Przemysław CZAPLIŃSKI

Autorka hasła: Barbara Tyszkiewicz

TWÓRCZOŚĆ

1. Tadeusz Konwicki. [Monografia]. Pozn.: Rebis 1994, 212 s. Czytani Dzisiaj.
2. Poetyka manifestu literackiego 1918-1939. Wwa: Wydawn. IBL 1997, 215 s. IBL. PAN Kom. Nauk o Literaturze Pol. Rozpr. Lit., 75. Z prac UAM w Pozn. oraz IBL PAN.
Skrócona wersja rozprawy doktorskiej. – Nagroda w konkursie Fundacji im. K. i M. Górskich w 1993.
Zawartość: Wstęp: Dlaczego manifest. – Cz. 1. Zasady działania: „Nie potrzeba nam dla naszej sztuki pośredników”, czyli utopia bezpośredniości; „Nawoływanie, pragnące zbudzić echo”, czyli jak stwarzać historię za pomocą słów. – Cz. 2. Poetyka obwieszczania i agitacji: Zobowiązanie, czyli manifest literacki jako jednostka procesu historycznoliterackiego; Agitka i dekret, czyli historia pewnego przywództwa. – Cz. 3. Poetyka objawienia i skandalu: Proroctwo, czyli warianty końca świata; Bluźnierstwo, czyli skandal semantyczny awangardy. – Cz. 4: Poetyka objaśniania i demonstracji: „Jednak nikt nie zna się na poezji lepiej ode mnie”, czyli manifest znawcy; „Kiedy artysta mówi o sztuce, powinien o niej robić”, czyli manifest artystowski. – Zakończenie: Zamiast manifestu.
3. Ślady przełomu. O prozie polskiej 1976-1996. [Szkice]. Kr.: WL 1997, 265 s. Obrazy Współczesności.
Nagroda dla Młodego Krytyka Pol. Sekcji Międzynarodowego Stow. Krytyków Lit. w 1997; Nagroda Fundacji im. Kościelskich w Genewie w 1998; Nagroda Prezesa Rady Ministrów w 1999.
Zawartość: Wstęp: Ślady przełomu. – Ślady końca: Wobec literackości: przygoda antyfikcji; Wobec powinności: o realizmie antysocjalistycznym; Wobec biografii: kryzys „autentyku” i sylwy; Wobec tożsamości: tożsamość i nienawiść. – Ślady początku: Wobec literackości (1): metafikcja i powrót fabuły; Wobec literackości (2): metafikcja i nieepicki model prozy; Wobec powinności: portret twórcy w czasach przełomu; Wobec biografii: Nowa proza – rytuały inicjacji; Wobec tożsamości: tożsamość i wolność, czyli bohatera nowej prozy portret zbiorowy.
4. Kontrapunkt. Rozmowy o książkach. [Współaut.:] P. Śliwiński. Pozn.: Obserwator 1999, 247 s.
Zawartość: O czym to jest i dlaczego [wstęp]. – Wartości republikańskie: Czy wiedza jest do zbawienia potrzebna? Rozmowa z ks. Józefem Tischnerem; „Jak mogło być fajnie i jak się to wszystko spieprzyło”. O książce Adama Michnika, Józefa Tischnera i Jacka Żakowskiego „Między Panem a Plebanem”; Mały wielki człowiek. O książce Krzysztofa Kąkolewskiego „Diament odnaleziony w popiele”; WC. O książce Wojciecha Cejrowskiego „Kołtun się jeży”; Harlequin dla prawicowych intelektualistów. O książce Cezarego Michalskiego „Powrót człowieka bez właściwości”; Dziennik, czyli osobnik. O książce Stefana Kisielewskiego „Dziennik”; Republika, publika i publicystyka. O tematyce „obywatelskiej” w książkach Teresy Boguckiej „Polak po komunizmie”, Andrzeja Szczypiorskiego „Grzechy, cnoty, pragnienia” i monograficznym numerze „Res Publiki Nowej”: „Praca to skandal”; Wartości „respublikańskie”. Rozmowa z Markiem Zaleskim; Przemoc nasza powszednia. O „Res Publice Nowej” raz jeszcze; „Wypisać się z polityki”. Rozmowa z Włodzimierzem Boleckim. – Nowe czasy, nowa literatura: „Chcieliśmy, żeby literatura pozwalała sobie na więcej”. Rozmowa ze Stefanem Chwinem; Bezdomność i gry dorosłe. O powieści Juliana Kornhausera „Dom, sen i gry dziecięce”; Postmodernistyczne kaprysy. O książce Tony’ego Thorne’a „Słownik pojęć kultury postmodernistycznej”; Apokaliptyczna randka. O powieści Jerzego Pilcha „Inne rozkosze”; „Świat w zwierciadle prozy.” Rozmowa z Jerzym Jarzębskim; Pomarańczowa alternatywa literatury polskiej? O „Lampie i Iskrze Bożej”; Dokąd przez rzekę? O tomie opowiadań Andrzeja Stasiuka „Przez rzekę”; Dlaczego klasycy? O tomach poetyckich Wojciecha Wencla „Oda na dzień św. Cecylii” i Krzysztofa Koehlera „Partyzant prawdy”; Klasyk i barbarzyńcy. Rozmowa z Krzysztofem Koehlerem; Obecni nie mają racji. O książce „Lekcja pisania”; Świat stoi przed nim potworem. O tomiku poetyckim Marcina Świetlickiego „Pieśni profana”; Calvino, Marquez i pewna pani. Rozmowa z Magdaleną Tulli; Magia Sophia. O powieści Magdaleny Tulli „W czerwieni”; Misja. Rozmowa z Arkadiuszem Bagłajewskim i Andrzejem Niewiadomskim; Czas normalności. O literaturze A.D. 1996; Od choinki do choinki. O literaturze A.D. 1997; Bieg bez przeszkód? O literaturze A.D. 1998. – Rynek: Paragon kasowy, czyli historia literatury w odcinkach. O listach książkowych bestsellerów; Arcydzieło na tydzień. O powieści Małgorzaty Saramonowicz „Siostra”; Ku zasmuceniu serc. O powieści Andrzeja Stojowskiego „W ręku Boga”; Po prostu powieść? O powieści Hanny Kowalewskiej „Tego lata, w Zawrociu”; Historie miłosne. O tomie reportaży Andrzeja Mularczyka „Polskie miłości”. – Poza koniunkturami: Kłopoty z Miłoszem. O książce Czesława Milosza „Piesek przydrożny”; Odzyskiwanie mitu. O książce Zygmunta Kubiaka „Mitologia Greków i Rzymian” oraz innych „antykaliach”; Zbigniew Herbert – powrót. O Zbigniewie Herbercie z okazji wydania kolejnego tomu jego wierszy „Epilog burzy”. – Linguae feminae: Własnym głosem. Rozmowa z Kolektywnym Kobiecym Podmiotem; Gorszycielka na rynku książki. O Manueli Gretkowskiej; Eros, śmierć, literatura. Rozmowa z Zytą Rudzką; One. O literaturze kobiecej w ogólności oraz „Niebieskiej menażerii” Izabeli Filipiak w szczególności; „Nowy Jork, mój Drohobycz”. Rozmowa z Izabelą Filipiak; Dlaczego ona? O powieści Olgi Tokarczuk „Prawiek i inne czasy”; Nie tu i nie teraz. Rozmowa z Olgą Tokarczuk. (Część I); Chciałabym pilnować środka. Rozmowa z Olgą Tokarczuk. (Część II).
