NPLP
\
Polscy pisarze i badacze literatury przełomu XX i XXI wieku
\
B
\
Maria BOKSZCZANIN

Maria BOKSZCZANIN
Autorka hasła: Marlena Sęczek

Maria BOKSZCZANIN
Autorka hasła: Marlena Sęczek

ur. 1926

Edytorka, historyk literatury.

Zob. też TWÓRCZOŚĆ, OPRACOWANIA (wybór)

BIOGRAM

Urodzona 3 lipca 1926 w Toruniu; córka Jana Bokszczanina, oficera Wojska Polskiego (jeniec Starobielska, zamordowany w 1940 w Charkowie), i Zofii z Wojciechowskich, inżyniera ogrodnictwa. W 1939 roku ukończyła szkołę podstawową przy klasztorze sióstr benedyktynek w Przemyślu. W czasie wojny kontynuowała naukę na tajnych kompletach Gimnazjum Ogólnokształcącego im. bł. Kingi w Kielcach, gdzie w czerwcu 1945 zdała maturę. Następnie studiowała polonistykę na Uniwersytecie Warszawskim. W 1946 wstąpiła do Towarzystwa Literackiego im. A. Mickiewicza, w którym podjęła wieloletnią działalność, m.in. przez kilka kadencji była skarbnikiem Zarządu Głównego. W 1949-50 pracowała w Gabinecie Filologicznym im. G. Korbuta (tzw. Korbutianum) przy Towarzystwie Naukowym Warszawskim (TNW) pod kierunkiem profesora Juliana Krzyżanowskiego. W 1950 otrzymała magisterium na podstawie pracy „Faraon” Bolesława Prusaw krytyce (promotor prof. Wacław Borowy). Od tegoż roku do 1953 była zatrudniona w Pracowni Folkloru Instytutu Badań Literackich (IBL). Początkowo zainteresowania badawcze skierowała w stronę pieśni ludowej ze szczególnym uwzględnieniem kolędy bożonarodzeniowej. W 1952 ogłosiła tłumaczenie z języka francuskiego artykułu węgierskiego filologa, S. Kozocsa pt. Mickiewicz na Węgrzech, drukowane w „Pamiętniku Literackim” (t. 40). W 1953 debiutowała jako edytorka opracowaniem przypisów do powieści E. Orzeszkowej Meir Ezofowicz. W 1953-68 pracowała w Redakcji Staropolskiej Państwowego Instytutu Wydawniczego, przekształconej później w Redakcję Historii Kultury. W tym czasie sporządziła przypisy m.in. do pięciu tomów Antologii dramatów staropolskich. W 1968 opublikowała pierwszy artykuł historycznoliteracki pt. Kantyczka Chybińskiego. (Z tradycji biblijnych i literackich kolędy barokowej) w książce zbiorowej Literatura, komparatystyka, folklor. W 1969 wróciła do IBL PAN i rozpoczęła prace nad przygotowaniem pełnego krytycznego wydania korespondencji H. Sienkiewicza (t. 1-5 [14 vol.] wyd. 1977-2009). W poszukiwaniu listów do różnych adresatów odbyła wiele podróży po kraju i za granicą, m.in. do Rzymu (1966), Florencji (1967), Wilna (1970), Petersburga (1970), Moskwy (1970), Lwowa (1970), Vevey (1986), Chicago (1992), Londynu (1994), Oksfordu (1994), Henley nad Tamizą (1994), Bostonu (1996), Paryża (2000). W 1987 przeszła na emeryturę, ale nadal współpracowała z IBL. W 1989 na podstawie edycji listów Sienkiewicza do Jadwigi i Edwarda Janczewskich doktoryzowała się w IBL PAN (promotor prof. Edmund Jankowski). W 2008 została wyróżniona Nagrodą Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, a w 2010 Nagrodą Edytorską polskiego PEN Clubu. W 2012 otrzymała tytuł naukowy profesora.

Odznaczona m.in. medalem Komisji Edukacji Narodowej w 2005, Brązowym, a następnie Srebrnym i Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (2006, 2010 i 2016) oraz Krzyżem Oficerskim i Krzyżem Komandorskim (2010 i 2016) Orderu Odrodzenia Polski. Mieszka w Warszawie.

