ŻELAZNA 78

Ul. Żelazna (widok w kierunku południowym). Na stronie wschodniej domy nr 78-72, od Ogrodowej do Chłodnej (Fot. H. Jost, 19.09.1941) [Fotografia pochodzi ze zbiorów Żydowskiego Instytutu Historycznego im. E. Ringelbluma w Warszawie.]

Henryk Makower

JA, II A

„Zaczęliśmy więc chodzić od domu do domu, do obcych mieszkań, towarzyszyła mi Ema, co mi uprzyjemniało te przykrą wędrówkę. Podczas jednego z takich rajdów natknęliśmy się na Żelaznej 78 na duże 6-pokojowe mieszkanie piekarza Schmidkego. […] Piekarnie mieli prowadzić dalej w swoim domu, odpowiadała im więc bliskość naszego mieszkania , które mieściło się na Żelaznej 68. […] My jednak z Emą martwiliśmy się, gdyż ona z matką musiała się przenieść do innego mieszkania na Elektoralną 28, co wydłużało dość znacznie odległość między nami.” (s. 9)

„Wśród ludzi znajdujących się na lodzie byli również państwo Jaszuńscy, a z nimi i my. Śliczne mieszkanie na Żelaznej, do którego jeszcze na szczęście nie wprowadziliśmy się, miało pozostać przy państwu Schmidke. Zaczęło się nowe bieganie i oglądanie tych <ogryzków>, które jeszcze nie zostały zajęte.” (s. 12)

JA/ONI, II A

„Róg Żelaznej i Leszna. Jest to miejsce, przez które odbywał się cały ruch między północą a południem getta. Już od początku istnienia dzielnicy żydowskiej tu było najwięcej bicia i znęcania się. Kiedy w listopadzie i grudniu 1940 miałem jeszcze przepustkę na <stronę aryjską>, chodziłem do dużego domu narożnego na Lesznie 84, gdzie mieściło się kiedyś <Collegium>. […] Było to bardzo blisko naszego nowego mieszkania na Żelaznej 78.” (s. 183)