5. Literatura polska 1976-1998. Przewodnik po prozie i poezji. [Współaut.:] P. Śliwiński. Kr.: WL 1999, 428 s. Wyd. nast. tamże: wyd. 1 dodr. 2000, wyd. 2 popraw. 2000, wyd. 3 2002.
Nominacja do Nagrody im. J. Długosza w 1999, Nagroda Rektora UAM w 2000.
6. Stefan Chwin. [Szkic]. [Przeł.] R. Stapf. Kr.: Villa Decius. Arbeitsgruppe Literatur Polska 2000, 2000, 23 s.
Tekst w jęz. niem. – Zawiera też wybór fragm. wywiadów i oprac. dot. S. Chwina oraz przekł. jego prozy.
7. Mikrologi ze śmiercią. Motywy tanatyczne we współczesnej literaturze polskiej. [Szkice]. Pozn.: „Pozn. Studia Polonist. Ser. Lit.” 2001, 220 s. Bibl. Lit. „Pozn. Stud. Polonist.”, 27. Prace Inst. Filologii Pol. UAM.
Zawartość: Szczeliny śmierci [wstęp]. – Mikrologi poetyckie: Śmierć, czyli świat bez dna – Józef Czechowicz; Śmierć, albo o znikaniu – Stanisław Grochowiak; Śmierć, czyli o niedoskonałości – Zbigniew Herbert. – Mikrologi prozatorskie: Śmierć totalitarna. „Człowiek nie umiera” Kazimierza Brandysa; Śmierć nostalgiczna. Powieści inicjacyjne Tadeusza Konwickiego [rozszerz. wersja jednego z rozdziałów z poz. 1]; Śmierć chaotyczna. „Katar” Stanisława Lema; Śmierć apokryficzna. O prozie Gustawa Herlinga-Grudzińskiego; Śmierć podejrzana – obrazy umierania w prozie lat dziewięćdziesiątych; Śmierć zamieszkana. „Dom dzienny, dom nocny” Olgi Tokarczuk.
8. Wzniosłe tęsknoty. Nostalgie w prozie lat dziewięćdziesiątych. [Szkice]. Kr.: WL 2001, 269 s.
Zawartość: Wstęp. – Cz. 1. Tęsknoty chroniczne. Proza lat dziewięćdziesiątych w poszukiwaniu przeszłości: Wznoszenie biografii; Tęsknota za początkiem. (J. Kornhauser: Dom, sen i gry dziecięce); Epopeja spełnionej nostalgii. (W. Myśliwski: Widnokrąg); W poszukiwaniu utraconej jedności. (A. Jurewicz: Pan Bóg nie słyszy głuchych); Wyprawa po wzniosłość. (A. Stasiuk: Biały kruk); Między nostalgią i teraźniejszością. (W. Kowalewski: Powrót do Breitenheide). – Cz. 2. Miejsca wypisane. Proza lat dziewięćdziesiątych w poszukiwaniu ojczyzny: Mapa, córka nostalgii; Zamieszkać w krajobrazie. (A. Stasiuk: Opowieści galicyjskie); Sielanka metafizyczna. (Z. Żakiewicz: Ujrzane, w czasie zatrzymane); Pamięć i rozpacz. (W. Odojewski: jedźmy, wracajmy…); Odzyskiwanie Miasta. (A.D. Liskowacki: Eine, kleine). – Cz. 3. Dalekie dziś. Proza lat dziewięćdziesiątych w poszukiwaniu teraźniejszości: Przetwarzanie nostalgii; O kruchości istnienia. (S. Chwin: Hanemann); W stronę dojrzałości. (P. Huelle: Pierwsza miłość i inne opowiadania; A. Stasiuk: Przez Rzekę); Jerzego Pilcha groteska nostalgiczna. (J. Pilch: Tysiąc spokojnych miast); Rozstania i powroty. (I. Filipiak: Niebieska menażeria); Między nostalgią i melancholią. (A. Libera: Madame).
9. Ruchome marginesy. Szkice o literaturze lat 90. Kr.: „Znak” 2002, 193 s.
Zawartość: Cz.1. Marginesy przełomu: Niekonieczność. („Apetyt na przemianę” J. Jarzębskiego) [rec.]; Rzemiosło („Lekcja pisania”) [rec.]; „Cóż po poecie w czas medialny” [odpowiedź na ankietę „Polonistyki” pt. „Pisarze źle obecni – dzisiaj”]; Niezależność. (O dziedzictwie „bruLionu”); Apetyt na koniec. („Oko smoka” P. Dunin-Wąsowicza) [rec.]. – Cz. 2. Marginesy PRL-u: Różnicowanie; Zaraz po wojnie. („Szkoła bezbożników” W. Dichtera); Portret artysty z czasów nieprawości. („Niemoc” J. Krasińskiego); Historia niezakończona. („Wolna Trybuna” Ch. Skrzyposzka); Gdyby stanu wojennego nie było. („Krfotok” E. Redlińskiego); Osobne historie. („Dryf” J. Sobczaka). – Cz. 3. Marginesy współczesności: Marginesowanie; Raport o stanie przyziemnym. („Prawo prerii” M. Nowakowskiego); Zagłada centrum. („Dziewięć” A. Stasiuka); Irytująca normalność. („Obciach” K. Dunin); Prowincjonalne centrum. („Ławka pod kasztanem” R. Sadaja). – Cz. 4. Marginesy przyszłości: Wyzwania przyszłości; Przeszkadzanie teraźniejszości. („Bóg zapłacz!” W. Kowalewskiego); Stanisław Lem – spirala pesymizmu.
10. Kalendarium życia literackiego 1976-2000. Wydarzenia, dyskusje, bilanse. [Autorzy:] P. Czapliński, M. Leciński, E. Szybowicz, B. Warkocki. Red. prowadzący: M. Rola. Kr.: WL 2003, XII, 629 s.
11. Świat podrobiony. Krytyka i literatura wobec nowej rzeczywistości. [Szkice]. Kr.: „Universitas” 2003, 272 s.
