CHŁODNA 33

Janusz Korczak

JA, II A, II B

„List do żony piekarza:

„Dobra i miła Pani. Czy słyszała Pani o nieszczęsnym sierocińcu na ulicy Dzielnej 39? – W styczniu zmarło dziewięćdziesięcioro sześcioro dzieci.

Dziś Śliska, dawniej Chłodna, jeszcze dawniej Krochmalna ma 200 kilo sucharków z tych, które Szanowna Pani ofiarowała. – Ileż one dobrego przyniosły, gdy nie bywało chleba.

Pozwolę sobie odwiedzić Panią, by poprosić o radę (próba chleba) – by poprosić o ofiarę dla dzieci z niedomaganiami przewodu pokarmowego”. [Pam., s. 174]

 

Henryk Bryskier

ONI, II/III

„Zakład sierot dra Korczaka został z ulicy Siennej przeniesiony na ul. Chłodną 33 do gmachu szkolnego, niedługo się jednak tam utrzymał, bowiem i ten odcinek Chłodnej i nieparzystą stronę Żelaznej również wyłączono. Wzorowo prowadzony sierociniec i warsztaty mimo stałej walki o każdy grosz, znów musiały szukać nowego schronienia.” (s. 129)

ONI, III A

„Po śmieci inż. Czerniakowa rozpoczęły się łapanki zakrojone na szeroką skalę. Rada Żydowska w oparciu o swoje zarządzenie zmobilizowała swoich urzędników gminnych do pomocy Służby Porządkowej, dając im białe opaski z napisem ‘Akcja wysiedleńcza’ (Aussiedlungsdienst). Zażądano do pomocy ze szpitali 100 lekarzy. I, o hańbo! Ci wybrańcy uważali się za lepszych od innych […]. Opróżniono z mieszkańców szereg domów przy ul. Leszno (od Solnej do Żelaznej), Nowolipie, Mylnej, sierociniec dra Korczaka (po raz drugi).” (s. 187)

Abraham Lewin

ONI, III A (07.08.1942)

„Siedemnasty dzień rzezi. Wczorajszy dzień był wstrząsający, pochłonął bardzo wiele ofiar. Z małego getta zabrali bardzo wielu ludzi. Określa się szacunkowo liczbę ofiar na 15 000. uprowadzili dzieci z sierocińca dr. Korczaka, z doktorem na czele. Dwieście sierot. Wieczorem wypędzili mieszkańców z czworoboku ograniczonego ulicami: Dzielna, Zamenhofa, Nowolipki, Karmelicka. Nie sposób wyrazić słowami rozgrywających się tu tragedii.” (s. 185)

Emanuel Ringelblum

ONI, II–III

„Korczak przejął kierownictwo sierocińca przy Krochmalnej 92, co przysporzyło mu sławy wielkiego przyjaciela dzieci, znakomitego wychowawcy, pedagoga namaszczonego przez Boga, który głęboko, bardzo głęboko przeniknął do duszy dziecka. […] Z początku internat znajdował się przy Krochmalnej 92. W toku ustalania granic getta musiał się przenieść na Chłodną 33. Przeprowadzka do nowego miejsca kosztowała wiele trudu i wysiłku. Ale i tam nie znaleziono ostatecznego schronienia. Również część Chłodnej znalazła się potem poza gettem, internat musiał się więc znowu przeprowadzić pod nowy adres – na Sienną 16, do dawnego lokalu Związku Polskich Pracowników Handlowych. Stąd zakład przeniósł się tam, skąd nie było powrotu – do Treblinki.” (s. 229)