NPLP
\
Polscy pisarze i badacze literatury przełomu XX i XXI wieku
\
B
\
Marek BIEŃCZYK

Marek BIEŃCZYK
Autorka hasła: Beata Dorosz

Marek BIEŃCZYK
Autorka hasła: Beata Dorosz

ur. 1956

Historyk literatury, prozaik, eseista, tłumacz.

Zob. też.: TWÓRCZOŚĆ, OPRACOWANIA (wybór)

BIOGRAM

Urodzony 6 lipca 1956 w Milanówku; syn Jerzego Bieńczyka i Karoliny z Rogalskich, ekonomistów. Uczęszczał do XLVII Liceum Ogólnokształcącego im. S. Wyspiańskiego w Warszawie, gdzie w 1975 zdał egzamin maturalny. Od 1976 studiował romanistykę na Uniwersytecie Warszawskim (UW); magisterium uzyskał w 1980. Następnie podjął studia hinduistyczne na UW, które przerwał w 1981. W czasie studiów należał do NZS (pełnił w 1980-82 funkcję szefa koła w Instytucie Orientalistyki, a w 1981 był członkiem zarządu Komitetu Strajkowego UW). Debiutował w 1980, ogłaszając na łamach „Polityki” (nr 22) polemikę z Zygmuntem Kałużyńskim na temat Jeana Paula Sartre’a zatytułowaną Święty Sartre, aktor i męczennik. Pracował jako lektor języka francuskiego na UW (1983-84) i w Instytucie Francuskim (1983-96). Równocześnie od 1983 był uczestnikiem Studium Doktoranckiego w Instytucie Badań Literackich (IBL) PAN, gdzie w 1987 został zatrudniony na stanowisku asystenta w Pracowni Literatury Romantyzmu. W 1988 debiutował jako tłumacz z języka francuskiego (przekład fragmentu prozy Milana Kundery Słownik (VI). „Res Publica” nr 6), a w 1990 jako tłumacz z języka francuskiego (przekład eseju Václava Belohadsky’ego Cesarstwo austriackie jako metafora. „Res Publica” nr 5). W następnych latach ogłaszał przekłady głównie prozy Milana Kundery, a także m.in. Émile’a Ciorana i Rolanda Barthesa. Doktoryzował się w 1989 w IBL PAN na podstawie rozprawy Wyobrażenia cierpienia i śmierci w twórczości Zygmunta Krasińskiego (promotor prof. Maria Janion), po czym w 1990 otrzymał w IBL stanowisko adiunkta. W 1991-92 był członkiem kolegium redakcyjnego pisma IBL „Literary Studies in Poland”. Od 1993 wchodził w skład redakcji francuskiego kwartalnika „L’Atelier du Roman”, w którym ogłosił kilkadziesiąt artykułów i studiów. Pracę naukową i translatorską łączył od 1994 z własną twórczością literacką. Od 1998 prowadził warsztaty prozatorskie na Studium Literacko-Artystycznym Uniwersytetu Jagiellońskiego. W 1999 otrzymał nagrodę Paszport „Polityki” w dziedzinie literatury, a w 2001 Grand Prix de la Francophonie, nagrodę przyznawaną przez Académie Française. W 2003 habilitował się w IBL PAN na podstawie rozprawy Oczy Dürera. O melancholii romantycznej i został zatrudniony w 2005 na stanowisku docenta. W 2004 został członkiem Polskiego PEN Clubu (od 2005 – członek zarządu). W 2007 wszedł w skład Kapituły Nagrody Literackiej Gdynia. W 2010 otrzymał stanowisko profesora nadzwyczajnego IBL PAN. Artykuły i recenzje literackie oraz przekłady z literatury francuskiej ogłaszał m.in. w Res Publice (1988, 1990) i Res Publice Nowej (1993-2006, z przerwami), Ogrodzie (1990, 1992, 1994), Zeszytach Literackich (1990, 1993, 1995), Tekstach Drugich(1990, 1993, 1996, 2008), Gazecie Wyborczej (1994, 1998-99, 2001, 2009, 2012-17), Rzeczpospolitej (1997-98, 2009), Literaturze na Świecie (1999, 2003-04, 2007, 2010, 2014, 2016), Polityce (1999-2000, 2008, 2012), Tygodniku Powszechnym (od 2001) oraz Newsweek Polska (2006, 2008) i magazynie „Książki” (od 2014). Zajął się ponadto enologią; publikował cykle felietonów na temat wina m.in. w dodatku „Gazety Wyborczej” – „Magazyn”, w „Przekroju”, „Forbes”, „Magazynie Wino”, „Kuchni” oraz na portalu o winie inicjatywa.pl; z Wojciechem Bońkowskim ogłaszał też poradniki z tego zakresu. W 1999 został członkiem International Federation of Wine and Spirit Journalists and Writers. W 2009-11 kierował projektem badawczym Atlas polskiego romantyzmu. Świat – Europa – Polska, (dostępnym na portalu Nowa Panorama Literatury Polskiej w ramach Centrum Humanistyki Cyfrowej IBL PAN). W 2012 za tom esejów Książka twarzy otrzymał Nagrodę Literacką Nike. Mieszka w Warszawie.