TWÓRCZOŚĆ

Artykuły i spisy bibliograficzne w czasopismach i książkach zbiorowych, m.in.: Bibliografia roczników „Reformacja w Polsce” 1921-1956. „Odrodz. i Refor. w Pol.” 1958 t. 3 s. 217-287. – Bibliografia. W: J. Krzyżanowski: Historia literatury polskiej. Alegoryzm – preromantyzm. Wyd. 2. Wwa 1964 s. 551-601, i wyd. 3-6 tamże: 1966, 1974, 1979, 1986. – Kantyczka Chybińskiego. (Z tradycji biblijnych i literackich kolędy barokowej). W: Literatura, komparatystyka, folklor. Wwa 1968 s. 712-792. – Bibliografia. [Współaut.:] T. Brzozowska-Komorowska. W: J. Krzyżanowski: Neoromantyzm polski 1890-1918. Wyd. 2. Wr. 1971 s. 341-451, wyd. 3 tamże 1980. – Poeta paradoksu. W: O literaturze polskiej. Wwa 1971 s. 72-79 [dot. J.A. Morsztyna]. – Julian Krzyżanowski – badacz i miłośnik twórczości Sienkiewicza. „Polonistyka” 1986 nr 9 s. 711-717, przedr. „Prz. Hum.” 1987 nr 5 s. 33-43. – Poemat [J.] Pontana-[S.] Grochowskiego „Wirydarz abo kwiatki rymów duchownych o Dziecięciu P. Jezusie na chwalebne Narodzenie Jego” i jego związki z kolędą polską XVII i XVIII wieku. W: Filologia e letteratura nei paesi slavi. Roma 1990. – O Julianie Krzyżanowskim. „Ruch Lit.” 1992 z. 5 s. 543-554, przedr. „Ricerche Slavistiche”, Rzym 1991 t. 38 wyd. 1992 s. 301-312. – „Duch – wieczny optymista”; Dzieło edytorskie Juliana Krzyżanowskiego – Pisarze doby nowszej; Bibliografia prac Juliana Krzyżanowskiego 1973-1992. W: Ignis ardens. Wwa 1993 s. 77-89; 261-290; 375-419. – Związki Sienkiewicza z Wilnem i Wileńszczyzną. (Kilka szczegółów z biografii pisarza). W: Wilno i kresy północno-wschodnie. Białystok 1996 s. 83-99. – Goście Sienkiewicza w „odwiecznej siedzibie przodków”. W: Oblęgorek w stulecie daru narodowego dla Henryka Sienkiewicza. Kielce 2000 s. 23-32. – Autograf „Quo vadis”. Studium edytorsko-tekstowe; Odbicie „Quo vadis” w listach Sienkiewicza. W: Z Rzymu do Rzymu. Wwa 2002 s. 217-242; 243-336. – Droga naukowa Marii Wantowskiej. W: Obecność. Wspomnienia o Cioci Lili, dr Marii Wantowskiej. Wwa 2002 s. 51-59. – Julian Krzyżanowski – jakim był, jakim go wspominamy „Kwart. Hist. Nauki i Techniki” 2002 nr 2 s. 159-168. – Dwa ordery. Matce mojej w hołdzie. W: Pisane miłością. Losy wdów katyńskich. T. 3. Gdynia 2003 s. 37-47. – Kłopoty z adresatami listów Sienkiewicza. W: Biblioteka Raczyńskich. Pozn. 2005 s. 35-41. – Na tropach listów Henryka Sienkiewicza „Rocz. Tow. Lit. im. A. Mickiewicza” 2006 s. 101-111. – Wacław Borowy jako dydaktyk uniwersytecki. W: Wacław Borowy (1890-1950). Uczony humanista. Kr. 2008 s. 103-116. – O pisaniu „W pustyni i w puszczy” na podstawie listów Henryka Sienkiewicza. W: Wokół „W pustyni i w puszczy”. Kr. 2012 s. 393-408. – Julian Krzyżanowski, twórca folklorystyki polskiej; Helena Kapełuś – badacz folkloru polskiego. „Lit. Lud.” 2013 nr 2 s. 3-12; 13-18. – Henryk Sienkiewicz i jego listy. „Blok-Notes Muzeum Lit. im. A. Mickiewicza” 2016 [nr] 15.