Nagroda Rektora UAM w 2004.
Zawartość: Podrabianie [o współcz. strategiach pisarskich]; Języki przełomu [w komunikacji lit.]; Mickiewicz albo proza najnowsza wobec tradycji; Rzecz w literaturze: wyzwanie mimetyczne; Nuda przedstawiona albo proza najnowsza wobec istnienia; Polak naszych czasów: konstruowanie obcego; Polska poróżniona. Dylematy realizmu w prozie lat dziewięćdziesiątych; Wątpliwe rozstanie z utopią.
12. Efekt bierności. Literatura w czasie normalnym. [Szkice]. Kr.: WL 2004, 235 s.
Zawartość: Wstęp. – Zaklinanie normalności: literatura wobec Innego. – [Cz.] 1. Przedłużone dorastanie: Harlequin dla naszych dzieci. (J. Rowling: „Harry Potter”); Galernicy normalności. (W. Kuczok: „Szkieleciarki”); Strategia ksenofoba. (J. Sosnowski: „Linia nocna”); Pokonać Królewnę Śnieżkę. (M. Dygat: „Rozstania”); Schodzenie na ziemię. (D. Terakowska: „Poczwarka”). – [Cz.] 2. Uzbrajanie konfliktów: Kobiety i duch tożsamości. Pułapka na pisarkę. (H. Samson: „7 opowiadań o miłości…”); Zdradliwy realizm. (O. Tokarczuk: „Gra na wielu bębenkach”); Frustrejszen. (E. Redliński: Transformejszen). – [Cz.] 3. Ułatwione publiczne: Literatura, polityka i sfera publiczna; Socjoza. O brutalizmie z perspektywy widza; Liberalizm kołtuński. (P. Siemion: „Finimondo”); Tyrania parlamentarna. (R. Przybylski: „Sardanapal”).
13. Powrót centrali. Literatura w nowej rzeczywistości. [Szkice]. Kr.: WL 2007, 209 s.
Nagroda Rektora UAM w 2008.
Zawartość: Opowieść o potrójnym wybuchu [przywołanie koncepcji literackich J. Sławińskiego, J. Jarzębskiego i M. Janion]. – Inwolucja [dot. sytuacji na pol. rynku wydawniczym]. – Krótka historia pism literackich 1989-2000. – Zwycięstwa i zwyciężeni [dot. nagród literackich]. – Na tropach czytelnika [dot. badań nad czytelnictwem]. – Żywy trup. Krytyka literacka 1989-2004. – Zanikanie alternatyw, czyli krótka historia komunikacji niezależnej. – Nieruchomienie centrum.
14. Polska do wymiany. Późna nowoczesność i nasze wielkie narracje. Wwa: W.A.B. 2009, 378 s. Ser. z Wagą.
Zawartość: Wymiana wielkich narracji. – 1. Późna nowoczesność: Kapitalizm a sprawa polska; Mimesis, która się nie waha; Mieszczański realizm magiczny; Kapitalizm, patriotyzm i terror; Kościół i ciało; Spór z ponowoczesnością. – 2. Braterstwo: Wypowiadanie wojny; PRL i oczyszczanie nowoczesności. – 3. Braterstwo i wolność: Polityka i erotyka. (Powieść o władzy w czasach demokracji); Wspólnota wyobrażona. (Literatura i doświadczenia solidarności). – 4. Braterstwo, wolność i równość: Kanon; Nasi odmieńcy.
Przekł. rum.: Polonia în schimbare. Modernitatea târzie şi marile noastre naraţiuni. [Przeł.:] C. Geambaşu. Bucureşti 2015.
15. Resztki nowoczesności. Dwa studia o literaturze i życiu. Kr.: WL 2011, 310 s.
Wyd. jako dokument elektroniczny: Kr.: WL 2016, pliki w formacie EPUB, MOBI.
Zawiera: Przedmowa. – [I] Resztki tradycji. Sarmatyzm, uwłaszczenie ciał i późna nowoczesność. – [II] Resztki przyszłości. Literatura i wytwarzanie utopii. – Wymowa [zakończenie].
Przekł. ang.: The Remnants of Modernity. Two essays on sarmatism and utopia in Polish contemporary literature. [Przeł.:] T. Anessi. Frankfurt am Main 2015.
16. Poruszona mapa. Wyobraźnia geograficzno-kulturowa polskiej literatury przełomu XX i XXI wieku. [Szkice]. Kr.: WL 2016, 416 s.
Wyd. jako dokument elektroniczny: Kr.: WL 2016, pliki w formacie EPUB, MOBI.
W 2017 Nagroda im. J. Długosza za najlepszą pracę w dziedzinie humanistyki oraz nominacje do nagrody im. J. Giedroyca i do Górnośląskiej Nagrody Orfeusz.
Zawartość: Wstęp. – Wschód, czyli brud Europy [dot. m.in.: R. Kapuściński: Imperium, K. Kurczab-Redlich: Pandrioszka; Głową o mur Kremla, J. Hugo-Bader: W rajskiej dolinie wśród zielska; Biała Gorączka; Dzienniki kołymskie, O. Tokarczuk: Bieguni, M. Wilk: Wilczy notes; Dom nad Oniego; Wołoka, E. Rylski: Warunek, J. Dukaj: Lód, D. Masłowska: Wojna polsko-ruska pod flagą biało-czerwoną, A. Stasiuk: Wschód, Z. Szczerek: Siódemka]. – Zachód, czyli płynna forma [dot. m.in.: J.J. Lipski: Dwie ojczyzny, dwa patriotyzmy, A. Szczypiorski: Początek, S. Chwin: Hanemann, J.M. Rymkiewicz: Kinderszenen]. – Południe, czyli krajobraz osobności: 1. Znikający Środek [dot. m.in.: M. Kundera: Zachód porwany albo tragedia Europy Środkowej oraz prozy S. Chwina, K. Czyżewskiego, A. Stasiuka]; 2. Wątpliwe Południe [dot. m.in.: M. Szczygieł: Gottland; Zrób sobie raj, K. Varga: Gulasz z turula; Czardasz z mangalicą]. – Północ, czyli inna nowoczesność: 1. Nieustająca korekta [dot. m.in.: A. Zagajewski: Solidarność i samotność, J. Pilch: Spis cudzołożnic, D. Masłowska: Paw królowej, M. Zaremba: Polski hydraulik i inne opowieści ze Szwecji]; 2. Śledztwo w sprawie dalszego ciągu [dot. m.in. cyklu powieści kryminalnych H. Mankella o komisarzu Wallanderze oraz trylogii S. Larssona: Millenium]. – Geografia późnej nowoczesności [zakończenie].

