Mirosław LALAK
1955-1999
Pseud.: Jolanta Krysztofiak; Marek Skwierczyk.
Historyk i teoretyk literatury, krytyk literacki.
Zob. też.: TWÓRCZOŚĆ, OPRACOWANIA (wybór)
BIOGRAM
Urodzony 15 sierpnia 1955 w Resku pod Łobzą (Zachodniopomorskie), syn Zdzisława Lalaka, mechanika samochodowego, i Teresy z Mamczarków, księgowej. Uczęszczał do Technikum Elektrycznego w Stargardzie Szczecińskim; w 1975 zdał maturę. Następnie studiował polonistykę w Wyższej Szkole Pedagogicznej (WSP) w Szczecinie (od 1985 Uniwersytet Szczeciński; USzcz.). Debiutował w 1978 recenzją powieści Cz. Czerniawskiego Ballada o człowieku spokojnym, opublikowaną na łamach czasopisma „Głos Szczeciński” (nr 45); drukował tu też recenzje w latach następnych. W 1979 uzyskał magisterium i rozpoczął pracę jako asystent w Zakładzie Historii i Teorii Literatury (później Zakład Teorii Literatury) Instytutu Filologii Polskiej (IFP) WSP w Szczecinie. Przedmiotem jego zainteresowań badawczych była przede wszystkim literatura współczesna, literatura II wojny światowej oraz socjologia życia literackiego. W 1979-84 uczęszczał na studia doktoranckie w Instytucie Badań Literackich (IBL) PAN. W tym czasie odbył także roczną służbę wojskową. W latach osiemdziesiątych uczestniczył w podziemnej działalności opozycyjnej. Recenzje i artykuły ogłaszał na łamach m.in. „Kierunków” (1984-86), „Nowych Książek” (od 1985, z przerwami), „Między innymi” (1986-88) oraz „Zeszytów Naukowych Uniwersytetu Szczecińskiego” (1989-1991). W 1990 doktoryzował się w IBL na podstawie rozprawy Między historią a biografią. O prozie Stanisława Rembeka (promotor prof. Alina Brodzka). W tymże roku otrzymał stanowisko adiunkta w IFP USzcz. W 1989–93 pełnił funkcję wicedyrektora IFP USzcz. Wykładał na polonistycznych studiach zawodowych w Koszalinie i Gorzowie Wielkopolskim. Prowadził warsztaty dziennikarskie dla studentów polonistyki USzcz. Wchodził w skład komisji Olimpiad Literatury i Języka Polskiego. Był animatorem życia literackiego i kulturalnego w Szczecinie. Założył przy wydawnictwie Glob koło młodych krytyków, organizował odczyty naukowe i wieczory autorskie. Był autorem wstępów do książek pisarzy szczecińskich; szczególnie promował debiutantów. Współpracował z rozgłośnią Polskiego Radia i oddziałem Telewizji Polskiej w Szczecinie. Od 1992 należał do SPP; w 1992-96 pełnił funkcję sekretarza, a od 1996 wiceprezesa Oddziału Szczecińskiego Stowarzyszenia.W 1994 był współzałożycielem, a następnie redaktorem naczelnym kwartalnika „Pogranicza”; drukował tu swoje artykuły (m.in. pod pseud.: Marek Skwierczyk). Zainicjował powstanie oraz redagował hasła do przewodnika encyklopedycznego Literatura na Pomorzu Zachodnim; nie doczekał ukończenia tego przedsięwzięcia.
W 1982 ożenił się z Jolantą Krzysztofiakówną, anglistką i psychologiem; miał syna Radosława Ignacego (ur. 1991). Zmarł tragicznie 24 marca 1999 w Szczecinie na skutek obrażeń doznanych w wypadku samochodowym; pochowany na cmentarzu w Łobzie.
TWÓRCZOŚĆ
1. Między historią a biografią. O prozie Stanisława Rembeka. [Studium]. Sczec.: Wydawn. Nauk. USzcz. 1991, 156 s. Rozprawy i Studia. t. 90. Bibl. Pograniczy.
Rozprawa doktorska.
2. Niepokojąca reszta. Szkice krytyczne. Wybrał, oprac. i wstępem opatrzył A. Skrendo. Szczec.: 13 Muz 2004, 254 s. Bibl. Pograniczy.