TWÓRCZOŚĆ

1. Czarny człowiek. Krasiński wobec śmierci. [Studium]. Wwa: IBL PAN [1990], 190 s. Wyd. nast.: Gdańsk: słowo/obraz terytoria 2001.
Nagroda Fundacji im. K. i M. Górskich w 1992.
2. Terminal. [Powieść]. Wwa: PIW 1994, 181 s.
Wyd. jako dokument elektroniczny: Wwa: Wielka Litera 2012, plik w formacie EPUB, MOBI.
Przekł.: franc.: Terminal. [Przeł.:] J.-Y. Erhel, T. Janasz. [Paris] 1997, – niem.: Terminal. [Przeł.] K. Wolff. Herne 2000.
3. Antoni Malczewski. [Scenariusz biograficznego filmu dokumentalnego; współaut.:] D. Siwicka. Reż.: K. Bukowski. TVP 1997.
4. Melancholia. O tych, co nigdy nie odnajdą straty. [Szkice literackie]. Wwa: Sic! 1998, 141 s. Wyd. nast.: wyd. 2 tamże 2000; Wwa: Świat Książki – Weltbild Polska 2012.
Wyd. jako dokument elektroniczny: Wwa: Świat Książki 2014, plik w formacie MOBI, EPUB.
Nominacja do Nagrody Lit. Nike w 1999, wyróżnienie Fundacji Kultury w 1997.
Zawartość: Na placu Carrousel; Flâneur i inni jeszcze; Czarna żółć czyli nic, które boli; Freud i twarz melancholijna; Pseudoteksty, pseudonimy; Magiczne wyliczanie; Spis powszechny i utopia; O wyższości dolin nad górami; Labirynt wiecznego tułacza; Freud, odblask i regres; Ironia i śmiech; Przyszłość jak na dłoni; Błękitne spojrzenie i anamorfoza; Alegoria na drodze melancholika; Melancholia czerwona i czarna; Acedia; Freud, pożądanie i nierealność; Zwierciadło i możliwość; Terapie, terapie; Nie i tak metamorfozy; Pomerol 1989; W studni melancholii.
Przekł.: bułg.: Melanholiâ. Za tez, koito nikogo izgubenoto nâma da namerât. [Przeł.:] D. Nedâlkova, M. Ajkova-Gurecka. Sofiâ 2002, – hiszp.: Melancolía. De los que la dicha perdieron y no la hallarán más. [Przeł.] M. Lema. Barcelona 2014.
5. Tworki. [Powieść]. Wwa: Sic! 1999, 194 s. Wyd. 2 tamże 2007.
Wyd. jako dokument elektroniczny: Wwa: Wielka Litera 2012, plik w formacie MOBI, EPUB.
Nagroda Lit. im. W. Reymonta za książkę roku w 1999, przyznana przez Związek Rzemiosła Polskiego, nominacja do Nagrody Lit. Nike w 2000, francuska nagroda Prix Ecureuil de la Littérature Etrangère, przyznana na festiwalu Lettres du monde (Bordeaux) w 2007.
Przekł.: ang.: Tworki. [Przeł.] B. Paloff. Evanston, Ill. 2007, – franc.: Tworki. [Przeł.] N. Véron. Paris 2006, – hiszp.: Tworki. [Przeł.] M. Lema Quintana. Barcelona 2010.
6. Kroniki wina. [Felietony literacko-enologiczne]. Wwa: Sic! 2001, 296 s.
7. Oczy Dürera. O melancholii romantycznej. Wwa: Sic! 2002, 384 s. Stanowiska, interpretacje, t. 20.
Rozprawa habilitacyjna. – Nominacja do Nagrody Lit. Nike w 2003.
Zawartość: „Dzień przed”. (Uwagi wstępne). – Część pierwsza: „Wszystko w świecie tracić”. (O „Marii” Antoniego Malczewskiego); Kapitan dziecko Saturna. (O „Trzy po trzy” Fredry); Szklany dzwon. (O teatrze Alfreda de Musseta); Czy romantyzm jest odpowiedzialny za brak psychoanalizy w kulturze polskiej?; Oczu Dürera. (O Zygmuncie Krasińskim i jego listach); „Świat jaki jest”. (O „Rosji w 1839 roku” markiza de Custine); Wileński debiut Juliana Klaczki; Tajemnica zwierząt. (O motywie kości u Mickiewicza); Francuz na wyspie Lesbos. (O wierszach seraficznych Baudelaire’a). – Część druga: Melancholia i niesmiertelność. (Baudelaire, Kafka, Starobinski, Baudrillard); Homo pyknolepticus. (O pracach Paula Virilia); Herezja i melancholia. (O Emilu Cioranie); Małe metamorfozy. (O esejach Eliasa Canettiego); Okno i metoda. (Flaubert, Baudelaire, Hopper). – „Dzień po”. (Zakończenie).
8. Wina Europy. [Poradnik; współaut.:] W. Bońkowski.
2003/2004. Wwa: Wiedza i Życie 2003, 511 s.
2005/2006. Wwa: Wiedza i Życie, Hachette Live Polska 2005, 672 s.
2009. Wwa: Hachette Live Polska 2008, 800 s.
9. Przezroczystość. [Szkice i eseje]. Kr.: Znak 2007, 257 s. Wyd. nast.: Wwa: Wielka Litera 2015.
Wyd. jako dokument elektroniczny: Wwa: Wielka Litera 2015, plik w formacie MOBI, EPUB.
Nagroda Bibl. Raczyńskich w Pozn. w 2007, Nagroda im. A. Siemka przyznana przez mies. „Lit. na Świecie”.