Artykuły w czasopismach i książkach zbiorowych, m.in.: Powieści Stanisława Ignacego Witkiewicza wobec teorii czystej formy. „Pam. Lit.” 1988 z. 2 s. 75-105. – Powieść źle skrojona. (O kłopotach aksjologii z prozą Witkacego). „Pam. Lit.” 1989 z. 3 s. 39-63. – Siedem cytatów w poszukiwaniu cenzora głównego. „Kult. Niezal.”* 1989 nr 55 s. 48-57 [dot. ingerencji cenzury państwowej]. – Metafizyka śmierci. (O rozterkach myślowych w powieściopisarstwie Mieczysława Piotrowskiego). „Twórczość” 1990 nr 6 s. 61-83. – Paradoksy sporu o powieść w latach 1944-1949. „Stud. Polonist.” 1991 t. 16/17 s. 381-395. – Retoryka manifestów literackich dwudziestolecia międzywojennego – elementy mozaiki. W: Dwór mający w sobie osoby i mózgi rozmaite. Pozn. 1991 s. 243-257. – Manifest literacki jako tekst literaturoznawczy. „Pam. Lit.” 1992 z. 1/2 s. 62-82. – Warianty końca świata w manifestach literackich awangardy. W: Wizje końca świata w literaturze. Szczec. 1992 s. 107-128. – Narracje manifestowe, czyli manifest literacki jako tekst literacki. W: Formy i strategie wypowiedzi narracyjnej. Tor. 1993 s. 99-110. – „Nieodparta potrzeba pisania”. Literackie pasje Aleksandra Janty-Połczyńskiego. W: Opowieść o cynowym raju i kilka innych historii z XX wieku. Pozn. 1993 s. 89-105. – Obecna, nieusprawiedliwiona. „Teksty Drugie” 1994 nr 5/6 s. 115-127. – Trivia. W: Kryzys czy przełom. Kr. 1994 s. 137-149 [metody i orientacje w badaniach dzieła lit. od lat 60. do współczesności]. – Sztuka prozatorska Manueli Gretkowskiej. „Kresy” 1997 nr 2 s. 72-84. – Życie literackie wobec wyzwań lat dziewięćdziesiątych. W: Biblioteki na przełomie wieków. Wwa 1999 s. 35-48. – The „Mythic Homeland” in contemporary Polish prose. W: New Polish writing. Chicago 2000 s. 357-365. – Marginesy i centrum: proza polska 1999-2000. „Kresy” 2001 nr 4 s. 132-160. – Proza 1999-2000 – szanse rewizji. W: Literatura, piśmiennictwo, biblioteki. Wwa 2002 s. 40-59. – Stefan Szymutko: Nagrobek ciotki Cili. W: Śląski Wawrzyn Literacki 2001. Katow. 2002 s. 47-64 [laudacja w związku z nominowaniem książki do nagrody]. – Zagłada jako wyzwanie dla refleksji o literaturze. „Teksty Drugie” 2004 nr 5 s. 9-22. – Wolność i wspólnota. Doświadczenie solidarności. „Prz. Polit.” 2005 nr 72 s. 48-57. – Wspólnotowy rytuał ofiarniczy. „Trans-Atlantyk” Witolda Gombrowicza. „Teksty Drugie” 2005 nr 3 s. 27-37. – Dziedzictwo niezależności. Krótka historia komunikacyjnego podziemia. W: Literatura II obiegu w Polsce w latach 1976-1989. Koszalin 2006 s. 39-52, przedr. „Słup. Pr. Filol. Ser. Filol. Pol.” 2007 nr 5 s. 129-152. – Końce historii. „Prz. Polit.” 2006 nr 75 s. 69-79. – Wypowiadanie wojny. Literatura najnowsza wobec okresu 1939-1945. W: Wojna – doświadczenie i zapis. Kr. 2006 s. 417-439. – Przesilenie nowoczesności. Proza polska 1989-2005 wobec Wielkich Narracji. W: Narracje po końcu (wielkich) narracji. Wwa 2007 s. 34-55, toż w: Transformacja w kulturze i literaturze polskiej 1989-2004. Pozn. 2007 s. 69-98. – Języki zdrady. „Krytyka Polit.” [2008 nr] 16/17 s. 416-424. – Dojczland. Obraz Niemców w literaturze polskiej. „Res Publica Nowa” 2009 nr 7 s. 186-195. – Niebezpieczne arcydzieło. [Posł. do:] J. Conrad: Jądro ciemności. Pozn. 2009 s.121-170. – Polityka literatury, czyli pokazywanie języka. [Wstęp do:] Polityka literatury. Przewodnik „Krytyki Politycznej”. Kr. 2009 s. 6-39. – Zacieśnianie pola walki. O sztuce dramatopisarskiej Pawła Demirskiego. „Dialog” 2009 nr 5 s. 5-25. – Zagłada i profanacje. „Teksty Drugie” 2009 nr 4 s. 199-213 [dot. problematyki Holokaustu we współcz. sztuce]. – Resztki utopii. Literatura najnowsza i wymyślanie przeszłości. W: Nowe Dwudziestolecie. (1989-2009). Wwa 2010 s. 40-79. – Tekst drugi. „Teksty Drugie” 2010 