Prace edytorskie i redakcyjne

1. E. Orzeszkowa: Meir Ezofowicz. [Powieść]. Posł.: J. Krzyżanowski. Przyp. M. Bokszczanin. (Dzieła wybrane w dwunastu tomach. T. 2). Wwa: Czyt. 1953, 429 s. Wyd. nast. tamże: 1954, 1957, 1973.
2. Dramaty staropolskie. Antologia. Oprac.: J. Lewański. Przyp. M. Bokszczanin. T. 1-3, 5-6. Wwa: PIW 1959-63. PAN IBL.
T. 1. Średniowieczny dramat liturgiczny; Komedia mieszczańska i moralitety. 1959, 743 s.
T. 2. Polski dramat humanistyczny; Misteria. 1959, 590 s.
T. 3. Komedia sowizdrzalska; Intermedia plebejskie; Intermedia teatru mieszczańskiego. 1961, 485 s.
T. 5. Scena dworska wieku XVII. 1963, 580 s.
T. 6. Dramaty religijne sceny masowej. PIW 1963, 742 s.
3. J.A. Morsztyn: Wybór poezji. Oprac. i wstęp M. Bokszczanin. Wwa: PIW 1963, 226 s. Bibl. Poetów.
4. Literatura, komparatystyka, folklor. Księga poświęcona Julianowi Krzyżanowskiemu. Red.: M. Bokszczanin, S. Frybes, E. Jankowski. Wwa: PIW 1968, 967 s. PAN, UW, IBL.
5. K. Szajnocha: Jadwiga i Jagiełło 1374-1413. Opowiadanie historyczne. Wstęp S.M. Kuczyński. Przygot. [do druku] M. Bokszczanin. Indeksy: E. Krasnowolska. T. 1-2, 3-4. Wwa: PIW 1969, 719 + 699 s. Wyd. 2. tamże 1974. Klasycy Historiografii Pol., t. 1-4.
6. M. Rej: Figliki. Wstęp: J. Krzyżanowski. Oprac. M. Bokszczanin. Wwa: PIW 1970, 230 s. [Wyd. 2] tamże 1974.
7. Dzieło Juliana Krzyżanowskiego. Bibliografia prac 1913-1962. Oprac. Z. Świdwińska-Krzyżanowska. Okres 1963-1973 dopełniła M. Bokszczanin. [Wstęp:] Z. Libera. Wwa: Tow. Lit. im. A. Mickiewicza; PIW 1973, 184 s.
Bibliografia oprac. przez M. Bokszczanin s. 116-169.
8. J. Krzyżanowski: Pokłosie Sienkiewiczowskie. Szkice literackie. Oprac. M. Bokszczanin. Wwa: PIW 1973, 751 s.
9. J. Słowacki: Dramaty. Oprac. M. Bokszczanin. (Dzieła wybrane. T. 4). Wr. Ossol. 1974, 555 s. Wyd. nast. tamże: 1983, 1987, 1990.
Zawartość: Beatryks Cenci; Lilla Weneda; Mazepa; Fantazy; Złota Czaszka.
10. J.A. Morsztyn: Poezje wybrane. Wyboru dokonała i oprac. M. Bokszczanin. Wwa: LSW 1976, 186 s. Bibl. Poetów.
11. H. Sienkiewicz: Listy. T. 1-5. Wwa: PIW 1977-2009. Z Prac IBL PAN. Bibl. Poezji i Prozy.
Nagroda Edytorska Pen Clubu w 2010.
T. 1. Cz. 1. Marian Albiński – Cyprian Godebski; cz. 2. Mścisław Godlewski – Władysław Jabłonowski. Pod red. i ze wstępem J. Krzyżanowskiego. Oprac. M. Bokszczanin. Konsultacja: M. Korniłowicz. Biogramy adresatów napisał J. Krzyżanowski. 1977, 473 + 554 s.
Zespół listów do Mścisława Godlewskiego oprac. Edward Kiernicki.
T. 2. Cz. 1-3. Jadwiga i Edward Janczewscy. Listy oprac., wstępem i przypisami opatrzyła M. Bokszczanin. Konsultacja: M. Korniłowicz. Powst. 1989. Wyd. 1996, 643 + 566 + 666 s.
Rozprawa doktorska.
T. 3. Cz. 1. Józef Jankowski – Wincenty Lutosławski; cz. 2. Bolesław Ładnowski – Margerita Poradowska; cz. 3. Karol Potkański – Artur Sienkiewicz. Oprac., wstępem i przypisami opatrzyła M. Bokszczanin. Konsultacja: M. Korniłowicz. 2007, 594 + 506 + 682 s.