Zawartość: Wrzesień – marzec; Gabriel i śnieg [dot. J. Joyce: Zmarli]; Jastrzębie w zmroku [dot. E. Hoppera]; Dlaczego przezroczystość; Grzebień panny Lambercier [dot. J.J. Rousseau]; Diaphanes [dot. Arystotelesa]; Język serc [dot. J.J. Rousseau]; Jedno zdanie; Bandoneon i muleta; Pokój nad morzem [dot. E. Hoppera]; Światło i reakcja [dot. J.J. Rousseau]; To piękne słowo; Przejrzysta Polska; Firma „Woreczek”; Klosz modrego kryształu; Zatrzyj ślady [dot. W. Benjamina]; Glasarchitektur [dot. P. Scheerbarta]; Dygresja w katedrze; Nowa higiena [dot. W. Benjamina i P. Scheerbarta]; Melancholia w wielkim mieście; Crystal Palace I; Laboratoria władzy; Crystal Palace II; Trzy domy; Rowe i Slutzky; Przejrzystość rzeczy [dot. V. Nabokova]; Mroźne medytacje; W stronę milczenia [dot. F.-R. de Chateaubrianda]; Pająk małe licho; Aerofanie [dot. O. Paza i S. Mallarmé]; Histeria; Blok czysty, przezroczysty; Olga; Liczba mnoga; Ciastko w Arkadii; Jan Jakub, suita [dot. J.J. Rousseau]; Znowu czerwiec.
Przekł. ang.: Transparency. [Przeł.] B. Paloff. Champaign, Ill. 2012.
10. Nowe kroniki wina. [Felietony literacko-enologiczne]. Wwa: Świat Książki 2010, 478 s.
11. Książka twarzy. [Eseje]. Wwa: Świat Książki 2011, 448 s.
Nagroda Lit. Nike w 2012.
Zawartość: Vita brevis. – Initiatica: Winnetou [dot. powieści K. Maya]. ‒ Sportiva: Światło bramki; Naszym przyjacielem jest [dot. trenera K. Górskiego]; Oczko Borga [dot. tenisisty B. Borga]; Czempion odchodzi [dot. tenisisty A. Agassiego]; Światło bramki. – Melancholica: O trzy drinki z tyłu [dot. H. Bogarta]; Nie dla mnie sznur samochodów; Samotny jak szczur, ostatni z kloszardów [dot. C. Moricanda i H. Millera]. ‒ Sensualica: Anioł w Wiedniu; In vino fabula. – Picturesca: Twarz [L.] Beenhakkera; Twarze, dmuchawce [dot. fotografii E. Lempp]; Światła miasta [dot. malarstwa A. Patrzyka]; Prześwietlone medytacje [dot.: W. Nowicki: Dno oka]; W imadle świata. – Romantica: Wielki Narrator [dot. J. Karskiego]; Kłamiecie, wszyscy kłamiecie!; Maniakalna potrzeba idei [dot. Ch. Baudelaire’a]; Hrabia urynkowiony [dot. F.-R. de Chateaubrianda]; Poeci odchodzą [dot. V. Hugo i A. Mickiewicza]. – Geografica: Absurde Traveller [dot. podróży do Brazylii]; Droga do Ostendy [dot. J. Słowackiego]; Z niepewnej krainy [dot. kanadyjskiej prowincji Quebec]; Nicea [dot. Z. Krasińskiego]; Klątwa graniczna [dot. paszportu w XIX w.]; Ach, jak przyjemnie [dot. spływów kajakowych na Litwie i Łotwie]. – Translativa: Chirurg wiecznie żywy [dot. T. Boya i A. Siemka]; Fragmenty posłowia miłosnego [dot. R. Barthes’a]. – Romanesca: Braciszek [dot. R. Chandlera]; Granica szwajcarska; Ulica Szkolna [dot. R. Barthes’a]. – Nota od wydawcy.
Przekł.: bułg.: Kniga na liceto. [Przeł.] M. Grigorova. [Veliko T’rnovo] 2015, – ukr.: Kniga oblič. [Przeł.] O. Slivins’kij. L”vìv 2015, – Przekł. franc. szkicu Poeci odchodzą: Hugo – Mickiewicz. Tanatographie comparée. „Annales – Centre Scientifique de l’Académie Polonaise des Sciences à Paris” 2005 vol. 8 s. 107-121.
12. Nussi i coś więcej. [Opowieść dla dzieci]. Wr.: Format 2012, [34] s.
13. Książę w cukierni. [Opowieść dla dzieci]. Ilustr.: J. Concejo. Wr.: Format 2013, 92 s.
14. Jabłko Olgi, stopy Dawida. [Szkice literackie i opowiadania]. Wwa: Wielka Litera 2015, 381 s.
Wyd. jako dokument elektroniczny: Wwa: Wielka Litera 2015, plik w formacie MOBI, EPUB.
Zawartość: I. Wstęp: Jabłko Olgi; Stopy Dawida. – II. Gesty, kroki, dźwięki: Dłonie na wietrze [dot. m.in. utworów M. Prousta, E. Canettiego, G. Agambena]; Dobre wróżki [dot. m.in. utworów F. Dostojewskiego, R. Barthesa, Z. Herberta, M. Prousta, M. Monroe]; Balkon; Werwa i drżenie. – III. Książki pierwsze: Gruba [dot. m.in. utworów A. Minkowskiego, G. Vigarello, R. Lourie, T. Gautiera, M. Kundery]; Szczęśliwa jedenastka [dot. m.in. utworów E. Bassa, A. Bahdaja, A. Rudnickiego, L. Tyrmanda, D.-R. Dufour, P. Esterházy]; Stawiać na Ciamciarę [dot. m.in. utworów M. Prousta, G. de Nercvala, L. Montgomery, B. Lesmiana, E. Niziurskiego, A. Bahdaja]; Karandasz; Oczarowani [dot. m.in. utworów G. de Nervala, P. Muraya, S. Kofman, P. Bénichou, G. Pouleta, J. Iwaszkiewicza, U. Eco]. – IV. Dyptyk lśniący: Przez okno [dot. m.in. utworów M. Prousta, F. Lipińskiego, A. Stasiuka, I. Kranzfeldera, F. Bon]; Żółta ściana [dot. m.in. utworów M. Prousta, W. Bałusa, G. Didi-Hubermana, G. Herlinga-Grudzińskiego, M. Łukasiewicz, B. Prusa]. – V. Uciekać, trzeba uciekać: Wyjście Czejenów [dot. m.in. utworów J.M. Coetzee’go, H. Melvile’a, G. Pereca, P. Virilio, A. Stasiuka, W. Szkłowskiego, W. Śliwowskiej, R. Piotrowskiego, R. Koziołka, J. Leara]; Niepocieszony i wesoły [dot. m.in. twórczości plastycznej J.-J. Sempé’go]. – VI. Zakończenie: Eseje i jesienie; Dos gardenias para ti. – Niektóre teksty ukazały się wcześniej na łamach „Tygodnika Powszechnego”, „Literatury na Świecie” i „Kontekstów”.