nr 1/2 s. 34-40 [o współczesnym literaturoznawstwie]. – Uszy szeroko zamknięte. „Dialog” 2010 nr 9 s. 5-11 [dot. A. Barta]. – Zwroty antropologiczne w badaniach literackich. [Współautorzy:] A. Legeżyńska, M. Telicki. Wstęp do: Jaka antropologia literatury jest dzisiaj możliwa? Pozn. 2010 s. VII-XXI. – Języki niezależności. „Res Publica Nowa” 2011 nr 13 s. 121-133 [dot: E. Redliński: Krfotok czyli Stanu wojennego nie było…, J. Tischner: Etyka solidarności oraz Homo sovieticus, I. Filipiak: Absolutna amnezja]. – Pank’s not dead, czyli pisarz XX-wieczny wobec kanonu. „Teksty Drugie” 2011 nr 6 s. 29-48. – Upadek w nowoczesność. Szkic o Dostojewskim. W: Więcej życia niż słów. Pozn. 2011 s. 319-330. – Kanon i wolność. Życie literackie w Polsce po roku 1989. W: Europejski kanon literacki. Dylematy XXI wieku. Wwa 2012 s. 69-81. – Literatura i życie. Perspektywy biopoetyki. W: Teoria – literatura – życie. Praktykowanie teorii w humanistyce współczesnej. Wwa 2012 s. 63-93. – No future. W: Fantastyka w obliczu przemian. Pozn. 2012 s. 37-62. Prace Komisji Filol., t. 71 [pierwotna wersja studium, które w rozszerzonej postaci (pt. Resztki przyszłości. Literatura i wytwarzanie utopii) ogłoszone zostało w książce P. Czaplińskiego, zob. Twórczość poz. 15]. – Kontury mobilności. Wstęp do: Poetyka migracji. Katow. 2013 s. 9-42 [dot. granic w literaturze]. – Literatura i nadmiar. „Kult. Współcz.” 2013 nr 1 s. 118-130. – Literatura jest gdzie indziej. W: Obraz literatury w komunikacji społecznej po roku ’89. Wwa 2013 s. 95-125. – Poza zasadą autonomii. „Postscriptum Polonist.” 2013 nr 1 s. 215-229 [dot.: D. Nowacki: Kto im dał skrzydła]. – Źle przemieszani. „Pozn. Studia Polonist. Ser. Lit.” 2013 t. 22 s. 97-118 [problematyka żydowska we współczesnej literaturze]. – Awaria cmentarza. „Prace Filol. Literaturoznawstwo” 2014 nr 4 s. 195-208 [o cmentarzach i żałobie we współczesnej literaturze polskiej]. – Przekraczanie horroru. „Radar” 2014 nr 1 s. 3-12 [dot. współczesnej polskiej literatury grozy]; przekł. niem.: Den Horror hinter sich lassen. [Przeł.:] U. Kiermeier. Tamże. – Literatura światowa i jej figury. „Teksty Drugie” 2014 nr 4 s. 13-40. – Wirus Auschwitz. „Zagłada Żydów” 2014 nr 10 t. 2 s. 874-884 [dot.: S. Buryła: Tematy (nie)opisane]. – Zagłada jako nieczystość. „Wielogłos” 2014 nr 4 s. 33-44 [dot.: J. Błoński: Biedni Polacy patrzą na getto]. – Katastrofa wsteczna. „Pozn. Studia Polonist. Ser. Lit.” 2015 t. 25 s. 37-66 [dot. holocaustu w literaturze polskiej]. – Oś Północ-Południe – mapa performatywna. Z „geograficznym położeniem niekorzystnym zacznijmy wreszcie walczyć Polski”. „Kult. Współcz.” 2015 nr 2 s. 141-161. – Plebejski, populistyczny, posthistoryczny. Formy polityczności sarmatyzmu masowego. „Teksty Drugie” 2015 nr 1 s. 21-45. – Uniwersytet, państwo, rynek. Czyj kryzys? „Czas Kult.” 2015 nr 3 s. 14-21. – Bunt w ramach pamięci. „Solidarność”, rewolucja, powstanie. „Teksty Drugie” 2016 nr 6 s. 204-225 [z problematyki dziejów najnowszych Polski]. – Krańce wyobraźni. „Kultura i Rozwój” 2016 nr 1 s. 35-50 [dot. prozy polskiej]. – Państwo bez wstrętu. „Teksty Drugie” 2016 nr 1 s. 108-125 [dot.: S. Żeromski: Przedwiośnie]. – Wojna wstydów. „Teksty Drugie” 2016 nr 4 s. 17-45 [dot. wstydu w literaturze]. – Zagłada jako horror. Kilka uwag o literaturze polskiej 1985-2015. „Zagłada Żydów” 2016 nr 12 s. 375-394. – Fałdowanie gór. Dwa zejścia łotrzykowskie. W: Krajobrazy kulturowe. Sposoby konstruowania i narracji. Wwa 2017 s. 314-328 [dot.: A. Kroh: Sklep potrzeb kulturalnych, W. Kuczok: Spiski]. – Metanoja albo Postoświeceniowe filmy o Zagładzie. W: Pomniki pamięci – miejsca niepamięci. Wwa 2017 s. 95-117. – Poszerzanie pola Zagłady. „Teksty Drugie” 2017 nr 2 s. 7-16.

