16. Meteor

Podobny obraz pojawia się w Przemianach. Bohater już na samym początku został określony jako „system mechanicznie doskonały”. Mowa tutaj także o myślach „rytych w metalu” oraz „krążących po dziwnych kółkach”. Metaforyka związana z mechanizacją ciała ludzkiego pełni jednak funkcję inną niż we wspomnianym wierszu Czyżewskiego. Futurysta podkreślał za jej pomocą materialny wymiar egzystencji, natomiast Czechowicza interesuje moment, w którym „nagle coś się zepsuło”, czyli – mówiąc inaczej – pozornie tylko „doskonała” maszyna uległa niespodziewanej awarii, której efektem stała się destabilizacja rzeczywistości. Doświadczenie to zostało opisane – znów przy pomocy opozycji – jako zaburzenie w prostym, „geometrycznym” (a więc racjonalnym) systemie odniesień: „linie proste falują – zamiast kwadratów romby”.

Wyodrębnij kluczowe metafory oraz wskaż na ich związek z tematem utworu

„Falowanie” jest symptomem zachwiania dotychczasowych wyobrażeń o świecie. Spoza „tu i teraz” zaczyna prześwitywać realność o zupełnie innym charakterze. Zwykła scena uliczna nabiera niesamowitych kształtów, dynamika tego procesu została opisana przy pomocy paralel. Tłum ludzi na ulicy zamienia się w archanioły, tramwaje – w „mgliste” rydwany, sklepowa witryna – w „Sąd”, a „w każdym głosie słychać w całym bezwstydzie / Ostatecznego Dnia trąby”. W kilku następujących po sobie wersach zwykła miejska sceneria przeistacza się w apokaliptyczną wizję, w której następuje zmieszanie żywiołów („chmurnego morza” i „lądu”) oraz pór roku („pod mostami różowe błyskawice choć grudzień”). Za sprawą sekwencji nakładających się na siebie obrazów do wiersza wprowadzono tematykę eschatologiczną. W wymiarze indywidualnym wiązała się ona z „zepsuciem się małej sprężynki”, czyli ze śmiercią bohatera. Natomiast w perspektywie szerszej oznaczała wprowadzenie wątków katastroficznych oraz apokaliptycznych, charakterystycznych dla całej twórczości Czechowicza i – w szerszym wymiarze – dla światopoglądu Drugiej Awangardy.

Wyeksponuj problematykę utworu