KROCHMALNA 92
Janusz Korczak
ONI, I
„List do żony piekarza:
„Dobra i miła Pani. Czy słyszała Pani o nieszczęsnym sierocińcu na ulicy Dzielnej 39? – W styczniu zmarło dziewięćdziesięcioro sześcioro dzieci.
Dziś Śliska, dawniej Chłodna, jeszcze dawniej Krochmalna ma 200 kilo sucharków z tych, które Szanowna Pani ofiarowała. – Ileż one dobrego przyniosły, gdy nie bywało chleba.
Pozwolę sobie odwiedzić Panią, by poprosić o radę (próba chleba) – by poprosić o ofiarę dla dzieci z niedomaganiami przewodu pokarmowego”. [Pam., s. 174]
JA, II D
„Dom Sierot, Śliska 9 (dawniej Krochmalna 92), uprzejmie prosi WWPP [Emanuela i Judyty Ringelblumów] na uroczystość sederową w środę dnia 1 kwietnia o godz. 5.30 po południu.” [Tom xv DZIEŁ Janusza Korczaka: Pisma czasu wojny (1939-1942) — w opracowaniu]
Marek Edelman
KROCHMALNA 92 (TEATR SKIF-U)
ONI, II
„[…] Skif, który n a początku działał tylko w małym zakresie, starając się zatrudniać i pomagać finansowo swym przedwojennym członkom, obecnie organizuje na dużą skalę pracę wśród dzieci w wieku szkolnym i przedszkolnym. W każdym domu istnieje t.zw. „kącik”, gdzie dzieci przebywają kilka godzin dziennie. Organizowane są świetlice. Koło dramatyczne, którym kieruje Pola Lifszyc, dwa razy w tygodniu urządza przedstawienie. W ciągu sezonu (1941 r.) oglądało je 12 tysięcy dzieci (*0 razy wystawiono m.in. „Lalki” i „Szpajchler”).” (s. 19)
Emanuel Ringelblum
ONI, I
„W Warszawie zostały zniszczone najpiękniejsze internaty: Korczaka na Krochmalnej. Dom Starców.” (t. 19: s. 149)
„Korczak przejął kierownictwo sierocińca przy Krochmalnej 92, co przysporzyło mu sławy wielkiego przyjaciela dzieci, znakomitego wychowawcy, pedagoga namaszczonego przez Boga, który głęboko, bardzo głęboko przeniknął do duszy dziecka. […] Z początku internat znajdował się przy Krochmalnej 92. W toku ustalania granic getta musiał się przenieść na Chłodną 33. Przeprowadzka do nowego miejsca kosztowała wiele trudu i wysiłku. Ale i tam nie znaleziono ostatecznego schronienia. Również część Chłodnej znalazła się potem poza gettem, internat musiał się więc znowu przeprowadzić pod nowy adres – na Sienną 16, do dawnego lokalu Związku Polskich Pracowników Handlowych. Stąd zakład przeniósł się tam, skąd nie było powrotu – do Treblinki.” (t. 29a: s. 229)
Bibliografia
– Janusz Korczak, Pamiętnik i inne pisma z getta, Warszawa 2012 (skrót: Pam.).
– Tom XV DZIEŁ Janusza Korczaka: Pisma czasu wojny (1939-1942) — w opracowaniu.
– Marek Edelman, Getto walczy. (Udział Bundu w obronie getta warszawskiego), Warszawa 1945.
– Emanuel Ringelblum, Archiwum Ringelbluma. Konspiracyjne Archiwum Getta Warszawy. t. 29: Pisma Emanuela Ringelbluma z getta, oprac. J. Nalewajko-Kulikov, Warszawa 2018.
– Emanuel Ringelblum, Archiwum Ringelbluma. Konspiracyjne Archiwum Getta Warszawy, tom 29a Pisma Emanuela Ringelbluma z bunkra, oprac. E. Bergman, T. Epsztein, M. Siek, Warszawa 2018.