01. Umieranie Ukochanych, zawsze śmierć

Czym jest interpretacja, czym bywa

Interpretacja to próba rozumienia, niekoniecznie zrozumienia. Interpretując, próbuje się sobie samej wyjaśnić wiersz / poemat / prozę / obraz / rzeźbę (lub inne dzieło sztuki) – co bywa najczęściej także próbą lepszego zrozumienia świata. Interpretacja może dotyczyć jednego utworu – wówczas szuka się jego  dominanty, myśli przewodniej, nici, która prowadzi przez labirynt znaczeń w tym dziele zawartych. W zadaniu o wyższym stopniu komplikacji zająć się można dwoma utworami – wtedy owa oś interpretacyjna mieści się pomiędzy utworami (uwaga dla matematyków i innych niehumanistów: przypomina to symetrię osiową); dzieła te powinny wykazywać pewne, choć niekoniecznie ewidentne, pokrewieństwo (powinowactwo przez poetykę), na przykład powinien je napisać jeden autor albo powinny pochodzić z jednej epoki, albo – cechować się wspólnotą topiczną (topos to utrwalony i rozpoznawalny motyw danej kultury) [topos|→] czy odwoływać do wielkich tematów ludzkości, tematów archetypowych i paradygmatycznych, jak miłość, śmierć, wierność, zdrada, nienawiść, przyjaźń. 

Jeśli są to dzieła literackie, analiza i interpretacja sobie towarzyszą – przeprowadzane konsekutywnie (jedna następuje po drugiej) lub jednocześnie. Jeśli myśli się porównawczo o dwu [tekst kultury|→] tekstach kultury (kategoria wprowadzona do polskiego literaturoznawstwa przez Stefana Żółkiewskiego – za semiotyką ^[1] szkoły tartuskiej) reprezentujących różne kategorie, trzeba jeszcze dysponować kompetencjami z innych dziedzin (np. z historii sztuki – kiedy dokonuje się interpretacji intersemiotycznej, [intersemiotyka|→] czyli międzyznakowej; przykładem takiej interpretacji jest namysł nad ekfrazami, [ekfraza|→] czyli literackimi (niekiedy poetyckimi) opisami dzieł z domeny plastyki: malowideł, rzeźb, wycinanek itp.).

Interpretacja, zwłaszcza porównawcza, to sztuka niełatwa, wymaga pokory i metody, a także tego, co nazywa się hermeneutyką (drążeniem sensu, najczęściej ukrytego). [hermeneutyka|→]

Bywa jednak interpretacja – w indywidualnym przeżyciu danej osoby –  tym, czym bywa sam wiersz – błyskiem, olśnieniem, (nagłą) prawdą. Wtedy czyta się z bliska (close reading). [close reading|→]