Przekłady

1. J. Dever: Wojownik autostrady. Jesteś wojownikiem jutra – wybierz swój los. [Gra paragrafowa]. Wwa: Amber. Gry. T. 1-4. [T. 1: 1991, przeł. J. Karłowski; t. 4: 1993, przeł. K. Karłowska].
[T.] 2. Przejście przez Góry Masakry. Przeł.: P. Spałek, P. Czapliński. 1991, 250 s.
[T.] 3. Strefa śmierci. Przeł. P. Czapliński. 1992, 272 s.
2. J. F. English: Ekonomia prestiżu. Nagrody, wyróżnienia i wymiana wartości kulturowej. Przeł.: P. Czapliński. Ł. Zaremba. Wstęp: P. Czapliński. Wwa: Nar. Centrum Kultury 2013, 260 s. Kultura się Liczy!

Prace redakcyjne

1. Czytanie Herberta. Pod red. P. Czaplińskiego, P. Śliwińskiego, E. Wiegandt. Pozn.: Zakład Poetyki Hist. UAM, WiS 1995, 279 s.
2. Nuda w kulturze. Red.: P. Czapliński, P. Śliwiński. Pozn.: Rebis 1999, 382 s. Konstatacje.
Materiały z sesji nauk. pt. „Nuda w kulturze”, zorganizowany przez Inst. Filologii Pol. UAM w Pozn. w marcu 1998.
3. Normalność i konflikty. Rozważania o literaturze i życiu literackim w nowych czasach. Pod red. P. Czaplińskiego i P. Śliwińskiego. Pozn.: Wydawn. „Pozn. Studia Polonistyczne” 2006, 288 s. Prace Inst. Filologii Pol. UAM. Bibl. Lit., 49.
Materiały z konferencji zorganizowanych przez Pracownię Krytyki Lit. Inst. Filologii Pol. UAM: „Literatura i normalność“ (w marcu 2001) oraz „Literatura i konflikty“ (w kwietniu 2003).
4. Lacan, Žižek – rewolucja pod spodem. Pod red. P. Czaplińskiego. Pozn.: Wydawn. „Pozn. Studia Polonistyczne” 2008, 192 s. Prace Inst. Filologii Pol. UAM, Bibl. Lit., 54.
5. Zagłada. Współczesne problemy rozumienia i przedstawiania. Pod red. P. Czaplińskiego i E. Domańskiej. Pozn.: Wydawn. „Pozn. Studia Polonistyczne” 2009, 332 s. Prace Inst. Filologii Pol. UAM. Bibl. Lit., 56.
6. Jaka antropologia literatury jest dzisiaj możliwa? Pod red. [i ze wstępem] P. Czaplińskiego, A. Legeżyńskiej, M. Telickiego. Pozn.: Wydawn. „Pozn. Studia Polonistyczne” 2010, XXI, 260 s. Prace Inst. Filologii Pol. UAM. Bibl. Lit., 57.
7. Literatura ustna. Podręcznik akademicki. Wybór tekstów, wstęp, kalendarium i bibliogr.: P. Czapliński. Gdańsk: Wydawn. słowo/obraz terytoria 2010, 393. Tematy Teoretycznoliterackie, 10.
8. Nowoczesność i sarmatyzm. Pod red. P. Czaplińskiego. Pozn.: Wydawn. „Pozn. Studia Polonistyczne” 2011, XXXIV, 272 s. Prace Inst. Filologii Pol. UAM. Bibl. Lit., 63.
9. Kamp. Antologia przekładów. Red.: P. Czapliński, A. Mizerka. Kr.: Universitas 2012 [właśc. 2013], 748 s. Horyzonty Nowoczesności, 101.
Tu też wstępne studium P. Czaplińskiego pt. Kamp – gry antropologiczne.
10. Poetyka migracji. Doświadczenie granic w literaturze polskiej przełomu XX i XXI wieku. Pod red.: P. Czaplińskiego, R. Makarskiej, M. Tomczok. Katow.: Wydawn. UŚl. 2013, 411s. Pr. Nauk. UŚl. W Katow., 3100.
Materiały z konferencji „Polska literatura emigracyjna lat osiemdziesiątych XX wieku” zorganizowanej w dniach 18-20 XI 2010 w Tybindze.

OPRACOWANIA (wybór)

• Ank. 2009.
• Wywiady: Krytyk nie feruje już wyroków. Rozm. P. Czapczyk. „Rzeczpospolita” 2002 nr 156; Spotkanie z nieoczekiwanym. Rozm. J. Borowiec. „Tyg. Powsz.” 2004 nr 43; Nie popełniajmy harakiri. Z P. Czaplińskim, D. Nowackim, M. Zaleskim rozm. A. Franaszek. „Tyg. Powsz.” 2007 nr 13 [dot.: Powrót centrali]; Czytaj bliźniego swego, jak dobrą książkę. Rozm. A. Gruszczyńska. „Refleksje” 2008 nr 4; Czas wymienić narracje! Literatura i 20 lat wolności. Rozm.: A. Franaszek, G. Jankowicz. „Tyg. Powsz.” 2009 nr 24; Nie czekajcie na arcydzieła. Rozm. D. Subbotko. „Gaz. Wybor.” 2011 nr 229; Kontrabanda z Gombrowiczem. „Gaz. Wybor.” 2012 nr 224 [o lekturach zalecanych studentom]; Piracka akademia pisania. Dlaczego Polacy mniej czytają a więcej piszą? Rozm. G. Giedrys. „Gaz. Wybor.” 2013 nr 16; Czas horroru. Rozm. J. Żakowski. „Polityka” 2015 nr 31 [literatura a polskie przemiany ostatnich 30 lat]; Czas na horror. Rozm. G. Sroczyński. „Gaz. Wybor.” 2016 dod. „Duży Format” nr 21 [dot. relacji między literaturą a zmianami społ.-polit. w Polsce], polem.: J. Tokarska-Bakir: O wstydzie. „Gaz. Wybor.” 2016 dod. „Duży Format” nr 23; Puste zbiorniki dumy. Rozm. S. Duda. „Więź” 2016 nr 3 [o antysemityzmie i kwestii żydowskiej we współczesnej Polsce]; Wyprowadzka z mapy. Rozm. A. Gruszczyński. „Tyg. Powsz.” 2016 nr 40 [dot. gł. tomu pt.: Poruszona mapa]; Dryfujemy. Rozm. D. Wodecka. „Gaz. Wybor.” 2017 nr 94 [na marginesie tomu pt. Poruszona mapa].
• Jak rodził się gniew. Rozm. K. Leśniewicz. „Przegląd” 2017 nr 3 [o sytuacji społecznej w Polsce]; Mamy mapę, nie mamy narracji. Rozm. M. Sutkowski. W: M. Sutkowski: Rok dobrej zmiany. Wwa 2017.

