ADINA BLADY-SZWAJGER

Adina Blady-Szwajger (21.03.1917 – 19.02.1993)

Adina Irena Blady-Szwajger (lub Szwajgier) urodziła się w Warszawie 21 marca 1917 r. Dzieciństwo spędziła w kamienicy przy ulicy Świętojerskiej 30 (gdzie zresztą zastał ją wybuch II wojny światowej i gdzie w czasie bombardowania Warszawy we wrześniu 1939 urządziła punkt opatrunkowy). Maturę zdała w 1934 r. jako absolwentka żeńskiego żydowskiego gimnazjum z polskim językiem wykładowym – „Jehudyja”. Po egzaminie rozpoczęła studia medyczne na Uniwersytecie Warszawskim. Latem 1939 r. wyszła za mąż za Stefana Szpigielmana – studenta prawa. We wrześniu 1939 r. była studentką XVI trymestru studiów na wydziale lekarskim. Rok akademicki 1939/40 miał być dla niej rokiem uzyskania dyplomu i prawa do praktyki. Plany zniweczyła wojna.

W październiku 1939 r. udała się na wschód, by po pobycie w Białymstoku przedostać się
do Lwowa, m.in. z nadzieją na kontynuację nauki na Uniwersytecie Jana Kazimierza.
Do Warszawy wróciła po kilku miesiącach dzięki przedostaniu się przez „zieloną granicę”.
11 marca 1940 r. zgodnie ze swoim pragnieniem podjęła pracę pediatry w Szpitalu Dziecięcym Bersonów i Baumanów. Do pracy przyjmowała ją dr Anna Braude-Hellerowa, która wyznaczyła młodej lekarce zadanie pomocy dr Helenie Keilson.

Wraz z ekipą szpitala jesienią 1941 r. przeniesiona została do nowej szpitalnej lokalizacji
– na róg ulicy Żelaznej i Leszno. Z okiem szpitala obserwowała marsze ludności getta na Umschlagplatz podczas Wielkiej Akcji Likwidacyjnej. W swoich wspomnieniach opisuje m.in. pochód Janusza Korczaka i dzieci z sierocińca.

Była świadkiem i uczestniczką dramatycznej akcji wyboru osób, które otrzymać miały decyzją dr Anny Braude-Hellerowej „numerki życia.” Adina była jedną z nich.

Personel wraz z przenosinami szpitala dwa razy zmieniał lokalizacja. Najpierw była to Gęsia 6, gdzie lekarka zamieszkała z częścią personelu, potem zaś Stawki 6/8 – adres przylegający do Umschlagplatzu.

29 lipca 1942 r. Niemcy zabrali z domu matkę Adiny. Kobieta trafiła na Umschlagplatz, a stamtąd prawdopodobnie do obozu zagłady w Treblince. Był to dla lekarki ogromny cios. W okresie Wielkiej Akcji Adina Blady-Szwajger nie zaprzestała pracy na rzecz pacjentów. Po odejściu transportów „zbierała” z Umschlagplatzu porzucone dzieci, m.in. przekupując strażników spirytusem.
Gdy dla wszystkich jasne stało się, że szpital zostanie zlikwidowani i pacjenci brutalnie pozbawieni życia, wraz z dr Anną Margolisową podjęła decyzję by „ubiec” żołnierzy i podać pacjentom morfinę – najpierw dorosłym, potem dzieciom. Chcąc uspokoić najmłodszych kobiety obiecywały, że „to jest lekarstwo, żeby nic nie bolało.”1

25 stycznia 1943 r. na polecenie Marka Edelmana lekarka opuściła getto i rozpoczęła działalność po „aryjskiej” stronie jako łączniczka Żydowskiej Organizacji Bojowej. Posługiwała się dokumentami na nazwisko Ireny Meremińskiej. Do jej zadań należało m.in. zdobywanie pieniędzy, które miały pomóc przetrwać innym osobom, ukrywającym się po aryjskiej stronie, poszukiwanie zaufanych kryjówek, dostarczanie fałszywych dokumentów, a przed wybuchem powstania w getcie – również przemyt broni.

W lipcu 1943 r. jej mąż podjął decyzję, by spróbować ocalić swoje życie dzięki drodze przez Hotel Polski. Jak wielu innych wpadł jednak w pułapkę . Adina sama odprowadziła go na miejsce, czego – jak wspomina po wojnie, nigdy sobie nie darowała.

Na przełomie 1943 i 1944 r. pracowała w świetlicy w ochronce Rady Głównej Opiekuńczej przy klasztorze salezjanów na Powiślu.

Wiosną 1944 r. zaszła w ciążę z Bernardem Goldsteinem. Podjęła samodzielną decyzję o tym, by nie rodzić dziecka w czasie, który uważała za niebezpieczny i niesprzyjający założeniu rodziny

Kiedy wybuchło powstanie warszawskie Adina Blady-Szwajger pracowała w szpitalach – najpierw przy ul. Miodowej, następnie przy Mokotowskiej. W czasie powstania poznała Władysława Świdowskiego (pseud. „Wik”, „Sławski”) – członka Armii Krajowej, działacza PPS, za którego później wyszła za mąż.

Opuściła Warszawę 11 października 1944 r. w grupie lżej rannych i personelu szpitala, ewakuowanego do Milanówka. Do końca okupacji niemieckiej mieszkała w Grodzisku.

Wraz z końcem stycznia 1945 r. zatrudniła się w Centralnym Komitecie Żydów w Polsce jako referent do spraw dziecięcych i pediatra.

Z mężem – Władysławem Świdowskim – doczekała się dwóch córek – Hanny (1945) i Aliny (1953).

Dyplom ukończenia studiów otrzymała na Akademii Medycznej w Łodzi 17 kwietnia 1951 r.
Do emerytury pracowała jako lekarka w różnych ośrodkach medycznych w Łodzi, Łagiewnikach i Szczecinie.

Zmarła w Łodzi 19 lutego 1993 r. Została pochowana w alei głównej cmentarza żydowskiego przy ulicy Okopowej w Warszawie.