Tadeusz PIÓRO

Autor(ka) hasła: Barbara Marzęcka

ur. 1960

Poeta, tłumacz, felietonista, anglista.

Zob. też.: TWÓRCZOŚĆ, OPRACOWANIA (wybór)

BIOGRAM

Urodzony w 1960 w Warszawie; syn Zygmunta Pióro, socjologa i urbanisty, i Marii, anglistki. Dzieciństwo spędził w Dar es Salaam (Tanzania), gdzie przebywał wraz z rodziną; tam też pobierał naukę w szkole podstawowej. W 1969 przyjechał do Polski. Uczęszczał do XXXIII Liceum Ogólnokształcącego im. M. Kopernika w Warszawie; w 1978 zdał maturę. Następnie studiował anglistykę na Uniwersytecie Warszawskim (UW). Po trzecim roku studiów uzyskał urlop dziekański i wyjechał do Stanów Zjednoczonych, gdzie kontynuował studia na University of Washington w Seattle; w 1984 uzyskał stopień Bachelor of Art. Pierwsze utwory poetyckie zaczął pisać w 1990. Debiutował w 1992 wierszami opublikowanymi wspólnie z Kubą Koziołem i Andrzejem Sosnowskim w tomiku poetyckim Dom bez kantów (wyd. w Chicago). Obok twórczości poetyckiej zajmował się przekładami głównie z poezji amerykańskiej i brytyjskiej oraz przekładami wierszy polskich autorów współczesnych na angielski. Uczęszczał na studia doktoranckie w University of California w Berkeley. W 1993 obronił rozprawę doktorską na temat twórczości Jamesa Joyce’a i Ezry Pounda (promotor prof. John Bishop). Następnie do 1997 był wykładowcą literatury amerykańskiej w Southern Methodist University w Dallas. W 1997 wrócił do Polski i podjął pracę jako kierownik redakcji przekładowej w Państwowym Instytucie Wydawniczym. W 2001 został zatrudniony na stanowisku adiunkta w Zakładzie Literatury Amerykańskiej Instytutu Anglistyki UW. Rozprawy na tematy literatury amerykańskiej (głównie twórczości F. O’Hary) publikował m.in. w pismach „Acta Philologica” (2007, 2010, 2012) i „Polish Journal of American Studies” (2010, 2011, 2013). Wiersze, tłumaczenia, felietony, recenzje drukował m.in. na łamach pisma „Odra” (1992-2004, z przerwami) „Kresy” (1993-94, 1996-99, 2001-02), „Literatura na Świecie” (1994-2012, 2015-17); „Res Publika Nowa” (1994-98, 2001-04), „Twórczość” (1995-97, 2001, 2006, 2009, 2010, 2014; tu w 1994-2001 cykl felietonów pt. Stany Zjednoczone) i „Studium” (1999-2001, 2004-05). W 1998 został członkiem SPP, a w 1999 członkiem Polskiego PEN Clubu (w 1999-2000 sekretarz zarządu). W 2002-03 pełnił funkcję redaktora naczelnego pisma kulturalno-artystycznego „Dwukropek”. Zajął się także tematyką kulinarną oraz sommelierską, również jako konsultant kulinarny warszawskich restauracji. Felietony kulinarne drukował na łamach tygodnika „Przekrój” (2000-05), a następnie w miesięczniku „Pani”. W 2007 wszedł do zespołu redakcyjnego magazynu „Wino”, w którym publikował także felietony kulinarno-winiarskie. W 2015 uzyskał na UW habilitację na podstawie rozprawy Frank O’Hara a schyłek modernizmu. Mieszka w Warszawie.