Ogólne

• W. BONOWICZ: W centrum: Nagrody Kościelskich 1998. „Tyg. Powsz.” 1998 nr 49.
• J. JARZĘBSKI: Świetny i mądry czytelnik. „Dekada Lit.” 2004 nr 4.
• M. LACHMAN: Gry z „tandetą” w prozie polskiej po 1989. Kr. 2004, passim.
• J. POTKAŃSKI: Krytyka literacka jako dobór płciowy. „Świat i Sł.” 2010 nr 1.
• D. Nowacki: Kto im dał skrzydła. Uwagi o prozie, dramacie i krytyce (2001-2010). Katow. 2011, passim [dot. m.in. prac krytycznoliterackich P. Czaplińskiego].
• D. KOZICKA: Krytyczne (nieporządki). Studia o współczesnej krytyce literackiej w Polsce. Kr. 2012, passim.

Tadeusz Konwicki

• L. ŻULIŃSKI: Czytany dzisiaj. „Wiad. Kult.” 1994 nr 28.
• D. DĄBROWSKA: Konwicki czytany dzisiaj. „Tytuł” 1995 nr 1.
• J. SMULSKI: Konwicki czytany dzisiaj. „Twórczość” 1995 nr 3.

Poetyka manifestu literackiego

• P. MAJERSKI: Trudno nie pisać manifestu… „Śląsk” 1998 nr 3.

Ślady przełomu

• A. BAGŁAJEWSKI: Prozatorskie znaki przełomu. „Odra” 1997 nr 9.
• Z. CHOJNOWSKI: Symetria i diagnoza. „Nowe Książ.” 1997 nr 9.
• M. LECIŃSKI: Detektyw na tropie. „Czas Kult.” 1997 nr 5/6.
• P. PRZYWARA: Przełom, który nastąpi. „Akcent” 1997 nr 3.
• L. SZARUGA: Czy rzeczywiście przełom? „Opcje” 1997 nr 4.
• K. UNIŁOWSKI: Szukając czego nie było. (Przemysław Czapliński). „FA-art” 1997 nr 2/3, przedr. zmien. w tegoż: Koloniści i koczownicy. Kr. 2002.
• M. ADAMIEC: Przełom, proza i okolice. „Arkusz” 1998 nr 2.
• W. BONOWICZ: W centrum. „Tyg. Powsz.” 1998 nr 49.
• J.Z. BRUDNICKI: Fikcje krytyków; S. MELKOWSKI: Jest przełom, czy go nie ma. „Wiad. Kult.” 1998 nr 1/2.
• B. KANIEWSKA: Tropiciel śladów przełomu. „Polonistyka” 1998 nr 6.
• D. NOWACKI: Co zmienił rok 1989? „Znak” 1998 nr 1.
• A.-M. ZARYCHTA. „Zag. Rodzajów Lit.” 1998 z. 1/2.

Kontrapunkt

• M. KISIEL: Słuchanie różnic. „Nowe Książ.” 1999 nr 10.
• J. KLEJNOCKI: Jak pięknie się różnić. „Gaz. Wybor.” 1999 nr 191.
• M. WIECZOREK: Kilka kontekstów, czyli didaskalia do dialogu o książkach. „Twórczość” 2000 nr 8.

Literatura polska 1976-1998

• D. NOWACKI: Z całym szacunkiem. „Tyg. Powsz.” 1999 nr 45.
• L. SZARUGA: Życie po Nowej Fali. „Nowe Książ.” 1999 nr 10.
• M. ZALESKI: Panorama z marnym widokiem na arcydzieło. „Gaz. Wybor.” 1999 nr 215.
• J. JARZĘBSKI: Przewodnik po nowoczesności. „Tyg. Powsz.” 2000 nr 4.
• R. JOCHYMEK: Parnas pozostaje otwarty. „Opcje” 2000 nr 4.
• A. NASIŁOWSKA: Samotna inteligencja. „Odra” 2000 nr 1.
• M. ORSKI: Nowe ustalenia i stare przeoczenia. „Prz. Powsz.” 2000 nr 2.
• R. OSTASZEWSKI: Autorską trasą przez literaturę współczesną. „FA-art” 2000 nr 1/2.
• M. RATAJCZAK: Więcej niż przewodnik. „Polonistyka” 2001 nr 4.

Mikrologi ze śmiercią

• P. MAJERSKI: Mikrokosmos i sprawy ostateczne. „Nowe Książ.” 2001 nr 12.
• M. WŁODARSKI: Na początku jest śmierć. „Gaz. Wybor.” 2001 nr 244 dod. „Mag. z Książ.
• B. MYTYCH: Mikrologia umierania? „FA-art” 2002 nr 2.
• M. SIKORA: Reszta jest milczeniem… „Studium” 2002 nr 2.
• W. FORAJTER. „Pam. Lit.” 2004 z. 1.

