ZAMENHOFA – UMSCHLAGPLATZ [TRASA]

Stanisław Gombiński

ONI, IV A (listopad)

„Wciąż żyje się w niepewności: kiedy znów? Wciąż zapytania do tych, którzy pracują na Żelaznej 103 lub tam z racji swych funkcji bywają: czy nic nie wyczuwają, czy nic nie przewidują? Dość często przyjeżdżają na Żelazną niektórzy SS-owcy z grupy lubelskiej, którzy tam podczas Wysiedlenia rezydowali, każdy taki przyjazd wywołuje panikę.

I oto pewnego dnia listopadowego – wstrząs: ulicą Zamenhofa znów idzie w kierunku Umschlagu korowód ludzki, znów ożywa przeklęty, tak znany, na zawsze zdawałoby się zapomniany widok. […] Okazuje się, że jeden SS-man z grupy lubelskiej potrzebował pewnej ilości krawców i krawcowych do swego shopu w Lublinie, pewien właściciel shopu w Warszawie „wspaniałomyślnie” zaofiarował mu ten kontyngent z własnych warsztatów.” (s. 135-136)

 Abraham Lewin

ONI, II D

„Opowiadają, powołując się na żydowskiego policjanta, że na Zamenhofa widziano grupę Żydów, w tym również kobiety i dzieci, prowadzoną w kierunku Umschlagu.” (s. 248)

Henryk Makower

JA, III

„W czasie akcji Pawia stała się od razu bliska i sympatyczna. Bliska, bo była dwa kroki od Dzielnej, na której wówczas mieszkaliśmy z Emą, rozpoczynająca się od Zamenhofa, tej częstej drogi na Umschlag i z powrotem. Sympatyczna: bo od 2 do 20 numeru stanowiła blok lekarski, w którym tylu naszych przyjaciół i znajomych mieszkało.” (s. 187)