TWÓRCZOŚĆ

1. Dom bez kantów. [Wiersze; autorzy:] T. Pióro, A. Sosnowski, K. Kozioł. Chicago: The Movable Feast Press 1992, 56 s. Wyd. 2 [zmien.; autorzy:] T. Pióro, Fantomas, [A] Sosnowski. [Legnica: Centrum Sztuki – T. Dram. 1998, 36 s. Fort Legnica t. 2.
   Wyd. 2 bez wierszy K. Kozioła; pseud. Fantomas użyty przez T. Pióro i A. Sosnowskiego.
2. Okęcie. [Wiersze]. Red. i wybór wierszy.: K. Karasek. Wwa: Przedświt 1993, 44 s. Bibl. Poetycka Przedświtu, t. 7.
3. Wiersze okolicznościowe. Lubl.: Stow. Lit. „Kresy” 1997, 55 s. Bibl. Kresów, t. 11. Seria Poetycka.
4. Syntetyczność. [Wiersze]. Legnica: Centrum Sztuki – T. Dram. 1998, 22 s. Barbarzyńcy i Nie, 9.
5. Infinite neighbourhood. [Wybór wierszy]. Cambridge: Equipage 2000, 26 s.
   Zawiera wersję ang. wierszy z tomów poz. 1-4.
6. Wola i ochota [Wiersze]. Legnica: Biuro Lit. Port Legnica 2000, 38 s.
7. Pieśni miłosne. [Wiersze]. Wr.: Biuro Lit. 2004, 45 s. Więcej Poezji, t. 6.
8. Czterdzieści cztery przyjemności. [Przepisy kulinarne]. Wwa: Bonobo 2005, 101 s.
9. Warszawa. [Album]. Teksty: T. Pióro, A. Sosnowski. Fot.: M. Atkins. Wwa: WIG-Press 2005, 202 s.
10. Asortyment. [Wybór wierszy]. Pozn.: WBPiCAK [Woj. Bibl. Publiczna i Centrum Animacji Kultury] 2008, 156 s. Bibl. Poezji Współcz., t. 3.
11. Abecadło. [Wiersze]. Wr.: Biuro Lit. 2009, 36 s.
12. O dwa kroki stąd. [Wiersze zebrane]. Wr.: Biuro Lit. 2011, 208 s. Dożynki, t. 7.
13. Frank O’Hara and the ends of modernism. Wwa: University of Warsaw. Institute of English Studies 2013, 244 s.
    Rozprawa habilitacyjna.
14. Powązki. [Wiersze]. Wr.: Biuro Lit. 2015, 40 s. Poezje – Biuro Lit., 118.
    Nominacja do Nagrody Lit. Gdynia w 2016.
    Przekłady tekstów T. Pióry i jego tłumaczenia poezji pol. w antologiach zagranicznych: ang.: The best of contemporary writing from enlargement Europe. [Oprac.:] F. Sampson. Coleshill 2004; Projecting words, writing images. Intersections of the textual and the visual in American cultural practices. [Oprac.:] J.R. Leo, M. Paryz. Newcastle upon Tyne 2011; Wisława Szymborska’s poetry. Choice of essays. [Oprac.:] A. Nasiłowska. [Przekł.:] K. Krasuska, J. Burszta. Frankfurt am Main 2015, – bułg.: Antologiâ na novata polska poeziâ. [Przeł.] B. Dankov. Sofia 2006, – hiszp.: Poesia a contragolpe. Antologia de polaca contemporánea (autores nacidos entre 1960 y 1980). [Wybór i przeł.:] A. Murcia, G. Beltrán , X. Farré, Zaragoza 2012, – niem.: Landschaften und Luftinseln. Polonische Erzählungen der Gegenwart. [Oprac.:] A. Markiewicz. München 2000, – serb.: Slovenska ćitanka. [Red.:] Z. Derić. Novi Sad 2013; Stane pripravnosti. [Wybór i przekł.:] A. Šaranac. Beograd 2010. – słoweń.: Akslop poljska nazaj. Antologija novejše poljske poezje. [Wybór i red.:] P. Čučnik. Ljubljana 2005.

Przekłady

1. T. Borowski: Selected poems. [Przeł.:] T. Pióro, L. Rafferty, M. Natchez. [Wstęp:] S. Barańczak. Walnut Creek CA: Hit and Run Press 1990, 117 s.
2. H. Mathews: Osobne przyjemności. [Wiersze]. Przeł.: T. Pióro, K. Kozioł, A. Sosnowski. Wr.: Biuro Lit. 2008, 84 s. Poezje, 14.
   Zob. tez Prace redakcyjne poz. 2.

Prace redakcyjne

1. R. Wojaczek: Wiersze. Wybrał i posł. opatrzył T. Pióro. Wwa: PIW 1999, 370 s. Kolekcja Poezji Pol. XX wieku. Wyd. nast. Tamże 1999, Złota Kolekcja Poezji Pol.
2. Altered state. The new Polish poetry. [Oprac.:] T. Pióro, R. Mengham, P. Szymor. [Przeł.] T. Pióro [i inni.]. [Wstęp:] R. Mengham. Todmorden: Arc Publications, 2003, 248 s.
   Tekst w jęz. pol. i ang.

OPRACOWANIA (wybór)

• Ank. 2013.
• Wywiady: Każdy wiersz napisałem dla złotej rybki Ronalda Firbanka. Rozm. M. Grzebalski. „Studium” 2004/2005 nr 6/1; Czułem się jak Lir nad ciałem Kordelii. Rozm. M. Larek. „Kresy” 2007 nr 1/2; Wiersze jako obiekty estetyczne, które składają się ze słów. Rozm. K. Pawluś. „Czas Kult.” 2012 nr 5; Wiersze jako obiekty estetyczne, które składają się ze słów. Rozm. K. Pawluś. „ Czas Kult.” 2012 nr 5.