Rozprawy i szkice w książkach zbiorowych i czasopismach, m.in.: Prowokacja chwili. „Twórczość” 1987 nr 6 s. 62-71 [dot. Z Krasińskiego]. – Estetyka melancholii. W: Trzynaście arcydzieł romantycznych. Wwa 1996 s. 9-17 [dot. A. Malczewski: Maria]. – Sześć toastów dla Pani Profesor. W: Lustra historii. Wwa 1998 s. 7-18 [dot. M. Janion]. – Rue de Ecoles. „Lit. na Świecie” 2004 nr 1/2 s. 414-433 [dot. R. Barthes’a]. – Choroba paszportowa. Romantyczny rekonesans. „Res Publica Nowa” 2005 nr 3 s. 65-73 [dot. podróży zagranicznych w XIX wieku]. – Przezroczystość. W: Księga Janion. Gdańsk [2007] s. 466-479. – Kilka uwag o zauroczeniu. „Lit. na Świecie” 2010 nr 7/8 s. 194-209 [dot. G. de Nervala]. – Čist Kunderu v dobĕ Solidarity. W: Milan Kundera aneb Co zmuže literatura? Brno 2012 s. 203-212. – Pismo katastrofy w XIX wieku. Wstęp do rozważań. „Wiek XIX” 2015 s. 9-26.

Przekłady

1. P. Djian: 37,22 rano. [Powieść]. Szczec.: Glob 1991, 252 s.
2. M. Kundera: Sztuka powieści. Esej. Wwa: Czyt. 1991, 129 s. Wyd. nast.: wyd. 2 zmien. tamże 1998; wyd. 2 [!] zmien. Wwa: PIW 2004; wyd. 3. Wwa: Wydawn. W.A.B. – Grupa Wydawn. Foksal 2015.
3. C. Lanzmann: Shoah. [Scenariusz filmowy]. Koszalin: Novex 1993, 222 s.
4. M. Kundera: Nieśmiertelność. [Powieść]. Wwa: PIW 1995, 389 s. Wyd. nast.: wyd. 2 tamże 2002; wyd. 3. Wwa: Wydawn. W.A.B. – Grupa Wydawn. Foksal 2015.
5. M. Kundera: Zdradzone testamenty. Esej. Wwa: PIW 1996, 250 s. Wyd. 3 [!] zmien. i popraw. Wwa: Wydawn. W.A.B. – Grupa Wydawn. Foksal 2015.
6. É. M. Cioran: Historia i utopia. [Eseje]. Przeł. i wstępem opatrzył M. Bieńczyk. Wwa: Wydawn. IBL 1997, 116 s. Arch. Humanistyki XX w., 1. Wyd. nast.: Przeł. i posł. opatrzył M. Bieńczyk. Wwa: Wydawn. Aletheia 2008.
7. M. Kundera: Powolność. [Powieść]. Wwa: PIW 1997, 92 s. Wyd. 2. Wwa: Wydawn. W.A.B. – Grupa Wydawn. Foksal 2015.
8. M. Kundera: Tożsamość. [Powieść]. Wwa: PIW 1998, 106 s. Wyd. 2. Wwa:
Wydawn. W.A.B. – Grupa Wydawn. Foksal 2015.
9. R. Barthes: Fragmenty dyskursu miłosnego. Przekł. i posł.: M. Bieńczyk. Wstęp: M.P. Markowski. Pisma. T. 2. Wwa: KR 1999, 349 s. Wyd. nast.: Wwa: Wydawn. Aletheia 2011.
10. M. Kundera: Kubuś i jego pan. Hołd w trzech aktach dla Denisa Diderota. [Utwór dramatyczny]. Wwa: PIW 2000, 94 s. Wyd. nast. Wwa: Wydawn. W.A.B. – Grupa Wydawn. Foksal 2015. Wyst.: Reż.: J. Stuhr. Wyst. Kr., PWST 2002. Wyst. W teatrze zawodowym: Reż.: Z. Wardejn. Gniezno, T. im. A. Fredry 2002.
11. M. Proust: Pamięć i styl. [Szkice literackie]. Wybór, oprac. i wstęp: M.P. Markowski. Przekł.: M. Bieńczyk, J. Margański, M.P. Markowski. Kr.: Znak 2000, 227 s. Esej.
12. M. Kundera: Niewiedza. [Powieść]. Wwa: PIW 2003, 111 s. Wyd. 2. Wwa: Wydawn. W.A.B. – Grupa Wydawn. Foksal 2015.
13. M. Kundera: Zasłona. Esej w siedmiu częściach. Wwa: PIW 2006, 155 s. Wyd. 2. Wwa: Wydawn. W.A.B. – Grupa Wydawn. Foksal 2016.
14. M. Kundera: Spotkanie. [Szkice literackie]. Wwa: PIW 2009, 164 s. Wyd. 2. Wwa: Wydawn. W.A.B. – Grupa Wydawn. Foksal 2016.
15. M. Kundera: Święto nie istności. [Powieść]. Wwa: Wydawn. W.A.B. – Grupa Wydawn. Foksal 2015, 109 s.

