Leopolda von Sacher-Masocha). Tłum.: M. Borowski, M. Sugiera. W: Niemcy 3.0. [Wybór dramatów]. Wybór i red.: M. Sugiera. Kr.: Panga Pank 2011 s. 29–66. Dramat Współcz., 35.
35. W. Schwab: Szaleństwo Troilusa i teatr Kresydy. Sztuka według „Troilusa i Kresydy” Williama Szekspira w polskim tłumaczeniu Leona Ulricha. Przeł.: M. Borowski, M. Sugiera. W: Córki Leara i inne parafrazy. Kr.: Panga Pank 2011 s. 183–242. Dramat Współcz., 32.
36. T. Staffel: Następny poziom Parsifal. Tłum.: M. Borowski, M. Sugiera. W: Niemcy 3.0. [Wybór dramatów]. Wybór i red.: M. Sugiera. Kr.: Panga Pank 2011 s. 339–416. Dramat Współcz., 35.
37. The Women’s Theatre Group and Elaine Feinstein: Córki Leara. Przeł.: M. Borowski, M. Sugiera. W: Córki Leara i inne parafrazy. Kr.: Panga Pank 2011 s. 35–78. Dramat Współcz., 32.
38. E. Fischer-Lichte: Teatr i teatrologia. Podstawowe pytania. Wr.: Inst. im. J. Grotowskiego 2012, 211 s.
Podręcznik akademicki.
39. Rimini Protocole. Na tropie codzienności. Red.: M. Dreysse i F. Malzacher. Red. pol. wyd.: A.R. Burzyńska. Przeł.: M. Borowski, M. Sugiera. Pozn.: Fundacja Malta; Kr.: Ha!art, 2012, 237 s. Linia Teatr., 8.
40. W labiryncie. Theodoros Terzopoulos spotyka Heinera Müllera. Red.: F. Raddatz. Przeł.: M. Borowski, M. Sugiera. Wr.: Inst. im. J. Grotowskiego 2012, 190 s.
41. R. Detje: Castorf: prowokacja dla zasady. [Biografia]. Przeł.: M. Borowski, M. Sugiera. Przedm.: A.R. Burzyńska. Kr.: Ha!art, 2013, 270 s. Linia Teatr., 12.
Dot. F. Castorfa.
42. W.B. Worthen: Dramat: między literaturą a przedstawieniem. Tłum.: M. Borowski, M. Sugiera. Kr.: Księg. Akad. 2013, 378 s. Dramat Współcz. Interpretacje, 67.
43. F. Rokem: Filozofowie & ludzie teatru. Myślenie jako przedstawienie. Tłum.: M. Borowski, M. Sugiera. Kr.: Księg. Akad. 2014, 404 s. Dramat Współcz. Interpretacje, 69.
44. A. Wirth: Byle dalej. Autobiografia mówiona i materiały. Pod red. T. Irmera. Przeł.: M. Borowski, A.R. Burzyńska, M. Leyko, M. Sugiera. Leipzig: Spector Books; Wwa: Inst. Teatr. im. Z. Raszewskiego 2014, 354 s.
45. T. Bardini: Junkware czyli Do odzysku. Tłum.: M. Borowski, M. Sugiera. Kr.: Księg. Akad. 2016, 404 s. Dramat Współcz. Interpretacje, 76.
46. Sztuczne natury. Performanse technonauki i sztuki. [Eseje]. Tłum.: M. Borowski, M. Sugiera. Kr.: Księg. Akad. 2016, 506 s. Dramat Współcz. Interpretacje, 77.
47. J. Parikka: Owady i media. Tłum.: M. Borowski, M. Sugiera. Kr.: Księg. Akad. 2017, 375 s. Dramat Współcz. Interpretacje, 78.
Zob. też Prace redakcyjne poz. 18, 21.