Wzniosłe tęsknoty

• I. IWASIÓW: Męskie tęsknoty. „FA-art” 2001 nr 1/2.
• J. MADEJSKI: Wzniosłe krytykowanie. „Pogranicza” 2001 nr 3, przedr. w tegoż: Zamieszanie. Kr. 2003.
• D. NOWACKI: Troska i rozmowa. „Kresy” 2001 nr 3.
• M. ORSKI: Grzeszne czaty, czyli o powrotach do PRL-u w prozie lat dziewięćdziesiątych. „Odra” 2001 nr 12.
• M. PIETRZAK: Promocja nostalgii. „Fraza” 2001 nr 4.
• A. POPRAWA: I co (z) teraz? „Nowe Książ.” 2001 nr 9.
• M. WŁODARSKI: Prokurator nostalgii. „Gaz. Wybor.” 2001 nr 137.
• M. WYKA: Wzniosłe prozy. „Dekada Lit.” 2001 nr 11/12.
• E. NAWROCKA: Czytać? Nie czytać? „Prz. Polit.” 2002 nr 54.

Ruchome marginesy

• R. OSTASZEWSKI: Nieruchawe marginesy. „Nowe Książ.” 2002 nr 5.
• A. SKRENDO: „Dynia prawdy”. „FA-art” 2002 nr 2.
• M. WITKOWSKI: Nikt nie wyjdzie stąd żywy. „Odra” 2002 nr 12.
• P. ROJEK: Powiernik cudzych opowieści. „Kresy” 2003 nr 1.
• P. URBANIAK. „Pro Libris” 2003 nr 1.
• S. LEM: Horyzont za mgłą. „Tyg. Powsz.” 2004 nr 16 [polem. dot. rozdz.: Stanisław Lem – spirala pesymizmu].

Kalendarium życia literackiego 1976-2000

• M. KISIEL: Sumowanie przeszłości. „Nowe Książ.” 2004 nr 2.
• K. VARGA: Formy przetrwania. „Gaz. Wybor.” 2004 nr 16.

Świat podrobiony

• E. NAWÓJ: Zawodne spoiwo. „Nowe Książ.” 2003 nr 9.
• R. RUTKOWSKI. „Ruch Lit.” 2003 z. 6.
• R. OSTASZEWSKI: Bez pasji. „Twórczość” 2004 nr 2/3.
• M. PIETRZAK: Kilka uwag o zaangażowaniu na marginesach podrabiania. „FA-art” 2004 nr 2.
• M. LACHMAN: O podrabianiu światów. „Teksty Drugie” 2006 nr 1/2.

Efekt bierności

• I. IWASIÓW: Normalne wczoraj. „Pogranicza” 2004 nr 6 [dot. także: D. Nowacki: Wielkie wczoraj].
• P. ŁUSZCZYKIEWICZ: Marność normalności. „Nowe Książ.” 2005 nr 4.
• P. URBANIAK: O apatii w literaturze najnowszej. „Akcent” 2005 nr 3.
• R. WÓJS. „Orbis Linguarum” 2005 vol. 28.

Powrót centrali

• L. BUGAJSKI. „Newsweek Polska” 2007 nr 11.
• A. FRANASZEK: Żale na Centrale. „Polityka” 2007 nr 16.
• G. HETMAN: Komunikacja społeczna w opałach. „Kresy” 2007 nr 4.
• W. KALISZEWSKI: Nowa centralizacja. „Nowe Książ.” 2007 nr 8.
• Z. KRÓL: Musisz wiedzieć, co przeżyłeś. „Gaz. Wybor.” 2007 nr 104.
• P. MACKIEWICZ: Powrót niekochanej. „Odra” 2007 nr 9.
• M.I. NIEMCZYŃSKA: Powrót autoerotycznej bajki. „Gaz. Wybor.” 2007 nr 75 dod. „Kraków”.
• M. SEDLACZEK-MIKODA: Ale to już było, tylko inaczej. „Śląsk” 2007 nr 10.
• B. WARKOCKI: Kryminał dla intelektualistów. „Pogranicza” 2007 nr 2.
• P.W. LORKOWSKI: Jak sformatowano nam literaturę. „Topos” 2008 nr 1/2.
• Zob. też Wywiady.

Polska do wymiany

• D. NOWACKI: Małe narracje. Jak proza opisała 20 lat niepodległej Polski. „Tyg. Powsz.” 2009 nr 19.
• T. ROWIŃSKI: Polskę wymienię chętnie… ale na co? „Wyspa” 2009 nr 3.
• A. SASINOWSKI: Pospiesz się, literaturo! „Pogranicza” 2009 nr 3, polem.: P. CZAPLIŃSKI: Recenzent do wymiany; A. SASINOWSKI: Rzetelny Recenzent. W odpowiedzi Przemysławowi Czaplińskiemu. „Pogranicza” 2009 nr 5.
• A. SIKORA: Podejrzana lektura podejrzliwa. „Twórczość” 2009 nr 9.

Resztki nowoczesności

• P. KACZMARSKI: Biopoetyka z resztek. „Odra” 2012 nr 6.
• A. SIKORA: Kontusz, cyborg, pęd. „Twórczość” 2012 nr 5.
• K. VARGA: Śledzie kontra sushi. „Gaz. Wybor.” 2012 nr 5.
• R.A. ZIEMKIEWICZ: Resztki oświecenia. „Uważam Rze” 2012 nr 2.

Poruszona mapa

• E. BENDYK: Gdzie jest Polska? „Polityka” 2016 nr 37.
• P. BRATKOWSKI: Po co Polsce świat? „Newsweek Polska” 2016 nr 38.
• J. BURNATOWSKI: Straż nocna. „Prz. Polit.” 2016 nr 139/140.
• A. KALIN: Mapa kontra terytorium. Geopolityczne kolonizacje. „Czas Kult.” 2016 nr 4.
• P. KOFTA: Przybijanie ludzi do mapy. „Dz. Gaz. Prawna” dod. „Kultura” 2016 nr 185.
• K. SZKARADNIK: Mapa do wymiany? „FA-art” 2016 nr 4.
• A. HORUBAŁA: Mapka ideolo. Modernizacyjne mity Przemysława Czaplińskiego. „Do Rzeczy” 2017 nr 25.
• Z. KRÓL: Świat wyczytany z mapy. „Gaz. Wybor.” 2017 nr 94.
• P. PIENIĄŻEK: Bo z sąsiadami … „Twórczość” 2017 nr 9.
• M. TOMCZOK: Przywrócenie wiary. „Nowe Książ.” 2017 nr 1.
• Zob. też Wywiady.