Prace redakcyjne

1. Nasze pojedynki o romantyzm. Pod red. D. Siwickiej i M. Bieńczyka. Wwa: Wydawn. IBL we współpracy Towarzystwa „Ogród Ksiąg” 1995, 293 s. IBL PAN.
2. Romatyzm, Janion, fantazmaty. Prace ofiarowane profesor Marii Janion na jej siedemdziesięciolecie. Pod red. D. Siwickiej i M. Bieńczyka. Wwa: Wydawn. IBL 1996, 222 s. IBL PAN.
3. Szybko i szybciej. Eseje o pośpiechu w kulturze. Pod red. D. Siwickiej,M. Bieńczyka, A. Nawareckiego. Wwa: Wydawn. IBL 1996, 226 s. IBL PAN.

OPRACOWANIA (wybór)

  • Ank. 2008, 2014.
  • Autor o sobie: Proszek, tancerki i książki. Notowała E. Mazgal. „Gaz. Olszt.” 2003 nr 261; O zaufaniu i nieufności. „Tyg. Powsz.” 2012 nr 52/53 dod. „Odnalezione w tłumaczeniu” [dot. własnej pracy przekładowej].
  • Wywiady: Kucharz, naukowiec, jego powieść i jego przecinki. Rozm. T. Cichoń. „Nowy Nurt” 1995 nr 16; Gwarant opowieści. Rozm. W. Chmielewski. „Rzeczpospolita” 1998 nr 188; Imię Soni. Rozm. W. Chmielewski. „Rzeczpospolita” 1999 nr 159 [dot.: Tworki]; Słowo w akcji. Rozm. M. Wolny. „Polityka” 2000 nr 5; Sweterek. Rozm. B.N. Łopieńska. „Res Publica Nowa” 2002 nr 1; Wino – ekspresja ziemi. Rozm.: K. Janowska, P. Mucharski. „Tyg. Powsz.”2002 nr 47, przedr. zmien. pt. O winie i melancholii w: Rozmowy na nowy wiek. T. 2. Kr. 2002; Piękna ułuda, obietnica zbawienia. Rozm. M. Guzowski. „Dziennik” 2007 nr 150; Scena balkonowa. Rozm. W. Bojda. „Opcje” 2007 nr 3; „La recherche idyllique”. Rozm. L. Sichler. „Marianne”, Paris 2008 nr z 6 VIII; O czym tu gadać z facetami. Rozm. D. Wodecka. „Gaz. Wybor.” 2009 nr 131; Ambrozje i jady. Szkoła zmysłów Marka Bieńczyka. Rozm. K. Kubisiowska. „Tyg. Powsz.” 2011 nr 34 [dot.: Książka twarzy]; Mam kłopoty z Dionizosem. Rozm. D. Subbotko. „Gaz. Wybor.” 2011 nr 81 dod. „Duży Format” nr 13; Wieloboista: w poszukiwaniu utraconych światów. Rozm. R. Koziołek. „Tyg. Powsz.” 2011 nr 47; Ja już nigdy, nigdy, nigdy… Rozm. K. Kubisiowska. „Gaz. Wybor.” 2012 nr 211 [dot.: Książka twarzy]; Mam naturę zdrajcy. Rozm. K. Sulej. „Przekrój” 2012 nr 44 [dot.: Książka twarzy]; Mozaika twarzy. Rozm. P. Owczarek. „Arterie” 2012 nr 1; Nauka rozmawiania z chlebem. Rozm. J. Nikodem. „Przegląd” 2012 nr 46 [dot.: Książka twarzy]; Tajemnica twarzy. Rozm. W. Chmielewski. „Wyspa” 2012 nr 3; Ten zwierzątek Nussi. Rozm. B. Kęczkowska. „Gaz. Wybor.” 2012 nr 257 [dot.: Nussi i coś więcej]; Chciałbym być Iniestą. Rozm. R. Stec. „Gaz. Wybor.” 2013 nr 11; Przestrzeń i melancholia. Z Markiem Bieńczykiem i Filipem Springerem rozm. R. Koziołek. „Tyg. Powsz.” 2013 nr 49 dod. „Książ. w Tyg.” nr 11/12; Samouk w każdej dziedzinie. Rozm. Maria K. „Wiad. Lit.” 2013 nr 4; Melancholizacja. Rozm.: M. Hapke i A. Michalska. „Czas Kult.” 2014 nr 5; Całe moje życie zostało naznaczone przez książki. Rozm. P. Czerkawski. „Odra” 2016 nr 6; Literatura poza językiem. Rozm. M. Piwowar. „Rzeczpospolita” 2015 nr 104 [dot. M. Kundery z okazji wydania Święta nieistności]; Mam obsesję gestów. Rozm. Z. Wierus. „Polska” 2015 nr 24; Mieszkam w Republice Nie Tutaj. No i piszę. Po co mi to było? Rozm. M. Kicińska. „Gaz. Wybor.” 2015 nr 67; Efemeryczne przejawy pełni. Rozm. J. Koźbiel. W tejże: Słowo i sens. Pruszków 2016.