Prace redakcyjne

1. Arcydzieła inscenizacji: od Reinhardta do Wilsona. Pod red. [i ze wstępem] K. Pleśniarowicza i M. Sugiery. Kr.: Księg. Akad. 1997, 139 s. Wielkie Dzieła Teatr., 2.
2. Polnisch-deutsche Theaterbeziehungen seit dem Zweiten Weltkrieg. [Oprac.:] H.-P. Bayerdörfer [we współpracy z:] M. Leyko, M. Sugiera. Tübingen: Max Niemeyer 1998, XIV, 301 s. Wyd. nast. jako reprint: Berlin; Boston: De Gruyter 2015, 315 s. Theatreon, 26.
Wyd. jako dokument elektroniczny: Berlin; Boston: De Gruyter 2015, plik w formacie PDF.
Materiały konferencyjne.
3. Bogusław Schaeffer — kompozytor i dramatopisarz. Materiały z międzynarodowego sympozjum naukowego w Krakowie (10–11 maja 1999) = Bogusław Schaeffer — composer and playwright. Proceedings of an international conference held in Krakow (10th-11th May, 1999). Pod red. [i ze wstępem] M. Sugiery i J. Zając. Kr.: Księg. Akad. 1999, 204 s.
4. B. Schultze: Perspektywy polonistyczne i komparatystyczne. Pod red. M. Sugiery. Kr.: Universitas 1999, VIII, 497 s.
5. W stronę rytuału. Od Yeatsa do Węgajt. Pod red. [i ze wstępem] M. Sugiery. Kr.: Księg. Akad. 1999, 242 s. Wielkie Dzieła Teatr., 4.
6. Ein schwieriger Dialog. Polnisch-deutsch-österreichische Theaterkontakte nach 1945. [Oprac.:] M. Sugiera. Kr.: Księg. Akad. 2000, 327 s.
Materiały konferencji „Polsko-niemiecko-austriackie kontakty teatralne po 1945 roku”, Kraków 1999. — Tekst w jęz. niem., ang. i częściowo pol.
7. Uwzględniając widza — od Pirandella do Bergmana. Pod red. [i ze wstępem] W. Balucha i M. Sugiery. Kr.: Księg. Akad. 2001, 198 s. Wielkie Dzieła Teatr., 5.
8. Humor w kulturze — kultura humoru. Referaty z międzynarodowej sesji naukowej — Kraków, 23–24 października 2000 r. Red.: M. Sugiera i J. Zając. Tarnów: Gmina M. Tarnowa 2002, 168 s. Bibl. Komedii, 1.
9. Jan Błoński … i literatura XX wieku. Red.: M. Sugiera, R. Nycz. Kr.: Universitas 2002, 347 s.
10. A. Wirth: Teatr jaki mógłby być. Pod red. M. Sugiery. Przekł. autoryz.: M. Leyko i J. Margański. Słowo wstępne: J. Kott. Kr.: Księg. Akad. 2002, 334 s.
11. J. Błoński: Wyspiański wielokrotnie. Oprac. i red.: M. Borowski, M. Sugiera. Wykłady z jęz. franc. przeł. J. i K. Błońscy. Kr.: Universitas 2007, 263 s.
12. Fictional realities — real fictions. Contemporary theatre in search of a new mimetic paradigm. [Wybór szkiców; oprac.:] M. Borowski, M. Sugiera. Newcastle: Cambridge Scholars Publ. 2007, XXVIII, 221 s.
13. Oblicza realizmu. Pod red. M. Borowskiego i M. Sugiery. Kr.: Księg. Akad. 2007, 397 s. Dramat Współcz. Interpretacje.
14. J. Błoński: Lektury użyteczne. Red.: M. Borowski, M. Sugiera. Kr.: Księg. Akad. 2008, 134 s. Interpretacje Dramatu, 33.
15. Teatr absurdu: nowy czy stary teatr. Red.: M. Borowski, M. Sugiera. Kr.: Księg. Akad. 2008, 272 s. Interpretacje Dramatu, 36.
16. Theater spielen und denken. Polnische Texte des 20. Jahrhunderts. [Red.:] M. Borowski, M. Sugiera. [Przeł.] S. Arnold [i in.]. Frankfurt am Main: Suhrkamp 2008, 504 s. Denken und Wissen.
17. Elementy dramatu. Analizy diagnostyczne. Red.: M. Borowski, M. Sugiera. Kr.: Księg. Akad. 2009, 277 s. Interpretacje Dramatu, 45.
18. Ibsen: odejścia i powroty. Red.: M. Borowski, M. Sugiera. Kr.: Księg. Akad. 2009, 244 s. Interpretacje Dramatu, 41.
Tu także przekł. M. Borowskiego i M. Sugiery: T. Moi: Ibsen i ideologia modernizmu, s. 25–52.
19. Miasto w sztuce — sztuka miasta. Red.: Ewa Rewers. [Weryfikacja tłum.: M. Sugiera]. Kr.: Universitas 2010, 700 s. Horyzonty Nowoczesności, t. 84.
20. Worlds in words. Storytelling in contemporary theatre and playwriting. [Oprac.:] M. Borowski, M. Sugiera. Newcastle upon Tyne: Cambridge Scholars 2010, XXVIII, 246 s.
21. Niemcy 3.0. [Wybór dramatów]. Wybór i red.: M. Sugiera. Kr.: Panga Pank 2011, 416 s. Dramat Współcz., 35.
Tu też przekł. M. Sugiery zob. Przekłady poz. 33–34, 36.
22. Polska dramatyczna. Red.: M. Borowski, M. Sugiera. Kr.: Księg. Akad. Dramat Współcz. Interpretacje, 63, 68.
[T.] 1. Dramat i dramatyzacje w XX wieku. 2012, 346 s.
[T.] 2. Dramat i dramatyzacje w XVIII i XIX wieku. 2014, 411 s.

