DZIKA 3

Henryk Bryskier

ONI, II

„Dom przy Dzikiej 3, mający normalną pojemność ok. 400 osób, został przeładowany liczbą ponad 2000 osób.” (s. 73)

JA, V

„Słyszę strzał. Pada zabity człowiek pod bramą domu nr 3 przy ul. Dzikiej. Wypadek nie zrobił już na mnie wrażenia.” (s. 249)

Abraham Lewin

JA/ONI, III C (15.09.1942)

„Zgładzono ponad 300 000 Żydów w ciągu siedmiu i pół tygodnia. Dziś żydowska część Warszawy przypomina cmentarzysko. W ostatnim dniu akcji – w sobotę – zginęło jeszcze ponad 20 ludzi z domu przy Dzikiej 3, który był jedynym domem nieobjętym żadną blokadą.” (s. 221)

Emanuel Ringelblum

JA, III A

„Po raz ostatni widziałem dr. Lipowskiego podczas pierwszej akcji wysiedleńczej w Warszawie. ŻSS zajmowała wtedy dom przy Dzikiej 3, naprzeciwko Umschlagplatzu, gdzie urzędnicy rozdawali deportowanym, z przydziałów Gminy, chleb i marmoladę. Chciałem za wszelką cenę dotrzeć do Umschlagplatzu, żeby na miejscu osobiście interweniować w sprawie kilku osób, które zostały zabrane na Umschlagplatz. Nałożyłem białą opaskę z napisem „Umsiedlungsaktion” i wraz z grupą pracowników ŻSS, obładowanym chlebem, wszedłem na Umschlagplatz. Na dużym placu, ogrodzonym drutem kolczastym, ujrzałem ogromny tłum, który całą siłą parł do wyjścia. W pobliżu drutów zobaczyłem siedzącego na ziemi słabego dr. Lipowskiego oraz jego jedyną córkę. Zwróciłem się do komendanta Umschlagplatzu, żydowskiego oficera policji Szmerlinga (Niemcy nazywali go żydowskim katem, Żydzi zaś, z uwagi na podobieństwo do włoskiego marszałka, „Balbo”). Interweniowałem wtedy u niego w sprawie trzech osób: w sprawie dr. Lipowskiego, znanej pianistki Hanny Diksztajn i znanej malarki Reginy Mundlak. Szmerling obiecał mi uwolnić te osoby i umówił się ze mną, abym przyszedł do niego za 3 godziny. Gdy przyszedłem po paru godzinach po raz drugi, sytuacja była zgoła inna. Szmerling, kat warszawskich Żydów, miał jeden ze swoich napadów szału, nie chciał już nic słyszeć o żadnych artystach i naukowcach. Gdy zacząłem energicznie żądać, wyjął pejcz i zaczął mi grozić, że zaraz i ja pojadę do Treblinki. Koniec był taki, że dr Lipowski pojechał do Treblinki.” (s. 189-190)