Ogólne

• K. MALISZEWSKI. Podmiot suwerenny za dychę. O poezji T. Pióry. „Pracownia” 2001 nr 2.
• J. GUTOROW: Konkret. Wszystko. Kalambur. (T. Pióry) W tegoż: Niepodległość głosu. Kr. 2003.
• P. KĘPIŃSKI: Pożegnanie z awangardą. T. Pióro niecały. W tegoż: Bez stempla. Wr. 2007.
• A. JEŻYK: Za nic miej konkret wszystko kalambur. Karnawał w wierszach T. Pióry. „Fragile” 2010 nr 2.
• M. LAREK: Poezja, czyli kulturowe kłusowania. O wierszach T. Pióry. „Czas Kult. 2012 nr 5.

Okęcie

• M. SIWECKI: Okęcie, chetosema, Pióro. „Twórczość” 1993 nr 6.
• Z. ŁĄCZKOWSKI: Ognisko z kiełbaskami to już jesienny krajobraz… „Słowo” 1995 nr 204.
• M. LAREK: Smutek. O debiutanckim tomie Tadeusza Pióry pt. „Okęcie”. W: Nie w pierwszym szeregu. O poetach lat 90. [on-line] Tor. 2015, plik w formacie pdf

Wiersze okolicznościowe

• K. MALISZEWSKI: „Opcje” 1997 nr 3.
• D. PAWELEC: Po trzykroć pustka. „Nowe Książ.” 1997 nr 9.
• J. SZAKET: Złotopióry. „FA-art” 1997 nr 4.
• H. ZAWORSKA: Na krawędzi. „Literatura” 1997 nr 9.
• P. MICHAŁOWSKI: Ogród pod wodospadem. „Tytuł” 1998 nr 1.
• R. RŻANY: Kalejdoskop. „Odra” 1998 nr 6.
• D. WALCZAK-DELANOIS. „Arkusz” 1998 nr 5.

Syntetyczność

• A. EKIERHARDT: Semantyczność. „Studium” 1998 nr 11/12.

Wola i ochota

• K. MALISZEWSKI: Rozkład realiów: ręce w kieszeniach. „Res Publica Nowa” 2001 nr 6, przedr. w tegoż: Rozproszone głosy.
• R. OSTASZEWSKI: Kaskaderzy języka. „Nowe Książ.” 2001 nr 1 [m.in. dot. T.Pióry].
• M. ZIMBICKI: Pochwała dla nostalgii. „Akcent” 2001 nr 1/2.

Pieśni miłosne

• G. JANKOWICZ: Contre-lettere. „Studium” 2004 nr 2/3.
• A. KAŁUŻA: Popędliwy język. „Nowe Książ.” 2004 nr 6.
• P. MACKIEWICZ: 21 wierszy do butelki rumu. „Tygiel Kult.” 2004 nr 7/9.
• J. ORSKA: „Mistrz rykowiska” albo zbłądź ze mną. „Dekada Lit.” 2004 nr 4.
• A. WIEDEMANN: O związkach i rozbieżnościach między poezją hermetyczną a poezją ezoteryczną. „Res Publika Nowa” 2004 nr 4, przedr. w tegoż: Poczytalność. Przygody literackie. Wr. 2016 [m.in. dot. T. Pióry].
• J. BIERUT: „Czy mamy jeszcze coś do stracenia?” „Czas Kult.” 2005 nr 2.

Czterdzieści cztery przyjemności

• A. WOLNY-HAMKAŁO: Pióro kulinarne. „Gaz. Wybor.” 2005 nr 283.
• J. SOBOLEWSKA: Rekolekcje u Pióry. „Przekrój” 2006 nr 2.

Warszawa

• M. SENDECKI: Warszawa ostateczna. „Przekrój” 2005 nr 13.

Asortyment:

• (poz. 10): A. KOPKIEWICZ: Poeta dla poetów. „Dekada Lit.” 2008 nr 2/3.
• P. MACKIEWICZ: Domena przypadku. „Nowe Książ.” 2008 nr 12.
• E. WINIECKA: To nie jest pióro. „Czas Kult.” 2008 nr 6.

Abecadło

• K. HOFFMAN. „Czas Kult.” 2009 nr 4.
• P. KACZMARSKI: Poezja otwartych okien. „Twórczość” 2009 nr 7.
• J. ORSKA: Superficial, superfine. „Nowe Książ.” 2009 nr 8.

Frank O’Hara and the ends of modernism

• A. PIECHUCKA. „Polish Journal of American Studies” 2014.

Powązki

• A. KAŁUŻA: Gramy w kapsle z Rauschenbergiem. „Nowe Książ.” 2015 nr 7.
• M. WABIK: Kabaret fizyczny. O „Powązkach” T. Pióry. „Migotania” 2015 nr 1; toż „Wyspa” 2016 nr 1.