Ogólne

  • J. IGNATOWICZ-SKOWROŃSKA: O pewnym typie zabiegów na frazeologizmach w prozie Marka Bieńczyka. „Studia Językozn.” 2002 t. 1.
  • M. ORSKI: Laptopowe podróże Marka Bieńczyka. W tegoż: Lustratorzy wyobraźni, rewidenci fikcji. Wwa 2003.
  • M. LACHMAN: Gry z „tandetą” w prozie polskiej. Kr. 2004, passim.
  • M. PŁAZA: C/Z, czyli dyskurs miłosny Marka Bieńczyka. „Kresy” 2004 nr 3.
  • W. BOJDA: Słowa, słowa, słowa? „Opcje” 2007 nr 3.
  • M. PLAZA: Tekst doświadczenia, doświadczenie tekstu – narracje Marka Bieńczyka. W: Narracje po końcu (wielkich) narracji. Wwa 2007.
  • K. SZALEWSKA: Écriture mélancolique. O eseistyce Marka Bieńczyka. „Kresy” 2008 nr 4.
  • A. MAŁCZYŃSKA: Melancholijne pisanie Marka Bieńczyka. „Strony” 2009 nr 1/2.
  • R. SENDYKA: Esej i ekfraza (Herbert – Bieńkowska – Bieńczyk). „Przestrzenie Teorii”. 2009 [nr] 11.
  • J. MOMRO: Akt etyczny i histeria – dwie twarze melancholii. O eseistyce Marka Bieńczyka. W: Nowe dwudziestolecie. Pozn. 201.
  • J. MOMRO: Nieśmiertelne ruiny. O eseistyce Marka Bieńczyka. W: Ćwiczenia z rozpaczy. Kr. 2011.
  • M.P. MARKOWSKI: Siedem przypadków Marka Bieńczyka. „Tyg. Powsz.” 2012 nr 42.
  • D. WODECKA: Wino, kobiety i Nike. „Gaz. Wybor.” 2012 nr 240.
  • M. KŁOSIŃSKI: Melancholia i styl: o twórczości Marka Bieńczyka. W: Skład osobowy. Katow. 2014.
  • R. KOZIOŁEK: Smak ucieczki. O Bieńczyku. W tegoż: Dobrze się myśli literaturą. Wołowiec – Katow. 2015.

Czarny człowiek

  • J. ZIELIŃSKI: Wiwisekcja wieszcza. „Res Publica”1990 nr 5 [dot. rozprawy: Wyobrażenie cierpienia i śmierci w twórczości Zygmunta Krasińskiego].
  • B. ZWOLIŃSKA. „Pam. Lit.” 1994 z. 4.
  • M.P. MARKOWSKI. „Tyg. Powsz.” 2001 nr 22.

Terminal

  • K. UNIŁOWSKI: Jeśli ktoś kocha, to i opowiada. „FA-art” 1994 nr 4, przedr. w tegoż: Skądinąd. Bytom 1998.
  • L. BUGAJSKI: Wyrafinowanie. „Wiad. Kult.” 1995 nr 14.
  • A. CZACHOWSKA: Koniec i początek. „Prz. Artyst.-Lit.” 1995 nr 12.
  • I. JANOWSKA: Czyj to język? „Nowe Książ.” 1995 nr 1.
  • A. KOSS: Kolejne tango w Paryżu. „Kresy” 1995 nr 23.
  • J. NOWOSAD: Z terminalu – na lotnisko. „Opcje” 1995 nr 1/2.
  • M. RABIZO-BIREK: Powieść wyzuta z seksu. „Nowy Nurt” 1995 nr 16.
  • J. PIESZCZACHOWICZ: Polski jogurt. „Polityka” 1997 nr 36 [dot. recepcji we Francji].
  • M. DERDA-NOWAKOWSKI: Ukryta twarz romansu. Na marginesach „Terminalu” Marka Bieńczyka. „FA-art” 1999 nr 2.
  • K. BUDROWSKA: „Terminal”, czyli seksualizm symboliczny i zawsze piękna heroina w postrzępionym sweterku; „Terminal”, czyli kobieta zawsze dobra i piękna; „Terminal”, czyli niema bohaterka intertekstualnej powieści. W tejże: Kobieta i stereotypy. Białystok 2000.
  • J. WILENGOWSKA: Wyznaczniki nieepickości w powieści Marka Bieńczyka „Terminal”. W: Literackie strategie lat dziewięćdziesiątych. Olsztyn 2002.
  • M. MRUWCZYŃSKI: Spotkanie z Innym. „Terminal” Marka Bieńczyka. „FA-art” 2003 nr 3/4.
  • D. OSTASZEWSKA: Interakcje komunikacyjne w tekście artystycznym: na wybranym materiale współczesnej prozy. „Jęz. Artyst.” 2007 t. 13 [dot. też: M. Nowakowski: Układ zamknięty i W. Wirpsza: Pomarańcze na drutach].
  • D. MARKIEWICZ: Przełączając przerzutkę na postmodernizm. „Esensja” 2013 nr 1.
  • A. CZYŻAK: W cudzej przestrzeni: narracyjne gest (samo)poznania w prozie przełomu XX i XXI wieku. „Białost. Studia Literaturoznawcze” 2016 t. 8 [dot. też: I. Karpowicz: Sońka; P. Potoroczyn: Ludzka rzecz].