T. 4. Cz. 1-2. Maria z Szetkiewiczów Sienkiewiczowa – Maria z Wołodkowiczów Sienkiewiczowa – Maria z Babskich Sienkiewiczowa (1908-1913); cz. 3. Henryk Józef Sienkiewicz – Jadwiga Sienkiewiczówna – Helena Sienkiewiczówna – Lucjan Sieńkiewicz. Listy oprac., wstępem i przypisami opatrzyła M. Bokszczanin. Konsult. M. Korniłowicz. 2008, 530 + 530 + 666 s.
T. 5. Cz. 1. Adam Mieczysław Skałkowski – Aniela Tułodziecka; cz. 2. Aleksandra Ulanowska – Józef Żychoń; cz. 3. Suplement (Adresaci A-R) – Listy do instytucji – Listy do nieustalonych adresatów. Listy oprac., wstępem i przypisami opatrzyła M. Bokszczanin. 2009, s. 613 + 635 + 718 s.
12. J. Krzyżanowski: Szkice folklorystyczne. Oprac. tekstu i przypisów oraz przygotowanie indeksów M. Bokszczanin. Kr: WL 1980.
T. 1. Z teorii i dziejów folkloru, 445 s.
T. 2. W kręgu pieśni; W krainie bajki, 399 s.
T. 3. Wokół legendy i zagadki; Z zagadnień przysłowioznawstwa, 448 s.
13. J. Krzyżanowski: Poeta czarnoleski. Studia literackie. Wybrały i oprac. M. Bokszczanin i H. Kapełuś. Wstępem poprzedził T. Ulewicz. Wwa: PIW 1984, 347 s.
14. J. Krzyżanowski: Tradycje literackie polszczyzny. Od Galla do Staffa. [Studia]. Oprac. M. Bokszczanin. Wstęp: Z. Libera. Wwa: PWN 1992, 784 s. Bibl. Filologii Pol. Ser. B, Literaturoznawstwo.
15. Ignis ardens. Julian Krzyżanowski – człowiek i uczony. W stulecie urodzin Pod red. M. Bokszczanin. Wstęp: Z. Libera. Wwa: Tow. Lit. im. A. Mickiewicza; PIW 1993, 459 s.
16. E. Jankowski: Z różnych sfer. Studia i portrety. Pod red. M. Bokszczanin, S. Fity i D. Świerczyńskiej. Wstęp: Z. Libera. Wwa: Tow. Lit. im. A. Mickiewicza 1994, 358 s.
17. J. Krzyżanowski: Na polach elizejskich literatury polskiej. Portrety i wspomnienia. Wybór i oprac. M. Bokszczanin. Wwa: Tow. Lit. im. A. Mickiewicza 1997, 525 s.
18. Henryk Sienkiewicz i jego twórczość w naszej pamięci. Antologia tekstów historycznych i literackich. Wybór i oprac. [oraz] posł. M. M. Drozdowski, H. Szwankowska. Konsultacja nauk. i lit.: M. Bokszczanin i W. Odojewski. Wwa: Typografika 2000, 271 s. Fundacja Sienkiewiczowska.
19. Z Rzymu do Rzymu. Tom pod red. J. Axera, przy współpracy M. Bokszczanin. Wwa: Verum 2002, 341 s. Ośrodek Badań nad Tradycją Antyczną w Polsce i w Europie Środkowo-Wschodniej UW.
20. Z. Libera: Od Sejmu Czteroletniego do Napoleona. [Studia]. Oprac. edytorskie M. Bokszczanin. Posł.: T. Kostkiewiczowa. Wwa: IBL PAN; Tow. Lit. im. A. Mickiewicza 2004, 276 s.
21. J. Krzyżanowski: Henryk Sienkiewicz. Kalendarz życia i twórczości. Uzup. i oprac. M. Bokszczanin. Wyd. 3 poszerz. Wwa: PIW 2012, 599 s.
M. Bokszczanin poszerzyła tom o materiały uzyskane po opracowaniu edycji listów H. Sienkiewicza (zob. poz. 11).
22. „Widziałem wszystko, com chciał i potrzebował widzieć”. W stulecie śmierci pisarza wybór listów oraz pokłosie epistolarne. Do druku podała M. Bokszczanin. Wwa: PIW 2016, 349 s.

