NALEWKI 23

Emanuel Ringelblum

ONI, I

„Na Nalewki 23 przyszedł jakiś cywil kupić towar, wziął za 1400, a zapłacił 600 zł. Kupcowa wyrwała mu towar, zgłosiła policji. Okazało się, że to Niemiec; tytułem okupu dostał towar bezpłatnie, ponadto polscy policjanci dostali 800 zł za milczenie.” (t. 29: s. 91)

„Leszno 52 uparło się, nie damy pieniędzy na parówkę. Córka szefa poszła do parówki. Nalewki 23 zapłaciły 7 tysięcy zł. Zapłacono ogromną sumę.” (t. 29: s. 108)

ONI, II

„Ha-Szomer ha-Cair pod kierownictwem tow. Mordechaja od razu na początku wojny przystąpił do prowadzenia kółek oświatowych i kulturalnych, które zrzeszały setki młodzieży obojga płci. Działalność kulturalna prowadzona była w punkcie dla uchodźców przy Nalewkach 23, gdzie znalazły schronienie setki towarzyszy z prowincji. Ha-Szomer troszczył się nie tylko o to, aby towarzysze otrzymali strawę duchową. Zrobiono równocześnie wiele dla ich rozwoju umysłowego. Zorganizowano kółka i seminaria, na których młodzież otrzymała wiedzę ogólną i judaistyczną.” (t. 29a: s. 165)

Dopóki ŻSS miała środki, pod płaszczykiem udzielania pomocy uchodźcom wspieraliśmy kibuc na Nalewkach 23. Zakład Zaopatrywania Judenratu od czasu do czasu, zwłaszcza dzięki członkowi dyrekcji tow. Winterowi, także wspierał szorów produktami [żywnościowymi]. Główne jednak środki utrzymania stanowiły dla Ha-Szomeru zarobki jego towarzyszy, którzy pracowali na różnych placówkach i wnosili je do wspólnej kasy.” (t. 29a: s. 166)

JA, II–IV

„Pewnego razu, podczas przerwy między prelekcjami na seminarium w Ha-Szomerze (wykładałem tam historię żydowskiego ruchu robotniczego), towarzysze Mordechaj [Anielewicz] i Józef Kapłan poprosili mnie na podwórze przy Nalewkach 23, wprowadzili do oddzielnej izby i pokazali 2 rewolwery. „Rewolwery te – oświadczyli mi towarzysze z Komendy Naczelnej – będą służyć do nauczenia młodzieży, jak należy obchodzić się z bronią”. To był pierwszy krok, jakiego dokonał Ha-Szomer jeszcze przed utworzeniem Organizacji Bojowej.” (s. 169)