PLAC KRASIŃSKICH/ŚWIĘTOJERSKA

Henryk Bryskier

ONI, I

„W ślad za wprowadzonymi opaskami rozpoznawczymi i zakazem korzystania z dorożek i pierwszych wozów tramwajowych pokazały się w pewnych punktach miasta tablice zakazujące przechodzenia po tych ulicach Żydom.” (s. 40)

Marek Edelman

ONI/JA, V

„O godz. 2-ej popoł. nie ma już na terenie getta ani jednego Niemca. Jest to pierwsze kompletne zwycięstwo Ż.O.B. nad Niemcami. Reszta dnia przechodzi w „zupełnym spokoju” t. zn. trwa tylko obstrzał artyleryjski (artyleria ustawiona jest na placu Krasińskich) i od czasu do czasu bombardowanie z powietrza.” (s. 55)

ONI/JA, V

„Olbrzymie pożary zamykają często całe ulice. Morze płomieni zalewa domy, podwórza. Z trzaskiem palą się drewniane stropy, sypią się mury. Powietrza nie ma. Jest tylko czarny, gryzący dym i ciężki, parzący żar. Żar bije od rozpalonych murów, od rozgrzanych do czerwoności nie palących się schodów.

To, czego nie mogli zrobić Niemcy, robi teraz wszechmocny ogień. Tysiące ludzi ginie w płomieniach. Swąd palących się ciał dusi oddech. Na balkonach domów, na framugach okiennych, na nieopalonych kamiennych schodach leżą zwęglone trupy. Ogień wypędza ludzi ze schronów, każe im uciekać z oddawna przygotowanych, bezpiecznych skrytek strychów i piwnic. Tysiące wałęsają się po podwórzach, w każdej sekundzie narażając się na złapanie, uwięzienie lub bezpośrednią śmierć z rąk niemieckich. Śmiertelnie zmęczeni, zasypiają w bramach, na stojąco, leżąco, siedząco i tak we śnie trafia ich celna niemiecka kula. Nikt nie spostrzega nawet, że śpiący w bramie na ziemi starzec nie potrafi się już obudzić, że karmiąca niemowlę matka już od trzech dni jest zimnym trupem, a dziecko płacze daremnie w tych trupich ramionach i ssie daremnie trupią, martwą pierś. Setki ludzi kończą życie, skacząc z 3-go czy 4-go piętra. Matki w ten sposób ratują dzieci przed spaleniem żywcem. Ludność polska widzi to z ulicy Ś-to Jerskiej i placu Krasińskich.” (s. 58-59)