OPRACOWANIA (wybór)

  • Ank. 2015.
  • Wywiady: Przeciw niemieckiej normalności. Rozm. B. Gierat-Bieroń. „Tyg. Powsz.” 1999 nr 32 [dot.: W cieniu Brechta]; Dywagacje szekspirowskie. Rozm. W. Świątkowska. „Teatr” 2010 nr 1; Tłumacz nie jest Antygoną. O „Żądaniu Antygony” [J. Butler], przekładzie i feminizmie. Rozmowa z M. Sugierą i M. Borowskim. Rozm. A. Kowalcze-Pawlik. „Przekładaniec” 2010 nr 2; Dywagacje szekspirowskie. Rozm. W. Świątkowska. „Teatr” 2010 nr 1 [dot.: Inny Szekspir].

 

Między tradycją i awangardą

  • J. HERNIK SPALIŃSKA: (B)analiza teatru Jerzego Grzegorzewskiego. „Dialog” 1994 nr 7, polem.: J. KRAKOWSKA-NAROŻNIAK: Ważna książka z recenzją w tle. Tamże nr 11.
  • W. OWCZARSKI: Grzegorzewski oswojony. „Teatr” 1994 nr 2.
  • M. RASZEWSKA: On Grzegorzewski. „Le Theatre en Pologne = The Theatre in Poland” 1994 nr 2.

 

Dramaturgia Sławomira Mrożka

  • S. BURKOT. „Ruch Lit.” 1996 z. 6.
  • J. DZIWISZEK: Cztery razy Mrożek. „Dialog” 1997 nr 11.
  • J. KOPCIŃSKI: Mrożek inaczej. „Teatr” 1997 nr 1.
  • T. NYCZEK: Anatomia doktor Sugiery. „Didaskalia” 1996 nr 15.
  • E. SIDORUK. „Test” 1996 nr 3.
  • K. SIELICKI: Mrożek wrócił. „Nowe Książ.” 1996 nr 10.
  • J. BŁOŃSKI: O Mrożku inaczej. „Teksty Drugie” 1997 nr 3.
  • S. GĘBALA: [Trzy] 3 x Mrożek. „Zdanie” 1997 nr 3/4 .

 

Wariacje szekspirowskie w powojennym dramacie europejskim

  • T. KUBIKOWSKI: Podróż prywatna. „Didaskalia” 1998 nr 25/26.
  • J. SIERADZKI: Małgorzaty Sugiery teatr podpowia­dany. „Dialog” 1998 nr 8.

 

W cieniu Brechta

  • D. ŻMIJ-ZIELIŃSKA: Cienie bez tła, czyli jak się odcedza historię. „Dialog” 1999 nr 12.
  • E. SZYMANI. „Prz. Hum.” 2000 nr 5.
  • Z. JASKUŁA: Grać przypisy! „Lit. na Świecie” 2001 nr 4.
  • Zob. też Wywiady.

 

Potomkowie króla Ubu

  • J. GONDOWICZ: Teatr Świńskiej Maski. „Nowe Książ.” 2003 nr 12.
  • K. SZUMLEWICZ: Damy i kawalerowie orderu Kałdulii. „Twórczość” 2003 nr 7/8.

 

Realne światy / możliwe światy

  • J. GOLIŃSKA: Rewolucja niekonkretna. „Dialog” 2006 nr 4.

 

Inny Szekspir

  • M. GRZEGORZEWSKA: Shakespeare pod włos i z ukosa… „Teatr” 2010 nr 1.
  • Zob. też Wywiady.

 

W pułapce przeciwieństw

  • I. KOWALCZYK: W pułapce rozważań nad tożsamością; R. SENDYKA: Dywersanci, czyli demaskacja maszyny antropologicznej. „Didaskalia” 2013 nr 114.
  • D. SAJEWSKA: Dydaktyczna maszyna antropologiczna. „Teksty Drugie” 2013 nr 4.