NOWOLIPIE 44

Emanuel Ringelblum

ONI, III A

„Było to w pierwszych dwóch tygodniach trwania akcji przesiedleńczej. „Akcja” była jeszcze w rękach żydowskiego „Ordnungsdienstu”, który codziennie dostarczał molochowi SS-owskiemu wymaganą liczbę ofiar. 5 sierpnia zdarzyło się, że żydowska policja nie mogła dostarczyć wymaganego kontyngentu. Puste wagony do Treblinki żądały żeru, czekały. Dlatego wieczorem SS-mani i Ukraińcy ruszyli na Nowolipie, które miało być opróżnione na mieszkania dla firmy Schultza [szop przy ul. Nowolipie 44]. Odcięli ulicę, zablokowali ją ze wszystkich stron i zabrali wszystkich mieszkańców zablokowanych domów na Umschlagplatz. Stamtąd przewieźli ich wagonami do Treblinki. Za dnia, kiedy akcję przeprowadziła policja żydowska pod nadzorem Niemców, można było z Umschlagplatzu uwolnić niektóre osoby. Wieczorem, kiedy SS samo odgrywało swoją diabelską grę, żadne interwencje nie wchodziły w rachubę. Nie honorowano żadnych dokumentów, nawet na nie patrzono. Wszyscy zostali załadowani do wagonów śmierci bezpośrednio skierowanych do Treblinki. Tego sławetnego piątku tow. Sagan był w odwiedzinach u przyjaciół. Tam dowiedział się, że ul. Nowolipie, przy której mieszkał, została zablokowana przez SS. Tow. Sagan zdawał sobie sprawę, czym to grozi, ale chciał podzielić los swojej rodziny, los swojej żony i dwojga dzieci. Udał się na Nowolipie, skąd został zabrany do Treblinki. Tow. Sagan mieszkał we wspólnym mieszkaniu ze znanym pisarzem Szyją Perle i dziennikarzem Bencjonem Chilinowiczem. Perle postanowił zejść na ulicę, mimo że SS ostrzegało, że każdego Żyda zastanego w domu zastrzelą na miejscu. Perle uważał, że lepsza jest śmierć w domu aniżeli w Treblince. Również tow. Sagan postanowił pozostać w swoim mieszkaniu na 5 piętrze. Kiedy jednak dotarło domu, jego rodzina już stała w szeregu kierowanym na Umschlagplatz. Tow. Sagan stanął więc w szeregu idącym na śmierć. Perle ocalał. [Funkcjonariuszom] SS nie chciało się wejść na piąte piętro.” (s. 148-149)