Melancholia

  • A. ARASZKIEWICZ: Melancholijny słownik z utratą. „Res Publica Nowa” 1998 nr 9.
  • B. FRANKOWSKA: Pisane żółcią, w południe. „Nowe Książ.” 1998 nr 7.
  • J. SOBOLEWSKA: Patrzą Państwo na przeszłość. „Gaz. Wybor.” 1998 nr 187.
  • M. ZAPĘDOWSKA: Anatomia „Melancholii”. „Czas Kult.” 1998 nr 4.
  • D. MAJKOWSKA: Świat melancholii. „Konteksty” 1999 nr 3.
  • M. NAWROCKI: Pochwała melancholii, czyli o niczym, które boli. „Dekada Lit.” 1999 nr 7/8.
  • S. SZULC: Czarna żółć. „Śląsk” 1999 nr 1.
  • M. JENTYS: Rubinowe strofy. „Twórczość”2000 nr 2, przedr. pt.: Marka Bieńczyka rzecz o czarnych ludziach. W tejże: Nić Ariadny. Tor. 2005.

Tworki

  • W. BOJDA: „Tworki”, czyli o znikaniu. „FA-art” 1999 nr 2.
  • A. CZACHOWSKA: „Dlaczego, psiakrew, polski?”. „Twórczość” 1999 nr 12.
  • K. NADANA: U Pana Boga za piecem. „Res Publica Nowa” 1999 nr 7/8.
  • M. ORSKI: O Jurku-ogórku głodnym przeżyć. „Nowe Książ.” 1999 nr 11.
  • R. OSTASZEWSKI: Wszyscyśmy z jednych Tworek. „Dekada Lit.” 1999 nr 5/6.
  • K. SZCZUKA: Miłość w czasach Zagłady. „Tyg. Powsz.” 1999 nr 24.
  • M. ZALESKI: Praca żałoby. „Gaz. Wybor.” 1999 nr 108.
  • P. MARECKI: (Po)tworek Derridy. (M.N. – „Tworki”). „Studium” 1999/2000 nr 6/1.
  • M. WITKOWSKI: Majstersztyk. „Odra” 2000 nr 3.
  • M. LECIŃSKI: Likwidacja przewagi. Praca żałoby i empatia w „Tworkach” Marka Bieńczyka. „Teksty Drugie” 2001 nr 1.
  • J. KLAMAN: Nie / do / czytania. „Kresy” 2003 nr 1.
  • E. DOBOSIEWICZ: W języku za piecem. „Polonistyka” 2004 nr 4.
  • M. ZALESKI: Jedyna instancja. O „Tworkach” Marka Bieńczyka. W: Narracja i tożsamość. Wwa 2004, przedr. w tegoż: Echa idylli w literaturze polskiej doby nowoczesności i późnej nowoczesności. Kr. 2007.
  • A. ADAMCZYK: Sonia się uśmiechnęła. O tym, czy Marek Bieńczyk napisał powieść o Holocauście. „Tekstualia” 2005 nr 3.
  • A. MORAWIEC: Holokaust i postmodernizm. O „Tworkach” Marka Bieńczyka. „Ruch Lit.”2005 z. 2.
  • M. KUNDERA: Idylle à la maison des fous. „Le Monde des livres”, Paris 2006 nr z 6 X. − J. MUCHOWSKI: Figury czasowości w „Tworkach” Marka Bieńczyka. Teksty Drugie 2006 nr 3.
  • F. RICARD: La Résistance idyllique. „L’Inconvénient”, Montréal 2007 nr 28.
  • A. UBERTOWSKA: Zagłada jako katastrofa języka. (O „Tworkach” Marka Bieńczyka). W: Świadectwo – trauma – głos. Kr. 2007.
  • K. BOJARSKA: Historia Zagłady i literatura (nie)piękna. „Tworki” Marka Bieńczyka w kontekście literatury posttraumatycznej. „Pam. Lit.” 2008 z. 2.
  • W. BOJDA: Pisać na Berdyczów, czyli raz jeszcze o „Tworkach” Marka Bieńczyka. „FA-art” 2009 nr 3.
  • B. GRYSZKIEWICZ: Kultura Holocaustu jako macierzysty kontekst literatury o zagładzie Żydów (przykład „Tworek” Marka Bieńczyka). „Annales Acad. Paedagogicae Crac. Studia Historicolitteraria”. 2009 [nr] 9.
  • „Tworki, écrire après le désastre”. „l’Atelier du roman”, Paris 2009 nr 59 [numer monograficzny czasopisma].
  • I. DAUNAIS: Forma przeciw przeznaczeniu; M. KUNDERA: Idylla w domu wariatów. [Przekł.] P. Wolski. „Litteraria Copernicana” 2010 nr 1.
  • M. ORSKI: „Modlę się, Panie, żebym nie zasłaniał”. W tegoż: Opowieści dla dorosłych i opowiastki dla niedorosłych. Wr. 2010 [dot. też: Przezroczystość].
  • P. MARECKI: „Tworki” Marka Bieńczyka jako powieść gatunkowa. „Przestrzenie Teorii” 2012.
  • E. PADOŁ: Język i mesjanizm: (post)konteksty a problematyka żydowska w „Tworkach” Marka Bieńczyka. W: Polacy-Żydzi: kontakty kulturowe i literackie. Kr. 2014.
  • J. SKOLICKA” Na marginesach „Skazy” Magdaleny Tulli i „Tworek” Marka Bieńczyka; chwyty performatywne, wątki teatralne. „Arterie” 2016 nr 2.
  • M. TOMCZOK: Alegorie Zagłady w „Tworkach” Marka Bieńczyka i „Wieku 21” Ewy Kuryluk. „Prace Filol. Literaturoznawstwo” 2016 nr 6.
  • Zob. też Wywiady.