OPRACOWANIA (wybór)

  • Ank. 2013.
  • Wywiady: Pomiędzy romantyzmem a literaturą staropolską. Rozm. J. Starnawski. „Polonistyka” 1990 nr 10.
  • Zamiast dziennika pisarza. Rozm. A. Ścibor-Kotkowski „Słowo. Dz. Katol.” 1997 nr 71.
  • Jego listy czyta się jak powieść. Rozm. P. Czartoryski-Sziler. „Nasz Dz.” 2010 nr 19.

J.A. Morsztyn: Wybór poezji

  • Wybór poezji (poz. 3): Z. ŁAPIŃSKI. „Tyg. Powsz.” 1963 nr 31.
  • L. SOKÓŁ: „Oschła muza” Jana Andrzeja Morsztyna. „Kultura” 1963 nr 18.
  • J. RYTEL: Z wydawnictw staropolskich (III). „Prz. Hum.” 1964 nr 2.

K. Szajnocha: Jadwiga i Jagiełło

  • Jadwiga i Jagiełło (poz. 5): A. PRZYPKOWSKI: Historia i piękno. „Barwy” 1975 nr 2.
  • T. SYGA: Szajnocha. „Stolica” 1975 nr 7.

M. Rej: Figliki

  • Figliki (poz. 6): B. CZESZKO: Facecje pana z Nagłowic. „Nowe Książ.” 1970 nr 16.
  • J. ŚLASKI: Nowe edycje tekstów staropolskich. „Nowe Książ.” 1975 nr 3.

H. Sienkiewicz: Listy

  • Listy (poz. 11): Z. FLORCZAK: Na otwarcie retrospektywy Sienkiewicza. „Nowe Książ.” 1978 nr 9.
  • [J. RUDNICKI] HENDRYK: Sienkiewicz z krwi i kości. „Głos Robotniczy” 1978 nr 39.
  • H. JEZIERSKI: Życie i listy Henryka Sienkiewicza. „Nasz Klub” 1978 nr 48.
  • W. KWAST: O amerykańskich listach Sienkiewicza (ale nie tych z podróży). „Wiadomości”, Londyn 1978 nr 32/33.
  • S.J. LEVINSKAÂ, E.M. OBUHOVA. „Problemi Slov’ânoznavstva”, Lwów 1978 nr 17.
  • J. LIS: Listy Henryka Sienkiewicza. „WTK” 1978 nr 11.
  • T. SYGA: „Adam nie lubił pisać listów”. „Stolica” 1978 nr 18.
  • A. BIERNACKI: „Mądrzejszy był, niż się nam wydaje”. Listy Henryka Sienkiewicza do Jadwigi Janczewskiej. „Arcana” 1997 nr 3.
  • M. DERNAŁOWICZ: Listy do pani Jadwigi. „Twórczość” 1997 nr 11.
  • Z. FLORCZAK: Uwikłany we mgle. Sienkiewicz do Janczewskiej. „Prz. Powsz.” 1997 nr 7/8.
  • M. KLECEL: Pisane w podróży. „Literatura” 1997 nr 3. [dot. t. 2].
  • M. PĄKCIŃSKI: „Malwa” Sienkiewicza. „Nowe Książ.” 1997 nr 6 [dot. t. 2].
  • M. KOSMAN. „Stud. Źródłoznawcze” 2000 t. 37 [dot. t. 2].
  • W. KALISZEWSKI: Pisał Sienkiewicz listy… „Nowe Książ.” 2008 nr 3.
  • W. KALISZEWSKI: Do najbliższych. „Nowe Książ.” 2009 nr 6.
  • W. KALISZEWSKI: Sienkiewicz i jego listy. „Nowe Książ.” 2010 nr 8.
  • R. LOTH. „Wiek XIX. Rocz. Tow. Lit. im. A. Mickiewicza” 2010 z. 45.

J. Krzyżanowski: Poeta czarnoleski

  • Poeta czarnoleski (poz. 13): L. JANOWICZ: Poeta czarnoleski. „Kur. Pol.” 1984 nr 177.
  • J. ŚLASKI: Krzyżanowski o Kochanowskim. „Nowe Książ.” 1984 nr 9.
  • T.J. ŻÓŁCIŃSKI: Dług spłacony uczonemu. „Tu i Teraz” 1984 nr 48.

„Widziałem wszystko, com chciał i potrzebował widzieć”

  • B. SZARGOT: Sienkiewicz prywatnie i oficjalnie. „Sztuka Edycji” 2016 nr 2.
  • W. KALISIEWICZ: Stare i nowe listy Sienkiewicza. „Nowe Książ.” 2017 nr 1.