Zawartość: Wstęp: A. Skrendo. – I. Proza lat 1914–1939 wobec wojny i sposobów jej wyrażania; Postać Żyda w prozie Stanisława Rembeka; Idee lewicy literackiej dwudziestolecia międzywojennego; Międzywojenna recepcja romantyzmu; O literaturze spod żagli; Szczecińskie debiuty literackie po 1956 roku; Poetycki debiut Joanny Kulmowej; Trzy rodzaje samotności: Sołtysik; Bitner; Turczyński; Hybrydyzacja narracji jako sposób na czytelnika; Słowo kuszące. O perswazyjności tekstu okazjonalnego w książce literackiej. – II: W świecie pełnym znaków; Rzeczy bliskość i dalekość; Poszukiwanie harmonii; Banasiewicz XI; Pozostanę barbarzyńcą; „JA” Iwasiów; Coraz więcej słów; Słów kilka nie tylko o prozie Czesława Czerniawskiego; Poety prośba o wiarę. O poezji Władysława Sebyły; Diariusz poetycki; „Czarowny autobus” Marka Sołtysika; Wyzwanie i wyznanie; Stawka na fabułę; Postne fabuły; Dopełnianie; Podróże z podróży; Raz jeszcze „choroba”; Niepokojąca reszta; Czycza narracje labiryntowe; Gra w opowieść i z opowieścią; Powieść – katedra; „I” jak interpretacja; Światy możliwe; Rzecz o wolności; Pragnienie dopełnienia. – III [teksty dot. M. Lalaka]: Piotr Michałowski: „Post scriptum”: ślady wiodą poza teksty; D. Śnieżko: Gawęda na odejście.
Prace redakcyjne
1. Autor i jego wcielenia. Szkice o roli autora w literaturze. Pod red. E. Kuźmy i M. Lalaka. Szczec.: Glob 1991, 278 s. Eseje o Kulturze.
2. Wizje końca świata w literaturze. Materiały z konferencji Obrazy Końca Świata w Literaturze zorganizowanej w dn. 23-25 kwietnia 1990 roku w Szczecinie. Pod red. M. Lalaka. Szczec.: Wydawn Nauk. USzcz. 1992, 256 s. Materiały, konferencje.
3. Z problemów podmiotowości w literaturze polskiej XX wieku. Pod red. M. Lalaka. Szczec.: Wydawn. Nauk. USzcz. 1993, 166 s. Rozprawy i Studia, t. 138.
OPRACOWANIA (wybór)
Inf. żony J. Lalak. 2011.
Wywiad: Krytyka jako przerywnik w belferskiej pracy. Rozm. J. Bembenek–Musiatowicz. „Pogranicza” 1999 nr 3 [rozmowa z 1996].
LP XX wieku (K. Łozowska).
SBLP (P. Michałowski).
Ogólne
P. MICHAŁOWSKI: M.L. „Pam. Lit.” 1999 z. 4, przedr. w wersji zmien. pt. „Postscriptum”: ślady wiodą poza teksty zob. Twórczość poz. 2.
„Pogranicza” 1999 nr 3 [tu wspomnienia: A. BRODZKA –WALD: ***; E. KUŹMA: Mirek; G. BORKOWSKA: Szkic do portretu przyjaciela; A. BUJNOWSKA: List do przyjaciela; D. ŚNIEŻKO: Gawęda na odejście, przedr. zob. Twórczość poz. 2; D. BITNER: Gość znikąd; A. D. LISKOWACKI: ***; M. ŁUKASZEWICZ: Mirosław Lalak; P. MICHAŁOWSKI: Osiem wyrwanych akapitów; I. IWASIÓW: Zasłużyć naprawdę; M. KŁOS: Można by długo…].
A. SULIKOWSKI: Z perspektywy koszar. Wspomnienie o Mirku Lalaku. „Prz. Uniw.” 1999 nr 8-12.
Niepokojąca reszta
A. KAŁUŻA: Poza literaturą. „Nowe Książ.” 2004 nr 5.
J. MADEJSKI: Trabant i reszta. „Pogranicza” 2004 nr 1.