Kroniki wina

  • W. BOJDA: Łabędzi śpiew. „Opcje”2002 nr 1.
  • M. PIETRZAK: Słowem zakochani w winie. „Tygiel Kult.” 2002 nr 1/3.
  • J. WCIÓRKA: Scedzone wino życia. „Arkusz” 2002 nr 4.

Oczy Dürera

  • A. GRABOWSKI: Nasza strata. „Res Publica Nowa” 2003 nr 1.
  • M. JANION: W oczach Dürera. O nowej książce Marka Bieńczyka. „Teksty Drugie” 2003 nr 4.
  • M. RADZIWON: Twórcze smutki. „Gaz. Wybor.” 2003 nr 123.
  • D. ULICKA: Widzieć nieobecne. „Nowe Książ.” 2003 nr 2.
  • P. ROJEK: Oczy Bieńczyka. „Kresy” 2004 nr 1/2.

Przezroczystość

  • W. BOJDA: Powszechna historia przezroczystości. „FA-art” 2007 nr 3.
  • A. FRANASZEK: Dwa pokoje ze światłem. „Gaz. Wybor.” 2007 nr 165.
  • Z. KRÓL: Osiołek czy niebyt? „Zesz. Lit.” 2007 nr 3.
  • Sz. KUŚ: „Fiksum dyrdum” przemienione w dramat. „Świat i Sł.” 2007 nr 2.
  • M.P. MARKOWSKI: Pod światło. „Tyg. Powsz.” 2007 nr 30, przedr. w tegoż: Życie na miarę literatury. Kr. 2009.
  • A. ADAMCZYK: Lube imitacje, niewczesne kalki. Na marginesie „Przezroczystości” Marka Bieńczyka. „Tekstualia” 2008 nr 4.
  • M. LAREK: Histeria i literatura. „Tekstualia” 2008 nr 1.
  • M. LEŚNIAKOWSKA: Dlaczego przezroczystość? „Nowe Książ.” 2008 nr 1.
  • M. ORSKI: „Uchwytna poręcz” istnienia. „Prz. Powsz.” 2008 nr 7/8.
  • K. SZALEWSKA: Glass-esej. „Twórczość” 2008 nr 11.
  • M. WARCHALA: Melancholia – krótki kurs. „Lit. na Świecie” 2008 nr 9/10.
  • E. WINIECKA: Przezroczystość w melancholii. „Czas Kult.” 2008 nr 1.
  • M. ORSKI: „Modlę się, Panie, żebym nie zasłaniał”. W tegoż: Opowieści dla dorosłych i opowiastki dla niedorosłych. Wr. 2010 [dot. też: Tworki].
  • J. MOMRO: Przemoc przezroczystości. W: Ćwiczenia z rozpaczy. Kr. 2011.
  • T. KARSHAN: In glass houses. „Times Literary Suplement”, New York 2013 January.
  • O. SZMIDT: Léche-vitrine: podmiot melancholijny w literaturze XXI wieku na przykładzie „Przezroczystości” Marka Bieńczyka. W: Literatura na progu XXI wieku. Olsztyn 2014.
  • M. BŁASZCZAK: Przezroczysta lekkość bytu: od Calvina do Bieńczyka. „Przestrzenie Teorii” 2016 nr 25 [dot. też: I. Calvino: Lezioni americane].

Nowe kroniki wina

  • D. NOWACKI: Dwie strony: Bieńczyk winny po raz drugi. „Tyg. Powsz.” 2010 nr 49 dod. „Mag. Lit.”.

Książka twarzy

  • L. BUGAJSKI: Taniec na linie. „Twórczość” 2011 nr 9, przedr. w tegoż: Margines centralny. Kr. 2015.
  • P. MAŁOCHLEB: Pochwała żarliwości. „Nowe Książ.” 2011 nr 8.
  • D. NOWACKI: Marka Bieńczyka zaprasza na Facebooka. „Gaz. Wybor.” 2011 nr 107.
  • W. NOWICKI: Twarze: światy utracone. „Tyg. Powsz.” 2011 nr 37.
  • P. PIEŃKOSZ: Eseistyczny Facebook. „Wyspa” 2011 nr 4.
  • T. SOBOLEWSKI: Bieńczyk. Lubię to! „Gaz. Wybor.” 2012 nr 235.
  • J. KAPICA-CURZYTEK: Nie tylko twarze. „Esensja” 2013 nr 2.
  • A. MADALIŃSKI [on-line] „dwutygodnik.com” 2013 [dostęp 20 maja 2103]. Dostępny w Internecie: http://www.dwutygodnik.com – M.P. WIŚNIEWSKI: Poza siecią tez można mieć swój profil. „Akant” 2014 nr 1.
  • Zob. też Wywiady.

Książę w cukierni

  • M. KĄKIEL: Dla kogo Duży Książę? „Nowe Książ.” 2014 nr 1.

Jabłko Olgi, stopy Dawida

  • J. BIELAWA: Refugium. „Nowe Książ.” 2015 nr 7.
  • R. KOZIOŁEK: Wiele przewag. „Tyg. Powsz.” 2015 nr 11.
  • A. MADALIŃSKI: Jabłko czy stopy? „Znak” 2015 nr 5.
  • D. NOWACKI: Czary, mary, Bieńczyk! „Gaz. Wybor.” 2015 nr 69.
  • M. ORSKI: Odwijanie „mumii”. „Odra” 2015 nr 6.
  • W. RUSINEK: Po stronie życia, przeciw melancholii. „Śl. Studia Polonist.” 2015 nr 2.