O przygotowaniu map

Mapy towarzyszące Słownikowi krytyki literackiej XIX wieku zbierają najważniejsze informacje o przestrzeni, pochodzące z haseł osobowych Słownika. Są to przede wszystkim informacje dotyczące miejsc urodzin i śmierci bohaterów haseł. W ten sposób – mamy nadzieję – udało się utworzyć rodzaj mapy społecznej polskiej krytyki literackiej od czasów stanisławowskich po I wojnę światową. Czy może raczej – polskich krytyków literackich, uczestników dyskusji o literaturze. Dzięki olbrzymiemu zakresowi haseł osobowych słownika, obejmującemu także autorów mało znanych i zapomnianych, jest to rzeczywiście mapa biograficzna wszystkich lub niemal wszystkich uczestników dyskusji o literaturze toczących się w języku polskim od obiadów czwartkowych do strzałów w Sarajewie. I jako tako może stanowić ważny przyczynek do historii inteligencji polskiej.

Celem map było także pokazanie, gdzie dyskusje o literaturze były toczone. Stąd przygotowana została mapa miejsc, w których wydawane były czasopisma zawierające teksty krytyczne i dyskusje okołoliterackie. Poza mapą ogólną przygotowano także mapę szczegółową Warszawy, ze względu na olbrzymią liczbę wydawanych tam czasopism. Mapa ogólna zawiera miejsca wydawania wszystkich czasopism, na łamach których, wedle danych zgromadzonych w hasłach słownika, powstawały teksty o charakterze krytycznoliterackim. Mapa Warszawy ma charakter rozumowany – wybrano czasopisma przez redakcję słownika i twórców mapy uznane za najistotniejsze. Adresy czasopism przyjęto konsekwentnie za danymi adresowymi podawanymi na tychże łamach. Ponadto na mapie Warszawy znajdują się także miejsca, w których dyskusje literackie dotyczyły się w najściślejszym sensie tego słowa, czyli kawiarnie i salony literackie – ich wybór stanowi autorską propozycję twórców mapy.

Mapy urodzenia i śmierci zostały podzielone na części przez wzgląd na liczbę miejsc i potrzebę precyzyjnego ich ukazania. Podstawowym kryterium podziału była liczba danych w określonych fragmentach mapy Europy; ówczesny i obecny przebieg granic miał znaczenie drugorzędne. W ogólności na mapach przyjęto nazewnictwo współczesne; gdzie możliwe – spolszczone, stąd też możliwe są rozbieżności między zapisem nazwy przyjętym przez autora hasła i autorów map. Stan dziewiętnastowieczny natomiast, gdzie było to uzasadnione, starano się zachować w odniesieniu do jednostek miejscowych. Zatem w wypadkach, gdy samodzielna w XIX wieku miejscowość współcześnie już odrębną jednostką nie jest, na mapie tę odrębność zachowywano (stąd osobno oznaczone np. Warszawa i Wilanów czy Kraków i Podgórze).

Zgodnie z zasadami tworzenie kolekcji Nowej Panoramy Literatury Polskiej przygotowano wspólną dla całej kolekcji (haseł i map) identyfikację wizualną. Przygotowanie map zostało poprzedzone przez wyodrębnienie danych z haseł przygotowanych przez autorów i redakcję słownika, indeksację danych oraz dodatkowe kwerendy, mające na celu możliwie dokładne ustalenie położenia przestrzennego (nie zawsze oczywistego w wypadku historycznych nazw miejscowych). Mapy zostały przygotowane przy użyciu narzędzi i wedle zasad wytworzonych wcześniej w ramach prac Pracowni Edycji i Monografii Cyfrowych (dawniej zespołu Nowej Panoramy Literatury Polskiej).

Konrad Niciński